InfoHub Logo

ۇلتتىق كود – ءتىل مەن ءدىننىڭ، ءدىل مەن ءداستۇردىڭ توعىسقان تۇسى. ونى ساقتاي الماعان ۇلت ومىرشەڭدىگىن جوعالتادى. عۇمىرى نەعۇرلىم قىسقارعان سايىن مەملەكەت تە تاريح ساحناسىنان عايىپ بولادى. اششى دا، تۋرا شىندىق. بۇل وزگەرمەس زاڭدىلىق. سوندىقتان كودسىز حالىقتىڭ ۇلت اتانۋى ەكىتالاي. ماسەلەن، كەڭەس وداعى. وعان مۇشە ەلدەر وزىنە ءتان دۇنيەتانىمى مەن مەنتالدىلىقتان باس تارتۋعا ءماجبۇر ەتىن. ناتيجەسىندە، تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن دە ءبىراز اۋىتقۋشىلىق ورىن الدى.

جيىرماسىنشى عاسىردا «ۇلتسىزداندىرۋ» ساياساتى بەلەڭ الىپ، جاساندى جولمەن «ورىس قىلۋ» ماقسات ەتىلگەن. ەكسپەريمەنت جۇزەگە اسپاق تۇگىل تولىقتاي كۇيرەدى. الايدا، ارتىنشا وشپەس ءىز قالدىردى. قايدا؟ كوپشىلىك ساناسىندا. پوستكەڭەستىك ءداۋىردىڭ ۇرپاعى «قۇلدىق» سانادان ارىلا قويعان جوق. كۇنى بۇگىنگە دەيىن سونىڭ سالدارى بىلىنۋدە. ارەكەتتە ءھام دۇنيەتانىمدا. دەگەنمەن، «ەل بوپ ەڭسە كوتەرەمىز» جەلەۋى ءبىزدى جەبەدى. اقىر اياعىندا، تاۋەلسىزدىككە دە قول جەتكىزدىك.

تاريح مۇنىمەن بىتپەيدى. ەگەمەن ەل الاپات كەزەڭدەردى وتكەرگەسىن بەلگىلى ءبىر مىندەتتەردى ورىنداۋى شارت. مىسالى، قوعامدىق سانانىڭ جاھاندانۋى. الەم ءسات سايىن قۇبىلۋدا. ساياسات، قۇقىق، مورال، ۇستانىمدار دا. ءبارى وزگەرەدى. وسىنىڭ بارشاسى قوعامدىق سانانىڭ جاھاندانۋىن قۇرايدى. 19-شى عاسىردا اق پاتشانىڭ بيلىگىنە قارسىلىق ءولىم جازاسىمەن كەسىلسە، 20-شى عاسىردا كوممۋنيستىك پارتيا دومينانتتى كۇشكە اينالادى. ال ءقازىر دەموكراتيا مەيلىنشە قولداۋ تابۋدا. بۇل ۇستانىم بويىنشا اركىم «ەرىكتى». كەز كەلگەن ازامات پىكىرى ەسكەرىلەدى. دەسە دە، ەل ەكونوميكاسى وركەندەۋى ءۇشىن مەملەكەت ءوز پوزيسياسىن مەيلىنشە ۇتىمدى جاعىنان قاراستىرۋى قاجەت.

ەل تىرەگى – ازاماتتار. ازامات – ول ينديۆيد. ءينديۆيدتىڭ تۇلعا ەكەنى ءمالىم. ەندەشە تۇلعا ساناسى دامىماسا، مەملەكەت تە مەشەۋ قالماق. دەموكراتيانىڭ باستى شارتى وسى. ازاماتتاردىڭ وي ءورىسى ەل كەلەشەگىنە كەڭ جول اشپاق. ولاي بولسا، مەملەكەت ەشبىر تۇلعاعا بەي-جاي قاراي المايدى. ويتكەنى ولار ءبىر-بىرىنىڭ تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتەدى.

دۇنيەتانىم ءدىلدى، ياعني مەتالدىلىقتى قالىپتاستىرادى. ۇلت قانداي دا ءبىر مورالدىق ۇستانىمداردىڭ نەگىزىندە وزىندىك دۇنيەتانىمىن قالايدى. مەملەكەتتىڭ ىشكى ءومىرى بۇعان ايقىن دالەل بولماق. تىپتەن، مەنتاليتەتتىڭ وزگە ۇلتتىڭ دۇنيەتانىمىنا اسەرى وراسان زور. مۇنى باتىستان دا بايقاپ جاتامىز.

بۇل مادەنيەتكە دە قاتىستى. جوعارىدا اتاپ وتكەن ەلەمەنتتەر ءتول تاريحىمىزدى جالعاماق. مادەنيەتىمىزدى وركەندەتە تۇسپەك. ال ونىڭ ءمان-ماڭىزىن ايشىقتاۋدا عابيتوۆ تۇرسىن حافيزۇلىنداي وقىتۋشىلارىمىزدىڭ سىڭىرەتىن ەڭبەگى الماعايىپ. ءوز كەزەگىندە شاكىرتتىك پارىزىمىز سول ءبىلىمدى كادەگە جاراتۋ بولماق.

ويىمدى توپشىلاي تۇسسەم، ۇلتتىق كود – ءار ۇلتتىڭ تىنىسى. مەنتاليتەت – ەڭ ايشىقتى تۇسى. دۇنيەتانىم بولسا، ەرەكشەلىگى. ال قوعامدىق سانانىڭ جاھاندانۋى ۇزدىكسىز ارەكەت پەن ۋاقىت اعىنىنا ىلەسۋدىڭ ايعاعى. قازاقستاننىڭ ماقساتى دا وسى!

اۆتورلارى: ەرەجەپ ۇلى سەرعازى، اعىبايەۆا ارۋجان، بيشەر ديلناز، زەينۋللايەۆا الۋا، جۇماش سارا، ءبىرجان رولان، ەرلان قىزى اسەماي

---