قولدانبالى كۋرس (اۆتورلىق باعدارلاما)
تۇسىنىك حات
وكىنبەن مەن دە ءبىر كۇن ولەمىن دەپ،
وكىنەم ۇقساتا الماي كەلەمىن دەپ،
كۇنىنە ءجۇز ويلانىپ مىڭ تولعانام،
وزىممەن بىرگە ولمەسىن ولەڭىم دەپ.
(ق. امانجولوۆ)
بۇل باعدارلامادا قازاق ادەبيەتىندە وزىندىك ورنەك سالىپ، وقىرمانداردى وزدەرىنىڭ عاجايىپ جىرلارىمەن سۋسىنداتا بىلگەن ق. امانجولوۆ، ت. ايبەرگەنوۆ، م. شاحانوۆ، م ماقاتايەۆ حاقىندا تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ كوزدەلەدى. العاشقى توقساندا قاسىمنىڭ قازاق ادەبيەتىنەن الاتىن وزىندىك ورنى، ونىڭ نوسەردەي سەلدەتكەن، الماس سەمسەردەي جارقىلداعان، وتتاي لاۋلاعان، جالىنداي جاندىرعان عاجايىپ پوەزياسى، قانداي دا ءبىر ەرەكشە تالانتتى دەگەن كومپوزيتورلارمەن يىق تىركەستىرە الاتىن نازىك اۋەزدى اندەرى، ءوزىنىڭ دە كومپوزيتورلىق ەرەكشەلىگىنىڭ ماڭىزى جايىندا ءسوز قوزعاي وتىرىپ، ۇلى تۇلعالاردى قادىرلەي بىلۋگە باۋلۋ. اقىننىڭ ورىس ادەبيەتىن، ورىس پوەزياسىن تەرەڭ ءبىلۋى، عاجايىپ اۋدارمالارى تۋرالى اڭگىمەلەۋ. شيەۆچەنكو، پۋشكين، تۆاردوۆسكييمەن قوسا ءنيزاميدىڭ «ءلايلى - ءماجنۇنىن» اۋدارعاندىعى جايلى مالىمەت بەرۋ.
ءىى توقسان. تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى، ونىڭ جىرلارىنىڭ قازاق ولەڭىنە ءىرى بەتبۇرىس اكەلگەنى، ول بەتبۇرىستىڭ باستى ءمانى - اقىن ولەڭدەرىنىڭ ادەمى سەزىمگە قۇرىلاتىندىعىندا، مولدىرلىگى مەن بەينەلىلىگىندە ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. وزىمەن تۇستاستار مەن وزىنەن كەيىنگىلەر پوەزياسىنا ەرەكشە اسەرى، ءوز زامانىنداعى «تولەگەن مەكتەبىنىڭ» ىزگى ءداستۇرى، ايرىقشا قىمبات اقىندىق مۇراسى جايلى اڭگىمەلەۋ.
نە جاقسىلىق بولسا الدىمەن ەلگە بولسىن دەگەنسىڭ،
سوندىقتان دا سەنىڭ داڭقىڭ، سەنىڭ سالتىڭ كوگەرسىن.
سايىن دالاڭ جىرىڭدى ەسكە اپ كۇلكىسىن ءسال شەگەرسىن.
ءار جۇرەكتە بۇلتقا ورانعان قاسيەتتى ءبىر شىڭ بار،
ول - اقىندىق مارتتىك شىڭى، ايبەرگەنوۆ دەگەن شىڭ
.............................................
ۇلت رۋحى قاي كەزدە دە قاناتتىعا استانا، ايبەرگەنوۆ شىڭىن كورسەڭ، اتىڭنان ءتۇس، جاس بالا!
م. شاحانوۆ
ءىىى توقسان. م. شاحانوۆتىڭ قازاق پوەزياسىن ىزگىلىك، يماندىلىق، بيىك ادامدىقتى جىرلايتىن باللادالارمەن بايىتۋى، قوعامدىق قىزمەتى، 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنا بايلانىستى ورتالىقتىڭ جانتۇرشىگەرلىك، ءىس - ارەكەتىن ايداي الەمگە اشكەرەلەۋگە مۇرىندىق بولۋى، ارالدى قۇتقارۋ جونىندەگى ىستەرى، ازاماتتىق كەلبەتى جايلى بىلىمدەرىن بايىتۋ. شىعارمالارىنداعى اقىل، وسيەت، ۇلگى - ونەگەسى، ادامزاتتى ءبىر - ءبىرىن تۇسىنۋگە، اسىرەسە دارىنداردى تۇسىنۋگە شاقىرعان ءۇنى، ۇرپاق قامى تۋرالى ويلارىن ۇعىندىرۋ.
ماڭگى لاۋلاپ جانۋ ءۇشىن عالامدا،
ۇلكەن باقىت تابۋ ءۇشىن عالامدا،
ۇلكەن بولىپ قالۋ ءۇشىن عالامدا.
ۇلكەن ارمان كەرەك ەكەن ادامعا.
م. شاحانوۆ.
ءىV توقسان. مۇقاعالي مۇراسىنىڭ شىنايى پوەزيادان تۇراتىنى، 1960 - 1970 جىلدارداعى قازاق پوەزياسىن بيىك شىڭعا كوتەرگەن سىرلى دا سازدى، مۇڭدى دا قۋاتتى جىرلارى، قۋانىش پەن قايعى، ءۇمىت پەن مۇڭعا تولى ءومىر جولى، شىعارماشىلىق تاعدىرى جايلى ءسوز قوزعاي وتىرىپ، ونىڭ ناعىز تالانت يەسى ەكەنىن دالەلدەۋ.
ويلى جاس! ولەڭ مەنىڭ سىرلاسىمداي،
سىرلاسسام دا قۇمارىم تۇر باسىلماي.
ايتىپ وتكەن اقىندا ارمان بار ما،
جۇرەگىنىڭ تۇبىنە كىر جاسىرماي.
م. ماقاتايەۆ.
وكىنبەن مەن دە ءبىر كۇن ولەمىن دەپ،
وكىنەم ۇقساتا الماي كەلەمىن دەپ،
كۇنىنە ءجۇز ويلانىپ مىڭ تولعانام،
وزىممەن بىرگە ولمەسىن ولەڭىم دەپ.
(ق. امانجولوۆ)
بۇل باعدارلامادا قازاق ادەبيەتىندە وزىندىك ورنەك سالىپ، وقىرمانداردى وزدەرىنىڭ عاجايىپ جىرلارىمەن سۋسىنداتا بىلگەن ق. امانجولوۆ، ت. ايبەرگەنوۆ، م. شاحانوۆ، م ماقاتايەۆ حاقىندا تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ كوزدەلەدى. العاشقى توقساندا قاسىمنىڭ قازاق ادەبيەتىنەن الاتىن وزىندىك ورنى، ونىڭ نوسەردەي سەلدەتكەن، الماس سەمسەردەي جارقىلداعان، وتتاي لاۋلاعان، جالىنداي جاندىرعان عاجايىپ پوەزياسى، قانداي دا ءبىر ەرەكشە تالانتتى دەگەن كومپوزيتورلارمەن يىق تىركەستىرە الاتىن نازىك اۋەزدى اندەرى، ءوزىنىڭ دە كومپوزيتورلىق ەرەكشەلىگىنىڭ ماڭىزى جايىندا ءسوز قوزعاي وتىرىپ، ۇلى تۇلعالاردى قادىرلەي بىلۋگە باۋلۋ. اقىننىڭ ورىس ادەبيەتىن، ورىس پوەزياسىن تەرەڭ ءبىلۋى، عاجايىپ اۋدارمالارى تۋرالى اڭگىمەلەۋ. شيەۆچەنكو، پۋشكين، تۆاردوۆسكييمەن قوسا ءنيزاميدىڭ «ءلايلى - ءماجنۇنىن» اۋدارعاندىعى جايلى مالىمەت بەرۋ.
ءىى توقسان. تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى، ونىڭ جىرلارىنىڭ قازاق ولەڭىنە ءىرى بەتبۇرىس اكەلگەنى، ول بەتبۇرىستىڭ باستى ءمانى - اقىن ولەڭدەرىنىڭ ادەمى سەزىمگە قۇرىلاتىندىعىندا، مولدىرلىگى مەن بەينەلىلىگىندە ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. وزىمەن تۇستاستار مەن وزىنەن كەيىنگىلەر پوەزياسىنا ەرەكشە اسەرى، ءوز زامانىنداعى «تولەگەن مەكتەبىنىڭ» ىزگى ءداستۇرى، ايرىقشا قىمبات اقىندىق مۇراسى جايلى اڭگىمەلەۋ.
نە جاقسىلىق بولسا الدىمەن ەلگە بولسىن دەگەنسىڭ،
سوندىقتان دا سەنىڭ داڭقىڭ، سەنىڭ سالتىڭ كوگەرسىن.
سايىن دالاڭ جىرىڭدى ەسكە اپ كۇلكىسىن ءسال شەگەرسىن.
ءار جۇرەكتە بۇلتقا ورانعان قاسيەتتى ءبىر شىڭ بار،
ول - اقىندىق مارتتىك شىڭى، ايبەرگەنوۆ دەگەن شىڭ
.............................................
ۇلت رۋحى قاي كەزدە دە قاناتتىعا استانا، ايبەرگەنوۆ شىڭىن كورسەڭ، اتىڭنان ءتۇس، جاس بالا!
م. شاحانوۆ
ءىىى توقسان. م. شاحانوۆتىڭ قازاق پوەزياسىن ىزگىلىك، يماندىلىق، بيىك ادامدىقتى جىرلايتىن باللادالارمەن بايىتۋى، قوعامدىق قىزمەتى، 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنا بايلانىستى ورتالىقتىڭ جانتۇرشىگەرلىك، ءىس - ارەكەتىن ايداي الەمگە اشكەرەلەۋگە مۇرىندىق بولۋى، ارالدى قۇتقارۋ جونىندەگى ىستەرى، ازاماتتىق كەلبەتى جايلى بىلىمدەرىن بايىتۋ. شىعارمالارىنداعى اقىل، وسيەت، ۇلگى - ونەگەسى، ادامزاتتى ءبىر - ءبىرىن تۇسىنۋگە، اسىرەسە دارىنداردى تۇسىنۋگە شاقىرعان ءۇنى، ۇرپاق قامى تۋرالى ويلارىن ۇعىندىرۋ.
ماڭگى لاۋلاپ جانۋ ءۇشىن عالامدا،
ۇلكەن باقىت تابۋ ءۇشىن عالامدا،
ۇلكەن بولىپ قالۋ ءۇشىن عالامدا.
ۇلكەن ارمان كەرەك ەكەن ادامعا.
م. شاحانوۆ.
ءىV توقسان. مۇقاعالي مۇراسىنىڭ شىنايى پوەزيادان تۇراتىنى، 1960 - 1970 جىلدارداعى قازاق پوەزياسىن بيىك شىڭعا كوتەرگەن سىرلى دا سازدى، مۇڭدى دا قۋاتتى جىرلارى، قۋانىش پەن قايعى، ءۇمىت پەن مۇڭعا تولى ءومىر جولى، شىعارماشىلىق تاعدىرى جايلى ءسوز قوزعاي وتىرىپ، ونىڭ ناعىز تالانت يەسى ەكەنىن دالەلدەۋ.
ويلى جاس! ولەڭ مەنىڭ سىرلاسىمداي،
سىرلاسسام دا قۇمارىم تۇر باسىلماي.
ايتىپ وتكەن اقىندا ارمان بار ما،
جۇرەگىنىڭ تۇبىنە كىر جاسىرماي.
م. ماقاتايەۆ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شەشەن ءسوزدىڭ بىلگىرلەرى
