InfoHub Logo

«قوش بول، الىپپە!»
تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: 1. وقۋشىلاردىڭ ساۋات اشۋ ءپانىن وقۋ بارىسىندا العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ.
2. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا ءوز ويلارىن ەركىن ايتىپ، تولىق جاۋاپ بەرۋىن، قابىلداۋىن، زەيىن قويۋىن، ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ.
3. ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا، كەش بارىسىندا ءوزىن - ءوزى دۇرىس ۇستاۋعا جانە بالالاردىڭ ەستەتيكالىق تالعامدارىن ءتۇسىپ، انا ءتىلىن ءسۇيىپ، قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
تىڭدا، حالقىم، ەرتەگى،
ەرتەگى سىر شەرتەدى.
بۇگىنگى مىناۋ زاماندا
جەر شارى دەگەن عالامدا
بالالارعا ءبىلىم بەرەتىن،
ءححى عاسىر اتتاس
«مەكتەپ» پاتشالىعى ءومىر ءسۇرىپتى. (سلايد مەكتەپ )
- پاتشالىقتى وتە اقىلدى، ويلى ارداگەر امانگەلدى ۇلى (سۋرەت) اتتى پاتشا باسقارىپتى. ول پاتشانىڭ ءۇش ءۋازىرى بولىپتى. ءبىرىنشىسى – پاتشانىڭ وقۋ ءىسىنىڭ ورىنباسارى، كەلبەتى اسەم كەلىسكەن، ءبىلىمىن ەلمەن بولىسكەن سابىروۆا اقمارال سەيىلوۆنا اتتى حانىم (سۋرەت)، بالالاردىڭ تاربيەسىمەن شىڭداپ اينالىسقان حالقىنىڭ قامىن ويلاعان ايناقوجايەۆا شولپان قۇاتوۆنا حانىم (سۋرەت)، ال ءۇشىنشىسى – بالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاپ جۇرگەن التايەۆا راۋزا ايداربايەۆنا حانىم ەكەن.(سۋرەت)
- پاتشانىڭ كەڭەسشىلەر باستاۋىش سىنىپ سارايىندا ءبىلىم بەرۋ ىسىندە ۇزدىك سانالعان، ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى اتانعان كوپتەگەن ۇستازدار قىزمەت ەتىپتى.(سۋرەتتەر)
«مەكتەپ» پاتشالىعىندا ءىشى بالالارعا تولى شاعىن - شاعىن بىرنەشە ساراي بولىپتى. ارداگەر امانگەلدى ۇلى پاتشا پاتشالىق تابالدىرىعىن جۇرەكسىنە اتتاپ، ىشكە ەنۋگە باتىلدارى بارماي تۇرعان 1 - ءشى ساراي بالالارىن لازات سوۆەتوۆنا دەگەن مۇعالىمگە تاپسىرىپتى. ءمۇعالىم 1 - ءشى قىركۇيەكتەن باستاپ سول سارايداعى 23 بالانى الاڭسىز ءبىلىم السىن دەپ ءوز باۋىرىنا باسادى. سلايد
بي «قىزدار توبى»
(9 - ءشى سىنىپ وقۋشىلارى 1 - ءشى سىنىپ وقۋشىلارىن كىرگىزەدى)
- كۇندەردىڭ كۇنىندە سول كىشكەنتاي بالالار ءبىلىم جولىنا ەسىك اشقان «الىپپە» دەگەن وقۋلىعىمەن تانىسادى.
ءمۇعالىم
الىپپەنى ءبىتىردى بالالارىم،
الىپپەدەن ءنار العان دانالارىم.
ءوزى وقىپ جازاتىن حالگە جەتتى.
قۇتتى بولسىن ءبىلىمى بالالاردىڭ،
2 - جۇرگىزۋشى - رامازان
قوش كەلىپسىز، اق جاۋلىقتى انالار،
جۇزدەرىڭنەن مەيىرىم مەن نۇر تامار.
الدارىندا قىزعالداقتاي قۇلپىرعان،
ءبىز الاڭسىز بالعىن شاقتى بالالار.
1 - جۇرگىزۋشى - ايدانا
كوز سالىپ قاراڭىزشى بويىمىزعا
ورتاق بوپ بۇگىنگى وسكەن ويىمىزعا.
حوش كەلىپسىز، ۇستازدار، اتا - انالار،
الىپپەمەن قوشتاسۋ تويىمىزعا.
ءمۇعالىم:
ءوستى مىنە بويلارىڭ،
ءوستى اقىل – ويلارىڭ.
قۋانىشقا ورتاقپىن،
قۇتتى بولسىن تويلارىڭ!
سلايد: الىپپە كىتابى
كەلەسى بەت اشىلادى نازاربايەۆتىڭ سوزدەرى اينالايىن ( ۇل وقيدى)
ەردوس
1. «اينالايىن» دەپ ءتىل قاتتى
پرەزيدەنتى ەلىمنىڭ
نامىسىن قورعاپ وتەمىن
قاسيەتتى جەرىمنىڭ
ازيزحان
2. باقىتتى مەن ۇلانمىن
ءار كۇنىم كۇلىپ اتاتىن
ەلباسشى نۇرسۇلتان اتانىڭ
الدىم مەن اق باتاسىن
ءمۇعالىم:
بار ءبىلىمنىڭ باستاۋى،
بار عىلىمنىڭ باستاۋى.
جاس بالعىنعا نۇر شاشقان،
قانداي كىتاپ جول اشقان؟
وقۋشىلار: «الىپپە!»
الىپپە
مەنىڭ اتىم - الىپپە،
مەنى اناڭداي دارىپتە.
مەنى وقىپ ەر جەتكەن،
اعان مەنەن اپكەڭ دە.
ارمىسىزدار جاس دوستار!
ارمىسىڭدار، اتا - انا!
بولاشاققا جول باستار،
الىپپەڭ كەلدى ورتاعا.
مەرەكەڭمەن قۇتتىقتايمىن
بۇلدىرشىندەر، بالعىندار!
نە ۇيرەنىپ، نە بىلدىك
كانە ورتاعا سالايىق.
الىپپە: – وسى سەندەر قاندايسىڭدار؟
- تالابى بيىك تاۋدايمىز. - ايانات
- مىڭ بۇرالعان ءبيشىمىز.- ارايلىم
- ءبىز شەبەرمىز.- دياس
- اقىلدىمىز.- ايدىن
- ۇلكەنگە ىزەتتىمىز، كىشىگە قامقورمىز.- بەكسۋلتان
- كوپ وقيمىز.- بەكارىس
بارلىعى: ءبىز - قازاق ەلىنىڭ بولاشاعىمىز.
ءتورت اي بۇرىن ولار مەكتەپ تابالدىرىعىن جۇرەكسىنە اتتاپ، كىپ - كىشكەنتاي جۇرەكتەرى بۇلقىنا سوققان بالعىن بۇلدىرشىندەر ەدى. قولدارىنا العان تۇڭعىش وقۋلىقتارى الىپپەگە تامسانا قاراپ، ونىڭ ءار بەتىن قىزىعا پاراقتاعان بولاتىن. ال ءقازىر شە؟ ءقازىر ولار بويلارى دا، ويلارى دا تولىسقان، ءار بەتىن تامسانا تاماشالاعان الىپپە وقۋلىعىنداعى 42 ءارىپتى جاتقا بىلگەن، كەز - كەلگەن اڭگىمە، ەرتەگىنى ءوزى وقي الاتىن دارەجەگە جەتكەن وقۋشىلار. الىپپەنى اياقتاۋ – بارلىق ارىپتەردىڭ تاڭباسىن تولىق تانۋ، ءبىلىم سارايىنىڭ ەسىگىن اشۋ دەگەن ءسوز.
- ۋاقىت... ۋاقىت – جارىسا ەسكەن جەل سەكىلدى، ءبىر كۇننىڭ ارتىنان ەكىنشى كۇننىڭ قالاي تۋىپ جاتقانىن بىلمەي قالاسىڭ.
- ۋاقىت – جارىسا اققان سۋ سەكىلدى، ەرتەڭگى كۇنىڭنىڭ قالاي جاقىنداپ قالعانىن بايقاماي قالاسىڭ. شىنىندا دا 4 اي نەمەسە 2 توقسان تەز - اق زىمىراپ وتە شىعىپتى. ول بىرەۋگە از، ال بىرەۋگە كوپ كورىنەر. دەسەك تە، 4 اي بۇرىنعى ساتتەرىڭ كىمنىڭ ەسىندە ەكەن؟
ازاليا:
- ول مەنىڭ ەسىمدە.
ەسىمدە ۇستازدىڭ العاش قارسى العانى،
ايقارا ەسىك اشىپ تاستاعانى.
ءبىر مەرەكە دۋمان بوپ وسى ماڭدا،
جەتەلەپ ءبىر سىنىپقا اپ بارعانى.
ءمۇعالىم
- ءيا، ول كەزدە سەندەر ءار ءۇيدىڭ ماپەلەگەن كىپ - كىشكەنتاي ەركە بالالارى ەدىڭدەر. ءتىپتى كەيبىرەۋلەرىڭ مەكتەپتە اندەتىپ جىلاعانسىڭدار. كەيىن ۇيرەنىسە كەلە بارلىعىمىز ءبىر - بىرىمىزگە باۋىر باسىپ، ءبىر وتباسىنىڭ بالالارىنداي دوستاسىپ كەتتىك ەمەس پە؟!
ءايسۇلۋ:
- راس، راس ەسىمدە.
ەندى مىنە، ساعىمداي وتە شىقتى،
4 اي ۋاقىت از با ەكەن، كىم ءبىلىپتى.
ۇستاز انا جاسادى مىنا بىزدەن
ساۋاتتانعان ازامات ءبىر - ءبىر مىقتى.
ءانىن قابىل الىڭىزدار.
نۋرداۋلەت
- ءبىز بۇگىن شەكسىز قۋانىشتىمىز، ويتكەنى العاش حات تانىتىپ ساۋاتىمىزدى اشقان الىپپەنى بىتىردىك.
مادينا
الىپپە ساۋاتىڭمەن سانامدى اشتىڭ،
دوستارىممەن تەڭدەس ارالاستىم.
ۇيرەنىپ، ارىپتەر مەن اڭگىمەنى،
كۇن سايىن العا قاراي قادام باستىم.
. ايىم
الىپپە جارتى جىلداي جولداس بولدىم،
انا تىلگە اكەلىپ جالعاستىردىڭ.
ءار ءارىپتى قوستىرىپ، ءسوزىن قۇراپ،
حات تانىتىپ، العاش سەن كوزىمدى اشتىڭ.
سايات
قوش بولىپ تۇر، الىپپە، انامدايسىڭ،
جاقسى بول دەپ، بىزدەرگە الاڭدايسىڭ.
ايانات
مەن ۇيرەتكەن ءارىپتىڭ قۇدىرەتىمەن،
دەيسىڭ بىزگە كىرپىش بولىپ قالانعايسىڭ.
ايانا
ورىندايمىز الىپپە اقىلىڭدى،
جارىسقاندا جازامىن تاقىمىمدى.
قانداي قيىن جۇمباقتى شەشۋ ءۇشىن،
ارتتىرامىن عىلىمعا قۇشتارلىقتى.
ءان « الىپپە»
بەكارىس:
- مەن ەندى ءوزىم وقىپ، ءوزىم جازا الامىن. ەرتەگى، اڭگىمەنى دە ءوز بەتىممەن وقيتىن بولدىم. - ءبىز كوپتەگەن ەرتەگىلەردى وقىپ، ولاردىڭ قىزىعىنا باتتىق. ەندى سول وقىعان ەرتەگىلەرىمىزدى ساحنالاپ بەرەمىز. تاماشالاڭىزدار!
اۆتور:
ەرتە ەرتە ەرتەدە. ءبىر اجە مەن اتا باياندى ءومىر ءسۇرىپتى ولار ءۇي شارۋاشىلىعىنا ۇلكەن ۇقىپتىلىق بىلدىرە وتىرىپ، ءۇي الدىنداعى باقشاعا شالقان وتىرعىزىپتى. ايدان اي ءوتىپ كۇز ايىندا باقشانىڭ جەمىسىن جيناپ ءجۇرىپ، شالقاندى كورەدى شالقانى ۇلكەن بولىپ ءوسىپتى. وسى كەزدە اتا شالقانىنا تامسانا قارايدى.

اتا (رامازان): وي بارەكەلدى، مەنىڭ شالقانىم ۇلكەن بولىپ ءوسىپتى. بۇل شالقان بارىنە جەتەتىن بولدى دەپ شالقاندى تارتا باستايدى، تارتىپ – تارتىپ شالقاندى جۇلا المايدى.
اۆتور: وسى كەزدە شالقانعا ءتىل بىتەدى دە، سويلەي باستايدى.
شالقان (ازيزحان) اتا، ءسىز مەنى سۋىرىپ الۋ ءۇشىن مەنىڭ تاپسىرمالارىمدى ورىنداۋ كەرەكسىز.
اۆتور: اتا تاپسىرمانى الىپ وقيدى
1 - ءشى تاپسىرما: دىبىستار نەشەگە بولىنەدى
اۆتور: اتا بۇلدىرشىندەردەن كومەك سۇرايدى. كەلەسى تاپسىرمانى الىپ وقىپ جاۋابىن تابا الماي كەمپىرىن كومەككە شاقىرادى.
اتا (رامازان ): كەمپىر - كەمپىر ماعان كەلشى كومەككە قاراشى شالقانىمىز ۇلكەن بولىپ ءوسىپتى وسىنى جالعىز ءوزىم تارتا الماي قويدىم. سەن ماعان كومەكتەسشى.
كەمپىر (ايبانۋ): وي شىنىندا دا ۇلكەن بولىپ ءوسىپتى عوي كەل تارتساق تارتايىق.
اتا: جو - جوق ءبۇل شالقان سيقىرلى ەكەن – تاپسىرمانى ورىنداۋ كەرەك ەكەنبىز.
2 - ءشى تاپسىرما:
لوگيكالىق تاپسىرما:
ەمەن اعاشىندا 5 الما ءوسىپ ءتۇر ەدى، 1 المانى جۇلىپ الدىم. نەشە الما قالدى
2. ادام ەسەكتەن نەگە قۇلايدى؟ (جەرگە).
3. 10 ەشكىدەن 5 قويدى الساق، نەشە ەشكى قالادى؟ (10)
4. ادام نەسىز ءومىر سۇرە المايدى؟ (اۋاسىز، سۋسىز، تاعامسىز).
5. سەن جانە مەن، ءبىز ەكەۋمىز قوسىلساق قانشا بولامىز؟ (ەكەۋ)
6. المانىڭ جارتىسى نەگە ۇقسايدى؟ (جارتى الماعا)
اۆتور: وسىلايشا اتانىڭ ارتىنان ۇستاپ ارى تارتادى بەرى تارتادى ءبىراق ورنىنان قوزعالتا المايدى. بالالارعا راحمەتىن ايتىپ، كەلەسى تاپسىرمانى الادى. ەكەۋى جاۋابىن ىزدەيدى. كەمپىر قىزىن شاقىرادى.
كەمپىر ايبانۋ: قىزىم – قىزىم بىزگە كومەككە كەلشى! اتاڭ ەكەۋمىز شالقاندى جۇلا الماي جاتىرمىز.
قىز (ارايلىم ): جارايدى، اجە سىزدەرگە كومەكتەسەيىن. تاپسىرمانى الىپ وقيدى.
3 تاپسىرما: «ۇيقاسىن تاپ» ويىنىن وينايىق، ءارى جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابايىق.
1) قۇيرىعى ءسۇيىر، الابوتاعا ءۇيىر ونىڭ اتى (سيىر)
2) تاستان تاسقا سەكىرگەن، شۇناڭداپ ويناپ ەسىرگەن
قۇيرىعى كەلتە شۇناق، ونىڭ اتى (لاق)
3) تەڭبىل ءتۇستى، ءوزى شيراق،
ۇزىن مويىن، ۇزىن سيراق، بىلگىڭ كەلسە، اتى(جيراف)
4) تونى تۇكتى، ءتۇرپى، ونىڭ اتى (كىرپى)
اۆتور: سونىمەن قىزى كومەككە كەلىپ، شالقاندى ولار رەت – رەتىمەن تارتادى. ولاردىڭ كۇشتەرى جەتپەيدى. سونىمەن نەمەرە قىزى كومەككە ءيتىن شاقىرادى.
قىز (ارايلىم): ءاقتوس - ءاقتوس سەن بىزگە كومەكتەسىپ جىبەرشى شالقاندى ءبىز جۇلا الماي جاتىرمىز
يت( سايات) اف - اف - اف كومەكتەس دەسەڭدەر كومەكتەسەيىن.
4 تاپسىرما: بي ايگولەك
اۆتور: يت قىزدىڭ ەتەگىنەن، قىز كەمپىردەن، كەمپىر شالدان، شال شالقاندى ۇستاپ، ارى تارتادى، شالقاندى سۋىرا المايدى.
ەندى يت كومەككە مىسىقتى شاقىرادى.
يت (سايات ): مىسىق – مىسىق بىزگە كومەككە كەلشى بىزدەر شالقاندى جۇلا الماي جاتىرمىز.
مىسىق (ايىم ): مياۋ - مياۋ - مياۋ كومەكتەسىپ جىبەرەيىن. تاپسىرمانى الىپ وقيدى
اۆتور (ازاليا ): شالقان سيقىرلى تاپسىرماسىن ورىنداۋ كەرەك.
5 تاپسىرمانى: وقۋ تۋرالى ماقال — ماتەل
كۇش بىلىمدە
وقۋ ءبىلىم بۇلاعى،
ءبىلىم - ءومىر شىراعى
عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا
اۆتور (ازاليا ) مىسىق ءيتتىڭ قۇيرىعىنان، يت قىزدىڭ ەتەگىنەن، قىز كەمپىردەن، كەمپىر شالدان، شال شالقاندى ۇستاپ، ءارى بەرى جۇلقيدى ءبىراق شالقان شىقپايدى.
ەندى مىسىق كومەككە تىشقاندى شاقىرادى.
مىسىق (ايىم ): تىشقان - تىشقان بىزگە كومەكتەسىپ جىبەرشى.
تىشقان( شىنتاس): ارينە كومەكتەسىپ جىبەرەمىن.
6 تاپسىرمانى: جۇمباق
تىكىرەيىپ قۇلاعى
مەنەن بۇرىن تۇرادى.
بويىن جازىپ كەرىلىپ،
بەتى قولىن جۋادى. (مىسىق)
جىلت – جىلت ەتكەن
جىرالاردان وتكەن. ( سۋ)
اۆتور(ازاليا ): تىشقان كەلىپ مىسىقتىڭ قۇيرىعىنان، مىسىق يتتەن، يت قىزدىڭ ەتەگىنەن، قىز كەمپىردەن، كەمپىر شالدان، شال شالقاننىڭ ساباعىنان ۇستاپ تارتا باستاعان كەزدە شالقاندى جەردەن سۋىرىپ الادى. ءسويتىپ، دوستىقتىڭ، بىرلىكتىڭ ارقاسىندا وتباسى مۇشەلەرى مەن دوستارى جەڭىسكە جەتتى.
بەكسۋلتان:
- ءبىز كوپ نارسەنى – كىتاپ وقۋدى، ەسەپ شىعارۋدى، سۋرەت سالۋدى، ءان ايتۋدى ۇيرەندىك.

بي ورىندايتىن ەندىرباي سايان دجەنتەلمەن ءبيى
ءمۇعالىم: – بالالار، الىپپە سەندەردى وقۋعا، جازۋعا ۇيرەتتى. سول ءۇشىن الىپپە دوستارىڭا نە ايتۋ كەرەك؟
قىزدار: بالالارعا اق تىلەك،
ۇلدار: بولاشاققا ب ا ق تىلەپ.
حورمەن: بىزدەرگە ءبىلىم ۇيرەتكەن،
الىپپە، ساعان راحمەت.
سلايد انا ءتىلى
انا ءتىلى:
- ارمىسىزدار، جاس دوستار! بۇگىنگى دۋماندى كەشتەرىڭ قۇتتى بولسىن! وسى قۋانىشتى ءساتتى مەن اسىعا كۇتكەن ەدىم. ەگەر قاتەسىز، شاپشاڭ وقي الاتىن بولساڭدار، مەنى يگەرۋ اسا قيىن ەمەس.
الىپپە:
انا ءتىلى باۋىرىم، مىنا بالعىنداردى وزىڭە امانات ەتەمىن. بويىمداعى 42 ءارىپتى، بۋىندار مەن سوزدەردى، ءتىپتى اڭگىمە، ەرتەگىلەردى وقي الاتىن دارەجەگە جەتكىزدىم. ەندىگى كەزەك سەنىكى. بالالاردىڭ ءسۇيىپ وقيتىن وقۋلىعىنا اينالاتىنىڭا سەنىمدىمىن.
ايدىن
تۋعان ەلدىڭ ءتىلىمىن
اقىلىممەن تانىلامىن
تۇسىندىرەر بارىنە
انا ءتىلى ءپانىمىن.
ورىن ايدىن
انا ءتىلى ۇرانىم
انا ءتىلى بولماسا
مىقتى بولماس تۇراعىم.
- ەندى مىنە ەنى وقيتىن بولاسىڭدار. مەن سەندەرگە كوپ نارسە ۇيرەتەمىن. بارلىق قازىنا بايلىق وقۋ - بىلىمدە. سوندىقتان كەلەسى ورىنداۋ ءۇشىن ورتاعا قولىندا ارىپتەرى بار وقۋشىلار مەن ۇستازداردى شاقىرامىن.
- وسى ارىپتەردەن ءسوز قۇرايمىز.
- 2 - ءشى تاپسىرما وسى ءسوزدىڭ ءار ءارپىن سارالاپ ايتىپ كورەيىك.
- ا - امانات
- ن - نامىسپەن
- ا - ابىرويمەن
-
- ت - تاۋەلسىز
- ءى - ىزگى
- ل - لەبىزبەن
- ءى - ىسكە اسىرامىز
- ءمۇعالىم
جاندوس انا
ءمۇعالىم:
ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ
باقىتقا سەنى جەتكىزەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ
قيىندىقتان وتكىزەر.- دەي وتىرىپ الداعى جولدارىڭ اق بولسىن، باعالارىڭ بەس بولسىن، ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ بيىكتەن كورىنەتىن ۇل - قىزدارى بولىڭدار.
قۇتتىقتاۋلار.
«مەكتەپ» پاتشالىعىنىڭ ۋازىرلەرىنە ءسوز كەزەگىن بەرەيىك.
ماراپاتتاۋ
اتا - انالارعا ءسوز بەرۋ.
ءمۇعالىم:
- ءبىزدىڭ ەرتەگىمىز سىزدەرگە ۇنادى دەپ ويلايمىز. وسىمەن ەرتەگىمىز اياقتالدى. ەرتەگىدەي بولعان ءايبات الىپپە – قوش بول! ارمىسىڭ اياۋلى انا ءتىلى!
نازارلارىڭىزعا كوپ راحمەت!