InfoHub Logo

سىنىپتان تىس ساباق
تاقىرىبى: «قۇلاقتان كىرىپ بويدى الار، اسەم ءان مەن ءتاتتى كۇي...».
ساباقتىڭ ماقساتى: اباي قۇنانبايەۆتىڭ ومىربايانىمەن، ەڭبەكتەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، ابايدىڭ اقىن، اۋدارماشى، ليريك، كومپوزيتور ەكەنىن دالەلدەيتىن مىسالدار كەلتىرۋ. ادەبي تۇلعالاردى سىيلاپ، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەرى: ابايدىڭ پورترەتى، كىتاپشالار، ابايدىڭ ەڭبەكتەرى، ءۇنتاسپالار، اندەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا،
قۇمارلانىپ شاتتانبا،
ويناپ بوسقا كۇلۋگە.
بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول،
بالالار، بۇل قاي اقىننىڭ ولەڭى؟ ەندەشە، بۇگىن «قۇلاقتان كىرىپ بويدى الار، اسەم انمەن ءتاتتى كۇي...» دەپ اباي قۇنانبايەۆ تۋرالى سىر شەرتپەكشىمىز.
سونىمەن اباي قۇنانبايەۆتىڭ ءومىربايانىنا قۇلاق تۇرەلىك.

مۋحتار ازيزا
ءى ابايدىڭ ولەڭدەرى:
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: اباي ولەڭدەرى وزىنشە تالاپ، شارت قويعان.
«ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى، ءسوز ساراسى،
قيىننان قيىستىرار ەر داناسى.
تىلگە جەڭىل، جۇرەككە جىلى ءتيىپ،
تەپ – تەگىس جۇمىر كەلسىن اينالاسى»، دەگەندەي، ەندىگى كەزەكتى اباي ولەڭدەرىنە بەرەيىك.

اباي ولەڭدەرى: كۇز، قىس، جازعىتۇرى، جاز.
ءمۇعالىم ءسوزى: اباي – كومپوزيتور، سازگەر. ۇلى اقىن، اعارتۋشى ساز سالاسىندا دا مۇرا قالدىردى. ول كەزدەرى ساز سالاسىندا جازبا مادەنيەتى بولمادى. سوعان قاراماستان ابايدىڭ ولەڭدەرى حالىقتىڭ جۇرەگىندە مول ساقتالىپ، اۋىزدان – اۋىزعا، زاماننان – زامانعا اۋىسىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن جەتتى. بالالار ابايدىڭ قانداي اندەرىن بىلەسىڭدەر؟
«كوزىمنىڭ قاراسى»، «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «ايتتىم سالەم، قالامقاس»، «قاراڭعى تۇندە تاۋ قالعىپ»، «سەگىز اياق»، ت. ب اندەرى بار. ەندى «قۇلاقتان كىرىپ بويدى الار، اسەم ءان مەن ءتاتتى كۇي» - دەمەكشى، ابايدىڭ «كوزىمنىڭ قاراسى» ءانىن تىڭدايىق.
ءان: كوزىمنىڭ قاراسى.
كوزىمنىڭ قاراسى،
كوڭىلىمنىڭ ساناسى.
بىتپەيدى ىشتەگى،
عاشىقتىق جاراسى.

جىلايىن، جىرلايىن،
اعىزىپ كوز مايىن.
ايتۋعا كەلگەندە،
قالقاما ءسوز دايىن.

جۇرەكتەن قوزعايىن،
ادەپتەن وزبايىن.
وزىڭدە بىلمەي مە،
كوپ سويلەپ سوزبايىن.


ءىى ابايدىڭ اۋدارمالارى.
ءمۇعالىم ءسوزى: جۇرەگىمنىڭ تۇبىندە تەرەڭ بويلا،
مەن ءبىر جۇمباق اداممىن ونى دا ويلا.
سوقتىقپالىق، سوقپاقتىق جەردە ءوستىم،
مىڭ مەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما. قازاق توپىراعىندا دامىعان رەاليستىك اۋدارما ءداستۇرى ابايدان باستالادى. اۋدارما ادەبيەتى دە سول ابايدان تارالادى. ابايدىڭ اۋدارمالارىنا كەزەك بەرەيىك.
كورىنىس: شەگىرتكە مەن قۇمىرسقا

ءىىى ابايدىڭ قاراسوزدەرى.
ءمۇعالىم ءسوزى: ابايدىڭ 1890 – 1898 جىلدارى جازعان ۇلكەن شىعارماسى «ءقاراسوز» دەپ اتالادى. ابايدىڭ 45 قاراسوزدەرى بار. كەيىن 1933 جىلى م. اۋەزوۆ ابايدىڭ قاراسوزدەرىن وڭدەپ، جۇيەلەپ، جاڭا باسپادان شىعارعان. ابايدىڭ قاراسوزدەرى كوركەم اڭگىمە ەمەس، دانالىق سوزدەر.
مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن،
جوق - باردى، ەرتەگىنى تەرمەك ءۇشىن.
كوكىرەگى سەزىمدى، ءتىلى ورامدى،
جازدىم ۇلگى جاستارعا بەرمەك ءۇشىن، - دەگەندەي ابايدىڭ ولەڭدەرىنە كەزەك بەرەيىك.
عىلىم تاپپاي ماقتانبا.
ءان: جەلسىز تۇندە جارىق اي
جەلسىز تۇندە جارىق اي،
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەپ.
اۋىلدىڭ جاڭى - تەرەڭ ساي،
تاسىعان وزەن گۇرىلدەپ.

قالىڭ اعاش جاپىراعى،
سىبىرلاسىپ ءوزدى - ءوزى.
كورىنبەي جەردىڭ توپىراعى،
قۇلپىرعان جاسىل جەر ءجۇزى.

تاۋ جاڭعىرىپ، ءان قوسىپ،
ۇرگەن يت پەن ايتاققا،
كەلمەپ پە ەدىڭ جول توسىپ،
جولىعۋعا اۋلاققا؟

جەلسىز تۇندە جارىق اي،
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەپ.
اۋىلدىڭ جاڭى - تەرەڭ ساي،
تاسىعان وزەن گۇرىلدەپ.
قورىتىندى

ۆەنن دياگرامماسى تولتىرۋ.
1. اباي كىم؟
2. اباي قۇنانبايەۆ قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟
3. ابايدىڭ قانداي اندەرىن بىلەسىڭدەر؟
4. ابايدىڭ اجەسىنىڭ اتى اتا.
5. ابايدىڭ ولەڭدەرىن بىلەسىڭ؟
6. اباي قۇنانبايەۆتىڭ اتاسى.
7. اباي قۇنانبايەۆتىڭ قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭ؟