سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 كۇن بۇرىن)
"؛اكۋلا"؛ ل. تولستوي، اۋدارعان س. وماروۆ
تاقىرىبى: اكۋلا ل. تولستوي، اۋدارعان س. وماروۆ
ماقساتى: ماتىندەگى وقيعانىڭ جەلىسىنە قاراي ءتۇسىنىپ، ءوز ويلارىن تالداۋعا قورىتىندى جاساۋعا، ءبىر - ءبىرىن باعالاۋعا ۇيرەتۋ
بىلىمدىلىك: ماتىندەگى نەگىزگى كەيىپكەرلەرگە مىنەزدەمە بەرۋ.
سۋعا شومىلۋعا بايلانىستى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن مەڭگەرتۋ. اكۋلانىڭ ءقاۋىپتى جىرتقىش ەكەندىگىن ايتۋ
تاربيەلىك: جاز ايلارىندا سۋعا شومىلۋ ەرەجەسىن مەڭگەرتۋ. شومىلۋ كەزىندەگى باتىپ بارا جاتقان ادامعا، العاشقى كومەك جاساۋ ەرەجەلەرى.
دامىتۋشىلىق: ماتىندەگى وقيعا جەلىسىنە قاراي ءتۇسىنىپ، ءوز بەتىنشە تالداۋعا، اكۋلانىڭ تۇرلەرىن بىلۋگە، اۆتورلار ومىربايانىمەن تانىسۋعا ۇيرەتە دامىتۋ.
كورنەكىلىكتەر:ينتەرنەت تاقتا، باعالاۋ كريتەريالارى جازىلعان تاقتا، سيۋجەتتى ورىس تىلىندەگى كورىنىس، ستيكەرلەر، فلوماستەر، ا 4 قاعازدارى، تەلەفون، نوۋتبۋك، پلانشەت.
ساباق ءادىسى: Cتو، توپقا ءبولۋ، توپتاستىرۋ، ءببۇ، ءبىر اينالىم ستر. جيناق - تاۋ، كورنەكىلىك، وي - قوزعاۋ، اينالىڭىز، جۇپتاسىڭىز، توقتاپ قالىڭىز ادىستەرى.
ساباق ءتۇرى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپتىق، باعالاۋ.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
1 ۇيىمداستىرۋ
سۋرەت قيىندىلارى ارقىلى ءۇش توپقا ءبولۋ.(قيما قاعازدار ارقىلى جەتى وقۋشىدان ءبولىنۋ )
2 ءۇي تاپسىرماسى
“ ايشا ايتقان ءان ەدى “ماتىنىندەگى جوسپاردىڭ 6 ءبولىمى بويىنشا
“ءبىر اينالىم سويلەسۋ”ادىسىمەن 6 بالا پاراقشا سۋىرىپ، تۇسىنىگىن جوسپار بويىنشا ايتادى.
جوسپار:
1 موروككونى فرانسۋزداردىڭ باسىپ الۋى
2 ايشا بويىنداعى كەك پەن وشپەندىلىك
3 ايشانىڭ اكەسى مەن دوسىنىڭ ءولىمى
4 قامالدىڭ ءۇنسىز جاتۋى
5 ايشانىڭ قاھارماندىعى
6 ايشانىڭ اۋىلعا ورالماۋى
3 بەكىتۋ
“ارالاسىڭىز، جۇپتاسىڭىز، توقتاپ قالىڭىز”ادىسىمەن اڭگىمەنى «سۇراقتى پاراقشالار» ارقىلى قورىتىندىلاۋ
ا) اڭگىمەدەگى وقيعا قاي ەلدە بولعان دەپ ويلايسىڭ؟
ءا) قالا تۇرعىندارىن ەرەكشە قوبالجىتقان نە؟
ب) ايشا جاۋىنان نەگە كەك الۋدى ويلادى؟
ءۇش توپ بالالارى ارالاسىپ، وسى سۇراقتار بويىنشا ءوز ويلارىن ايتىپ قورىتىندىلايدى.
4 جاڭا ساباق «وي قوزعاۋ»
بالالار، اكۋلا تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى تىڭدالادى).

ءمۇعالىم سۋرەتىن كورسەتىپ اكۋلا تۋرالى ماعلۇمات بەرەدى: سيگاراتارىزدى، دەنەسىنىڭ ۇزىندىعى 14 - 15 م - گە دەيىن، ۇزىندىعى 9 م دەيىنگىنىڭ سالماعى 4 ت - عا دەيىن. جەلبەزەك ساڭىلاۋلارى ۇلكەن، ءار جەلبەزەك دوعاسىندا 1300 - گە دەيىن اتالىق قىساڭ قابىقتارى سۇزگىلى اپپاراتتار قۇرايدى. جاق تىستەرى ۇساق، ۇزىندىقتارى 5مم - دەن ارتىق ەمەس، 4 - 7 قاتارلى، ۇككىشكە ۇقسايدى. ەكى جاق جارتى شارلاردىڭ ءبىر - كەلكى جىلى سۋلاردىڭ پەلاگياليلەرىندە مەكەندەيدى، كوكتەمدە جانە جازدا سۋدىڭ جوعارى بەتىندە جۇزەدى. اكۋلالار مەن سكاتتار بارلىق تەڭiزدەر مەن مۇحيتتاردا مەكەندەيدi. اكۋلالار تۇرلەرiنiڭ باسىم ءبولiگi – جىرتقىشتار. ۇزارعان ءسۇيiر تورپەداتارiزدi دەنەسi، كۇشتi بۇلشىقەتتەرi ولارعا ۇلكەن جىلدامدىقپەن جۇزۋگە مۇمكiندiك بەرەدi. اكۋلالار دەنەسiنiڭ كولەمi ءار - ءتۇرلi. Iشiندەگi ەڭ الىبى - كيت اكۋلاسىنىڭ ۇزىندىعى 20 م دەيiن جەتەدi. ول سۋدان ۇساق پلانكتوندى ورگانيزمدەردi ءسۇزiپ، سولارمەن قورەكتەنەدi.
اكۋلالاردىڭ كوپشiلiگi — اشىق مۇحيتتىڭ ەكپiندi جىرتقىشتارى. بىزگە جاقىن كاسپيي تەڭiزiندە كولەمi 120 سم اسپايتىن جانە بالىقتارمەن قورەكتەنەتiن شاعىن كاتران اكۋلاسى نەمەسە تiكەندi اكۋلا مەكەندەيدi. مۇحيتتا اكۋلالاردىڭ كوپتەگەن تۇرلەرi مەكەندەيدi: كوك، اق، ريفتiك، التى جەلبەزەكتi، كاريب قاراجۇزبەقاناتتى، تەڭiز تۇلكiسi، الا مىسىقتى، پوليارلى جانە ت. ب. اسا قىزىعۋشىلىقتى، باسىنىڭ الدىڭعى ۇشىندا اسا ۇلكەن بالعاعا ۇقساس، ءار جاعىندا كوزدەرi مەن تاناۋلارى بار، روسترۋمى وسەتiن اكۋلا — بالعالار تۋعىزادى. اكۋلا - بالعالار — وتە قاھارلى جانە اشقاراق جىرتقىشتار. وسى اكۋلالار ەڭ جيi ادامعا شابۋىل جاسايدى. باسىنىڭ جالپاق ءبولiگiنiڭ تومەنگi بەتi جوعارى سەزiمتالدىق پەن ەحولوكاسياعا يە، وسىعان بايلانىستى ولار توپىراق استىنا كومiلiپ جاتسا دا قورەكتi وڭاي تابادى.
ال نەلىكتەن ءبىز بۇگىن اكۋلا تۋرالى ءسوز قوزعادىق، قالاي ويلايسىزدار؟ (وقۋشىلاردىڭ بولجامدارى)
بۇگىن ءبىز اكۋلا تۋرالى ءبىر وقيعامەن تانىسامىز. وقيعانى جازعان ورىستىڭ ۇلى جازۋشىسى ليەۆ نيكولايەۆيچ تولستوي جازعان. جازۋشى ءارى اۋدارماشى سەيىتجان وماروۆ وسى ل. ن. تولستويدىڭ اڭگىمەسىن اۋدارعان.

سەيىتجان وماروۆ (22 ماۋسىم 1907، اقمولا وبلىسى اتباسار اۋدانى. كەرەگەتاس اۋىلى، 1985، الماتى) – جازۋشى، اۋدارماشى.
قوستاناي قالاسىنداعى حالىق اعارتۋ ينستيتۋتىن بىتىرگەن (1932). 1930 – 42 جىلى ءمۇعالىم، اۋداندىق، وبلىستىق گازەتتەردە رەداكتور، جاۋاپتى حاتشى، 1959 جىلدان ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنداعى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر ادەبيەتى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولدى.
ليەۆ نيكولا́ەۆيچ تولستو́ي (1828 - 1910) – ورىستىڭ ۇلى جازۋشىسى. تەك جازۋشىلىقپەن عانا اينالىسىپ قويماي، ۇستازدىق ىسكە دە اتسالىسقان. ياسنايا پوليانادا شارۋالاردىڭ بالالارى ءۇشىن مەكتەپ اشىپ، پەداگوگيكالىق جۋرنال شىعاردى. الىپپە وقۋلىقتارىن جازدى. ونىڭ الەمگە ايگىلى «سوعىس جانە بەيبىتشىلىك» رومانى، بالالارعا ارناپ جازعان اڭگىمەلەرى، كىتاپتارى بار.
اكۋلا ل. تولستويدىڭ ورىسشا سيۋجەتتىك كورىنىسىن ۆيدەو ارقىلى تاماشالاۋ
ءا)“ادەبيەت ۇيىرمەسى” ادىسىمەن ( «بايانداماشىلار»، «زەرتتەۋشىلەر»، «سۇراق قويۋشىلار» )
وزدەرى بايانداپ، زەرتتەپ، سۇراق قويىپ توپ بويىنشا دايىندالادى.
توپ مۇشەلەرى توپ باسشىسىن سايلاپ الادى.
ءى توپ - بايانداماشىلار: وقۋلىق بويىنشا ءماتىندى ءبولىپ مازمۇنداۋ.
ءىى توپ - زەرتتەۋشىلەر: ءماتىن كەيىپكەرلەرىن زەرتتەپ، مىنەزدەمە بەرەدى.
ءىىى توپ - سۇراق قويۋشىلار: وزدەرىنە بەرىلگەن ابزاس بويىنشا باسقا توپقا بىرنەشە سۇراقتار دايىندايدى.
5 سەرگىتۋ “تەڭىزدەگى بالىقتار“
(وقۋشىلار جۇپتاسىپ ەركىن ءجۇزىپ ءجۇرىپ، توقتاڭىز دەگەندە بالىقتاردىڭ اتتارىن تۇگەل ايتىپ شىعادى. )
6 “تاۋىپ وقى”ادىسىمەن پاراقشا تاراتىپ، 3 توپقا تاپسىرما بەرۋ.
1) اۋا رايى تۋرالى جازىلعان تۇستى تاۋىپ وقى
2) اكەسىنىڭ قوبالجىعان ساتتەرىن سۋرەتتەيتىن تۇستى تاپ
3) اكۋلانىڭ ولگەن ءساتىن بەينەلەيتىن تۇستى تاۋىپ وقى
7 سوزدىكپەن جۇمىس
زاكىر - ياكور

بىلتە - زەڭبىرەكتى تۇتاندىرعىش زات

8 داپتەرمەن جۇمىس
- سۋعا شومىلۋعا بايلانىستى قانداي قاۋىپسىزدىك شارالارىن قولدانۋ كەرەك؟
( ءمۇعالىم تولىقتىرادى)
9 قورىتىندى( رەفلەكسيا) ءببۇ
بىلەمىن: اكۋلانىڭ جىرتقىش جانۋار ەكەندىگىن
بىلگىم كەلەدى: تولستويدىڭ باسقا شىعارمالارىمەن تانىسقىم كەلەدى، س. وماروۆ اعامىز تۋرالى كوپ مالىمەتتەر بىلگىم كەلەدى ت. ب.
ۇيرەندىم: اكۋلا تۇرلەرىن، بالىقتار تۇرلەرىن، سۋعا شومىلۋ قاۋىپسىزدىك شارالارىن

10 ۇيگە تاپسىرما
“ اكۋلا“ ءماتىنىن تولىق مازمۇنداۋ،
ل. تولستوي مەن س. وماروۆ اۆتورلار شىعارمالارى تۋرالى ىزدەنۋ
اكۋلا تۋرالى باسقا دەرەكتەر اكەلۋ
11 باعالاۋ كريتەريالارى
«5» - اۋىزشا تولىق مازمۇنداپ، سۇراقتارعا ناقتى جاۋاپ بەرگەن
«4» - قوسىمشا مالىمەتكە، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرگەن
«3» - ءبىر سوزبەن جاۋاپ بەرگەن، توپپەن بىرگە ويىندار ارقىلى قاتىسقان

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما