راديواكتيۆتى ساۋلەلەردىڭ بيولوگيالىق اسەرى. رادياسيادان قورعانۋ
راديواكتيۆتى ساۋلەلەردىڭ بيولوگيالىق اسەرى. رادياسيادان قورعانۋ
سىلتەمە: جوسپار
جالپى ماقساتى: راديواكتيۆتى ساۋلەلەردىڭ بيولوگيالىق اسەرى. رادياسيادان قورعانۋ جايلى ماعلۇمات بەرۋ. راديواكتيۆتى ساۋلەلەردىڭ بيولوگيالىق اسەرى. رادياسيادان قورعانۋدى كۇندەلىكتى تۇرمىستا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ (2 مينۋت)
1. 2. توپقا ءبولۋ (1، 2 ساندارىنا بايلانىستى 2 توپقا بولىنەدى)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ (4 مينۋت)
1. تەرمو ءسوزى جايلى نە بىلەسىڭدەر؟
تەرمويادرولىق رەاكسيا جايىندا نە بىلەسىڭدەر؟
2. راديواكتيۆتىلىك دەگەنىمىز نە؟ راديواكتيۆتى ساۋلە شىعارۋدىڭ قۇرىلىمى؟
3. راديواكتيۆتى ىدىراۋ زاڭىنىڭ ءمانىسى نەدە؟
4. تەرمويادرولىق رەاكسيالار دەگەنىمىز نە؟
5. تەرمويادرولىق ەنەرگەتيكانىڭ بولاشاعى نەلىكتەن زور؟
ءىىى. توپتىق جۇمىس (15 مينۋت) جاڭا ساباق (سلايد) ارقىلى
D - شىعارىلعان ساۋلەنىڭ جۇتىلعان دوزاسى.
ە – جۇتىلعان ەنەرگيا
m – ساۋلەلەنگەن زاتتىڭ ماسساسى
ولشەم بىرلىگى 1 گر (گرەي)
ساۋلەلەنۋدىڭ ەكسپوزيسيالىق دوزاسى. رەنتگەندىك جانە گامما - ساۋلەلەردىڭ قۇرعاق اۋانى يونداۋ ەففەكتىسى بويىنشا ولشەنەدى.
SI جۇيەسىندەگى ولشەم بىرلىگى 1ر.
1 ر=2، 58•10 - 4كل/كگ
1ر≈0، 01 گر
شىعارىلعان ساۋلەنىڭ جۇتىلۋىنىڭ ەكۆيۆالەنتتى دوزاسى دەپ جۇتىلعان دوزانىڭ بيولوگيالىق ەففەكتيۆتىك كوەففيسيەنتىنە كوبەيتىندىسىنە تەڭ شامانى ايتادى:
Dەكۆ=k•D
ك – بيولوگيالىق ەففەكتيۆتىك كوەففيسيەنتى
ەكۆيۆالەنتتى دوزانىڭ ولشەم بىرلىگى زيۆەرت - 1زۆ ادام اعزاسىنا ساۋلەلەردىڭ اسەرى
ينفرادىبىستاردىڭ ادام ورگانيزمىنە كەرى اسەرى بار. كەرىسىنشە ۋلترادىبىستار كەڭىنەن قولدانىس تاۋىپ وتىر. بۇل دىبىستاردى ادامدار ارنايى قۇرالداردىڭ كومەگىمەن ەستيدى جانە قابىلداي الادى.
مەديسينادا ۋلترادىبىس ادام دەنەسىن ۋلترا-دىبىستىق تەكسەرۋ(سكانەرلەۋ) ءۇشىن پايدالانىلادى. سۇيەك، ماي جانە بۇلشىق ەتتەر ۋلترادىبىستى تۇرلىشە شاعىلدىرادى. ەلەكتر يمپۋلستەرىنە تۇرلەندىرىلگەن بۇل شاعىلعان تولقىندار ەكراندا كەسكىن بەرەدى. ۋلترا دىبىستىق تەكسەرۋ جولىمەن ادامنىڭ دەنەسىندەگى ءار ءتۇرلى اۋىتقۋلار – قاتەرلى ىسىكتەر، دەنە مۇشەلەرى ءپىشىنىنىڭ وزگەرۋلەرى انىقتالادى. الايدا ۋلترادىبىستى ادامنىڭ ۇزاق ۋاقىت نەرۆ جۇيەسىنە اسەر ەتەدى، قاننىڭ قۇرامىنىڭ، ساپاسىنىڭ جانە قىسىمىنىڭ وزگەرۋىن، باس اۋرۋىن تۋدىرادى، قۇلاق تا ەستىمەي قالۋى مۇمكىن.
بۇنىمەن بىرگە رەنتگەندىك ساۋلەلەردە دەنەلەردەن ءوتۋ قاسيەتى پراكتيكادا كەڭىنەن پايدالانىلادى، مەديسينادا دياگنوز قويۋ ءۇشىن. سىنعان سۇيەكتى، ادام دەنەسىنە كىرىپ كەتكەن وقتى، ينەنى، شەگەنى ت. ب ءىش قۇرىلىسىنداعى كەسەلدى انىقتاۋدى جەڭىلدەتەدى. سىرقات ورگانداردى ەمدەۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى قالاسى،
№19 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ
جوعارى ءبىلىمدى، جوعارى ساناتتى فيزيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
المانوۆا گۇلسىم امانقۇل قىزى
سىلتەمە: جوسپار
جالپى ماقساتى: راديواكتيۆتى ساۋلەلەردىڭ بيولوگيالىق اسەرى. رادياسيادان قورعانۋ جايلى ماعلۇمات بەرۋ. راديواكتيۆتى ساۋلەلەردىڭ بيولوگيالىق اسەرى. رادياسيادان قورعانۋدى كۇندەلىكتى تۇرمىستا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ (2 مينۋت)
1. 2. توپقا ءبولۋ (1، 2 ساندارىنا بايلانىستى 2 توپقا بولىنەدى)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ (4 مينۋت)
1. تەرمو ءسوزى جايلى نە بىلەسىڭدەر؟
تەرمويادرولىق رەاكسيا جايىندا نە بىلەسىڭدەر؟
2. راديواكتيۆتىلىك دەگەنىمىز نە؟ راديواكتيۆتى ساۋلە شىعارۋدىڭ قۇرىلىمى؟
3. راديواكتيۆتى ىدىراۋ زاڭىنىڭ ءمانىسى نەدە؟
4. تەرمويادرولىق رەاكسيالار دەگەنىمىز نە؟
5. تەرمويادرولىق ەنەرگەتيكانىڭ بولاشاعى نەلىكتەن زور؟
ءىىى. توپتىق جۇمىس (15 مينۋت) جاڭا ساباق (سلايد) ارقىلى
D - شىعارىلعان ساۋلەنىڭ جۇتىلعان دوزاسى.
ە – جۇتىلعان ەنەرگيا
m – ساۋلەلەنگەن زاتتىڭ ماسساسى
ولشەم بىرلىگى 1 گر (گرەي)
ساۋلەلەنۋدىڭ ەكسپوزيسيالىق دوزاسى. رەنتگەندىك جانە گامما - ساۋلەلەردىڭ قۇرعاق اۋانى يونداۋ ەففەكتىسى بويىنشا ولشەنەدى.
SI جۇيەسىندەگى ولشەم بىرلىگى 1ر.
1 ر=2، 58•10 - 4كل/كگ
1ر≈0، 01 گر
شىعارىلعان ساۋلەنىڭ جۇتىلۋىنىڭ ەكۆيۆالەنتتى دوزاسى دەپ جۇتىلعان دوزانىڭ بيولوگيالىق ەففەكتيۆتىك كوەففيسيەنتىنە كوبەيتىندىسىنە تەڭ شامانى ايتادى:
Dەكۆ=k•D
ك – بيولوگيالىق ەففەكتيۆتىك كوەففيسيەنتى
ەكۆيۆالەنتتى دوزانىڭ ولشەم بىرلىگى زيۆەرت - 1زۆ ادام اعزاسىنا ساۋلەلەردىڭ اسەرى
ينفرادىبىستاردىڭ ادام ورگانيزمىنە كەرى اسەرى بار. كەرىسىنشە ۋلترادىبىستار كەڭىنەن قولدانىس تاۋىپ وتىر. بۇل دىبىستاردى ادامدار ارنايى قۇرالداردىڭ كومەگىمەن ەستيدى جانە قابىلداي الادى.
مەديسينادا ۋلترادىبىس ادام دەنەسىن ۋلترا-دىبىستىق تەكسەرۋ(سكانەرلەۋ) ءۇشىن پايدالانىلادى. سۇيەك، ماي جانە بۇلشىق ەتتەر ۋلترادىبىستى تۇرلىشە شاعىلدىرادى. ەلەكتر يمپۋلستەرىنە تۇرلەندىرىلگەن بۇل شاعىلعان تولقىندار ەكراندا كەسكىن بەرەدى. ۋلترا دىبىستىق تەكسەرۋ جولىمەن ادامنىڭ دەنەسىندەگى ءار ءتۇرلى اۋىتقۋلار – قاتەرلى ىسىكتەر، دەنە مۇشەلەرى ءپىشىنىنىڭ وزگەرۋلەرى انىقتالادى. الايدا ۋلترادىبىستى ادامنىڭ ۇزاق ۋاقىت نەرۆ جۇيەسىنە اسەر ەتەدى، قاننىڭ قۇرامىنىڭ، ساپاسىنىڭ جانە قىسىمىنىڭ وزگەرۋىن، باس اۋرۋىن تۋدىرادى، قۇلاق تا ەستىمەي قالۋى مۇمكىن.
بۇنىمەن بىرگە رەنتگەندىك ساۋلەلەردە دەنەلەردەن ءوتۋ قاسيەتى پراكتيكادا كەڭىنەن پايدالانىلادى، مەديسينادا دياگنوز قويۋ ءۇشىن. سىنعان سۇيەكتى، ادام دەنەسىنە كىرىپ كەتكەن وقتى، ينەنى، شەگەنى ت. ب ءىش قۇرىلىسىنداعى كەسەلدى انىقتاۋدى جەڭىلدەتەدى. سىرقات ورگانداردى ەمدەۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى قالاسى،
№19 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ
جوعارى ءبىلىمدى، جوعارى ساناتتى فيزيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
المانوۆا گۇلسىم امانقۇل قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
