InfoHub Logo

رۋبەنس قۇبىرى – دىبىس تولقىندارى مەن اۋا قىسىمىنىڭ (نەمەسە گازدىڭ) بايلانىسىنا نەگىزدەلگەن اعىنسىز تولقىندى كورسەتۋگە ارنالعان فيزيكالىق تاجىريبە.

قۇرىلعى

ۇزىندىعى بويىمەن بىرنەشە جەردەن تەسىلگەن قۇبىردىڭ كەسىندىسى. ءبىر شەتى كىشكەنتاي ديناميككە، ال ەكىنشىسى – جانار گاز كوزىنە (پروپان باللونىنا) قوسىلادى. قۇبىر جانار گازبەن تولتىرىلعان، سوندىقتان ساڭىلاۋلاردان شىققان گاز جانادى. ەگەر تۇراقتى جيىلىك پايدالانىلسا، وندا قۇبىر شەكاراسىندا اعىنسىز تولقىن پايدا بولۋى مۇمكىن. ديناميك قوسىلىپ تۇرعان جاعدايدا، قۇبىردا جوعارى جانە تومەن قىسىم اۋماعى تۇزىلەدى. دىبىستىق تولقىنداردىڭ ارقاسىندا جوعارى قىسىم بولاتىن ايماقتا، ساڭىلاۋلار ارقىلى كوبىرەك گاز شىعادى جانە جالىن بيىگىرەك شىعادى. وسىنىڭ ارقاسىندا ۇدەمەلەر اراسىنداعى ارا قاشىقتىقتى ولشەۋىشپەن ولشەۋارقىلى تولقىننىڭ ۇزىندىعىن انىقتاۋعا بولادى.

تاريحى

دجون لە كونت (JohnLeConte) جالىننىڭ دىبىسقا سەزىمتال كەلەتىندىگىن 1858 جىلى اشقان. 1862 جىلى رۋدولف كونيگ گازدىڭ قايناركوزىنە دىبىس جىبەرۋ ارقىلى جالىننىڭ بيىكتىگىن وزگەرتۋگە بولاتىنىن كورسەتتى، ال ۋاقىتتاعى وزگەرىستەر اينالمالى اينالاردىڭ كومەگىمەن كورسەتىلەدى. اۆگۋست كۋندت 1866 جىلى سۋشىرماۋىق داندەرىن نەمەسە قابىرشاق شاڭىن قۇبىرعا ورنالاستىرۋ ارقىلى اكۋستيكالىق اعىنسىز تولقىنداردى كورسەتتى. قۇبىرعا دىبىس جىبەرىلگەن ۋاقىتتا، اعىنسىز تولقىنداردىڭ كومەگىمەن داندەردەن تۇيىندەر (امپليتۋدا ەڭ تومەن جەرلەردە) جانە قامپيۋلار (انتي-تۇيىندەر – امپليتۋدا ەڭ كوپ ايماقتاردا) ءتۇزىلدى. كەيىن، حح عاسىردا، بەن (Behn) كىشكەنتاي جالىن قىسىمنىڭ سەزىمتال ينديكاتورى رەتىندە قىزمەت ەتە الاتىنىن كورسەتتى. وسىلايشا، 1904 جىلى، وسى ماڭىزدى ەكى تاجىريبەنى پايدالانا وتىرىپ، گەنريح رۋبەنس، 4-مەترلىك قۇبىردى الىپ، ونىڭ بويىنان اراسى 2 سم بولاتىن 200 كىشكەنتاي ساڭىلاۋ تەسىپ، ونى جانار گازبەن تولتىردى. جالىن جانعان سوڭ (جالىننىڭ بيىكتىگى قۇبىردىڭ ۇزىندىعى بويىندا شامامەن بىردەي بولدى)، ول قۇبىردىڭ ءبىر شەتىنەن بەرىلەتىن دىبىستىڭ، بەرىلىپ جاتقان دىبىس تولقىنىنىڭ ۇزىندىعىنا تەڭ دىبىس تولقىنىنداي اعىنسىز تولقىن تۋدىرىپ جاتقانىن بايقادى. كريگار-مەنسەل (O. Krigar-Menzel) رۋبەنسكە قۇبىلىستىڭ تەوريالىق جاعىنان كومەكتەستى.

---