InfoHub Logo

ءوزىن - ءوزى تانۋ 10 سىنىپ

تاقىرىبى: رۋحاني بايلىق – يگىلىك كوزى
ماقساتى:
- وقۋشىلارعا قازاق حالقىنىڭ رۋحاني بايلىعى مادەني قۇندىلىقتار تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
مىندەتتەرى:
- رۋحاني بايلىق كوزدەرىن ۇعىندىرۋ؛
- رۋحاني بايلىقتى باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
- رۋحاني بايلىققا تاربيەلەۋ.
شاتتىق شەڭبەرى
- بايلىق دەگەنىمىز نە؟
- بايلىق دەگەنىمىز - دەنساۋلىق
اتا - انامىز
تۋىستارىمىز
بالالار
دوستار
تۋعان ەل مەن جەر
اقشا، دۇنيە - مۇلىك
العان ءبىلىم
قازىنا
كۇن
سۋ
تابيعات
جان - جانۋار
تازا اۋا
تاۋ، تەڭىز، مۇحيت
كەن ورىندارى
كىتاپ

- بايلىق ادامي، ماتەريالدىق، تابيعي، رۋحاني بولىپ بولىنەدى ەكەن!
ەڭ باستى بايلىق تۋعان جەر، تۋعان ەل ەكەن. سوندىقتان دا ءبارىمىز بىرگە شاتتىق شەڭبەرىن قۇرىپ، ن. تىلەندييەۆتىڭ ق. مىرزا ءاليدىڭ سوزىنە شىعارعان «ءوز ەلىم» ولەڭىن ورىندايىق.

ويلانايىق، پىكىرلەسەيىك
بيىل تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 21 جىل بولادى. وسى تاۋەلسىز ەل بولعانىمىزدىڭ ءوزى دە – بايلىق، انا ءتىلىمىز مەملەكەتتىك ءتىل دارەجەسىنە كوتەرىلدى، بۇل دا ءبىزدىڭ بايلىعىمىز ەمەس پە! ۇمىت بولىپ بارا جاتقان سالت - ءداستۇرىمىز قايتا ورالىپ جاتىر، بۇل دا ءبىزدىڭ رۋحاني بايلىعىمىز، اتا – بابامىزدىڭ كوزىندەي بولىپ قالعان مادەني مۇرالارىمىز دا ءبىزدىڭ رۋحاني بايلىقتارىمىز. ءبىزدىڭ ادامي قۇندىلىقتارىمىز، ياعني ءقادىر - قاسيەتىمىزدە رۋحاني بايلىقتارىمىز.

ماتىنمەن جۇمىس
وقۋلىقتاعى ن. ايت ۇلىنىڭ «كۇلتەگىننىڭ كوك تاسى» اتتى ولەڭى وقىلىپ، تالداۋ جاسالادى.
- نەلىكتەن اۆتور «ءيسى تۇركى جۇرتىنىڭ تۇمارىنداي كوكتاسىم»، دەپ تولعانادى؟
- تاسقا تۇسكەن جازۋلاردىڭ رۋحاني كۇشى نەدە دەپ ويلايسىڭدار؟
- «ەلتاڭبا مەن كوك بايراق، ءانۇراندا عانا ەمەس،
كۇلتەگىننىڭ تاسىندا ەلدىگىمنىڭ نىشانى!- دەگەن جولداردى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
دايەكسوز
«دۇنيەنىڭ كوزى، تۇتقاسى، ءتۇپ نەگىزى – زاتتىق نارسە ەمەس، رۋحاني دۇنيە» (پلاتون)
(1 - سلايد بويىنشا جۇمىس)

1 - سلايد
رۋحاني بايلىق – ادامنىڭ ءومىرىن قورشاعان ورتا، تىرشىلىك اياسىمەن تۇتاستىراتىن جانە ونىڭ ماقسات - مۇددەسىن يگى ىستەرمەن ۇشتاستىراتىن اسىل ارنا. رۋحاني بايلىق ادامنىڭ بەلگىلى ءبىر قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىراتىندىقتان ول ۇنەمى يگىلىككە باعىتتالادى. حالىق يگىلىگى رەتىندە رۋحاني اسىل قازىنالار ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ، ساباقتاسىپ جاتادى. حالقى ءۇشىن ەڭبەك ەتكەن ادامداردىڭ ءومىرى دە رۋحاني بايلىق بولىپ تابىلادى. سونىمەن، ۇلتتىق قۇندىلىقتار ادام ومىرىنە قاجەتتى رۋحاني بايلىق بولىپ تابىلادى.

نازار اۋدارىڭىزدار!
ايدىندى جاقسى ايمەن تەڭ،
جومارت جىگىت بايمەن تەڭ،
شەشەن جىگىت دۇرمەن تەڭ،
يمانسىز كوڭىل كىرمەن تەڭ،
اقىلى جوق ناداندار،
ءىس بىتىرمەس جاماندار،
ءجۇز بولسا دا بىرمەن تەڭ. (شال اقىن)
- شال اقىننىڭ مىنا ولەڭ جولدارىنان ادامنىڭ رۋحاني الەمىن نۇرلاندىراتىن قانداي ادامي قاسيەتتەر كورىپ تۇرسىڭدار؟
شىعارماشىلىق تاپسىرما
(وقۋشىلاردى تەز توپتاپ جىبەرىپ، تاپسىرمالار بەرۋ)
1 - تاپسىرما. ءا اسىلبەكوۆتىڭ مىنا ولەڭ جولدارىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، «تۋعان ءتىلىم - رۋحاني اسىل قازىنام» تاقىرىبىنا ولەڭ قۇراستىرتۋ.

تانىتقان قازاعىمنىڭ قازاقتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ ازاتتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ عاجاپتىعىن،
اينالدىم قۇدىرەتىڭنەن، قازاق ءتىلىم!

2 - تاپسىرما. ۇلت ماقتانىشتارىنىڭ حالىق يگىلىگى ءۇشىن جاساعان ەڭبەكتەرىن ايتۋ.
(ە. بەرلىقوجا ۇلى جونىندە ايتۋ)

3 - تاپسىرما. ساحنالاپ كورسەتۋ. تۇركىستاندا
جولباسشى: - تۇركىستان ەكى دۇنيە ەسىگى عوي،
تۇركىستان ەر تۇرىكتىڭ بەسىگى عوي.
تاماشا تۇركىستانداي جەردە تۋعان،
تۇرىكتىڭ ءتاڭىر بەرگەن نەسىبى عوي...- دەپ ماعجان جۇمابايەۆ اتامىز جىرلاعانداي،
سىزدەر قوجا احمەت يبن يبراھيم ماحمۋد يبن ياسساۋي كەسەنەسىنە كەلىپ تۇرسىزدار.
كەسەنە 1978 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق مۇراجاي بولىپ قىزمەت ىستەيدى. 2003 جىلدان باستاپ كەسەنە يۋنەسكو - نىڭ «بۇكىلالەمدىك مادەني مۇرالار» تىزبەسىنە ەنگىزىلدى. ول الەمدىك ساۋلەت ونەرى جاۋھارلارىنىڭ ءبىرى، ەلىمىزدىڭ ماقتانىشى. مەشىتتى 1397 جىلى ءامىر تەمىر سالدىرعان، سونىمەن بىرگە مەشىتتەگى تايقازاندى كورىپ تۇرسىزدار. ءامىر تەمىر زامانىنان قالعان قۇندى جادىگەرلەردىڭ بىرەگەيى – تايقازان 1399 جىلى قۇيىلعان. سالماعى – 2 توننا، 7 ءتۇرلى اسىل مەتالدان قۇيىلعان.
1935 جىلى تايقازان سانكت-پەتەربۋرگتەگى ەرميتاجعا الىنىپ كەتىپ، جارتى عاسىردان استام ۋاقىت سوندا تۇرىپ، 1989 جىلى قىركۇيەكتىڭ 18 - دە وتانىمىزعا ورالدى.
«رۋحاني تىرەگىمىز – قوجا احمەت ياسساۋي» دەپ، ن. ءا. نازاربايەۆ باعا بەرگەن كەسەنە - بۇگىنگى كۇندە ءبىزدىڭ ۇلتتىق رۋحاني بايلىعىمىز.
تۇركىستان قالاسىندا قوجا احمەت ياساۋي اتىندا حالىقارالىق قازاق - تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى بار. مۇندا 16 مەملەكەت پەن 30 - دان استام ۇلت پەن ۇلىستان تۇراتىن جاستار ءبىلىم الۋدا. سىزدەردىڭ دە مەكتەپتەرىڭىزدەن اليمحانوۆا اسەل وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ستۋدەنتى، ءدىنتانۋ فاكۋلتەتىندە وقيدى. سىزدەردى دە وسى وقۋ ورنىنا شاقىرامىن.
كوڭىل ءبولىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت.

وقۋ اقپاراتى
يگىلىككە قالاي قول جەتكىزۋ كەرەك؟
يگىلىككە قول جەتكىزۋ قاشان دا ەكى شارتتى قاتاڭ ساقتاۋعا بايلانىستى. الدىمەن قىزمەتتىڭ كەز كەلگەن تۇرىندە تۇپكى ماقساتتى دۇرىس بەلگىلەۋ كەرەك، سونان سوڭ تۇپكى ماقساتقا جەتكىزەردەي ءتيىستى جول ىزدەپ تابۋ قاجەت. يگىلىك – ىرىزدىقتى، رۋحاني جانە مادەني بايلىقتى بىلدىرەتىن جالپى ۇعىم. ول تابيعي جانە قوعامدىق - الەۋمەتتىك بولىپ سارالانادى. يگىلىك، تۇتاستاي العاندا، ادام ءومىرىنىڭ قاجەتىن وتەيتىن قۇندىلىق بولىپ سانالادى. ال يگىلىكتى ادام دەپ يگى ءىس - ارەكەت جاساي الاتىن ەڭبەك سۇيگىش جانداردى ايتادى. ءىستىڭ يگىلىكتى بولۋى ادامنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە بايلانىستى.

دايەكسوز
ءارقاشاندا تازا بولسىن ار - وجدانىڭ جۇرەگىڭ،
وزگەلەر دە ساعان ادال، ءادىل بولار بىلەمىن.
زورلىق قىلساڭ وزگەلەرگە - ءوزىڭ ءجابىر كورەسىڭ،
قياناتتىڭ قۇربانى بوپ، قورلىقپەنەن ولەرسىڭ. (مۇحاممەد بابىر)
جۇرەكتەن جۇرەككە
وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە جاقسى تىلەك ايتىپ تومەندەگىدەي بەرىلگەن ويدى جالعاستىرادى:
- ادام – ەڭ جوعارعى قۇندىلىق، ونىڭ ءومىرى بارىنەن دە قىمبات،...
- ۇلتتىق ۇلاعات رۋحاني مۇرالاردا كورىنىس تابادى،...
- اتا - بابا ءداستۇرىن قۇرمەتپەن ۇعىنام،...
- يگىلىكتىڭ ەرتە - كەشى جوق،...
- تۋعان جەردىڭ قىمبات ماعان ءار تاسى،...
- اتادان قالعان اسىل ءسوز، نۇر قۇيادى كوڭىلگە، ...