سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 8 ساعات بۇرىن)
س. سارعاسقايەۆ «ءتامپىش قارا»
ساباق جوسپارى
ادەبيەت 6 سىنىپ
4. توقسان: Iءىى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: س. سارعاسقايەۆ «ءتامپىش قارا»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا سانسىزباي سارعاسقايەۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى،
«ءتامپىش قارا» پوۆەسىنەن ءۇزىندى جايلى تولىق مالىمەت بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ، ولاردىڭ وي - پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ب) تاربيەلىك؛ ەلىن، جەرىن، وتانىن قادىرلەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا،
ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قالىپتى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىكپەن جۇمىس، باعالاۋ، بەكىتۋ، قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كوركەم ادەبيەتتەر، بەينەلى سۋرەتتەر، رەفەراتتار، بۇكتەمەلەر.
ساباقتىڭ فورمالارى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ،

ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمدەسۋ. كەزەكشى مالىمدەمەسى. جۋرنال بويىنشا تۇگەندەۋ. جاڭا ساباققا دايىندىق.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. «مەنىڭ اتىم قوجا» پوۆەسىنەن تاراۋلارىن ءبولىپ - ءبولىپ مازمۇنداۋ.
2. قوسىمشا سۇراقتار قويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتى قورىتىندىلايمىن.
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
• اۆتوردىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
سانسىزباي سارعاسقايەۆ (29. 4. 1925 ج. ت.، جامبىل وبلىسى، كراسنوگور اۋدانى، شارباقتى سەلوسى) — قازاق كەڭەس جازۋشىسى، ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان. 1942 — 1943 جىلدارى اۋداندىق «كراسنوگورشى» گازەتىندە جاۋاپتى حاتشى، 1949 - 1972 جىلدارى «قازاقستان پيونەرى»، «لەنينشىل جاس» گازەتتەرىندە ادەبي قىزمەتكەر، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، جاۋاپتى حاتشى، رەداكتور، «جۇلدىز» جۋرنالىندا جاۋاپتى حاتشى بولدى. كوركەم تۋىندىلارى 1949 جىلدان جاريالانا باستادى. شىعارمالارى نەگىزىنەن جاس جەتكىنشەكتەرگە ارنالعان. «دوستار» (1952)، «ءبىر وتريادتا» (1953)، «ساۋلەنىڭ جاڭا دوستارى» (1954)، «ءبىر كوشەنىڭ بويىندا» (1961)، «سىنعان ءتىس» (1963)، «شىندىق» (1964)، «كوڭىلدى بالالار» (1966)، «ءتامپىش قارا» (1971) اتتى پوۆەستەر مەن اڭگىمەلەر جيناقتارىندا جاس جەتكىنشەكتەردىڭ وي — ارمانى، قوعامدىق پايدالى ىستەرى، ونەر — بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىعى، ءبىر — بىرىنە ادالدىعى، دوستىق قارىم - قاتىناسى سۋرەتتەلگەن. جاڭاشىل دا جاسامپاز ادامدار تۋرالى «ۇستاز» (1979)، «ءسۇلۋتور» (1983) روماندارى جارىق كوردى. ونىڭ كىتاپتارىنىڭ ءبارى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ تىنىس — تىرشىلىگىنەن سىر شەرتەدى..

• «ءتامپىش قارا» پوۆەسى جايىندا ءتۇسىندىرۋ.
سانسىزباي سارعاسقايەۆتىڭ “ءتامپىش قارا” پوۆەسىندە وتىزىنشى جىلدارداعى اۋىل ءومىرى سۋرەتتەلگەن. پوۆەست 9 بولىمنەن تۇرادى. بولىمدەرى: «تانىسۋ»، «تىلەپ العان ازاپ»، «ءازىلى مە شىنى ما؟»، «وكىنىش»، «تەكە قارت»، «نە بولدى بىزگە؟»، «بۇدان كەيىنگى كۇندەردە …»، «ويلاماعان جەردەن»، «ءۇش كۇن قالعاندا» دەپ كەلەدى. باستى كەيىپكەر - ءتامپىش قارا شانشاتاي.. پوۆەستە شانشاتايعا ءتان ادەپتىلىك، ۇقىپتىلىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك قاسيەتتەر كورىنسە، ەرتاي بويىنداعى ونەرگە قۇشتارلىق، دۇنيەنى بالا كوزىمەن قابىلداۋ قاسيەتتەرى تانىلادى. شانشاتاي بويىنداعى اسىل قاسيەتتەر - ادەپتىلىك، ۇقىپتىلىق، تازالىق، كىشىپەيىلدىلىك پەن سىپايىلىق اڭگىمە كەيىپكەرلەرى ەرتاي، بيسەكۇل، يمانبەكتەرگە ەرەكشە اسەر ەتىپ، ۇلگى بولا بىلسە، بۇگىنگى جاسوسپىرىمدەرگە دە ۇلكەن ونەگە. جاسوسپىرىمدەر بەينەسى - بالالار ادەبيەتىنىڭ جاس بۋىنداردى پاتريوتتىق رۋحتا تاربيەلەۋدە ەڭ باستى رول اتقارىپ وتىرعانىنىڭ ايقىن دالەلى. وسىنىڭ ءبارىن ايتا كەلىپ، بالا تاربيەلەۋدەگى ەڭ نەگىزگى تىرەك ولاردى ەڭبەككە ۇيرەتۋدەن باستالۋعا ءتيىس دەگەن ويعا كەلەمىز. ويتكەنى ەڭبەك ەتۋگە ۇيرەنگەن بالا ساباقتى جاقسى وقۋدان دا، اتا - انانىڭ ءتۇرلى تاپسىرمالارىن ورىنداۋدان دا جالىقپايتىن بولادى. ەڭبەك ەتۋگە جاتتىققان سايىن، ونىڭ ىجداقاتتىعى دا ارتا تۇسەدى. ۇقىپتىلىق تا، ادەپتىلىك تە، ۇلكەندى سىيلاۋشىلىق تا، قوعامعا پايدالى ۇلەس قوساتىن بايىپتى، پاراساتتى ازامات بولۋ دا وسىدان كەلىپ شىعادى. پوۆەستەگى كەيىپكەرلەر: اۋىل بالالارى سۋرەتشى ەرتاي، يمانبەك، نيعمەت، كۇلدارى، وڭالبەك. بالا تاربيەلەۋدە ۇستازدىڭ ەڭبەگىن كورسەتە وتىرىپ، بالالاردىڭ مەكتەپتەن العان ءبىلىمىن ەڭبەكپەن تاربيەلى ىسپەن تۇرمىسپەن بايلانىستىرا سۋرەتتەلۋى شەبەر بەينەلەنگەن. كەيىپكەر ەرتايدىڭ ءومىرى جايىنداعى ىشكى تولعانىسى جەتكىنشەك ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ماڭىزدى رول اتقارادى دەپ ەسەپتەيمىن. شانشاتاي - قالادان كەلگەن كوزى اشىق بالا، ول «وكتيابر بالالارى» دەپ اتالاتىن گازەتتىڭ بار ەكەندىگىن اۋىل بالالارىنا تانىستىرىپ، ەرتايدىڭ سۋرەتشىلىك دارىندىلىعىن باعالاي وتىرىپ، وسى گازەتكە ەڭ جاقسى سۋرەتىڭدى جىبەرەيىك دەپ ۇلكەن ءۇمىت ارتىپ ەرتايدىڭ قابىلەتىن شىڭداي تۇسەدى. انشەيىندە كوزگە ىلىنبەي جۇرەتىن گازەت تاسۋشى تەكە قارتتى اۋىل بالالارىنا سىيلاي ءبىلۋدى ۇعىندىرادى. قازىرگى جاس جەتكىنشەكتەر بارلىق مۇمكىندىكتەرى بولا تۇرسا دا بالالار باسىلىمدارىنا كوپ جازىلا بەرمەيدى، ال پوۆەست كەيىپكەرلەرى سول گازەتتىڭ كەلۋىن اسىعا كۇتىپ، ءتىپتى اۋىلدان جىراقتا تۇراتىن تەكە قاريانىڭ ۇيىنە ىزدەپ بارىپ، الىپ وقيدى.

• ساباقتى بەكىتۋ:
تالداۋ
• ەپيكالىق جانر ءتۇرى - پوۆەست.
• شىعارمانىڭ نەگىزگى ويى — جاس جەتكىنشەكتەردى ادامگەرشىلىككە، شىنشىلدىققا، قايىرىمدىلىققا تاربيەلەيدى.
• شىعارمانىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىنا توقتالساق: باستالۋى. شانشاتايدىڭ اۋىلعا كەلۋى، اۋىل بالالارىمەن تانىسۋى..
• بايلانىسۋى. شانشاتاي ەرتايدىڭ سۋرەتشى ەكەنىن ءبىلۋى، ەكەۋىنىڭ ايىرىلماستاي دوس بولۋى. شيەلەنىسۋى. مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ قىرمان دالاسىنا كومەككە بارۋى، ءتۇرلى ويىن - ساۋىق ۇيىمداستىرۋلارى، شانشاتاي اۋىل بالالارىنىڭ گازەتكە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋى.
• شارىقتاۋ شەگى. وقۋشىلاردىڭ ءوز ماقالالارىن وقۋ ءۇشىن تەكە قارتتىڭ ۇيىنە ىزدەپ بارۋى، شانشاتاي مەن يمانبەكتىڭ توبەلەسۋى، يمانبەكتىڭ ودان كەشىرىم سۇراۋى.
• شىعارمادا ەپيتەت، تەڭەۋ، ديالوگ، ماقال - ماتەلدەر ت. ب. ادەبي تەوريالىق ۇعىمدار قولدانىلعان.

پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
• اڭگىمەدەگى كەيىپكەرلەردى اتا.
• «ءتامپىش قارا» پوۆەسى قالاي باستالادى؟
• اڭگىمە نەگە «ءتامپىش قارا» دەپ اتالعان؟
• اڭگىمەدەگى ءتامپىش قارا كىم؟
• شانشاتايدىڭ باسقا بالالاردان ەرەكشەلىگى قانداي؟
• اڭگىمەدە ماقال - ماتەلدەر كەزدەسە مە؟
• اۋىل بالالارى دەمالىس ۋاقىتىندا كىمدەرگە كومەككە بارادى؟

ساباقتىڭ قورىتىندىسى:
باعالاۋ: وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
ۇيگە تاپسىرما: س. سارعاسقايەۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەت ىزدەنۋ، وقۋ.
«ءتامپىش قارا» پوۆەسىن وقۋ، مازمۇنداۋ.

س. سارعاسقايەۆ «ءتامپىش قارا» جۇكتەۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما