ساباق بارىسىندا قولايلى پسيحولوگيالىق كليماتتى قالىپتاستىرۋداعى ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى
تاقىرىبى: «ساباق بارىسىندا قولايلى پسيحولوگيالىق كليماتتى قالىپتاستىرۋداعى ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى» مۇعالىمدەرگە ارنالعان پسيحولوگيالىق ترەنينگ
ماقساتى:
- وقۋ پروسەسى بارىسىندا پسيحو - ەموسيونالدىق قىسىمدى ءتۇسىرۋ؛
- ءار ۇستازدىڭ جەكەلىك ەرەكشەلىگىن ەسكەرىپ، وقۋشى مەن پەداگوگ اراسىندا ىزگىلىك قارىم - قاتىناستى قالىپتاستىرۋ؛
- ادامدى ءوز - وزىمەن جانە وزىندىك جەكە ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ؛
- وقۋشى مەن ءمۇعالىمنىڭ جەكە قىزىعۋشىلىقتارى مەن قۇندىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ.
بارىسى:
1. «سالەمدەسۋ» ترەنينگى
- بۇگىنگى ترەنينگكە كەلگەندەرىڭىزگە ءبىز وتە قۋانىشتىمىز. «ءبىر كۇنگى تانىستىققا، قىرىق كۇن سالەم» دەگەندەي، ءبىز بۇگىن ءبىر – بىرىمىزبەن داستۇردەن تىس امانداسۋدىڭ تۇرلەرىن كورسەتەيىك.
1 - نۇسقاۋ.
- ءبىر – بىرلەرىڭىزگە كۇلىمسىرەي قاراپ، الاقاننىڭ ءىشىن جانە سىرتىن تيگىزىپ سالەمدەسۋ.
2 - نۇسقا.
- وڭ جاق، سول جاق تىزەلەرىن ءتۇيىستىرۋ ارقىلى سالەمدەسۋ.
3 - نۇسقا.
- وڭ جاق، سول جاق يىقتارىن تيگىزىپ سالەمدەسۋ.
4 - نۇسقا.
- ماڭدايلارىن ءبىر - بىرىنە تيگىزىپ سالەمدەسۋ.
- ەندى سىزدەر سالەمدەسۋ سوزدەرىن ەستەرىڭىزگە ءتۇسىرىپ ايتىپ بەرىڭىزدەرشى.
(سالەمەتسىز بە؟، امانسىز با؟، ەسەنسىز بە؟، قالىڭىز قالاي؟، دەنىڭىز ساۋ ما؟، ت. ب)
- سىزدەرگە كوپ راحمەت. بۇگىنگى ترەنينگتەن سىزدەر تاماشا اسەردە قايتادى دەپ سەنەمىز.
2. «گرەك جاڭعاعى» ترەنينگى
- احمەت بايتۇرسىنوۆ بىلاي دەگەن ەكەن:
«مۇعالىمدىك وڭاي نارسە ەمەس. تارتىپپەن جاسالعان وقۋ قۇرالدارىن وقىتۋعا تارتىپپەن وقىتا بىلەتىن ءمۇعالىم كەرەك».
ءقازىر مەن ورتاعا گرەك جاڭعاقتارىن شاشامىن. سىزدەر سول جاڭعاقتاردان ءبىر - بىردەن الىپ الاسىزدار. تاپسىرما: قولىڭىزداعى جاڭعاققا مۇقيات قاراپ، ونىڭ ەرەكشە قۇرىلىسىنا، باسقا جاڭعاقتارعا ۇقسامايتىن وزگەشەلىكتەرىن تاباسىزدار. جاڭعاقتاردى مەن قايتا جيناپ الىپ، قايتا شاشامىن. سىزدەر شاشىلعان جاڭعاق ىشىنەن وزدەرىڭىزدىڭ جاڭعاقتارىڭىزدى تابۋلارىڭىز كەرەك.
قورىتىندى:
ءبىرىنشى كوزگە جاڭعاقتىڭ ءبارى بىردەي سياقتى بولعانىمەن ءبىراز ۋاقىت مۇقيات قاراسا ولاردىڭ ءارتۇرلى ەكەندىگىن ءسىز اڭعاراسىز. وقۋشىلار دا سول سياقتى ءارتۇرلى، ەستە قالاتىنداي ءار وقۋشىنىڭ وزىنشە جەكە ەرەكشەلىگى، وزىندىك ادەمىلىگى جانە تارتىمدىلىعى بولادى. ءبىراق ونى سەزىنە جانە تۇسىنە ءبىلۋ كەرەك. جاتتىعۋ سوڭىندا وسى جاڭعاقتاردى سىزدەرگە سىيعا بەرەمىز. كوپ راحمەت!
3. «مەن سەنەن ۇيرەنەمىن» ترەنينگى
- ءقازىر سىزدەرگە ءبىر دوپ بەرىلەدى. سىزدەر ءبىر - بىرىڭىزگە، كەز - كەلگەن ادامعا دوپتى «مەن سىزدەن ۇيرەنەمىن....»دەپ سول ادامنىڭ جاقسى قاسيەتىن ايتىپ لاقتىراسىز. دوپتى قابىلداعاننان كەيىنگى ادامنىڭ مىندەتى - ايتىلعان ويدى قۇپتاماس بۇرىن «ءيا، مەنەن...(مىسالى: ۇقىپتىلىقتى) ۇيرەنۋگە بولادى» نەمەسە «ءيا مەن... ۇيرەتە الامىن» دەۋى كەرەك. وسى جۇمىس وسى جۇمىس ناتيجەسىندە سىزدەرگە ايتقىمىز كەلگەنى الدىڭىزداعى وقۋشىنىڭ بويىندا دا سىزدەرگە ساباق بولاتىن قاسيەتتەر بولۋى مۇمكىن. سول نارسە ەستەرىڭىزدە جۇرسە.
4. «مەنىڭ ەڭ قيىن وقۋشىم» جاتتىعۋى
ءقازىر بارلىعىمىز شەڭبەر بويىمەن وتىرامىز، ءبىر قيىن وقۋشى جايلى، ونىڭ ءتۇر الپەتى، ءوزىن ساباقتا قالاي ۇستايتىندىعى، ونىڭ ۇلگەرىمى، سوعان بايلانىستى قانداي قيىن سيتۋاسيالار بولعان جانە ت. س. س. جايتتاردى بايانداپ بەرۋىمىز كەرەك.
تالداۋ: جاتتىعۋدى ورىنداۋ قيىن بولدى ما؟ قيىن وقۋشىنىڭ ەموسياسىن سالۋدا قانداي ويدا بولدىڭ؟
ترەنينگتى قورىتىندىلاۋ:
- ورتاداعى جەمىستەردەن ءوزىڭىز ۇناتاتىن جەمىستى تاڭداپ الىنىڭز.
كىلتى:
قاربىزدى ۇناتاتىندار ورنىقتى ادامدار. ولار شيەلەنىسكە، جانجال، داۋ - دامايعا بارا بەرمەيدى. ەش ۋاكىتتا، ەش نارسەگە شاعىمدانبايدى. تۇرمىس پەن كوڭىل - كۇيىن تەك قانا ءوز كۇشىمەن جاقسارتۋعا دەن قويادى. وتباسىندا دا ۇلگىلى، ارتىق اۋىز ءسوزى جوق. كەيدە تاباندىلىق جاعى عانا جەتىسپەيدى.
شيەنى ۇناتساڭىز، مىنەزىڭىز جۇمساق كىشىپەيىلسىز. وزگەگە قۋانىش پەن جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن كەيدە وزىڭىزگە زيان كەلتىرىپ الۋىڭىز مۇمكىن. وتىرىك - وسەك سوزگە جوقسىز، اسىرەسە، انەكدوتتاردى ۇناتاسىز. ال، ماحاببات جونىندە ءسابي ءتارىزدىسىز. ءسىزدى وپ - وڭاي وكپەلەتە سالۋعا بولادى.
قارا ورىكتى ۇناتاتىندار ءوز اتىنا ايتىلعان سىندى كوتەرە المايتىندار. ولارمەن دوستىق، جولداستىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ دا قيىن بولادى. بويىڭىزدا مەنمەندىك قاسيەت باسىمداۋ.
شابدالىنى ۇناتاتىن ادامدار كوپشىل، كەز - كەلگەن ادامدارمەن ءتىل تابىسا الاتىن، اشىق جارقىن بولىپ كەلەدى. سىزدەن سىپايىلىق پەن مادەنيەتتى ادامنىڭ بەلگىلەرى ايقىن اڭعارىلىپ تۇرادى. تەك ءبىر كەمشىلىگىڭىز - قيىندىقتاردى اۋىر كوتەرەسىز، كەيدە ولاردى جەڭۋگە دارمەنسىزدىك تانىتاسىز.
ءجۇزىمدى ۇناتاتىندار ءوزىنىڭ دە، وزگەنىڭ دە سىرىن ساقتاي بىلەتىندەر. ءبىراق، مۇنداي تۇيىقتىق شەكتەن اسىپ كەتەدى. ءسىز ماقساتتى ناقتى قويا الاسىز، ءبىراق سول ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن جىگەرلىلىك، باتىلدىق كەرەك.
قۇلپىنايدى ۇناتاسىز، ءسىز قوناقجاي ادامسىز. ادامدارمەن تەز ءتىل تابىسا الاسىز. سىزگە سىپايىلىق ءتان، تالعامىڭىز نازىك، ەشكىمگە تاۋەلدى ەمەسسىز. دەگەنمەن، قىزعانشاقتىعىڭىز دا جوق ەمەس.
ءسىز المانى وتە ۇناتاتىن بولساڭىز، جىگەرلى، ءبىراق ازداپ ەسكى كوزقاراستاعى ادامسىز. ءوز باستىعىڭىزعا بەرىلگەنسىز، ونىڭ قانداي تاپسىرماسى بولسا دا، جان سالا تياناقتى اياقتاۋعا تىرىساسىز. ازداپ اقىنجاندى، ءوز - وزىڭىزگە ريزا ادامسىز.
قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋدانى،
«№50 اباي اتىنداعى ورتا مەكتەبى» كمم
جۇمانازاروۆا نۇرگۇل سەيتماعانبەت قىزى
ءى ساناتتى پەداگوگ - پسيحولوگ
ساباق بارىسىندا قولايلى پسيحولوگيالىق كليماتتى قالىپتاستىرۋداعى ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى. جۇكتەۋ
ماقساتى:
- وقۋ پروسەسى بارىسىندا پسيحو - ەموسيونالدىق قىسىمدى ءتۇسىرۋ؛
- ءار ۇستازدىڭ جەكەلىك ەرەكشەلىگىن ەسكەرىپ، وقۋشى مەن پەداگوگ اراسىندا ىزگىلىك قارىم - قاتىناستى قالىپتاستىرۋ؛
- ادامدى ءوز - وزىمەن جانە وزىندىك جەكە ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ؛
- وقۋشى مەن ءمۇعالىمنىڭ جەكە قىزىعۋشىلىقتارى مەن قۇندىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ.
بارىسى:
1. «سالەمدەسۋ» ترەنينگى
- بۇگىنگى ترەنينگكە كەلگەندەرىڭىزگە ءبىز وتە قۋانىشتىمىز. «ءبىر كۇنگى تانىستىققا، قىرىق كۇن سالەم» دەگەندەي، ءبىز بۇگىن ءبىر – بىرىمىزبەن داستۇردەن تىس امانداسۋدىڭ تۇرلەرىن كورسەتەيىك.
1 - نۇسقاۋ.
- ءبىر – بىرلەرىڭىزگە كۇلىمسىرەي قاراپ، الاقاننىڭ ءىشىن جانە سىرتىن تيگىزىپ سالەمدەسۋ.
2 - نۇسقا.
- وڭ جاق، سول جاق تىزەلەرىن ءتۇيىستىرۋ ارقىلى سالەمدەسۋ.
3 - نۇسقا.
- وڭ جاق، سول جاق يىقتارىن تيگىزىپ سالەمدەسۋ.
4 - نۇسقا.
- ماڭدايلارىن ءبىر - بىرىنە تيگىزىپ سالەمدەسۋ.
- ەندى سىزدەر سالەمدەسۋ سوزدەرىن ەستەرىڭىزگە ءتۇسىرىپ ايتىپ بەرىڭىزدەرشى.
(سالەمەتسىز بە؟، امانسىز با؟، ەسەنسىز بە؟، قالىڭىز قالاي؟، دەنىڭىز ساۋ ما؟، ت. ب)
- سىزدەرگە كوپ راحمەت. بۇگىنگى ترەنينگتەن سىزدەر تاماشا اسەردە قايتادى دەپ سەنەمىز.
2. «گرەك جاڭعاعى» ترەنينگى
- احمەت بايتۇرسىنوۆ بىلاي دەگەن ەكەن:
«مۇعالىمدىك وڭاي نارسە ەمەس. تارتىپپەن جاسالعان وقۋ قۇرالدارىن وقىتۋعا تارتىپپەن وقىتا بىلەتىن ءمۇعالىم كەرەك».
ءقازىر مەن ورتاعا گرەك جاڭعاقتارىن شاشامىن. سىزدەر سول جاڭعاقتاردان ءبىر - بىردەن الىپ الاسىزدار. تاپسىرما: قولىڭىزداعى جاڭعاققا مۇقيات قاراپ، ونىڭ ەرەكشە قۇرىلىسىنا، باسقا جاڭعاقتارعا ۇقسامايتىن وزگەشەلىكتەرىن تاباسىزدار. جاڭعاقتاردى مەن قايتا جيناپ الىپ، قايتا شاشامىن. سىزدەر شاشىلعان جاڭعاق ىشىنەن وزدەرىڭىزدىڭ جاڭعاقتارىڭىزدى تابۋلارىڭىز كەرەك.
قورىتىندى:
ءبىرىنشى كوزگە جاڭعاقتىڭ ءبارى بىردەي سياقتى بولعانىمەن ءبىراز ۋاقىت مۇقيات قاراسا ولاردىڭ ءارتۇرلى ەكەندىگىن ءسىز اڭعاراسىز. وقۋشىلار دا سول سياقتى ءارتۇرلى، ەستە قالاتىنداي ءار وقۋشىنىڭ وزىنشە جەكە ەرەكشەلىگى، وزىندىك ادەمىلىگى جانە تارتىمدىلىعى بولادى. ءبىراق ونى سەزىنە جانە تۇسىنە ءبىلۋ كەرەك. جاتتىعۋ سوڭىندا وسى جاڭعاقتاردى سىزدەرگە سىيعا بەرەمىز. كوپ راحمەت!
3. «مەن سەنەن ۇيرەنەمىن» ترەنينگى
- ءقازىر سىزدەرگە ءبىر دوپ بەرىلەدى. سىزدەر ءبىر - بىرىڭىزگە، كەز - كەلگەن ادامعا دوپتى «مەن سىزدەن ۇيرەنەمىن....»دەپ سول ادامنىڭ جاقسى قاسيەتىن ايتىپ لاقتىراسىز. دوپتى قابىلداعاننان كەيىنگى ادامنىڭ مىندەتى - ايتىلعان ويدى قۇپتاماس بۇرىن «ءيا، مەنەن...(مىسالى: ۇقىپتىلىقتى) ۇيرەنۋگە بولادى» نەمەسە «ءيا مەن... ۇيرەتە الامىن» دەۋى كەرەك. وسى جۇمىس وسى جۇمىس ناتيجەسىندە سىزدەرگە ايتقىمىز كەلگەنى الدىڭىزداعى وقۋشىنىڭ بويىندا دا سىزدەرگە ساباق بولاتىن قاسيەتتەر بولۋى مۇمكىن. سول نارسە ەستەرىڭىزدە جۇرسە.
4. «مەنىڭ ەڭ قيىن وقۋشىم» جاتتىعۋى
ءقازىر بارلىعىمىز شەڭبەر بويىمەن وتىرامىز، ءبىر قيىن وقۋشى جايلى، ونىڭ ءتۇر الپەتى، ءوزىن ساباقتا قالاي ۇستايتىندىعى، ونىڭ ۇلگەرىمى، سوعان بايلانىستى قانداي قيىن سيتۋاسيالار بولعان جانە ت. س. س. جايتتاردى بايانداپ بەرۋىمىز كەرەك.
تالداۋ: جاتتىعۋدى ورىنداۋ قيىن بولدى ما؟ قيىن وقۋشىنىڭ ەموسياسىن سالۋدا قانداي ويدا بولدىڭ؟
ترەنينگتى قورىتىندىلاۋ:
- ورتاداعى جەمىستەردەن ءوزىڭىز ۇناتاتىن جەمىستى تاڭداپ الىنىڭز.
كىلتى:
قاربىزدى ۇناتاتىندار ورنىقتى ادامدار. ولار شيەلەنىسكە، جانجال، داۋ - دامايعا بارا بەرمەيدى. ەش ۋاكىتتا، ەش نارسەگە شاعىمدانبايدى. تۇرمىس پەن كوڭىل - كۇيىن تەك قانا ءوز كۇشىمەن جاقسارتۋعا دەن قويادى. وتباسىندا دا ۇلگىلى، ارتىق اۋىز ءسوزى جوق. كەيدە تاباندىلىق جاعى عانا جەتىسپەيدى.
شيەنى ۇناتساڭىز، مىنەزىڭىز جۇمساق كىشىپەيىلسىز. وزگەگە قۋانىش پەن جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن كەيدە وزىڭىزگە زيان كەلتىرىپ الۋىڭىز مۇمكىن. وتىرىك - وسەك سوزگە جوقسىز، اسىرەسە، انەكدوتتاردى ۇناتاسىز. ال، ماحاببات جونىندە ءسابي ءتارىزدىسىز. ءسىزدى وپ - وڭاي وكپەلەتە سالۋعا بولادى.
قارا ورىكتى ۇناتاتىندار ءوز اتىنا ايتىلعان سىندى كوتەرە المايتىندار. ولارمەن دوستىق، جولداستىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ دا قيىن بولادى. بويىڭىزدا مەنمەندىك قاسيەت باسىمداۋ.
شابدالىنى ۇناتاتىن ادامدار كوپشىل، كەز - كەلگەن ادامدارمەن ءتىل تابىسا الاتىن، اشىق جارقىن بولىپ كەلەدى. سىزدەن سىپايىلىق پەن مادەنيەتتى ادامنىڭ بەلگىلەرى ايقىن اڭعارىلىپ تۇرادى. تەك ءبىر كەمشىلىگىڭىز - قيىندىقتاردى اۋىر كوتەرەسىز، كەيدە ولاردى جەڭۋگە دارمەنسىزدىك تانىتاسىز.
ءجۇزىمدى ۇناتاتىندار ءوزىنىڭ دە، وزگەنىڭ دە سىرىن ساقتاي بىلەتىندەر. ءبىراق، مۇنداي تۇيىقتىق شەكتەن اسىپ كەتەدى. ءسىز ماقساتتى ناقتى قويا الاسىز، ءبىراق سول ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن جىگەرلىلىك، باتىلدىق كەرەك.
قۇلپىنايدى ۇناتاسىز، ءسىز قوناقجاي ادامسىز. ادامدارمەن تەز ءتىل تابىسا الاسىز. سىزگە سىپايىلىق ءتان، تالعامىڭىز نازىك، ەشكىمگە تاۋەلدى ەمەسسىز. دەگەنمەن، قىزعانشاقتىعىڭىز دا جوق ەمەس.
ءسىز المانى وتە ۇناتاتىن بولساڭىز، جىگەرلى، ءبىراق ازداپ ەسكى كوزقاراستاعى ادامسىز. ءوز باستىعىڭىزعا بەرىلگەنسىز، ونىڭ قانداي تاپسىرماسى بولسا دا، جان سالا تياناقتى اياقتاۋعا تىرىساسىز. ازداپ اقىنجاندى، ءوز - وزىڭىزگە ريزا ادامسىز.
قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋدانى،
«№50 اباي اتىنداعى ورتا مەكتەبى» كمم
جۇمانازاروۆا نۇرگۇل سەيتماعانبەت قىزى
ءى ساناتتى پەداگوگ - پسيحولوگ
ساباق بارىسىندا قولايلى پسيحولوگيالىق كليماتتى قالىپتاستىرۋداعى ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
