ساباق باسى
ءتىلاشار تويىنان كەيىن بالا ساباققا، ياعني مەدرەسەگە، بارعان. ءار اتا-انا مولداعا ءوز بالالارىن امانات ەتىپ تاپسىرعان: «مولدەكە، بالامنىڭ سۇيەگى مەنىكى، ەتى سەنىكى».
بۇل - ءبىلىم، تاربيە الۋ جولىندا قانداي اۋىرلىق جۇمىس بولسا دا، ىستەت، ۇيرەت دەگەن ءسوز. «ساباق باسى» دەپ، مولداعا تەڭگە، مال ۇسىنعان. شىندىعىندا، ول كەزدە مولدانىڭ ءتارتىبى قاتاڭ بولعان. ول دۇرە سوعۋعا دا، باسقا دا جازا قولدانۋعا ەرىكتى. وندايدا جازالانعان بالاسى ءۇشىن مولداعا ەشقانداي وكپە، رەنىش بىلدىرمەگەن. كەرىسىنشە، ءار اتا-انا بالاسىنان مولدانىڭ (ۇستازدىڭ) تالابىن ءسوزسىز ورىنداۋدى، وعان باعىنۋدى تالاپ ەتكەن.
وتكەن عاسىرلاردا بيلىگى بار كىسىلەر ءوز اۋىلدارىندا ءبىر-بىر مولدا نەمەسە ساۋاتتى ادامدار ۇستاپ، بالالارىن وقىتقان. ولار كەزىندە اراب ءتىلىن، ءدىنتانۋ، سونىمەن بىرگە ەسەپ، ءتىلتانۋ، گەوگرافيا تاعى باسقا پاندەردى دە وقىتىپ، قازاق بالالارىنىڭ ساۋاتىن اشقان. ونداي وقۋلاردى ءتىل سىندىرۋ دەپ تە اتاعان.
اۋقاتتى ادامدار جەكە مەكتەپتەر اشقان. سونداي مەكتەپ اشقانى ءۇشىن ناۋان حازىرەت (ناۋرىزباي تالاسوۆ)، بەيىس مولدا، شايمەردەن قوسشىعۇلوۆ (ول 1906 جىلى رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنا دەپۋتات بولعان)، تاعى باسقا ادامداردى پاتشا وكىمەتى قۋعىنعا ۇشىراتقان. ونداعى ماقساتتى باعىنىشتى حالىقتاردى قاراڭعىلىقتا، تۇنەكتە، بىلىمسىزدىكتە ۇستاۋ بولاتىن.
E-mail: [email protected]؛ تەلەفون: 8 (7142) 54-62-46.
ءتىلاشار تويىنان كەيىن بالا ساباققا، ياعني بۇرىنعىشا مەدرەسەگە، مەكتەپكە بارادى. ءار اتا-انا مولداعا ءوز بالالارىن اماناتتايدى. «مولدەكە، بالامنىڭ سۇيەگى مەنىكى، ەتى مەنىكى» دەپ تاپسىرادى. بۇل ءبىلىم، تاربيە الۋ جولىندا قانداي اۋىرلىق، جۇمىس بولسا دا «ىستەت، ۇيرەت» دەگەن ءسوز. «ساباق باسى» دەپ تيىن-تەڭگە مال ۇسىنادى. شىندىعىندا مولدانىڭ ءتارتىبى قاتاڭ-دۇرە سوعۋعا دا، باسقا دا جازا قولدانۋعا ەرىكتى بولعان. وندايدا جازالانعان بالاسى ءۇشىن مولداعا ەشقانداي وكپە، رەنىش بولماعان. كەرىسىنشە، ءار اتا-انا مولدانىڭ (ۇستازدىڭ) تالابىن بالاسىنا ءسوزسىز ورىنداۋدا، وعان باعىنۋدى تالاپ ەتكەن. وتكەن عاسىرلاردا بيلىگى بار كىسىلەر ءوز اۋىلدارىنا ءبىر-بىر مولدا نەمەسە ساۋاتتى ادامدار ۇستاپ بالالارىن وقىتقان. ونداي وقۋلاردى «ءتىل سىندىرۋ» دەپ تە اتاعان. ارينە، ولار كەزىندە اراب ارپىمەن جانە ءدىنتانۋ ساباعىمەن بىرگە ەسەپ، ءتىل تانۋ، گەوگرافيا جانە باسقا پاندەردى دە وقىتىپ، ساۋاتىن اشقان. اۋقاتتى ادامدار جەكە مەتەپ تە اشقان. سونداي مەكتەپ اشقانى ءۇشىن ناۋان حازىرەت (ناۋرىزباي تالاسوۆ)، بەيىس مولدا، شايمەردەن قوسشىعۇلوۆ (بۇل كىسى 1906 جىلى رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنا دەپۋتات بولعان) تاعى باسقا ادامداردى پاتشا وكىمەتى قۋعىنعا ۇشىراتقان. ونداعى ماقساتتارى، ارينە، باعىنىشتى حالىقتاردى قاراڭعىلىقتا، تۇنەكتە، بىلىمسىزدىكتە ۇستاۋ بولاتىن.
You Might Also Like
-
«حالىقارالىق باعدارلامالار ورتالىعى» اق «بولاشاق» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەندەردەن ەكى جىلدىق جۇمىس ءوتىلى جونىندەگى تالاپتى الىپ تاستا...
-
حالىق تانىعان ەلدىڭ قۇرمەتتى ادامدارىنا سىي-سىياپات جاساۋدىڭ ءبىر جولى - ولارعا تارتۋ-تارالعى ۇسىنۋ. بۇل - قالىپتاسقان ەل ءداستۇرى. بۇل - بىرەۋدى بايىتۋ نەمەسە بىرەۋگە جاعىنۋ ەمەس، قۇرمەتتەۋ، سول ادام...
