ساباقتا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋدىڭ ادىستەمەسى
«ايتىپ بەرسەڭ، ۇمىتىپ قالارمىن،
كورسەتىپ بەرسەڭ، ەستە ساقتارمىن،
وزىمە جاساتساڭ، ۇيرەنىپ الارمىن.»
شىعىس ناقىلى.
قازىرگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى - قازاقستاننىڭ باسەكەگە ناقتىلى قابىلەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن اسا ماڭىزدى قۇرالداردىڭ ءبىرى. ءححى - عاسىر – بۇل اقپاراتتىق قوعام ءداۋىرى، تەحنولوگيالىق مادەنيەت ءداۋىرى، اينالاداعى دۇنيەگە، ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا، كاسىبي مادەنيەتتىلىگىنە مۇقيات قارايتىن ءداۋىر. بۇگىنگى ءبىلىم مازمۇنى ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى سۋبەكتيۆتى دەڭگەيدە كوتەرۋدەگى دەموكراتيالىق باستامالاردىڭ بارلىعى مۇعالىمدەر ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇگىنگى ءمۇعالىم - تەك ءپان ءمۇعالىمى عانا ەمەس، ول قوعام ايناسى.
قازىرگى تاڭدا ءداستۇرلى وقىتۋ ادىستەمەسى - ءبىلىمدى تەرەڭ مەڭگەرتۋگە كەپىلدىك بەرمەي وتىر، سوندىقتان جاڭاشا اقپاراتتىق تەحنولوگيا قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ - جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ارقىلى دامىتا وقىتۋ، دارا تۇلعانى باعىتتاپ وقىتۋ ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ بارلىق دەڭگەيلەرىنىڭ تيىمدىلىگى مەن ساپاسىن جوعارىلاتۋدى كوزدەيدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيا – بۇل نىساندار مەن ۇردىستەردى ءداستۇرلى ماتىنمەن سيپاتتاۋ ەمەس، سۋرەت بەينە، گرافيكا، اينالما، دىبىس، ياعني بۇگىنگى كۇنى بارىمىزگە تانىس فورمالاردى بەرۋ. بۇل جاعدايدا ءبىز ەكى نەگىزگى - ساپالىق جانە ساندىق باسىمدىلىققا يە بولامىز. ەگەر سوزبەن سيپاتتاۋدى اۋديو ۆيزۋالدىق ۇسىنىممەن سالىستىرساق، ساپالىق ارتىقشىلىققا بىردەن كورەمىز. ساندىق باسىمدىلىق اقپاراتتىق تىعىزدىعىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن كورسەتەدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانۋ ادىستەمەسى:
1. وقىتۋدىڭ باسقارۋ جۇيەسىن ساباقتىڭ ءار ءتۇرلى كەزەڭدەرىندە جەتىلدىرىپ وتىرادى. وقۋدىڭ موتيۆاسياسىن كۇشەيتەدى.
2. وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتىق مادەنيەتىن دامىتاتىن وقىتۋ مەن تاربيەنىڭ ساپاسىن ارتتىرادى، وقۋشىلاردىڭ دايىندىق دەڭگەيىن ارتتىرادى.
3. كومپيۋتەر تەك ويىن قۇرالى ەمەس، باسقا دا مۇمكىندىكتەرىنىڭ بار ەكەندىگىن كورسەتەدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيانى پايدالانعان ساباقتار كەلەسى ديداكتيكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسەدى:
- ءپان بويىنشا بازالىق ءبىلىمدى مەڭگەرۋ، العان ءبىلىمدى جۇيەلەۋ، ءوزىن – ءوزى باقىلاۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
- جالپى بىلىمگە دەگەن، ونىڭ ىشىندە پانگە دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ؛
- وقۋشىلارعا وقۋ ماتەريالدارىمەن وزدىگىنەن جۇمىس ىستەگەندە ادىستەمەلىك كومەك بەرۋ؛
بۇل تەحنولوگيانى وقۋ ماتەريالىن حابارلاۋ جانە وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى مەڭگەرۋىن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى، كوزبەن كورۋ جادىن ىسكە قوسقاندا ارتا تۇسەتىن قابىلداۋ مۇمكىندىكتەرىمەن قامتاماسىز ەتەتىن ءادىس – ءتاسىل دەپ قاراۋعا بولادى. اقپاراتتىق باعدارلاما اقپاراتتى ءار ءتۇرلى فورمادا ۇسىنادى، سوندىقتان وقىتۋ ءۇردىسىن ىزگىلەندىرە تۇسەدى. ساباقتا اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانعاندا ساباقتىڭ قۇرىلىمى وزگەرمەيدى، بارلىق نەگىزگى كەزەڭدەرى بۇرىنعىشا ساقتالادى، تەك ۋاقىت ءبولىنۋى وزگەرۋى مۇمكىن.
بۇل جاعدايدا موتيۆاسيالاۋ كەزەڭى ارتا تۇسەدى جانە تانىمدىق جۇكتەمە بەرەدى. بۇل وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ءىس ارەكەتىن، ءبىلىمىنىڭ كەم تۇسىن تولىقتىرۋعا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىراتىن وقىتۋدىڭ قاجەتتى جاعدايى.
گيپەرماتىندىك اينالما قولدانۋ ارقىلى جاسالاتىن پرەزەنتاسيالار اناليتيكالىق، جۇيەلىك ويلاۋ قابىلەتىن دامىتادى. سونىمەن قاتار پرەزەنتاسيانىڭ كومەگىمەن فرونتالدى، توپتىق، جەكە سياقتى ءار ءتۇرلى تانىمدىق ءىس - ارەكەتتى ۇيىمداستىرۋ فورمالارىن قولدانۋعا بولادى. سوندىقتان پرەزەنتاسيا ساباقتىڭ ءۇش ديداكتيكالىق ماقساتىنا ساي كەلەدى:
بىلىمدىلىك سيپاتى: وقۋشىلاردىڭ وقۋ ماتەريالىن قابىلداۋى، نىسانداردىڭ بايلانىسى مەن قارىم - قاتىناسىن زەردەلەۋ.
دامىتۋشىلىق سيپاتى: وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، جۇيەلەۋ، ساراپتاۋ، سالىستىرۋ داعدىلارىن دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەتىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك سيپاتى: عىلىمي كوزقاراستارىن تاربيەلەۋ، وزدىگىنەن جانە توپپەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ، جولداستىق سەزىمگە، ءوزارا كومەك بەرۋگە تاربيەلەۋ.
ارتىقشىلىعى: پرەزەنتاسيالىق ساباقتار وقۋشىلاردى جاڭاشىلدىعىمەن قىزىقتىرادى. سىنىپتا ساباق ۇستىندە وقۋشىلارىن ءوز ويىن اشىق ايتا الادى، تاپسىرمانى ىنتامەن ورىندايدى، قوسىمشا كەرەك ماتەريالداردى پايدالانا الادى، باسقا دا پاندەرمەن بايلانىسا الادى.
ەرەكشەلىكتەرى: 1. بورمەن تاقتاعا جازعان كەسكىندى ەكرانداعى ءتۇرلى - ءتۇستى، ايقىن، ۇقىپتى كەسكىنمەن سالىستىرۋعا بولمايدى. تاقتا مەن بوردىڭ كومەگىمەن ءار ءتۇرلى قوسىمشالارى بار جۇمىستى ءتۇسىندىرۋ قيىن ءارى مۇمكىن ەمەس. سلايدتاردا كەمشىلىكتەر تەز ارادا جوندەلەدى، ساباقتىڭ ونىمدىلىگى ارتادى، ءپان ارالىق بايلانىس ورنايدى.
2. وقۋشىلاردىڭ دايىندىق دەڭگەيىنە قاراپ پرەزەنتاسيادا گيپەرسىلتەمە قولدانا وتىرىپ، ءبىر ماتەريالدى تولىعىمەن دە جانە تەك نەگىزگى سۇراقتارى بويىنشا عانا تۇسىندىرۋگە بولادى.
3. اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانۋشى لوگيكاعا كوپ جۇگىنەدى، بۇل وقۋشىعا وڭ اسەر بەرەدى.
4. كومپيۋتەرگە وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتادى، ول ادامزات بارلىق سالادا قولدانا الاتىن امبەباپ قۇرال رەتىندە قابىلداي باستايدى.
قورىتا ايتقاندا، وقۋشىلار ءوز ءتىلى بار جەكە ورتانى شىعارماشىلىقپەن قولدانا الاتىن مۇمكىندىك اشىلادى. وقۋشىلارعا ىزدەنىمپازدىق داعدىلارىن شىعارماشىلىق جوبالارىن ىسكە اسىرۋ باعىتىنا اۋىستىرۋعا ۇيرەتەدى. العان بىلىمدەرىن ءىس جۇزىنە قالاي قولدانۋ كەرەكتىگىن تەرەڭىرەك تۇسىنەدى، بەلسەندىلىك، جيناقتىلىق، وزدىگىنەن جۇمىس جاساۋ سياقتى ومىرگە قاجەتتى قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرادى.
كورسەتىپ بەرسەڭ، ەستە ساقتارمىن،
وزىمە جاساتساڭ، ۇيرەنىپ الارمىن.»
شىعىس ناقىلى.
قازىرگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى - قازاقستاننىڭ باسەكەگە ناقتىلى قابىلەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن اسا ماڭىزدى قۇرالداردىڭ ءبىرى. ءححى - عاسىر – بۇل اقپاراتتىق قوعام ءداۋىرى، تەحنولوگيالىق مادەنيەت ءداۋىرى، اينالاداعى دۇنيەگە، ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا، كاسىبي مادەنيەتتىلىگىنە مۇقيات قارايتىن ءداۋىر. بۇگىنگى ءبىلىم مازمۇنى ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى سۋبەكتيۆتى دەڭگەيدە كوتەرۋدەگى دەموكراتيالىق باستامالاردىڭ بارلىعى مۇعالىمدەر ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇگىنگى ءمۇعالىم - تەك ءپان ءمۇعالىمى عانا ەمەس، ول قوعام ايناسى.
قازىرگى تاڭدا ءداستۇرلى وقىتۋ ادىستەمەسى - ءبىلىمدى تەرەڭ مەڭگەرتۋگە كەپىلدىك بەرمەي وتىر، سوندىقتان جاڭاشا اقپاراتتىق تەحنولوگيا قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ - جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ارقىلى دامىتا وقىتۋ، دارا تۇلعانى باعىتتاپ وقىتۋ ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ بارلىق دەڭگەيلەرىنىڭ تيىمدىلىگى مەن ساپاسىن جوعارىلاتۋدى كوزدەيدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيا – بۇل نىساندار مەن ۇردىستەردى ءداستۇرلى ماتىنمەن سيپاتتاۋ ەمەس، سۋرەت بەينە، گرافيكا، اينالما، دىبىس، ياعني بۇگىنگى كۇنى بارىمىزگە تانىس فورمالاردى بەرۋ. بۇل جاعدايدا ءبىز ەكى نەگىزگى - ساپالىق جانە ساندىق باسىمدىلىققا يە بولامىز. ەگەر سوزبەن سيپاتتاۋدى اۋديو ۆيزۋالدىق ۇسىنىممەن سالىستىرساق، ساپالىق ارتىقشىلىققا بىردەن كورەمىز. ساندىق باسىمدىلىق اقپاراتتىق تىعىزدىعىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن كورسەتەدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانۋ ادىستەمەسى:
1. وقىتۋدىڭ باسقارۋ جۇيەسىن ساباقتىڭ ءار ءتۇرلى كەزەڭدەرىندە جەتىلدىرىپ وتىرادى. وقۋدىڭ موتيۆاسياسىن كۇشەيتەدى.
2. وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتىق مادەنيەتىن دامىتاتىن وقىتۋ مەن تاربيەنىڭ ساپاسىن ارتتىرادى، وقۋشىلاردىڭ دايىندىق دەڭگەيىن ارتتىرادى.
3. كومپيۋتەر تەك ويىن قۇرالى ەمەس، باسقا دا مۇمكىندىكتەرىنىڭ بار ەكەندىگىن كورسەتەدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيانى پايدالانعان ساباقتار كەلەسى ديداكتيكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسەدى:
- ءپان بويىنشا بازالىق ءبىلىمدى مەڭگەرۋ، العان ءبىلىمدى جۇيەلەۋ، ءوزىن – ءوزى باقىلاۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
- جالپى بىلىمگە دەگەن، ونىڭ ىشىندە پانگە دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ؛
- وقۋشىلارعا وقۋ ماتەريالدارىمەن وزدىگىنەن جۇمىس ىستەگەندە ادىستەمەلىك كومەك بەرۋ؛
بۇل تەحنولوگيانى وقۋ ماتەريالىن حابارلاۋ جانە وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى مەڭگەرۋىن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى، كوزبەن كورۋ جادىن ىسكە قوسقاندا ارتا تۇسەتىن قابىلداۋ مۇمكىندىكتەرىمەن قامتاماسىز ەتەتىن ءادىس – ءتاسىل دەپ قاراۋعا بولادى. اقپاراتتىق باعدارلاما اقپاراتتى ءار ءتۇرلى فورمادا ۇسىنادى، سوندىقتان وقىتۋ ءۇردىسىن ىزگىلەندىرە تۇسەدى. ساباقتا اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانعاندا ساباقتىڭ قۇرىلىمى وزگەرمەيدى، بارلىق نەگىزگى كەزەڭدەرى بۇرىنعىشا ساقتالادى، تەك ۋاقىت ءبولىنۋى وزگەرۋى مۇمكىن.
بۇل جاعدايدا موتيۆاسيالاۋ كەزەڭى ارتا تۇسەدى جانە تانىمدىق جۇكتەمە بەرەدى. بۇل وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ءىس ارەكەتىن، ءبىلىمىنىڭ كەم تۇسىن تولىقتىرۋعا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىراتىن وقىتۋدىڭ قاجەتتى جاعدايى.
گيپەرماتىندىك اينالما قولدانۋ ارقىلى جاسالاتىن پرەزەنتاسيالار اناليتيكالىق، جۇيەلىك ويلاۋ قابىلەتىن دامىتادى. سونىمەن قاتار پرەزەنتاسيانىڭ كومەگىمەن فرونتالدى، توپتىق، جەكە سياقتى ءار ءتۇرلى تانىمدىق ءىس - ارەكەتتى ۇيىمداستىرۋ فورمالارىن قولدانۋعا بولادى. سوندىقتان پرەزەنتاسيا ساباقتىڭ ءۇش ديداكتيكالىق ماقساتىنا ساي كەلەدى:
بىلىمدىلىك سيپاتى: وقۋشىلاردىڭ وقۋ ماتەريالىن قابىلداۋى، نىسانداردىڭ بايلانىسى مەن قارىم - قاتىناسىن زەردەلەۋ.
دامىتۋشىلىق سيپاتى: وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، جۇيەلەۋ، ساراپتاۋ، سالىستىرۋ داعدىلارىن دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەتىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك سيپاتى: عىلىمي كوزقاراستارىن تاربيەلەۋ، وزدىگىنەن جانە توپپەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ، جولداستىق سەزىمگە، ءوزارا كومەك بەرۋگە تاربيەلەۋ.
ارتىقشىلىعى: پرەزەنتاسيالىق ساباقتار وقۋشىلاردى جاڭاشىلدىعىمەن قىزىقتىرادى. سىنىپتا ساباق ۇستىندە وقۋشىلارىن ءوز ويىن اشىق ايتا الادى، تاپسىرمانى ىنتامەن ورىندايدى، قوسىمشا كەرەك ماتەريالداردى پايدالانا الادى، باسقا دا پاندەرمەن بايلانىسا الادى.
ەرەكشەلىكتەرى: 1. بورمەن تاقتاعا جازعان كەسكىندى ەكرانداعى ءتۇرلى - ءتۇستى، ايقىن، ۇقىپتى كەسكىنمەن سالىستىرۋعا بولمايدى. تاقتا مەن بوردىڭ كومەگىمەن ءار ءتۇرلى قوسىمشالارى بار جۇمىستى ءتۇسىندىرۋ قيىن ءارى مۇمكىن ەمەس. سلايدتاردا كەمشىلىكتەر تەز ارادا جوندەلەدى، ساباقتىڭ ونىمدىلىگى ارتادى، ءپان ارالىق بايلانىس ورنايدى.
2. وقۋشىلاردىڭ دايىندىق دەڭگەيىنە قاراپ پرەزەنتاسيادا گيپەرسىلتەمە قولدانا وتىرىپ، ءبىر ماتەريالدى تولىعىمەن دە جانە تەك نەگىزگى سۇراقتارى بويىنشا عانا تۇسىندىرۋگە بولادى.
3. اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانۋشى لوگيكاعا كوپ جۇگىنەدى، بۇل وقۋشىعا وڭ اسەر بەرەدى.
4. كومپيۋتەرگە وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتادى، ول ادامزات بارلىق سالادا قولدانا الاتىن امبەباپ قۇرال رەتىندە قابىلداي باستايدى.
قورىتا ايتقاندا، وقۋشىلار ءوز ءتىلى بار جەكە ورتانى شىعارماشىلىقپەن قولدانا الاتىن مۇمكىندىك اشىلادى. وقۋشىلارعا ىزدەنىمپازدىق داعدىلارىن شىعارماشىلىق جوبالارىن ىسكە اسىرۋ باعىتىنا اۋىستىرۋعا ۇيرەتەدى. العان بىلىمدەرىن ءىس جۇزىنە قالاي قولدانۋ كەرەكتىگىن تەرەڭىرەك تۇسىنەدى، بەلسەندىلىك، جيناقتىلىق، وزدىگىنەن جۇمىس جاساۋ سياقتى ومىرگە قاجەتتى قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرادى.
You Might Also Like
