ءسابي كۇتىمى. ەمشەك ءسۇتىنىڭ قۇرامى
انا ءسۇتى — كۇرامى جونىنەن كەرەمەت ءونىم، ويتكەنى ول نارەستەگە قاجەتتى بارلىق زاتتارمەن قامتاماسىز ەتە الادى. كەيبىر انالار ءسۇتتىڭ سىرتقى ءتۇرى ونىڭ ساپاسىنىڭ كورسەتكىشى دەپ سانايدى. بۇل — قاتە پىكىر. سەبەبى انا ءسۇتى سيىر سۇتىنەن مۇلدە ەرەكشە، سوندىقتان ونىڭ قويۋ ءارى اپپاق بولۋى شارت ەمەس.
بالانى ەمىزەر الدىندا ءسۇتتىڭ العاشقى تامشىلارىن ساۋىپ تاستاۋشى بولماڭىز، ويتكەنى ءدال وسى سۇيىق تامشىلاردا D دارۋمەنىنىڭ سۋدا ەريتىن ءتۇرى مول بولادى. ءسابي D دارۋمەنى سەكىلدى مينەرالدى تۇزداردى دا بالا ەمشەك سۇتىنەن الادى جانە ونى جاقسى سىڭىرەدى. قوسىمشا تاماقتى ەرتە بەرە باستاۋ ىشەك جۇمىسىن دا، ونداعى پايدالى زاتتاردىڭ ءسىڭىرىلۋىن دە قيىنداتادى.
ەگەر بالاڭىزدا مەشەل (راحيت) بار دەگەن كۇدىك بولسا، بالا دارىگەرىنەن ۋف-ساۋلەلەندىرۋ جاساۋدى ءوتىنىڭىز. ءوزىڭىز كۇندەلىكتى تاعامىڭىزعا تەڭىز ونىمدەرىن جانە D دارۋمەنى مول باسقا دا تاعامداردى مولىنان قوسىڭىز. بۇعان قوسا قانىڭىزداعى كالسيي دەڭگەيىن تەكسەرتۋ قاجەت، ويتكەنى مەشەلدىڭ D دارۋمەنىنە تاۋەلسىز ءتۇرى دە بولادى.
كەي انالار ءسابي باسىنىڭ كەي تۇسىندا شاشتىڭ بولماۋى مەشەلدىڭ بەلگىسى دەپ سانايدى. ال شىندىعىنا كەلگەندە، بۇل جاعداي كوپ جاتىپ، باسى ۇنەمى جاستىققا ۇيكەلگەن بالالاردا ءجيى بولادى.
ەمشەك ءسۇتىنىڭ ساپاسى دا كوپ انالاردى مازالايدى. الايدا پەدياترلاردىڭ پىكىرىنشە، ءسۇتتىڭ ساپاسىن تەكسەرۋ مۇمكىن ەمەس. ول ءارقاشان بەلگىلى ءبىر بالاعا ساي بولادى. ەگەر بالانى ەمىزۋ جانە كۇتۋ ءتارتىبى دۇرىس بولسا، ءسۇت جاقسى ءسىڭىپ، بالا ءتاپ-تاۋىر وسەدى.
انالار ءسۇتتىڭ مايلىلىعىنا دا قاتتى ءمان بەرەدى. كەيبىرى بالانىڭ العاشقى ايلاردا تەز سالماق جيناپ، كەيىن تومەندەتە باستاعانىنا شاعىمدانادى. كوبىنە بۇعان ءسۇتتىڭ مايلىلىعىنىڭ قاتىسى جوق. بۇنداي جاعدايدا ەمىزۋدى دۇرىس ۇيىمداستىرۋدى ويلاستىرۋ قاجەت. ياعني بۇندا بالانىڭ كۇنىنە قانشا رەت ەمەتىندىگى، ەمىزىك سوراتىندىعى، ەمشەكتىڭ كەزەكتەستىرىلىپ بەرىلەتىندىگى ماڭىزدى. وسىلاردىڭ ءبىرى بالانىڭ بيولوگيالىق قاجەتتىلىكتەرىنە ساي كەلمەسە، ول ءسۇتتىڭ مولشەرى مەن سىڭىمدىلىگىنە اسەر ەتەدى.
كەيدە نارەستە ەمشەك ۇشىن اۋزىنا الۋ ادەتىن وزگەرتەدى. ەگەر انا بۇنىڭ دۇرىستىعىن قاداعالاماسا، ءسۇتتىڭ مولشەرى ازايۋى مۇمكىن. بۇنىمەن قوسا ەمشەك ەمىزۋگە قاتىسى جوق، ءبىراق ءسۇت مولشەرىنىڭ ازايۋىنا ىقپال ەتەتىن جاعدايلار بولادى: كوبىنە دەنە قيمىلىنىڭ ارتۋى (مىسالى، ماسساج الۋ) نەمەسە نارەستەنىڭ سىرقاتتانۋى.
ءسابي باسىن دۇرىس ۇستاماسا دا انا مازاسىزدانادى. بالا دارىگەرلەرىنىڭ پىكىرىنشە، بۇل مويىن مەن سۇيەكتىڭ السىزدىگىنەن. كوپتەگەن اتا-انا كالسيي جەتىسپەۋشىلىگىنە جول بەرمەس ءۇشىن بالانىڭ كۇندەلىكتى دامىنە ءسۇت ونىمدەرىن (مىسالى، ايران، سۇزبە) قوسۋعا اسىعادى. ەگەر ەمشەك ءسۇتى جەتكىلىكتى بولسا، دارىگەرلەر قوسىمشا تاعام بەرۋگە قارسى. ويتكەنى ەمشەك سۇتىندەگى كالسيي بالا ءۇشىن وتە ءسىڭىمدى، قولايلى. سوندىقتان قوسىمشا تاماق بەرمەس بۇرىن ايرانداعى كالسييدىڭ ەمشەك سۇتىندەگى كالسييمەن سالىستىرعاندا ناشار سىڭەتىندىگىن ەستە ۇستاڭىز.
ەگەر بالا كالسييدى دۇرىس سىڭىرمەيدى دەگەن كۇدىك بولسا، بۇل ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىنا تەك ەندوكرينولوگ دارىگەر جەتە الادى. قاننىڭ بيوحيميالىق تالداۋىن جاساپ، ءوز ورگانيزمىڭىزدە كالسييدىڭ جەتەتىن-جەتپەيتىندىگىن انىقتاي الاسىز. قاجەت بولسا، كالسيي پرەپاراتتارىن ءىشىڭىز.
گوللانديادا ەمشەك ەمەتىن بالالارعا تۋعاننان كەيىن 8-كۇننەن باستاپ تامشى تۇرىندەگى ك دارۋمەنى بەرىلەدى. الايدا ءبىزدىڭ پەدياترلار بۇنى ارتىق سانايدى. ويتكەنى ەمشەك سۇتىندە بۇل دارۋمەن جەتكىلىكتى، بۇعان قوسا ەكىنشى اپتاعا قاراي نارەستە ىشەگىنىڭ ميكروفلوراسى دا ونى جەتكىلىكتى مولشەردە وندىرە باستايدى.
العاشقى كەزدە جانە انانىڭ ۋىز سۇتىندە ك ءۆيتامينى جوعارى مولشەردە بولادى. ەكى اپتا وتكەن سوڭ ونى بالانىڭ ىشەك ميكروفلوراسى وندىرە باستايدى.
تۋعاننان سوڭ سابيگە تەز ارادا ك دارۋمەنى بەرىلمەسە جانە ۋىز بەن ەمىزۋ سوڭىندا شىققان ءسۇتتى ەمبەيتىن بولسا، وندا قان كەتۋ ءقاۋپى جوعارى.
بۇل جونىندە كۇدىگىڭىز بولسا، بالا دارىگەرىمەن كەڭەسىڭىز.
ك دارۋمەنى قاننىڭ ۇيۋ فاكتورىمەن تىعىز بايلانىستى. ەگەر بالا شالا تۋىلسا، بۇعان ەرەكشە ءمان بەرۋ كەرەك، ويتكەنى جەتىلىپ تۋىلعاندارمەن سالىستىرعاندا ايى-كۇنى تولماي تۋىلعان بالالاردا قاننىڭ ۇيۋى تومەن دارەجەدە بولادى.
نارەستەدە ك دارۋمەنى جەتكىلىكسىز بولىپ شىقسا، شوشۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇنى جويۋ ءۇشىن بالانىڭ بۇلشىق ەتىنە 0،5-1 مگ ك ءۆيتامينى ەگىلەدى نەمەسە 1-2 مگ اۋىز ارقىلى بەرىلەدى.
ك دارۋمەنىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنە جول بەرمەۋ جونىندە ايەل جۇكتىلىكتىڭ سوڭعى ءۇش ايىندا جانە نارەستە تۋىلعان سوڭ العاشقى ايلاردا قام جەۋى قاجەت. ول ءۇشىن ءسابىزدى، سالات جاپىراقتارىن مولىنان تۇتىنۋى ءتيىس. سابيگە شەك قويماي، قالاعانىنشا ەمىزۋ قاجەت.
ايى-كۇنى تولىپ تۋعان بالالاردا ك دارۋمەنىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى سيرەك. ال شالا تۋعان بالالاردا بۇل احۋال اۋىر جانە ۇزاق وتەدى ءارى ءتۇرلى قان كەتۋلەرگە سوقتىرادى.
ە. قاجىمۇقانوۆا، ا. يمانقۇلوۆا بالا دارىگەرلەرى
You Might Also Like
-
— و-و-و!.. — دەپ شۋ ەتە قالىستى ءبارى. سويتەتىندەرىن ءوزىم دە ءبىلىپ كەلە جاتقانمىن.
-
«قازىرگى زاماندا جاستارعا اقپاراتتىق تەحنولوگيامەن بايلانىستى الەمدىك ستاندارتقا ساي مۇددەلى جاڭا ءبىلىم بەرۋ وتە قاجەت» دەپ، ەلباسى اتاپ كورسەتكەندەي جاس ۇرپاققا ءبىلىم بەرۋ جولىندا اقپا...
