ءسابيت مۇقانوۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى «سۇلۋشاش» پوەماسى»
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسابيت مۇقانوۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى.
«سۇلۋشاش» پوەماسى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – س. مۇقانوۆتىڭ ءومىرى تۋرالى ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىق زەرتحاناسىنا ءۇڭىلۋ، تالداۋ، «سۇلۋشاش» پوەماسىنىڭ مازمۇنىمەن تانىسۋ، كەيىپكەرلەر جۇيەسىنە تالداۋ جاساۋ، تاقىرىبى مەن يدەياسىن اشۋ؛
تاربيەلىك – جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىن يگەرتە وتىرىپ وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە، ءتىلىن، تاريحىن، ادەبيەتىن قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ؛
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، ادەبي سويلەۋ ءتىلىن قالىپتاستىرا وتىرىپ كوركەم سويلەۋگە بەيىمدەۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس-تاسىلى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ، insert ءادىسى، ويىن ەلەمەنتتەرى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىق، جازۋشىنىڭ سۋرەتى، ەڭبەكتەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى، ورىس ادەبيەتى، تاريح.
ساباق بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ:
ا) سالەمدەسۋ؛
ءا) كەزەكشىمەن سۇحبات؛
ب) «ميعا شابۋىل» ادىسىمەن سۇراقتار قويۋ:
1. بيىل قانداي اقىن-جازۋشىلاردىڭ مەرەيتويى؟
2. بەس ارىستى اتا.
3. ءۇش بايتەرەكتى اتا.
2. جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتىمەن تانىستىرامىن. وقۋشىلارعا ءۇي تاپسىرماسى رەتىندە س. مۇقانوۆتىڭ ءومىرى مەن «سۇلۋشاش» پوەماسىنىڭ ماتىنىمەن تانىسىپ كەلۋ الدىن الا بەرىلگەن بولاتىن. وقۋشىلار ءۇش توپقا بولىنەدى.
سايىستىڭ كەزەڭدەرى:
1. «وي اشار»؛
2. «مەن ايتامىن، سەن جالعاستىر»؛
3. «ءدىلمار»؛
4. «تاپقىرلىق».
1-كەزەڭ بويىنشا ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن پىكىردى قورعايدى
(«وي اشار» كەزەڭى).
1-توپ. اقىندار. «س. مۇقانوۆ – اقىن» دەگەن پىكىردى دالەلدەيدى.
2-توپ. جازۋشىلار. «س. مۇقانوۆ – جازۋشى» دەگەن پىكىردى دالەلدەيدى.
3-توپ. زەرتتەۋشىلەر. «س. مۇقانوۆ – قازاق ادەبيەتى تاريحىن زەرتتەۋشى» دەگەن پىكىردى دالەلدەيدى.
س. مۇقانوۆتىڭ ءومىرى تۋرالى قوسىمشا مالىمەت بەرىلەدى.
جازۋشىعا ارنالعان كورمەمەن تانىستىرىلادى.
2-كەزەڭدە ءار توپتىڭ وقۋشىلارى «سۇلۋشاش» پوەماسىنىڭ ءماتىنىن بىرىنەن كەيىن ءبىرى باياندايدى («مەن ايتامىن، سەن جالعاستىر» كەزەڭى).
3-كەزەڭدە ءار توپقا 9 سۇراق بەرىلەدى. ونىڭ جاۋابىن وقۋشىلار قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىندە ايتۋ كەرەك («ءدىلمار» كەزەڭى).
«اقىندار» توبىنا:
1. «سۇلۋشاش» پوەماسى نەشىنشى جىلدار ارالىعىندا جازىلدى؟ (1926-1928)
2. تورتوبەل دەگەن نە؟ (جىلقى-لوشاد-horse)
3. پوەمانىڭ ۇزىندىسىندەگى جاسىرعان ءسوزدى تاپ. التاي قوزى باقتى، قوي باقتى، تاعى نە ىستەدى؟ (وتىن جاقتى-دروۆا-wood)
4. التىنايدىڭ اكەسى قىزىنىڭ جاساۋىنا قوسىپ تاعى كىمدى بەردى؟ (قۇل، كۇڭ-راب، رابىنيا-slave)
5. سۇلۋشاشتىڭ شاشىن ءبىر ورگەنگە اكەسى قانشا تولەيتىن؟(ءبىر جىلقى-ودنا لوشاد-one horse)
6. ەرمەك التايعا كىم بولىپ كەلەدى؟ (ءىنى-ملادشيي برات-younger brother)
7. قالىڭ مالعا قوسا كۇيەۋ جىگىت بوساعا ايىبى دەپ نە بەردى؟ (100-جىلقى-100 لوشادەي-hundred horse)
8. التاي مەن سۇلۋشاش قاي جىل مەزگىلىندە قاشپاقشى بولدى؟ (كۇز-وسەن-autumn)
9. التايدىڭ ەلگە كەلمەي، قوي باعىپ جۇرگەنىنە نەشە جىل بولدى؟ (ءبىر جىل-ودين گود-one year)
«جازۋشىلار» توبىنا:
1. تىلەۋبەردى التىنايعا قالىڭ مال رەتىندە نەشە جىلقى بەردى؟ (مىڭ-تىسياچا-thousand)
2. التىنايدىڭ اكەسى قىزىنىڭ جاساۋىن نەگە ارتىپ بەرەدى جانە ونىڭ سانى نەشەۋ؟ (90 نار – ديەۆيانوستو نار – ninety camel)
3. تىلەۋبەردى ۇرىن كەلە جاتقان كۇيەۋ جىگىت ءۇشىن نەشە ءۇي تىكتىرەدى؟ (ون-دەسيات-ten)
4. سۇلۋشاشقا قۇدا تۇسكەن كۇيەۋ جىگىتتىڭ تۇر-كەلبەتى قانداي ەدى؟ (ۇسقىنسىز-نەكراسيۆىي-ugly)
5. ماتىندەگى جاسىرىن ءسوزدى تاپ. التايدىڭ ايتۋىنشا، «نە كيىپ اياققا، اڭ اۋلايتىن قولىمىزدا جوق ساداق، ياكي، مىلتىق»؟ (شاڭعى-لىجي-skies)
6. قۇز باسىنداعى بۇركىتتى اۋلاۋ ءۇشىن ارقان مەن توردى كىم بەرەدى؟ (شال-ستاريك-old man)
7. التاي مەن قايسار سۇلۋشاشقا تاۋدان بۇركىتتى ۇستاپ ورالعانشا تۇزاقپەن نەنى ۇستاپ، سونىمەن اس دايىنداپ قوي دەيدى؟ (قويان-زاياس-hare)
8. «سۇلۋشاش» پوەماسى نەشە ۇلكەن بولىمنەن تۇرادى؟ (تورت-چەتىرە-four)
9. سۇلۋشاش نەشەگە كەلگەندە كوركى، سۇلۋلىعى تولىستى؟ (ون التى-شەستنادسات-sixteen)
«زەرتتەۋشىلەر» توبىنا.
1. تىلەۋبەردى نەشە جىل وتاسقاننان كەيىن بالالى بولىپ سۇلۋشاشتى كورەدى؟ (ەكى-ۇش جىل-دۆا-تري گودا-one-two-year)
2. سۇلۋشاشتىڭ اسقان سۇلۋلىعىن سيپاتتاعاندا جازۋشى قىزدىڭ موينىن نەگە تەڭەپ سۋرەتتەيدى؟ (اققۋ-لەبەد-swan)
3. ىرىستى دەگەن كىم؟ (كۇيەۋ جىگىت-جەنيح-boy friend)
4. التاي جاستايىنان نە باعىپ ءوستى؟ (قوي، قوزى – وۆەس، ياگنەنوك – sheep، lamb)
5. سۇلۋشاش التاي مەن قايساردى بۇركىتتى اۋلاۋدان كۇتىپ وتىرعاندا قانداي قۇستىڭ قايتىپ بارا جاتقانىن كورىپ وعان ءتىل قاتادى؟ (قاز-گۋس-goose)
6. التاي تاۋدان سۇلۋشاشقا ورالىپ كەلە جاتقاندا ورماننان اڭدار نە سەبەپتى قاشا باستايدى؟ (ءورت-پوجار-fire)
7. سۇلۋشاش التايدى كەزدەسۋگە العاش شاقىرعاندا ەكى ءجۇزدى نە بەرەدى؟ (قانجار-كينجال-dagger)
8. بايبوسىن تىلەۋبەردىگە كىم بولىپ كەلەدى؟ (قۇدا-سۆات-matchmaker)
9. سۇلۋشاش كىشكەنتاي كەزىندە نە جاساپ وينايتىن؟ (قۋىرشاق-كۋكلا-doll)
4-كەزەڭدە ءار توپ وقۋشىلارى كەيىپكەرلەرگە بەرىلگەن مىنەزدەمەنى ءماتىن بويىنشا دالەلدەۋ كەرەك
(«تاپقىرلىق» كەزەڭى). سۇراقتار قويىلادى.
1. سۇلۋشاش – ەركە، شولجاڭ ەمەس، اقىلدى، پاراساتتى جان.
2. التاي-وجەت، تاپقىر جىگىت.
3. سۇلۋشاشتىڭ اناسى التىناي مەن جەڭگەسى ايجان – ەسكى سالتتى ۇستانۋشىلار.
4. التاي – ادامگەرشىلىگى جوعارى جىگىت.
5. سۇلۋشاش-وجەت، قايسار قىز.
6. قايسار – دوسقا ادال جان.
ساباقتى قورىتۋ. Insert ءادىسى ارقىلى كەستەنى تولتىرادى.
بىلگەنمىن
ءبىلدىم
بىلگىم كەلەدى
وقۋشىلاردى باعالاۋ. ءار توپ بەرگەن جاۋاپتارى بويىنشا باعالانىپ، جەڭگەن توپ انىقتالادى. ءار وقۋشى ساباق بارىسىندا جيناعان جۇلدىزشالارى بويىنشا باعالانادى.
ءۇي تاپسىرماسى. «سۇلۋشاش» پوەماسىنا سەناريي قۇرۋ.
«سۇلۋشاش» پوەماسى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – س. مۇقانوۆتىڭ ءومىرى تۋرالى ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىق زەرتحاناسىنا ءۇڭىلۋ، تالداۋ، «سۇلۋشاش» پوەماسىنىڭ مازمۇنىمەن تانىسۋ، كەيىپكەرلەر جۇيەسىنە تالداۋ جاساۋ، تاقىرىبى مەن يدەياسىن اشۋ؛
تاربيەلىك – جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىن يگەرتە وتىرىپ وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە، ءتىلىن، تاريحىن، ادەبيەتىن قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ؛
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، ادەبي سويلەۋ ءتىلىن قالىپتاستىرا وتىرىپ كوركەم سويلەۋگە بەيىمدەۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس-تاسىلى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ، insert ءادىسى، ويىن ەلەمەنتتەرى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىق، جازۋشىنىڭ سۋرەتى، ەڭبەكتەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى، ورىس ادەبيەتى، تاريح.
ساباق بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ:
ا) سالەمدەسۋ؛
ءا) كەزەكشىمەن سۇحبات؛
ب) «ميعا شابۋىل» ادىسىمەن سۇراقتار قويۋ:
1. بيىل قانداي اقىن-جازۋشىلاردىڭ مەرەيتويى؟
2. بەس ارىستى اتا.
3. ءۇش بايتەرەكتى اتا.
2. جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتىمەن تانىستىرامىن. وقۋشىلارعا ءۇي تاپسىرماسى رەتىندە س. مۇقانوۆتىڭ ءومىرى مەن «سۇلۋشاش» پوەماسىنىڭ ماتىنىمەن تانىسىپ كەلۋ الدىن الا بەرىلگەن بولاتىن. وقۋشىلار ءۇش توپقا بولىنەدى.
سايىستىڭ كەزەڭدەرى:
1. «وي اشار»؛
2. «مەن ايتامىن، سەن جالعاستىر»؛
3. «ءدىلمار»؛
4. «تاپقىرلىق».
1-كەزەڭ بويىنشا ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن پىكىردى قورعايدى
(«وي اشار» كەزەڭى).
1-توپ. اقىندار. «س. مۇقانوۆ – اقىن» دەگەن پىكىردى دالەلدەيدى.
2-توپ. جازۋشىلار. «س. مۇقانوۆ – جازۋشى» دەگەن پىكىردى دالەلدەيدى.
3-توپ. زەرتتەۋشىلەر. «س. مۇقانوۆ – قازاق ادەبيەتى تاريحىن زەرتتەۋشى» دەگەن پىكىردى دالەلدەيدى.
س. مۇقانوۆتىڭ ءومىرى تۋرالى قوسىمشا مالىمەت بەرىلەدى.
جازۋشىعا ارنالعان كورمەمەن تانىستىرىلادى.
2-كەزەڭدە ءار توپتىڭ وقۋشىلارى «سۇلۋشاش» پوەماسىنىڭ ءماتىنىن بىرىنەن كەيىن ءبىرى باياندايدى («مەن ايتامىن، سەن جالعاستىر» كەزەڭى).
3-كەزەڭدە ءار توپقا 9 سۇراق بەرىلەدى. ونىڭ جاۋابىن وقۋشىلار قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىندە ايتۋ كەرەك («ءدىلمار» كەزەڭى).
«اقىندار» توبىنا:
1. «سۇلۋشاش» پوەماسى نەشىنشى جىلدار ارالىعىندا جازىلدى؟ (1926-1928)
2. تورتوبەل دەگەن نە؟ (جىلقى-لوشاد-horse)
3. پوەمانىڭ ۇزىندىسىندەگى جاسىرعان ءسوزدى تاپ. التاي قوزى باقتى، قوي باقتى، تاعى نە ىستەدى؟ (وتىن جاقتى-دروۆا-wood)
4. التىنايدىڭ اكەسى قىزىنىڭ جاساۋىنا قوسىپ تاعى كىمدى بەردى؟ (قۇل، كۇڭ-راب، رابىنيا-slave)
5. سۇلۋشاشتىڭ شاشىن ءبىر ورگەنگە اكەسى قانشا تولەيتىن؟(ءبىر جىلقى-ودنا لوشاد-one horse)
6. ەرمەك التايعا كىم بولىپ كەلەدى؟ (ءىنى-ملادشيي برات-younger brother)
7. قالىڭ مالعا قوسا كۇيەۋ جىگىت بوساعا ايىبى دەپ نە بەردى؟ (100-جىلقى-100 لوشادەي-hundred horse)
8. التاي مەن سۇلۋشاش قاي جىل مەزگىلىندە قاشپاقشى بولدى؟ (كۇز-وسەن-autumn)
9. التايدىڭ ەلگە كەلمەي، قوي باعىپ جۇرگەنىنە نەشە جىل بولدى؟ (ءبىر جىل-ودين گود-one year)
«جازۋشىلار» توبىنا:
1. تىلەۋبەردى التىنايعا قالىڭ مال رەتىندە نەشە جىلقى بەردى؟ (مىڭ-تىسياچا-thousand)
2. التىنايدىڭ اكەسى قىزىنىڭ جاساۋىن نەگە ارتىپ بەرەدى جانە ونىڭ سانى نەشەۋ؟ (90 نار – ديەۆيانوستو نار – ninety camel)
3. تىلەۋبەردى ۇرىن كەلە جاتقان كۇيەۋ جىگىت ءۇشىن نەشە ءۇي تىكتىرەدى؟ (ون-دەسيات-ten)
4. سۇلۋشاشقا قۇدا تۇسكەن كۇيەۋ جىگىتتىڭ تۇر-كەلبەتى قانداي ەدى؟ (ۇسقىنسىز-نەكراسيۆىي-ugly)
5. ماتىندەگى جاسىرىن ءسوزدى تاپ. التايدىڭ ايتۋىنشا، «نە كيىپ اياققا، اڭ اۋلايتىن قولىمىزدا جوق ساداق، ياكي، مىلتىق»؟ (شاڭعى-لىجي-skies)
6. قۇز باسىنداعى بۇركىتتى اۋلاۋ ءۇشىن ارقان مەن توردى كىم بەرەدى؟ (شال-ستاريك-old man)
7. التاي مەن قايسار سۇلۋشاشقا تاۋدان بۇركىتتى ۇستاپ ورالعانشا تۇزاقپەن نەنى ۇستاپ، سونىمەن اس دايىنداپ قوي دەيدى؟ (قويان-زاياس-hare)
8. «سۇلۋشاش» پوەماسى نەشە ۇلكەن بولىمنەن تۇرادى؟ (تورت-چەتىرە-four)
9. سۇلۋشاش نەشەگە كەلگەندە كوركى، سۇلۋلىعى تولىستى؟ (ون التى-شەستنادسات-sixteen)
«زەرتتەۋشىلەر» توبىنا.
1. تىلەۋبەردى نەشە جىل وتاسقاننان كەيىن بالالى بولىپ سۇلۋشاشتى كورەدى؟ (ەكى-ۇش جىل-دۆا-تري گودا-one-two-year)
2. سۇلۋشاشتىڭ اسقان سۇلۋلىعىن سيپاتتاعاندا جازۋشى قىزدىڭ موينىن نەگە تەڭەپ سۋرەتتەيدى؟ (اققۋ-لەبەد-swan)
3. ىرىستى دەگەن كىم؟ (كۇيەۋ جىگىت-جەنيح-boy friend)
4. التاي جاستايىنان نە باعىپ ءوستى؟ (قوي، قوزى – وۆەس، ياگنەنوك – sheep، lamb)
5. سۇلۋشاش التاي مەن قايساردى بۇركىتتى اۋلاۋدان كۇتىپ وتىرعاندا قانداي قۇستىڭ قايتىپ بارا جاتقانىن كورىپ وعان ءتىل قاتادى؟ (قاز-گۋس-goose)
6. التاي تاۋدان سۇلۋشاشقا ورالىپ كەلە جاتقاندا ورماننان اڭدار نە سەبەپتى قاشا باستايدى؟ (ءورت-پوجار-fire)
7. سۇلۋشاش التايدى كەزدەسۋگە العاش شاقىرعاندا ەكى ءجۇزدى نە بەرەدى؟ (قانجار-كينجال-dagger)
8. بايبوسىن تىلەۋبەردىگە كىم بولىپ كەلەدى؟ (قۇدا-سۆات-matchmaker)
9. سۇلۋشاش كىشكەنتاي كەزىندە نە جاساپ وينايتىن؟ (قۋىرشاق-كۋكلا-doll)
4-كەزەڭدە ءار توپ وقۋشىلارى كەيىپكەرلەرگە بەرىلگەن مىنەزدەمەنى ءماتىن بويىنشا دالەلدەۋ كەرەك
(«تاپقىرلىق» كەزەڭى). سۇراقتار قويىلادى.
1. سۇلۋشاش – ەركە، شولجاڭ ەمەس، اقىلدى، پاراساتتى جان.
2. التاي-وجەت، تاپقىر جىگىت.
3. سۇلۋشاشتىڭ اناسى التىناي مەن جەڭگەسى ايجان – ەسكى سالتتى ۇستانۋشىلار.
4. التاي – ادامگەرشىلىگى جوعارى جىگىت.
5. سۇلۋشاش-وجەت، قايسار قىز.
6. قايسار – دوسقا ادال جان.
ساباقتى قورىتۋ. Insert ءادىسى ارقىلى كەستەنى تولتىرادى.
بىلگەنمىن
ءبىلدىم
بىلگىم كەلەدى
وقۋشىلاردى باعالاۋ. ءار توپ بەرگەن جاۋاپتارى بويىنشا باعالانىپ، جەڭگەن توپ انىقتالادى. ءار وقۋشى ساباق بارىسىندا جيناعان جۇلدىزشالارى بويىنشا باعالانادى.
ءۇي تاپسىرماسى. «سۇلۋشاش» پوەماسىنا سەناريي قۇرۋ.
You Might Also Like
-
مەنىڭ شىعارماشىلىقتاعى تاقىرىبىم: تەحنولوگيا پانىندە وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسىن قولدانىپ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، ىزدەنىمپازدىعىن قالىپتاستىرۋ
