سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 كۇن بۇرىن)
ساعىنادى مۇقاڭدى سىزداپ جۇرەك
كوكشەتاۋ قالاسىنىڭ №6 ورتا مەكتەبى
جوعارى ساناتتى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانى ءمۇعالىمى.

«ساعىنادى مۇقاڭدى سىزداپ جۇرەك» اتتى اقىننىڭ 80 جىلدىعىنا ارنالعان ادەبي - سازدى سىنىپتان تىس ساباق.
بىلىمدىلىك ماقساتى: م. ماقاتايەۆ ومىرىمەن، شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ. اقىن ولەڭدەرى مەن اقىننىڭ سوزىنە جازىلعان اندەردى كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ولەڭگە دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ، كوركەم وقۋ شەبەرلىگىن، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ
تاربيەلىك: وتاندى سۇيۋگە، تابيعاتتى ايالاۋعا، ادامگەرشىلىككە، كىشىپەيىلدىككە، قاراپايىمدىلىققا، ونەردى، ولەڭدى، سەزىمدى باعالاۋعا تاربيەلەۋ
ءتۇرى: ادەبي - سازدى ساباق
ساباق كورنەكىلىگى: اقىن پورترەتى، قاناتتى سوزدەر، سلايد، اندەرى...
ساحنا مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ 80 جاسقا تولۋىنا ساي ەتىپ بەزەندىرىلگەن. اقىن پورترەتى. پروەكتور. سلايدتار. قاناتتى سوزدەر ىلىنگەن.

1. «مۇقاعاليداي اقىنى بار حالىق - باقىتتى حالىق»
ف. وڭعارسىنوۆا
2. «ۇلى ادامدار ءوز ەسكەرتكىشتەرىنىڭ تۇعىرىن ءوزى ورناتادى، ال ءمۇسىنىن بولاشاق سوعادى» (ۆ. گيۋگو)
3. «عاجايىپ دانالىقتىڭ ءبىر كوزى - مۇقاعالي پوەزيا - سىنىڭ ءداۋىرى باستالدى» (ءا. تاجىبايەۆ)
4. ولەڭ ءۇشىن تۋعان اقىن تۇلپار بوپ، ولەڭ ءۇشىن جانىپ كەتتى سەنەر مە ەڭ؟ (ءا. ابدىقالييەۆ)
5. جۇمىر جەردىڭ قاي تۇكپىرىنە بارساق تا، مۇقاعالي الدىمىزدان شىعاتىن بولادى (و. اسقار)
6. ولسە ولەر مۇقاعالي ماقاتايەۆ،
ولتىرە الماس الايدا ولەڭدى ەشكىم (م. ماقاتايەۆ)
7. سەنىڭ جىرىڭ جارالعان گيمالايدىڭ
توبەسىندە ويناعان نايزاعايداي (ت. مولداعالييەۆ)
8. مۇقاعالي مولدىرلىكتەن، تازالىقتان، بيىك ادامگەرشىلىكتەن تۇراتىن ەدى (ل. ءازىمجان قىزى)
ساحنا سىرتىندا س. تۇرىسبەكوۆتىڭ «كوڭىل تولقىنى» كۇيى ويناپ تۇرادى. كۇي اۋەنىمەن جايلاپ مۇقاعاليدىڭ «ارىز جازىپ كەتەيىن» ولەڭى وقىلادى. تاقتادا مۇقاعالي سۋرەتى. ساباق تاقىرىبى شىعىپ تۇرادى.
وقۋشى: «ارىز جازىپ كەتەيىن» ولەڭى وقىلادى.
ولەڭ اياقتالىسىمەن ساحناعا جۇرگىزۋشى شىعادى

جۇرگىزۋشى: الەم - دارحان، سايالاڭدار، بارىڭە دە ورىن بار،
قورعان ەمەس، سالتاناتتى ءساندى ساراي سوعىڭدار
ەي، ادامدار، سەندەر تاتۋ، سەندەر تاتۋ، بولىڭدار!- دەپ جىرلاپ وتكەن مۇقاعالي ماقاتايەۆ 1931ج الماتى وبلىسىنىڭ نارىنقول اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. تۋما دارىن مۇقاعاليدىڭ ءومىر مەكتەبى قاراسازدا باستالىپ، ءوزى سۇيگەن الماتىدا اياقتالعان ەدى. قىسقا عۇمىرىندا ۇرپاقتارعا ۇلان - عايىر مۇرا قالدىرىپ كەتكەن ۇلى اقىن. دارا دارىن، حالقىنىڭ قارا ولەڭىن قۇدىرەتكە اينالدىرعان م.ماقاتايەۆتىڭ شىعارماشىلىعى مەن 80 جاسقا تولىپ وتىرعان مەرەيتويىنا ارنالعان «ساعىنادى مۇقاندى سىزداپ جۇرەك» اتتى ادەبي - سازدى ساباعىنا قوش كەلىپسىزدەر!
وقۋشى: «مەنىڭ انكەتام» ولەڭى وقىلادى
سلايد: شىعارماشىلىعىنا ارنالعان

جۇرگىزۋشى: ورتا مەكتەپتى اياقتاعان سوڭ كومسومول قىزمەتىندە، 1954 - 1962جىلدار ارالىعىندا قازاق راديوسىندا ديكتور، 1962 - 1974جىلداردا «سوسياليستىك قازاقستان»،«قازاق ادەبيەتى»، «جۇلدىز» جۋرنالدارىندا، 1972 - 1973 جىلدارى قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ادەبي كەڭەسشى. ول ابايدىڭ، پۋشكيننىڭ شىعارمالارىن ءسۇيىپ وقىدى.
تۇڭعىش ولەڭى 1948ج نارىنقول اۋدانىندا «سوۆەتتىك شەكارا» گازەتىندە باسىلدى. اكەسى سۇلەيمەن 1941ج مايدانعا اتتانىپ سودان ورالمادى.
ءمۇقاعاليدى اقىن ەتكەن دە، مارتەبەسىن بيىكتەتكەن دە، اقىندىق عارىشقا سامعاتقان دا قازاقتىڭ قارا ولەڭى. اقىن وسى قارا ولەڭدى باعالايدى، باس يەدى، تاعزىم جاسايدى.
وقۋشى: «قارا ولەڭ» ولەڭى وقىلادى

جۇرگىزۋشى: ءيا، وسىناۋ قاراپايىم قارا ولەڭدە قانشا قۇندىلىقتار، قانشا ۇلىلىق جاتىر دەسەڭشى! ءسىرا، مۇقاڭ «ەلىم ماعان نە بەرەدى دەپ ەمەس، مەن ەلىمە نە بەرەمىن» دەپ ءومىر سۇرگەن سياقتى.
وقۋشى: «ءۇش باقىتىم» ولەڭى وقىلادى
سلايد: (قاناتتى سوزدەر جىبەرىلەدى)، «جازىلار ەستەلىكتەر مەن تۋرالى» سلايدى قوسىلادى.
وقۋشى: «جازىلار ەستەلىكتەر مەن تۋرالى» ولەڭى وقىلادى

جۇرگىزۋشى: «جازىلار ەستەلىكتەر مەن تۋرالى» دەيدى مۇقاعالي. جارىق دۇنيەدەگى از عۇمىرىنىڭ ماڭگىلىكپەن جالعاساتىنىن اقىننىڭ سەزىمتال جۇرەگى سەزگەن سياقتى. ول تۋرالى ەستەلىكتەر جازىلىپ جاتىر. اڭىز بەن اقيقات جارىسىپ قاتار ءجۇر. ۋاقىت وتكەن سايىن مۇقاعالي اقىننىڭ تۇلعاسى دارالانىپ، بيىكتەپ بارا جاتقانى انىق.
ونىڭ پوەزياسى – ۇلتتىق بايلىق، قازاق حالقىنىڭ رۋحاني سالاۋاتى. ول حالقىمەن بىرگە بيىكتەپ، بىرگە جاسايتىن اقىن
وقۋشى: «پوەزيا» ولەڭى وقىلادى

جۇرگىزۋشى: ولەڭ ونەر، ولەڭ دەرت، ونى تۋا بىتكەن دارىن يەسى، شىن تالانت قانا دۇنيەگە اكەلەدى، جۇرەك پەن سەزىمنىڭ وتىنا وراپ اق قاعازعا تۇسىرەدى. سول اق قاعازدا يەسىن تاپقان ءاربىر ءسوز جۇرەكتەرگە ءان بولىپ، اۋەن بولىپ جەتىپ جاتادى. تالانتتى اقىن مۇقاعاليدىڭ كوپتەگەن ولەڭدەرىنە ءان جازىلىپ، ساحنا تورىندە شىرقالىپ ءجۇر.
ءان: «سەنىڭ كوزىڭ» ءانى ورىندالادى

جۇرگىزۋشى: عاشىقپىن!
شىن عاشىقپىن سول ادامعا!
مەن بولماسام، بولمايىن. سول امان با؟
و، ءتاڭىرىم! نەتكەن جان ەدىڭ قايرىلمايتىن،
جۇرەگى ەتتەن بە، الدە قولادان با؟!- دەگەن سىرشىل اقىننىڭ جاستىق الاۋ شاعىندا جازعان ماحاببات، عاشىقتىق جايىنداعى ولەڭدەر توپتاماسى ءبىر ارنا.
ماحاببات پا، الدە باسقا سەزىم بە؟
سەزىنبەدىم سول ءبىر ساتتە وزىمدە
قىسقا ءومىردىڭ قىزعىلىقتى ءساتىنىڭ
نەگاتيۆى ءالى مەنىڭ كوزىمدە

كورىنىس: «ماحاببات ديالوگى»
 قۇس بوپ ۇشىپ جوعالسام، نە ەتەر ەدىڭ؟
 سەنى ىزدەۋمەن ماڭگىلىك وتەر ەدىم
 وتقا ءتۇسىپ ورتەنسەم، نە ەتەر ەدىڭ؟
 كۇل بوپ بىرگە سوڭىنان كەتەر ەدىم
 بۇلدىراسام ساعىمداي نە ەتەر ەدىڭ؟
 جەل بوپ قۋىپ، اقىرى جەتەر ەدىم
 قايعى اكەلسەم باسىڭا نە ەتەر ەدىڭ؟
 قويشى، ساۋلەم، ءبارىن دە كوتەرەمىن

جۇرگىزۋشى: تىرشىلىكتە كورىنەمىز ولمەستەي،
تۇرا المايمىز ەرەگىسپەي، بەلدەسپەي،
وتەيىكشى ءبىرىمىزدى – ءبىرىمىز
ولىكتىرمەي، وكپەلەتپەي، سەن دەسپەي - دەپ وتكەن اقىنىمىزدىڭ كۇندەلىكتەرى سىر شەرتەدى.

كۇندەلىكتەرگە كوز جىبەرۋ:
1 - داۋىس: «ەگەر ءبىر كەزدەردە مەنىڭ ءومىرىم، تۆورچەستۆوم الدەكىمنىڭ كوڭىلىن اۋدارسا، ولارعا بىلاي دەر ەدىم:
- مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! مەنى ءوز ولەڭدەرىمنەن ءبولىپ قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەمىن. ەستەرىڭدە بولسىن، مەنىڭ ولەڭىم جەكە تۇرعانىندا تۇك تە ەمەس. بىرىكتىرىپ قاراعاندا ول پوەما. ەگەر نانباساڭدار، بارلىق ولەڭىمدى جيناپ، ءبىر جيناققا توپتاستىرىپ كورىڭدەرشى.
ەستەرىڭدە بولسىن، ءاربىر ولەڭىم ءوز ورنىندا تۇرسىن. ياعني جىلىنا جانە بويىنا قاراي، سونان سوڭ كوز الماي وقىڭدار. سيۋجەتىنە كوڭىل اۋدارماي - اق قويىڭدار، ال كومپوزيسياسى مەن ارحيتەكتونيكاسىنا زەر سالىڭدارشى. ەگەر مەنى سودان تاپپاساڭدار، وندا مەنىڭ اقىن بولماعانىم»

2 - داۋىس: «12 اقپان. 1976 جىل. ەسكى اۋرۋ. اۋرۋحانا. ەمدەۋ. قاتتى جۇدەدىم. كوڭىل كۇيىم ناشار. مەن ولەڭدى ءۇزىپ - جۇلىپ، ورايى كەلگەن جەردە جازۋعا ارەكەتتەنبەگەم. جوق. پوەزيا - جان بۇلقىنىسى، بۇلقىنىس پايدا بولعاندا قالامنان قول ۇزبەي وتىرۋ كەرەك. كىمنىڭ قايتەتىنىن قايدان بىلەيىن، مەن ءوزىم شابىتتىڭ بۇكىل ءسولىن سىعىپ الىپ، قۇر سۇلدەرىن قالدىرعانشا ورنىمنان تۇرمايمىن. كەيدە ول تۆورچەستۆو مەنى بۇكىل سىرقاتتان ساۋىقتىرىپ جىبەرەدى»

وقۋشى: «وكىنبەيمىن» ولەڭى وقىلادى
وقۋشى: «جىلدارىم مەنىڭ جىلدارىم» ولەڭى وقىلادى
كورىنىس: «اققۋلار ۇيىقتاعاندا»(اراسىندا «اققۋلار ءبيى»، جەتىم كول رەتىندە «قىز جىبەك» فيلمىنەن اققۋلار تىراۋلارىن كورسەتۋى)

جۇرگىزۋشى: قاراساز، قارا شالعىن ولەڭدە ءوستىم
جىر جازسام، وعان جۇرتىم ەلەڭدەستىڭ
ولسە ولەر مۇقاعالي ماقاتايەۆ
ولتىرە الماس الايدا ولەڭدى ەشكىم - دەپ اقىن ءوزى ايتقانداي مۇقاعالي مۇرالارى ەشقاشان دا ولمەك ەمەس!

وقۋشى: «مەن ءبىر جاققا اسىعامىن» ولەڭى وقىلادى
جۇرگىزۋشى: ساكەن سالعان ءان قوسىپ جىرعا ەكپىن،
سولار مەنىڭ جىرىمدا جۇرمەك بۇگىن
تىرىلەرىن قۇرمەتتەپ، ولىلەرىن
تىرىلتۋگە ولەڭمەن مىندەتتىمىن

ءان: «ەسىڭە مەنى العايسىڭ» ءانى ورىندالادى
سلايد: «قۇمارتىپ قايران ساتتەرىم» (مۇقاعالي سۋرەتتەرى)
ءان: «ماحابباتىم مەنىڭ» ءانى ورىندالادى
جۇرگىزۋشى: ولتىرە الماس الايدا ولەڭدى ەشكىم - دەپ اقىن ايتىپ كەتكەندەي مۇقاعاليدىڭ ولەڭدەرى دە، ءوزى دە ەشقاشان ولمەك ەمەس! جىلدار ءتىزىلىپ وتكەن سايىن مۇقاعالي اقىننىڭ بەينەسى تۇلعالانا، بيىكتەي تۇسەدى. تاۋ بيىكتەگەنمەن، تەڭىز تەرەڭدەگەنىمەن، دالا ماڭعاز كەڭدىگىمەن كورىكتى دەسەك، مۇقاعالي جانعا جاقىن جارلارىمەن سۇيىكتى، ولەڭدەرىمەن كورىكتى.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما