ساڭىراۋقۇلاقتار تاراۋىن قايتالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساڭىراۋقۇلاقتار تاراۋىن قورىتىندىلاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى.
وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىنىڭ دەڭگەيىن انىقتاۋ، بيولوگيا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
قورشاعان ورتانى قورعاۋعا، تابيعاتتى ساقتاۋعا، ءبىرىن - ءبىرى قۇرمەتتەي بىلۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: سايىس ساباعى
كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ميكروسكوپ، سۋرەتتەر، كارتوچكا
ءتيپى: ءبىلىمدى تەكسەرۋ، سايىس ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا، ماتەماتيكا، ينفورماتيكا، حيميا،
قازاق ءتىلى پاندەرىمەن.
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ءمۇعالىم: سەبەتكە توپ اتتارىن جازىپ ورماندا جۇرگەندەي وقۋشىلارعا تاراتادى قاي وقۋشىعا قايسى توسبەلگىسى كەلسە سول وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولىنىپ وتىرعىزىلادى دا توپ اتتارى جاريالانادى.
وي شاقىرۋ: بۇدان كەيىن ساڭىراۋقۇلاقتار جايىندا بەينە فيلم كورسەتىلەدى.
بىرنەشە بالا ءوز ويىن ايتقاننان كەيىن
سايىستىڭ ءوتىلۋ كەزەڭى تانىستىرىلادى.
1. تانىستىرۋ
2. بايگە
3. قىزىقتى التاۋ
4. مەنى تانيسىڭ با؟
5. شىعارماشىلىق جۇمىس
ءى كەزەڭ تانىستىرۋ ءار توپقا 3 مينۋتتان بەرىلىپ ءار توپ وزدەرىنىڭ ءتوس بەلنگىلەرىمەن تانىستىرىلادى. وسى كەزدە وقۋشىلاردىڭ ۇشقىرلىعى مەن ءسوز بايلىعى بايقالادى.
بىلىمدىلەر زەردەلىلەر
ءىى كەزەڭ بايگە تاقتادان سۇراقتار تىعىلادى جاۋاپ بەرىلگەننەن كەيىن دۇرىس جاۋاپ ەكراننان كورسەتىلەدى. قاي توپقا سۇراق قويىلسا سول توپ جاۋاپ بەرۋ كەرەك ەگەر بەرە الماسا كەلەسى توپ جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندى الادى.
سۇراقتار: بىلىمدىلەرگە
1. ساڭىراۋقۇلاقتىڭ تارالۋىن قامتاماسىز ەتەتىن ارنايى قۇرىلىمدىق جاسۋشا
2. ءداندى داقىلداردى زاقىمدايتىن پارازيت ساڭىراۋقۇلاق؟
3. حالىقتىق مەديسينادا “جەر مايى” دەگەن اتاۋمەن قۇزداما اۋرۋىنا قارسى ءدارى دارمەك رەتىندە پايداسى مول ساڭىراۋقۇلاق؟
4. وسىمدىكتەردى تەز وسىرەتىن بەلسەندى زات...
5. زياندى بۋناقدەنەلىلەرگە قارسى قولدانىلاتىن زات....
6. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ قۇرامى نەگە باي؟
7. پەنيسيللين انتيبيوتيگى قاي ساڭىراۋقۇلاقتان الىنادى؟
8. ليمون قىشقىلى قايدان الىنادى؟
9. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ سپورالارى تۇزىلەتىن ورىن؟
10. قالپاقشالى ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ كەيبىر تۇرلەرىنىڭ جىپشەلەرى ورتالىقتان شەتكە قاراپ
ءوسىپ، شەتىندەگى تۇزىلگەن جەمىستىك دەنەلەرى شەڭبەر بويىندا ورنالاسۋى نە دەپ اتالادى؟
سۇراقتار: «زەردەلىلەرگە»
1. ساڭىراۋقۇلاقتان ۋلانۋدىڭ بەلگىلەرى...
2. ەكى اعزانىڭ پايدالى سەلبەسۋى نە دەپ اتالادى؟
3. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ وسىمدىكتەرگە ءتان بەلگىلەرى؟
4. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ جانۋارلارعا ءتان بەلگىلەرى...
5. ساڭىراۋقۇلاقتار قانداي جولمەن كوبەيەدى؟
6. جىپشەلەرى ءۇزىلىپ، ءارقايسىسىنان ءجىپشۋماقتار بۇرتىكتەر پايدا بولادى. نەمەسە بۇرشىكتەنەدى ول قانداي كوبەيۋ؟
7. كوبەيۋ كەزىندە ەكى ءوسىمدى جاسۋشالارى قوسىلادى؟
8. اشىتقى ساڭىراۋقۇلاعىنىڭ عىلىمي اتى؟
9. قورەكتەنۋدىڭ نەشە جولى بار؟
10. وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار قالدىعىمەن قورەكتەنۋ؟
تەرميندەر.
5 ۇپاي. «ميكولوگيا» ءسوزىنىڭ انىقتاماسىن ايتىڭىز؟
10 ۇپاي « كونيديي» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىڭىز؟
15 ۇپاي. « گليكوگەن» ءسوزىنىڭ انىقتاماسىن ايتىڭىز؟
ولەڭ جىرلار
5 ۇپاي. قازاقتىڭ باس اقىنى ا. قۇنانبايەۆتىڭ تابيعات تۋرالى جازعان ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى وقىپ بەرىڭىزدەر؟
10 ۇپاي. تابيعاتقا بايلانىستى جازىلعان اقىنداردىڭ ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى وقىپ بەرىڭىزدەر؟
15 ۇپاي. مىنا ءاننىڭ اتى قالاي اتالادى؟
ماقال – ماتەلدەر
5 ۇپاي. ءبىلىمى جوق ۇل -
10 ۇپاي. قورادا مالىڭ بولسىن،
15 ۇپاي...... تاسقا بىتەدى،
................. باسقا بىتەدى
جۇمباقتار
5 ۇپاي. ول وسپەيدى ورماندا،
ونىڭ ورنى - قامىر، ايران، سىرادا.
10 ۇپاي. ميكروسكوپپەن قاراساڭ،
كوكشىل - جاسىل ءتۇستى ساۋساق دەرسىڭ،
مەديسينادا ودان ءدارى جاسايتىنىن بىلەرسىڭ.
15 ۇپاي. ورماندا ءبىر سۇلۋ قۇلاق تۇرادى
تەلپەگى قىزىل، تۇيمەلەرى اق، بويى سۇڭعاق.
انادايدان وزىنە ەلدى شاقىرادى.
قاسىنا ەشكىم جولامايدى ءبىراق.
ساندار
5 ۇپاي. - 1766 ج.
10 ۇپاي. - 2كگ 720 گرامم.
15 ۇپاي. 10 - 12كۇن.
وسىمدىكتەر
5 ۇپاي. ەڭ تەز، جىلدام وسەتىن وسىمدىك
10 ۇپاي. ەڭ ۇزاق جاسايتىن اعاش
15 ۇپاي. دۇنيەدەگى ەڭ بيىك اعاش
جانۋارلار
5 ۇپاي. قۇرلىقتاعى ەڭ ۇلكەن ساڭىراۋقۇلاقتى اتاڭىز
10 ۇپاي. جانۋار تەكتەس اتتى ساڭىراۋقۇلاقتى اتاڭىز
15 ۇپاي. ەڭ بيىك سۇتقورەكتى.
كەلەسى كەزەڭ: مەنى تانيسىڭ با؟ دەپ اتالادى تاقتادا ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ سۋرەتى كورسەتىلەدى سۋرەتكە قاراپ وقۋشىلار ونىڭ اتىن ايتىپ سول ساڭىراۋقۇلاق تۋرالى سيپاتتاپ بەرەدى.
ءار توپ 3 سۋرەتتەن الادى.
كەلەسى كەزەڭ شىعارماشىلىق جۇمىس. وقۋشىلارعا تاقتادا سۋرەتپەن بەينەلەنگەن قورشاعان ورتا، ساڭىراۋقۇلاق سۋرەتى جانە مىندەت، قورعاۋ، بايلىق، پارىز، تابيعات، جانۋار سوزدەرىن بايلانىستىرىپ وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن ارتتىراتىن ەسسە جازۋ بەرىلدى.
تەست №1 جۇمىسى
1. جەۋگە جارامدى ساڭىراۋقۇلاقتى اتا؟
ا) مايقۇلاق
ۆ). ويىسقۇلاق
س) تۇلكىجەم
د). ارىشقۇلاق
2. ميكوريزانى العاش انىقتاپ، زەرتتەگەن عالىم.
ا) زەلينسكيي
ۆ) سەچەنيەۆ
س) پاۆلوۆ
د) كامەنسكيي
3. زەڭ ساڭىراۋقۇلاعى
ا) مۋكور
ۆ) تۇلكىجەم
س) ميكويزا
د) سيمبيوز
4. شاڭ تۇرىندەگى سپورا
ا) كونيديي
ۆ) سيمبيوز
س) زووسپورا
د) سپورا
5. جەۋگە جارامسىز ساڭىراۋقۇلاقتار
ا) جالعان تۇلكىجەم
ۆ) كادىمگى تۇلكىجەم
س) بوز ارامقۇلاق
د) جەرقۇلاق
6. اشىتقى ساڭىراۋقۇلاعى قامىرداعى قانتتى ىدىراتىپ نە تۇزەدى؟
ا) اسپەرگيلل جانە سپيرت
ۆ) گليسەرين جانە كومىرقىشقىل گازىن
س) سپيرت جانە كومىرقىشىل گازىن
د) پەنيسيللين جانە سۋ
7. اسپەرگيلل ساڭىراۋقۇلاقتاعى قۇستاردىڭ وكپەسىندە قانداي اۋرۋ تۋدىرادى؟
ا) وكپە اۋرۋى
ۆ) قۇرت اۋرۋى
س) اسپەرگيللەز اۋرۋى
د) قۇس تۇماۋى
8. پەنيسيلل مەن اسپەرگيلل قاي ساڭىراۋقۇلاققا جاتادى؟
ا) ۋلى ساڭىراۋقۇلاقتار
ۆ) جەۋگە جارامدى
س) زەڭ ساڭىراۋقۇلاعى
د) قانتتى ساڭىراۋقۇلاق
9. ليمون قىشقىلى قاي زەڭ ساڭىراۋقۇلاعىنان الىنادى؟
ا) تەرەكقۇلاق
ۆ) قوزىقۇيرىق
س) ءدىڭقۇلاق
د) اسپەرگيلل.
10. سىرانىڭ قۇرامىندا...
ا) سپيرت
ۆ ) قانت
س) ءنارۋىز
د) تابلەتكا
1. ا ب. س
2. ا
3. ا
4. ا
5. ا ب س
6. س
7 س
8 س
9 س
10 ا ب س
ۇيگە تاپسىرما: قوسىمشا اقپاراتتىق تاپسىرما جيناقتاپ كەلۋ
ساباقتىڭ ماقساتى.
وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىنىڭ دەڭگەيىن انىقتاۋ، بيولوگيا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
قورشاعان ورتانى قورعاۋعا، تابيعاتتى ساقتاۋعا، ءبىرىن - ءبىرى قۇرمەتتەي بىلۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: سايىس ساباعى
كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ميكروسكوپ، سۋرەتتەر، كارتوچكا
ءتيپى: ءبىلىمدى تەكسەرۋ، سايىس ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا، ماتەماتيكا، ينفورماتيكا، حيميا،
قازاق ءتىلى پاندەرىمەن.
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ءمۇعالىم: سەبەتكە توپ اتتارىن جازىپ ورماندا جۇرگەندەي وقۋشىلارعا تاراتادى قاي وقۋشىعا قايسى توسبەلگىسى كەلسە سول وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولىنىپ وتىرعىزىلادى دا توپ اتتارى جاريالانادى.
وي شاقىرۋ: بۇدان كەيىن ساڭىراۋقۇلاقتار جايىندا بەينە فيلم كورسەتىلەدى.
بىرنەشە بالا ءوز ويىن ايتقاننان كەيىن
سايىستىڭ ءوتىلۋ كەزەڭى تانىستىرىلادى.
1. تانىستىرۋ
2. بايگە
3. قىزىقتى التاۋ
4. مەنى تانيسىڭ با؟
5. شىعارماشىلىق جۇمىس
ءى كەزەڭ تانىستىرۋ ءار توپقا 3 مينۋتتان بەرىلىپ ءار توپ وزدەرىنىڭ ءتوس بەلنگىلەرىمەن تانىستىرىلادى. وسى كەزدە وقۋشىلاردىڭ ۇشقىرلىعى مەن ءسوز بايلىعى بايقالادى.
بىلىمدىلەر زەردەلىلەر
ءىى كەزەڭ بايگە تاقتادان سۇراقتار تىعىلادى جاۋاپ بەرىلگەننەن كەيىن دۇرىس جاۋاپ ەكراننان كورسەتىلەدى. قاي توپقا سۇراق قويىلسا سول توپ جاۋاپ بەرۋ كەرەك ەگەر بەرە الماسا كەلەسى توپ جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندى الادى.
سۇراقتار: بىلىمدىلەرگە
1. ساڭىراۋقۇلاقتىڭ تارالۋىن قامتاماسىز ەتەتىن ارنايى قۇرىلىمدىق جاسۋشا
2. ءداندى داقىلداردى زاقىمدايتىن پارازيت ساڭىراۋقۇلاق؟
3. حالىقتىق مەديسينادا “جەر مايى” دەگەن اتاۋمەن قۇزداما اۋرۋىنا قارسى ءدارى دارمەك رەتىندە پايداسى مول ساڭىراۋقۇلاق؟
4. وسىمدىكتەردى تەز وسىرەتىن بەلسەندى زات...
5. زياندى بۋناقدەنەلىلەرگە قارسى قولدانىلاتىن زات....
6. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ قۇرامى نەگە باي؟
7. پەنيسيللين انتيبيوتيگى قاي ساڭىراۋقۇلاقتان الىنادى؟
8. ليمون قىشقىلى قايدان الىنادى؟
9. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ سپورالارى تۇزىلەتىن ورىن؟
10. قالپاقشالى ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ كەيبىر تۇرلەرىنىڭ جىپشەلەرى ورتالىقتان شەتكە قاراپ
ءوسىپ، شەتىندەگى تۇزىلگەن جەمىستىك دەنەلەرى شەڭبەر بويىندا ورنالاسۋى نە دەپ اتالادى؟
سۇراقتار: «زەردەلىلەرگە»
1. ساڭىراۋقۇلاقتان ۋلانۋدىڭ بەلگىلەرى...
2. ەكى اعزانىڭ پايدالى سەلبەسۋى نە دەپ اتالادى؟
3. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ وسىمدىكتەرگە ءتان بەلگىلەرى؟
4. ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ جانۋارلارعا ءتان بەلگىلەرى...
5. ساڭىراۋقۇلاقتار قانداي جولمەن كوبەيەدى؟
6. جىپشەلەرى ءۇزىلىپ، ءارقايسىسىنان ءجىپشۋماقتار بۇرتىكتەر پايدا بولادى. نەمەسە بۇرشىكتەنەدى ول قانداي كوبەيۋ؟
7. كوبەيۋ كەزىندە ەكى ءوسىمدى جاسۋشالارى قوسىلادى؟
8. اشىتقى ساڭىراۋقۇلاعىنىڭ عىلىمي اتى؟
9. قورەكتەنۋدىڭ نەشە جولى بار؟
10. وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار قالدىعىمەن قورەكتەنۋ؟
تەرميندەر.
5 ۇپاي. «ميكولوگيا» ءسوزىنىڭ انىقتاماسىن ايتىڭىز؟
10 ۇپاي « كونيديي» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىڭىز؟
15 ۇپاي. « گليكوگەن» ءسوزىنىڭ انىقتاماسىن ايتىڭىز؟
ولەڭ جىرلار
5 ۇپاي. قازاقتىڭ باس اقىنى ا. قۇنانبايەۆتىڭ تابيعات تۋرالى جازعان ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى وقىپ بەرىڭىزدەر؟
10 ۇپاي. تابيعاتقا بايلانىستى جازىلعان اقىنداردىڭ ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى وقىپ بەرىڭىزدەر؟
15 ۇپاي. مىنا ءاننىڭ اتى قالاي اتالادى؟
ماقال – ماتەلدەر
5 ۇپاي. ءبىلىمى جوق ۇل -
10 ۇپاي. قورادا مالىڭ بولسىن،
15 ۇپاي...... تاسقا بىتەدى،
................. باسقا بىتەدى
جۇمباقتار
5 ۇپاي. ول وسپەيدى ورماندا،
ونىڭ ورنى - قامىر، ايران، سىرادا.
10 ۇپاي. ميكروسكوپپەن قاراساڭ،
كوكشىل - جاسىل ءتۇستى ساۋساق دەرسىڭ،
مەديسينادا ودان ءدارى جاسايتىنىن بىلەرسىڭ.
15 ۇپاي. ورماندا ءبىر سۇلۋ قۇلاق تۇرادى
تەلپەگى قىزىل، تۇيمەلەرى اق، بويى سۇڭعاق.
انادايدان وزىنە ەلدى شاقىرادى.
قاسىنا ەشكىم جولامايدى ءبىراق.
ساندار
5 ۇپاي. - 1766 ج.
10 ۇپاي. - 2كگ 720 گرامم.
15 ۇپاي. 10 - 12كۇن.
وسىمدىكتەر
5 ۇپاي. ەڭ تەز، جىلدام وسەتىن وسىمدىك
10 ۇپاي. ەڭ ۇزاق جاسايتىن اعاش
15 ۇپاي. دۇنيەدەگى ەڭ بيىك اعاش
جانۋارلار
5 ۇپاي. قۇرلىقتاعى ەڭ ۇلكەن ساڭىراۋقۇلاقتى اتاڭىز
10 ۇپاي. جانۋار تەكتەس اتتى ساڭىراۋقۇلاقتى اتاڭىز
15 ۇپاي. ەڭ بيىك سۇتقورەكتى.
كەلەسى كەزەڭ: مەنى تانيسىڭ با؟ دەپ اتالادى تاقتادا ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ سۋرەتى كورسەتىلەدى سۋرەتكە قاراپ وقۋشىلار ونىڭ اتىن ايتىپ سول ساڭىراۋقۇلاق تۋرالى سيپاتتاپ بەرەدى.
ءار توپ 3 سۋرەتتەن الادى.
كەلەسى كەزەڭ شىعارماشىلىق جۇمىس. وقۋشىلارعا تاقتادا سۋرەتپەن بەينەلەنگەن قورشاعان ورتا، ساڭىراۋقۇلاق سۋرەتى جانە مىندەت، قورعاۋ، بايلىق، پارىز، تابيعات، جانۋار سوزدەرىن بايلانىستىرىپ وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن ارتتىراتىن ەسسە جازۋ بەرىلدى.
تەست №1 جۇمىسى
1. جەۋگە جارامدى ساڭىراۋقۇلاقتى اتا؟
ا) مايقۇلاق
ۆ). ويىسقۇلاق
س) تۇلكىجەم
د). ارىشقۇلاق
2. ميكوريزانى العاش انىقتاپ، زەرتتەگەن عالىم.
ا) زەلينسكيي
ۆ) سەچەنيەۆ
س) پاۆلوۆ
د) كامەنسكيي
3. زەڭ ساڭىراۋقۇلاعى
ا) مۋكور
ۆ) تۇلكىجەم
س) ميكويزا
د) سيمبيوز
4. شاڭ تۇرىندەگى سپورا
ا) كونيديي
ۆ) سيمبيوز
س) زووسپورا
د) سپورا
5. جەۋگە جارامسىز ساڭىراۋقۇلاقتار
ا) جالعان تۇلكىجەم
ۆ) كادىمگى تۇلكىجەم
س) بوز ارامقۇلاق
د) جەرقۇلاق
6. اشىتقى ساڭىراۋقۇلاعى قامىرداعى قانتتى ىدىراتىپ نە تۇزەدى؟
ا) اسپەرگيلل جانە سپيرت
ۆ) گليسەرين جانە كومىرقىشقىل گازىن
س) سپيرت جانە كومىرقىشىل گازىن
د) پەنيسيللين جانە سۋ
7. اسپەرگيلل ساڭىراۋقۇلاقتاعى قۇستاردىڭ وكپەسىندە قانداي اۋرۋ تۋدىرادى؟
ا) وكپە اۋرۋى
ۆ) قۇرت اۋرۋى
س) اسپەرگيللەز اۋرۋى
د) قۇس تۇماۋى
8. پەنيسيلل مەن اسپەرگيلل قاي ساڭىراۋقۇلاققا جاتادى؟
ا) ۋلى ساڭىراۋقۇلاقتار
ۆ) جەۋگە جارامدى
س) زەڭ ساڭىراۋقۇلاعى
د) قانتتى ساڭىراۋقۇلاق
9. ليمون قىشقىلى قاي زەڭ ساڭىراۋقۇلاعىنان الىنادى؟
ا) تەرەكقۇلاق
ۆ) قوزىقۇيرىق
س) ءدىڭقۇلاق
د) اسپەرگيلل.
10. سىرانىڭ قۇرامىندا...
ا) سپيرت
ۆ ) قانت
س) ءنارۋىز
د) تابلەتكا
1. ا ب. س
2. ا
3. ا
4. ا
5. ا ب س
6. س
7 س
8 س
9 س
10 ا ب س
ۇيگە تاپسىرما: قوسىمشا اقپاراتتىق تاپسىرما جيناقتاپ كەلۋ
You Might Also Like
