ساقتار
الماتى وبلىستىق №15 مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى تۇرلىعۇلوۆا جانار راي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساقتار
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك
1. ەجەلگى قازاقستان تەرريتورياسىندا ءومىر سۇرگەن ساق تايپالارىنىڭ تاريحىن، مادەنيەتى مەن شارۋاشىلىعىن قايتالاۋ
دامىتۋشىلىق: ءوز بىلگەندەرىن ايتا وتىرىپ تالداۋ جاساۋ، ءوز كوزقاراسىن ءبىلدىرۋ، پىكىرتالاس تۋعىزۋ. وقۋشىلاردا تاباندىلىق، سىنعا توزىمدىلىك قاسيەتتەرىن باۋلۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ وزىندىك، توپتىق جۇمىستارىن ۇيىمداستىرا وتىرىپ، ويلاۋ، سويلەۋ، قارىم - قاتىناس جاساي ءبىلۋ قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
توپتىق جۇمىس پروسەسىنە بايلانىستى مىندەت:
وقۋشىنىڭ قيالىن دامىتۋ. «مەنىڭ ويىمشا» دەگەن جاۋاپقا داعدىلاندىرۋ. ءارتۇرلى جاۋاپتى سوڭىنا دەيىن تىڭداۋ. ءبىر - بىرىنە دەگەن سىيلاستىق. وقۋشىنىڭ ءوز پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پانورامالىق ساباق
وقىتۋ تەحنولوگياسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ.
ساباقتا پايدالاناتىن ءادىس - تاسىلدەر: توپتىق، زەرتتەۋشىلىك، سۇراق - جاۋاپ.
توپپەن جۇمىس، كۋبيزم ءادىسى.
ساباققا قاجەتتى ماتەريالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتادان سلايدتار، تاراتپا ماتەريالدار
1. ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق كوڭىل - كۇي. «جىميۋ»(1مين)
ويىن ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنە دەگەن سەنىم ۇيالاتۋ، ءوزارا سىيلاستىق قارىم - قاتىناسقا تاربيەلەۋ، كوڭىل - كۇيلەرىن كوتەرۋ، ساباققا باعدارلاۋ.
ا) ءمۇعالىم:
- بالالار كۇننەن نە تارالادى؟(شۋاق، نۇر شاپاق، ساۋلە، جىلۋ، جارىق)
- وسى ادەمى كۇن سياقتى ءبىز دە ءبىر - بىرىمىزگە ادەمى جىميىپ، كۇلكىمىزدى سىيلايىق
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. 1. توپقا ءبولۋ.. «سۋرەتتەر سىرى» ءادىسى. سىنىپ وقۋشىلارى جۇپ جانە تاق ساندار ارقىلى 2 توپقا توپتاستىرىلادى.
باعالاۋ پاراعى تاراتىلادى.
ساباق بارىسىندا «سىرلى جول» ويىنىن وينايمىز. «سىرلى جولدا» ءتۇرلى تورسىقتار شىعادى.
1. قاراقشىلار
2. جۇلدىزدار الەمى
3. اسىق اتۋ
4. اۋىر تاس كەدەرگىلەرى شىعادى.
ەگەر وسى تورسىقتاردان كوپ ۇپاي جيناپ شىققان توپ التىن قازىناعا يە بولادى.
ءى كەزەڭ. «قاراقشىلار» ويىنى: بۇل ويىننىڭ شارتى بويىنشا وقۋشىلار سلايدتا تۇرعان قاراقشىلاردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
كۋبيكتەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
1. ساق جەرىنە باسىپ كىرگەن پارسى پاتشاسى دارييگە جىبەرگەن ساقتاردىڭ جۇمباق سىيلىعىندا قانداي زاتتار بار؟ تىشقان، قۇس، قۇرباقا، جەبە
2. ساق - سكيف جەرىنە باسىپ كىرگەن گرەك - ماكەدون اسكەرىنىڭ قولباسشىسى.(ا. ماكەدونسكيي)
3. ساق قوعامىندا اق كيىم كيگەندەر. (ابىزدار)
4. ساق قوعامىنداعى ابىزداردىڭ تانىمال بەلگىسى. (توستاعان مەن باس كيىم)
5. ساق قوعامىنداعى “سەگىزاياقتىلار” دەپ اتالعاندار. (مالشىلار مەن ەگىنشىلەر)
6. جازبا دەرەكتەردەن بەلگىلى ب. ز. ب. 570 - 520 جىلدارى ءومىر سۇرگەن ساق پاتشايىمى. (توميريس)
7. ساقتار دەرەكتەردە قالاي اتالادى؟
8. ساقت قوعامى نەشەگە ءبولىندى جانە ولار قالاي كيىندى؟
ءىى كەزەڭ. «جۇلدىزدار الەمى» ويىنى: (پوستەرمەن جۇمىس)
1 - توپ. «التىن كيىمدى ادام» تابىلعان جەرلەردى بەلگىلە.
2 - توپ. كارتاعا ساق تايپالارىن ورنالاستىر.
ءىىى كەزەڭ. «اسىق اتۋ» ويىنى: بۇل شارتىمىزدا وقۋشىلار اسىق اتىپ تيگىزسە 1 ۇپاي قوسىلادى. ال اسىققا تيگىزىپ سۇراعىنا دا جاۋاپ بەرسە 2 ۇپايعا يەلەنەدى.
1 - توپ. تومەندەگى سۋرەتتە قانداي جاعداي بەينەلەنگەن؟ (شىراق باتىردىڭ ەرلىگى)، تاقتادا كورسەتىلەدى.
2 - توپ. بۇل سۋرەت تۋرالى نە بىلەسىڭ؟ (سارمات كوسەمى. ارال توبە قورعانى. 2 - التىن ادام)
IV كەزەڭ. «اۋىر تاس» ويىنى: ويلان تاپ! بۇل ويىنىمىزدان سوڭ جەڭىمپاز انىقتالادى. الدىمىزداعى اۋر تاستاردى جىلجىتۋ ءۇشىن، ءبىز ونداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك.
1 - توپ.
گەرودوت بىلاي دەپ جازدى: “ولاردىڭ جەرىنە باسىپ كىرگەن جاۋدىڭ ەش - قايسىسى قاشىپ قۇتىلا المايدى. ەگەر ولار اشىق سوعىسۋدى وزدەرى قالاماسا، ەشكىم ولاردى قۋىپ جەتە دە المايدى،
سەبەبى ولاردا ————- دا، —————– تە جوق. الايدا ولار ءوز باسپانالارىن وزدەرىمەن بىرگە الا
جۇرەدى ءورى ولاردىڭ بارلىعى دا ات ۇستىندە ساداقتى جاقسى اتاتىن مەرگەندەر. ازىقتى ولار جەردەن ەمەس، مال وسىرۋدەن تابادى. وسىنداي جاعدايدا ولار قالاي جەڭىمپاز بولماسىن”.
ساقتار تۋرالى بىلگەنىڭدى ەسكەرە وتىرىپ، ولارداعى جوق نارسەنى تاپ. قالا، بەكىنىس.
2 - توپ. ەجەلگى گرەك فۋكيديدتىڭ ايتۋىنشا ساقتارعا جەتىسپەيتىن نارسە: ىنتىماق پەن ءتارتىپ.
ءمانجازبا قورعاۋ
1. ەرتەدە ساق ەلىنىڭ بىرلىگى بۇزىلىپ، ءىشىن الاۋىزدىق جايلاعان كەزىندە، ەل كوسەمدەرى حالىقتىڭ باسىن بىرىكتىرۋ ءۇشىن ۇلكەن قازان قۇيۋعا بۇيىرادى. ساق ساربازدارى جەبەلەرىنىڭ مىس ماساعىن جيناتىپ، سودان نارقازان قۇيادى. وسى قازانعا ءپىسىرىلىپ تاراتىلعان تاعامنان ءدام تاتقان ساقتار وكپە - نازدارىن ۇمىتىپ، قازان اسىپ، وت باسىندا قايتادان تاتۋلاسىپ، وسىلايشا ەل بىرلىگى ساقتالىپ قالعان ەكەن. قازىرگى كەزدە قازاق حالقىندا وسى جاعدايلار جاسالاتىن مەيرام بار. ول قانداي مەيرام. ول تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
2. بار اڭسارى بىرەۋدىڭ ەلىن شاۋىپ، ولجاعا باتىپ، اتاعىن شىعارۋعا اۋعان كير ساق دالاسىنا باسىپ كىردى. ەگەر سەن كيردىڭ اقىلشىسى بولساڭ، وعان قانداي اقىل ايتار ەدىڭ؟
قورىتىندى.
مادەنيەتسىز ەل - ماڭگۇرت ەل،
ادەبيەتسىز ەل - ادەپسىز ەل،
ءبىلىمسىز ەل - بىلىكسىز ەل،
ونەرسىز ەل - ءورىسسىز ەل،
عىلىمسىز ەل - جۇمىسسىز ەل.- دەگەندەي وتكەن تاريحىمىزدى بىلەيىك.
وزىندىك باعالاۋ پاراعىن قورعاۋ.
VI. رەفلەكسيا
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى تۇرلىعۇلوۆا جانار راي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساقتار
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك
1. ەجەلگى قازاقستان تەرريتورياسىندا ءومىر سۇرگەن ساق تايپالارىنىڭ تاريحىن، مادەنيەتى مەن شارۋاشىلىعىن قايتالاۋ
دامىتۋشىلىق: ءوز بىلگەندەرىن ايتا وتىرىپ تالداۋ جاساۋ، ءوز كوزقاراسىن ءبىلدىرۋ، پىكىرتالاس تۋعىزۋ. وقۋشىلاردا تاباندىلىق، سىنعا توزىمدىلىك قاسيەتتەرىن باۋلۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ وزىندىك، توپتىق جۇمىستارىن ۇيىمداستىرا وتىرىپ، ويلاۋ، سويلەۋ، قارىم - قاتىناس جاساي ءبىلۋ قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
توپتىق جۇمىس پروسەسىنە بايلانىستى مىندەت:
وقۋشىنىڭ قيالىن دامىتۋ. «مەنىڭ ويىمشا» دەگەن جاۋاپقا داعدىلاندىرۋ. ءارتۇرلى جاۋاپتى سوڭىنا دەيىن تىڭداۋ. ءبىر - بىرىنە دەگەن سىيلاستىق. وقۋشىنىڭ ءوز پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پانورامالىق ساباق
وقىتۋ تەحنولوگياسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ.
ساباقتا پايدالاناتىن ءادىس - تاسىلدەر: توپتىق، زەرتتەۋشىلىك، سۇراق - جاۋاپ.
توپپەن جۇمىس، كۋبيزم ءادىسى.
ساباققا قاجەتتى ماتەريالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتادان سلايدتار، تاراتپا ماتەريالدار
1. ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق كوڭىل - كۇي. «جىميۋ»(1مين)
ويىن ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنە دەگەن سەنىم ۇيالاتۋ، ءوزارا سىيلاستىق قارىم - قاتىناسقا تاربيەلەۋ، كوڭىل - كۇيلەرىن كوتەرۋ، ساباققا باعدارلاۋ.
ا) ءمۇعالىم:
- بالالار كۇننەن نە تارالادى؟(شۋاق، نۇر شاپاق، ساۋلە، جىلۋ، جارىق)
- وسى ادەمى كۇن سياقتى ءبىز دە ءبىر - بىرىمىزگە ادەمى جىميىپ، كۇلكىمىزدى سىيلايىق
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. 1. توپقا ءبولۋ.. «سۋرەتتەر سىرى» ءادىسى. سىنىپ وقۋشىلارى جۇپ جانە تاق ساندار ارقىلى 2 توپقا توپتاستىرىلادى.
باعالاۋ پاراعى تاراتىلادى.
ساباق بارىسىندا «سىرلى جول» ويىنىن وينايمىز. «سىرلى جولدا» ءتۇرلى تورسىقتار شىعادى.
1. قاراقشىلار
2. جۇلدىزدار الەمى
3. اسىق اتۋ
4. اۋىر تاس كەدەرگىلەرى شىعادى.
ەگەر وسى تورسىقتاردان كوپ ۇپاي جيناپ شىققان توپ التىن قازىناعا يە بولادى.
ءى كەزەڭ. «قاراقشىلار» ويىنى: بۇل ويىننىڭ شارتى بويىنشا وقۋشىلار سلايدتا تۇرعان قاراقشىلاردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
كۋبيكتەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
1. ساق جەرىنە باسىپ كىرگەن پارسى پاتشاسى دارييگە جىبەرگەن ساقتاردىڭ جۇمباق سىيلىعىندا قانداي زاتتار بار؟ تىشقان، قۇس، قۇرباقا، جەبە
2. ساق - سكيف جەرىنە باسىپ كىرگەن گرەك - ماكەدون اسكەرىنىڭ قولباسشىسى.(ا. ماكەدونسكيي)
3. ساق قوعامىندا اق كيىم كيگەندەر. (ابىزدار)
4. ساق قوعامىنداعى ابىزداردىڭ تانىمال بەلگىسى. (توستاعان مەن باس كيىم)
5. ساق قوعامىنداعى “سەگىزاياقتىلار” دەپ اتالعاندار. (مالشىلار مەن ەگىنشىلەر)
6. جازبا دەرەكتەردەن بەلگىلى ب. ز. ب. 570 - 520 جىلدارى ءومىر سۇرگەن ساق پاتشايىمى. (توميريس)
7. ساقتار دەرەكتەردە قالاي اتالادى؟
8. ساقت قوعامى نەشەگە ءبولىندى جانە ولار قالاي كيىندى؟
ءىى كەزەڭ. «جۇلدىزدار الەمى» ويىنى: (پوستەرمەن جۇمىس)
1 - توپ. «التىن كيىمدى ادام» تابىلعان جەرلەردى بەلگىلە.
2 - توپ. كارتاعا ساق تايپالارىن ورنالاستىر.
ءىىى كەزەڭ. «اسىق اتۋ» ويىنى: بۇل شارتىمىزدا وقۋشىلار اسىق اتىپ تيگىزسە 1 ۇپاي قوسىلادى. ال اسىققا تيگىزىپ سۇراعىنا دا جاۋاپ بەرسە 2 ۇپايعا يەلەنەدى.
1 - توپ. تومەندەگى سۋرەتتە قانداي جاعداي بەينەلەنگەن؟ (شىراق باتىردىڭ ەرلىگى)، تاقتادا كورسەتىلەدى.
2 - توپ. بۇل سۋرەت تۋرالى نە بىلەسىڭ؟ (سارمات كوسەمى. ارال توبە قورعانى. 2 - التىن ادام)
IV كەزەڭ. «اۋىر تاس» ويىنى: ويلان تاپ! بۇل ويىنىمىزدان سوڭ جەڭىمپاز انىقتالادى. الدىمىزداعى اۋر تاستاردى جىلجىتۋ ءۇشىن، ءبىز ونداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك.
1 - توپ.
گەرودوت بىلاي دەپ جازدى: “ولاردىڭ جەرىنە باسىپ كىرگەن جاۋدىڭ ەش - قايسىسى قاشىپ قۇتىلا المايدى. ەگەر ولار اشىق سوعىسۋدى وزدەرى قالاماسا، ەشكىم ولاردى قۋىپ جەتە دە المايدى،
سەبەبى ولاردا ————- دا، —————– تە جوق. الايدا ولار ءوز باسپانالارىن وزدەرىمەن بىرگە الا
جۇرەدى ءورى ولاردىڭ بارلىعى دا ات ۇستىندە ساداقتى جاقسى اتاتىن مەرگەندەر. ازىقتى ولار جەردەن ەمەس، مال وسىرۋدەن تابادى. وسىنداي جاعدايدا ولار قالاي جەڭىمپاز بولماسىن”.
ساقتار تۋرالى بىلگەنىڭدى ەسكەرە وتىرىپ، ولارداعى جوق نارسەنى تاپ. قالا، بەكىنىس.
2 - توپ. ەجەلگى گرەك فۋكيديدتىڭ ايتۋىنشا ساقتارعا جەتىسپەيتىن نارسە: ىنتىماق پەن ءتارتىپ.
ءمانجازبا قورعاۋ
1. ەرتەدە ساق ەلىنىڭ بىرلىگى بۇزىلىپ، ءىشىن الاۋىزدىق جايلاعان كەزىندە، ەل كوسەمدەرى حالىقتىڭ باسىن بىرىكتىرۋ ءۇشىن ۇلكەن قازان قۇيۋعا بۇيىرادى. ساق ساربازدارى جەبەلەرىنىڭ مىس ماساعىن جيناتىپ، سودان نارقازان قۇيادى. وسى قازانعا ءپىسىرىلىپ تاراتىلعان تاعامنان ءدام تاتقان ساقتار وكپە - نازدارىن ۇمىتىپ، قازان اسىپ، وت باسىندا قايتادان تاتۋلاسىپ، وسىلايشا ەل بىرلىگى ساقتالىپ قالعان ەكەن. قازىرگى كەزدە قازاق حالقىندا وسى جاعدايلار جاسالاتىن مەيرام بار. ول قانداي مەيرام. ول تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
2. بار اڭسارى بىرەۋدىڭ ەلىن شاۋىپ، ولجاعا باتىپ، اتاعىن شىعارۋعا اۋعان كير ساق دالاسىنا باسىپ كىردى. ەگەر سەن كيردىڭ اقىلشىسى بولساڭ، وعان قانداي اقىل ايتار ەدىڭ؟
قورىتىندى.
مادەنيەتسىز ەل - ماڭگۇرت ەل،
ادەبيەتسىز ەل - ادەپسىز ەل،
ءبىلىمسىز ەل - بىلىكسىز ەل،
ونەرسىز ەل - ءورىسسىز ەل،
عىلىمسىز ەل - جۇمىسسىز ەل.- دەگەندەي وتكەن تاريحىمىزدى بىلەيىك.
وزىندىك باعالاۋ پاراعىن قورعاۋ.
VI. رەفلەكسيا
You Might Also Like
