سارىن (ءىى نۇسقا)
قورقىت ولىمگە مويىن ۇسىنباي، سىر سۋىنىڭ ۇستىنە جەلماياسىنىڭ جابۋىن توسەپ، قوبىزىن تولاسسىز سارناتىپ وتىرادى ەكەن دەيدى. قارا قوبىزىن سارناتىپ وتىرعاندا اجال ماڭايىنا جولاي الماپتى. قوبىز داۋىسى جەتى كۇندىك جەرگە جەتىپ، دۇنيەنىڭ ءبارىن سۇتتەي ۇيىتسا كەرەك.
كۇندەردىڭ كۇنىندە قيان شالعايدا جاتقان ارقاداعى ءبىر اۋىلدىڭ سەرۋەن قۇرىپ جۇرگەن قىرىق قىزى قورقىت قوبىزىنىڭ داۋىسىن ەستيدى. ەستۋلەرى مۇڭ ەكەن، قىرىق قىزدىڭ تۇلا بويى قورعاسىنداي بالقىپ، قوبىزدىڭ تالىپ جەتكەن ۇنىنە ىنتىعا قۇلاق ءتۇرىپ، وزگە دۇنيەنى ۇمىتا ىنتىعادى. سول حالدە جەتى كۇندىك جەردەن تالىپ جەتكەن قوبىز داۋىسىن بەتكە الىپ ءجۇرىپ كەتەدى. جۇرگەن سايىن ءۇنى ايقىندالعان قوبىز سازى قىرىق قىزدى ودان سايىن باۋراپ، ۇزدىگە شاقىرعانداي بولادى.
قوبىز داۋىسىن ىنتىعا ۇمتىلعان قىرىق قىز كۇن جۇرەدى، ءتۇن جۇرەدى. جۇرگەن سايىن كۇيدىڭ الاپاتى اسقاقتاپ، قۇدىرەتى ارتىپ، ودان سايىن باۋراي تۇسەدى. قامسىز شىققان قىرىق قىز سول بەتتەرىندە بەتباق دەپ اتالاتىن ەلسىز-كۇنسىز شولگە تاپ بولادى. تاباندارى ءتىلىنىپ، ەرىندەرى كەزەرىپ، جول ازابىنان گورى ءشول ازابى جاندارىنا باتادى. ءبىراق قىر استىنان ەستىلگەندەي سارناعان قوبىز ءۇنى قىزداردىڭ سۇلدەرىن سۇيرەپ، سۇڭقىلداي شاقىرادى.
اقىرىندا قىرىق قىزدىڭ وتىز توعىزى بەتباقتىڭ شولىنە شىداماي، ابدەن تيتىقتاپ، شولدەن ولەدى. تەك ءبىر قىز عانا تاڭدايى كەۋىپ، تابانىنىڭ ويىلعانىنا قاراماستان، سىردىڭ جاعاسىنا جەتىپ، قورقىتتىڭ قاراسىن كورگەندە ەس-تۇسسىز قۇلايدى.
قورقىت اقساق قىزدىڭ اۋزىنا سۋ تامىزىپ، باسىن سۇيەپ، ءمان-جايدى سۇراپ بىلەدى. باسقا قىزداردىڭ ءشول ازابىن تارتىپ، جولدا قالعانىن ەستىپ پۇشايمان بولادى.
كەيىن جاڭاعى ارقادان ارىپ-اشىپ جەتكەن اقساق قىزبەن قورقىت كوڭىل جاراستىرىپ، سوعان ۇيلەنگەن ەكەن. ارقاداعى قىرىق قىزعا تالىپ جەتكەن قورقىت قوبىزىنىڭ سارىنى ۇرپاقتان ۇرپاققا «سارىن» دەگەن كۇي بولىپ جەتەدى.
كۇنى بۇگىنگە دەيىن ارقادا، ۇلىتاۋدىڭ باتىسىندا، دۋلىعالى جىلانشىق وزەنىنىڭ سول جاق جاعالاۋىندا «سارىن جەتكەن» دەگەن شوقى بار. جەرگىلىكتى حالىق بۇل شوقىنى «سارىن تاۋى» دەپ تە اتايدى.
ال قورقىت كوڭىل قوسقان اقساق قىزدىڭ بەيىتى قورقىت بەيىتىنىڭ سولتۇستىگىندە، ارقا جاعىندا كۇنى بۇگىنگە دەيىن بار. جەرگىلىكتى حالىق بۇل بەيىتتى «اقساق قىزدىڭ مۇناراسى» دەپ اتايدى.
بۇدان دا وتكەن قىزىعى — سارىن تاۋىنان شىعىپ، سىردىڭ جاعاسىنداعى قورقىت بەيىتىنە تۋرا جۇرگەندە، ارىس قۇمىنىڭ باتىس جاق وكپە تۇسىنان «قىز قالعان» دەگەن جەردى كەزىكتىرۋگە بولادى. بۇل جەر شىنىندا ۇشقان قۇستىڭ قاناتىن تالدىراتىن، جۇگىرگەن اڭنىڭ تۇياعىن توزدىراتىن قۋ مەديەن قۇلا ءدۇز.
مىنە، تۋعان جەردىڭ توسىندە اتا-بابامىزدىڭ شەجىرە سىرى وسىلاي ساقتالىپ كەلەدى.
You Might Also Like
-
قورقىت جەر بەتىندەگى جان-جانۋارلاردىڭ بارلىعىنىڭ ءتىلىن بىلەدى ەكەن. ءبىر كۇنى جەلماياسىمەن كەلە جاتسا، ءبىر كيىكتىڭ ماڭىراعان داۋسى قۇلاعىنا شالىنادى. ول: «قوس لاعىم جەتىم قالادى-اۋ، شوپكە اۋىزد...
