InfoHub Logo

قىلىشباي اقىن ادەتتە ءبىر شىقسا، ەكى-ۇش اي جولاۋشىلاپ ءبىر-اق قايتادى ەكەن. مۇندايدا ساعىنىسقان اۋىل-ايماق تۇگەل جينالىپ، مەرەيلەرى ءوسىپ، جاي-جاپساردى بارىنشا كەڭ اڭگىمەلەيتىن بولعان. وسىنداي ءبىر شىرايلى ديدارلاسۋ ۇستىندە اۋىل جىگىتتەرىنىڭ ءبىرى بيىل ازىن-اۋلاق ۋاق مالدىڭ جۇدەۋلىگىن، كەلەر كۇننىڭ قالاي بولارى الاڭداتىپ وتىرعاندىعىن ايتادى.

— ە، جازدىگۇنى جۇتاعاندارىڭا جول بولسىن؟ — دەپتى قىلىشباي.

— ءوزىڭىز بىلەتىن سارسەنبەك باي بيىل جەردىڭ وتىن دا، قۇدىعىمىزدىڭ سۋىن دا بيلەتپەي قويدى. جەرىمىزگە مالىن جايىپ، قۇدىعىمىزعا قويىن سۋارىپ، ءاپشىمىزدى ءبىر ۋىس ەتتى.

— بار بولعانى سول-اق پا؟ سارسەكەڭنىڭ مالى تۇرماق ءوزىن بۇل ماڭايعا جولامايتىن ەتەيىن. بۇيىرسا ءبىر بوزقاسقانىڭ سورپاسىن دا ءىشىپ قالارسىڭدار.

— ءقايتىپ، قىلىشەكە؟

— ەرتەڭ تاڭ اتپاي ءبىر جىگىت قۇدىققا ءتۇسىپ، شەگەنگە جاسىرىنىپ تۇرسىن. اقىرى قۇدىققا بايەكەڭنىڭ ءوزى كەلەدى دەدىڭدەر عوي. قۇدىققا قاۋعاسىن سالعان كەزدە بىرىنشىسىنە تيمەي، ەكىنشىسىن ۇستاپ، جىبەرمەي تارتىپ تۇرسىن. باي قۇدىققا ۇڭىلگەن كەزدە الگى جىگىت ەربەڭدەپ، سۋعا قۇلاي كەتسىن. ارعى جاعىن تاعى كورە جاتارمىز، — دەيدى قىلىشباي.

ايتقانداي-اق كۇندەگى ۋاقىتى ساسكە ءتۇستىڭ مەزەتىندە سارسەنبەك باي قويىن شۇباتىپ، قۇدىققا قاراي كەلە بەرەدى. كەلە سالا اي-شاي جوق، قاۋعاسىن قۇدىققا سالىپ جىبەرەدى. قۇدىقتىڭ ىشىندە شەگەندى تاسالاپ تۇرعان جىگىت قىلىشبايدىڭ الگى ايتقاندارىن ىستەيدى. قۇدىقتىڭ ىشىندە قاۋعاعا جابىسىپ تۇرىپ، سۋعا ەربەڭدەي قۇلاپ تۇسكەن «بالەنى» كورگەن باي شالقاسىنان تۇسەدى. ءتۇرۋلى تۇرعان ىرگەدەن مۇنى قىلىشەكەڭ كورىپ وتىرادى.

سارسەنبەك باي تۇرا سالىپ، شۋلاپ كەلە جاتقان قويىنا قاراي جۇگىرىپ، قويشىسىنا:

— ويباي، قايتار كەيىن، قۇدىقتا ءبىر پالە جاتىر. ىشىنەن ءبىر بوزقاسقاسىن تاڭداپ ۇستاپ، ۇيگە الىپ بارا بەر، — دەيدى دە دە، ءوزى قىلىشبايدىڭ ۇيىنە قاراي جۇگىرەدى. اسىعا-ۇسىگە تابالدىرىقتان اتتاي بەرىپ:

— قىلىشەكە، مىنا قۇدىقتان ءبىر پالە كوردىم، تەزىرەك جورىپ جىبەرىڭىز، — دەيدى. قىلىشباي ەشتەمە تۇسىنبەگەن رايدا:

— بايەكە، و نە، جايشىلىق پا؟ — دەپتى.

— ويباي، اينالايىن، قىلىشەكە، مىنا قۇدىقتان ءبىر بالە كوردىم.

— بايەكە، بۇل قۇدىقتىڭ باسىنا جىن-شايتان ەرتەدەن-اق ءۇيىر ەدى. سونىڭ ءبىرى شىعار، ەشنارسە اتادىڭىز با؟ — دەيدى.

— ءيا، ەستۋىم بار ەدى. مەنى قاي قۇداي قارا باستىردى. بۇل قۇدىققا بيىل قايدان قونا قالىپ ەدىم، قۇداي قىرسىعىڭنان ساقتاي گور، ءبىر بوزقاسقا اتادىم.

قىلىشباي جەل بەرە ءتۇسىپ:

— ويباي، تەزىرەك تاراتىپ جىبەر، تەزىرەك قامىنا كىرىس، — دەيدى. ول وسىلايشا اۋىل-ايماقتى جاس سورپاعا ءبىر كەنەلتەدى.

ارادا بىرەر اي وتكەندە قىلىشەكەڭ جىگىتتەرىن تاعى جيناپ الىپ:

— سويار مال جوق، ءبارى ارىق ەكەن. ساكەڭ بايدان تاعى ءبىر سورپا ىشەمىن، — دەيدى.

— ە، قالاي، قىلىشەكە؟

— باي ۇيقىعا باردى-اۋ دەگەندە بەس-التى جىگىت ءۇيىن كوتەرىپ، ەسىگىن ارتىنا قاراتىپ قويىڭدار دا، قويىن ۇركىتىڭدەر. ارعى جاعىن كورە جاتارمىز، — دەيدى.

اۋىل جىگىتتەرى قىلىشەكەڭنىڭ ايتقانىن بۇلجىتپاي ورىنداپ، ءتۇن قاراڭعىسىندا ەشنارسە سەزدىرمەي كەتەدى. قوراداعى قويدىڭ شۋىنان شوشىپ ويانعان باي ەسىككە قاراي تۇرا جۇگىرىپ، ماڭدايىن كەرەگەگە ۇرىپ الادى. سويتسە، ورنىندا ەسىگى جوق. باي بايبىشەسىن وياتىپ، شام جاقتىرسا، ەسىگى ارتقا قاراپ قالىپتى، جۇكتىڭ تاساسىندا تۇر.

اقىلى ايران بولعان باي تاڭ اتار-اتپاستان قىلىشبايدىڭ اۋلىنا قاراي شابادى. قىلىشەكەڭ ۇيىندە ەكەن، تۇك سەزبەگەن ادامشا جايباراقات:

— بايەكە، رەڭىڭىز نەگە مۇنشا قاشىپ كەتكەن، نە بولدى؟ — دەپتى.

— ويباي، قىلىشەكە، بيىل مەنى ءبىر قىرسىق اينالدىردى. اناداعىسىن ءوزىڭىز بىلەسىز، ال تۇندە ءۇيىمنىڭ ەسىگى ارتقا قاراپ قالىپتى، — دەپ باي جاعاسىن ۇستايدى.

— ءاپىراي-ا، مىناۋ سۇمدىق ەكەن. انەۋگۇنگىنىڭ سالقىنى عوي، كەتپەي الىپ جۇرگەن عوي. ەشنارسە اتادىڭىز با؟

— ءبىر بوزقاسقا اتادىم، قىلىشەكە.

— ويباي، تەز تاراتىپ جىبەرىڭىز. تۇنەۋكۇنگىنىڭ كەنەۋى عوي كەتپەي جۇرگەن. ەندى كەتەدى.

ءسويتىپ، ءجونسىز باسا-كوكتەگەن بايدى جانىنان شوشىتىپ، قايتىپ بۇل اراعا جولامايتىن ەتكەن ەكەن.

---