ساسىردىڭ ءسۇتى
(فانتاستيكالىق اڭگىمە)
بۇل مەنىڭ بالا كەزىمدە بولعان وقيعا. اندا-ساندا ەسىمە تۇسسە بولدى، كوڭىلىمە ءبىر ىستىق سەزىم ءۇيىرىلىپ، كوز الدىما ءومىر بويى قاسيەت تۇتىپ جۇرەتىن ءبىر قارت اجەمنىڭ بەينەسى كەلەدى.
ساعىنىش پا، الدە ءبىر ارماندا كەتكەن، وكىنىش پە بىلمەيمىن، جۇرەگىم سىزداپ، اۋىرىپ كەتەدى سوندا. اجەمنىڭ اتى تاۋىرشە بولاتىن. ۇزىن بويلى، ۇلكەن كوزدى، قارا تورى كىسى ەدى. قوس جانارىنان تەك قانا مەيىرىم نۇرى قۇيىلىپ تۇراتىن-دى.
بەتى تۇگەل ءاجىم. اۋىزى ومىرايعان. سويلەگەندە ىسىلداپ جول شىعاتىن. ءبىز ءماز بولىپ كۇلەتىنبىز. اجەم وتىرعاندا ەشبىر بالا قىڭق ەتپەيتىن. ءبىر عاجابى مەن بۇكىل دۇنيەدە سول تاۋىرشە اجەمنەن ءبىلىمدى، ول كىسىدەن كوپ كورگەن ادام جوق پا دەپ ويلايتىنمىن. ءاربىر ءسوزى كوڭىلگە قونىمدى، قىزىقتى. مەن كەيىن ءبىلدىم. بالا جۇرەگىن ۇعىنۋ، ونىڭ قيالىن وياتۋ كەز كەلگەن ادامنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى ەكەن. مەن سول اجەمە تاڭ قالام. ول كىسىنىڭ ماڭىنان بالا ارىلماۋشى ەدى. كىم بولسا ول بولسىن تەنتەك پە، سوتقار ما، جۋاس پا، جەڭىلتەك پە، بار بالانىڭ ءتىلىن تاباتىن-دى. قاسىنا وتىرعىزىپ الىپ، (كەيدە ءجۇن ءتۇتىپ، كەيدە ۇرشىق ءيىرىپ وتىراتىن) بىزگە وتكەن امىردەن عاجايىپ بip سىرعا تولى نە قيلى اڭگىمە-ەرتەگىلەر ايتىپ بەرۋشى ەدى. ول كىسىنىڭ ءوزى كارى بولعانمەن جۇرەگى سول ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزشە دۇرسىلدەپ، قيالى ءبىزدىڭ قيالىمىزبەن جارىسىپ، كوزى ءبىزدىڭ كوزىمىزبەن بىرگە وت شاشىپ، ءوزىنىڭ ايتقان اڭگىمەسىنە ءوزى قىزىعىپ، سونى ەرەكشە ءبىر تەرەڭ سەزىمدە قىزىقتىرا، ەلىكتىرە سويلەپ بەرۋشى ەدى. كەشكە جاتاردا، ول كەزدە شام جوق، كوبىنە ەسىكتىڭ الدىنا كيىز جايىپ، توسەكتى سوعان سالاتىن-دى. ءبىر ۇيدە ۋش بالا ەدىك.
اجەمىز سول ۇشەۋىمىزدىن، جۇبىمىزدى جازباي جانىنا الىپ جاتاتىن-دى. ءتۇن جارىق بولسا ءبىزدىڭ باعىمىز. وندا ءبارىمىزدىڭ كوزىمىز اسپانداعى جىپىرلاعان جۇلدىزدا بولادى. ول كىسى ارينە، استرونوميانى، كوسموس جايىن عىلىمي تۇرعىدان تۇسىنبەيدى عوي. ايتسەدە سوزدەرى ءبىز يلاناتىنداي ەدى.
ءبىر كۇنى كەشتە جاتىر ەدىك، كوك اسپان جۇزىندەگى سان ميلليون جۇلدىزدىڭ بىرەۋى ورنىنان ءۇزىلدى دە تومەن قاراي قۇلدىراي جونەلدى. ءبىز قولدارىمىزدى شوشايتىپ، دابىرلاسىپ قالدىق.
— الاقاي، جۇلدىز اعىپ ءتۇستى، — دەدىك بىرەۋمىز.
— ءبىر كىسى ولگەن شىعار، — دەدىم مەن الدەكىمنەن ەستىگەن ءسوزىمدى ەسىمە الىپ.
اجەم تەرەڭ ويعا كەتكەندەي بولىپ ءبىراز ءۇنسىز جاتتى. سالدەن سوڭ ول:
— بۇل اعىپ تۇسكەن جۇلدىزدىڭ ءوزى ەمەس، ونىڭ بەتىندەگى نۇرى عوي جەرگە قۇيىلعان، — دەدى.
— ول نەگە نۇرىن توگەدى؟ — دەدى كىشكەنتاي ەلدەن.
— ەم-دارى بولاتىن شوپتەرگە قۇيىلادى دەپ جاۋاپ بەردى اجەم.
— كۇندىز دە جاۋىپ تۇرا ما نۇر؟ ونى ءبىز نەگە كورمەيمىز، — دەدىم مەن.
— ارينە، كۇندىز دە قۇيىلادى. ءبىراق ونى كۇننىڭ ساۋلەسى كۇيدىرىپ جىبەرەدى.
ءبىراز ۋاقىت ءبارىمىز تىم-تىرىس قالدىق. مەنىڭ كوز الدىما كوك اسپانعا، جۇلدىزدارعا جاپىراق جايىپ نۇرعا شولىركەپ تۇرعان گۇلدەر ەلەستەدى.
— اجە، وسى جونىندە اڭگىمە بىلەسىز بە، ايتىپ بەرىڭىزشى، بىزگە، — دەپ وتىندىك اجەمىزدەن.
— اجەتاي، ايتىپ جىبەرىڭىزشى، — دەدى ەسەت تە دەگبىرسىزدەنىپ.
— ول كەزدە مەن دە سەندەر سياقتى بالا ەدىم، — دەل باستادى اجەم اڭگىمەسىن. — ەكى كوزى كۇلىم قاعىپ تۇراتىن اقسارى اپام، ساقال-مۇرتىن قايشىمەن كۇزەپ جۇرەتىن كىپ-كىشكەنتاي اكەم بار ەدى مەنىڭ. اپام 40 جاسقا كەلگەندە ءبىر اۋىر دەرتكە ۇشىرادى. ىشكەن تاماعىن قۇسىپ، كۇن ساناپ جۇدەپ، بىرتە-بىرتە ءوڭى سولعىن تارتا بەردى. كۇندەردە ءبىر كۇن توسەك تارتىپ جاتىپ قالدى. ول كەزدە دارىگەر بولمايتىن-دى. اكەمىز نەشە ءتۇرلى باقسى-بالگەرلەر جيناپ ەمدەتتى، ۇشكىرتتى، ءتىپتى باسىنان اتان تۇيە اينالدىرىپ سويدىرىپ، يتتەرگە سالدى، تۇك بولمادى. جۇرتتىڭ ءبارى ول كىسىنى ولدىگە بالادى. قىلتاماق دەپ اكەم دە كۇدەر ءۇزدى. مەن ول كەزدە ون ءۇش جاستامىن. كۇنى-تۇنى قاسىنان شىقپايمىن. جىلاي بەرەم، جىلاي بەرەم. ءبىر كۇنى، ءتۇننىڭ قاي مەزگىلى ەكەنىن بىلمەيمىن، قالعىپ كەتكەن ەكەنمىن، سەلك ەتىپ ويانىپ كەتتىم. قاراسام، اپام اپپاق ۇزىن كويلەگىن شۋبالتىپ دالاعا شىعىپ بارا جاتىر ەكەن. مەن دە كيىنىپ ىزىمەن شىقتىم. ول كىسى مەنى كورمەدى. كوزى ۇلكەن كىسى ەدى، اي دالاعا جارىق تۇنگى جالعىز سۇرلەۋگە ءتۇستى دە، جۇرە بەردى. قوتانداعى قوي تىم-تىرىس. كۇزەتشى دە قالعىپ كەتكەن بە، ءۇن جوق. ءشاۋ ەتكەن يت تە كورىنبەيدى. تەك اسپان جۇزىندە ۇلكەن التىن تاباقتاي بولىپ اي ءجۇزىپ بارادى. جىم-جىرت مۇلگىگەن تۇندە تەك اپام ەكەۋمىز كەلە جاتىرمىز. اۋىل جايلاۋدا ەدى. تەك قاسىمىزدان ۇلكەن سايدى دۇبىرلەتىپ تەرىسايىرىق وزەنى اعادى. اپام تىكە ءجۇرىپ وتىرىپ تومەن وزەنگە ءتۇستى. اياق باسىسىندا ءبىر جۇمباك بار.
سىبدىر ەتىپ بۇتا سىنبايدى، مىسىق ولاي جۇرمەس. مەن ءشوپتى سۋدىراتىپ اسىپ-ساسىپ كەلەم. جان-جاعىما ودىرايا كوز تاستايمىن.
اپام سايدىڭ تابانىنا تۇسكەن سوڭ، الىستان قاراڭداپ كورىنگەن ءبىر توپ يتمۇرىنعا بەتتەدى. جازباي دۇرىس ءجۇرىپ كەلە جاتقان ءتارىزدى. كەنەت الدىمىزدان ەلىك اتا جونەلدى. مەن شوشىپ قالدىم. ءبىز يتمۇرىنعا تاياپ كەلگەن ساتتە جاقىن جەردەن قاڭقىلداپ ەكى سارى الا قاز ۇشىپ شىقتى. اپام ەشقايسىسىن ەلەڭ قىلعان جوق. قايتا اسىعىڭقىراپ اياعىن جەدەلدەتە باستى.
ءبىر ءۇيىر بۇتانىڭ تۇبىنە كەلدى دە، وتىرا كەتتى. اي جارىعىمەن انىق كورىپ تۇرمىن، ءاپپاق ءسۇتتىڭ تۇسىندەي بىر-ەكى سوياۋدى ۋىسىنا قىستى دا، سولقىلداپ جىلاپ جىبەردى.
— جاڭاعى ەلىك جەپ كەتىپتى، — دەدى ول كىسى وكسىگىن باسا الماي. الدە سارى الا قاز با، — دەدى سالدەن سوڭ كۇبىرلەپ. تەرىسايىرىق سۋى جوڭكىلىپ، تاس اتقىلاپ، بۇرقىراپ اعىپ جاتىر. ساي سۇيەگىم سىرقىراپ ەگىلىپ جىلاپ جىبەردىم اپاما قوسىلىپ. كوپ تۇرمادىق، قايتىپ كەتتىك. اپام ۇيگە كەلىسىمەن، توسەگىنە جاتىپ ۇيىقتاپ قالدى.
ەرتەسىنە اكەمدى شاقىرتتى. ەكەۋىنىڭ اڭگىمەسىن مەن جابىقتان ەستىپ تۇردىم.
— الگى جۇلدىز گۇلدىڭ جاپىراعىن تابا المادىم، — دەدى اپام.
— ول ءاربىر توعىز جىلدا ءبىر گۇلدەيدى عوي. مۇمكىن قاتەلەسكەن شىعارسىڭ، — دەپ ءتىل قاتتى اكەم.
— جوق، گۇلدەۋىن گۇلدەپتى، كوردىم. ءبىراق باسقا ءبىر ادام با، الدە ءبىر بوگدە جانۋار ما، مەنەن بۇرىن بارعان سياقتى. تۇك قويماي جۇلىپ اكەتىپتى.
اپام جىلاعانداي بولدى. اكەم جۇباتۋ سوزدەر ايتىپ قاسىندا ۇزاق وتىردى.
سالدەن كەيىن اپام اكەمە:
— سەن وسى ماڭنان ماعان بىر-ەكى سارى الا قاز اتىپ اكەپ بەرە الاسىڭ با؟ — دەدى.
اكەم كۇمىلجىپ ەستىلەر-ەستىلمەس مىڭگىر ەتتى. اپام ەنتىگىپ تاعى سويلەدى.
— مەن ءدال ايتا المايمىن قايسىسىنىڭ بۇرىن كەلگەنىن. الدىمەن ەلىك قاشتى. مەنىڭ ويىمشا ول بايعۇس تا كەش قالعان بولۋ كەرەك. ال قازدار ءدال ششەڭگەلدىڭ تۇبىندە وتىر ەكەن. سولاردىڭ جەگەنى انىق. سەن قايتسەڭ دە قاسىڭا ەكى-ۇش بالا ەرتىپ، ات جايلاۋدىس تاسىنا شىق. سوندا ولاردىڭ ۇياسى بولۋى كەرەك.
اپامنىڭ ات جايلاۋ دەپ وتىرعانى بيىك تاۋ. ونىڭ باسىنا بالالارعا ىلەسىپ تالاي شىققانمىن. جارتاسى قالىڭ سۋىر بولۋشى ەدى، وندا سارى الا قازدىڭدا ىندەرى بار. ءبىراق بىزگە ۇلكەندەر، سارى الا قاز ارام بولادى. ويتكەنى ول ىندە تەرىس قاراپ جاتادى، تيمەڭدەر دەيتىن.
اكەم ماقۇل دەگەندەي يشارات ءبىلدىردى دە، دالاعا شىقتى. اتىنا ءمىندى دە، قولىنا قۇرىعىن ءىلىپ جەلە جورتىپ جۇرە بەردى.
سول كۇنى ول تىم كەش ورالدى. اپام سارعايا كۇتىپ ءۇنسىز جاتتى. تەك اندا-ساندا باسىن كوتەرىپ سۋ سۇراعانى بولماسا، ءدام المادى اۋىزىنا. اكەم اتتان تۇسكەندە قاراسام، قانجىعاسىندا ەكى سارى الا قاز بايلاۋلى ەكەن...
قازداردى اپام ءوزى ءجۇنىن جۇلىپ، ءۇيتىپ، بۇتارلادى. قاسىندا جالعىز مەن عانا بولدىم. سودان كەيىن ىشەك-قارنىن ارشىپ، ءوز الدىنا قايناتتى. قاز وتە سەمىز ەكەن. مولدىرەگەن تاماشا سورپا ءپىستى. اپام ءبىر توستاعان سورپانى قۇيىپ الدى دا، ءوزىن-وزى زورلاپ ازار دەگەندە ءىشتى. مەن قۇسا ما دەپ ويلاپ ەدىم، قۇسپادى. تەك ماعان بۇرىلىپ ايتقانى: وتە اششى ەكەن دەدى.
سودان نە كەرەك اپامىزعا سول قازدىڭ سورپاسى دارۋ بولدى. ءۇش كۇننەن كەيىن ەتىن استىرىپ جەدى. 15 كۇندە قۇلان تازا ايىعىپ كەتتى.
— مىنە سەندەر كورگەن جاڭاعى اقپا جۇلدىزدىڭ نۇرى سونداي وسىمدىكتەردىڭ بويىنا جينالادى، — دەدى اجەم.
— وسى جۇلدىزدىڭ نۇرى باسقا وسىمدىكتەرگە نەمەسە ادامعا نەگە تۇسپەيدى، — دەپ سۇرادىم مەن.
— ارينە، تۇسەدى — دەدى اجەم كۇلىپ. ءبىراق ولار توقتاماي جەردىڭ استىنا ءوتىپ كەتەدى. قازىرگىلەردى قايدام، ەسكى وقىعاندار ءتۇن كۇزەتۋدى نەمەسە وتە ەرتە تۇرعاندى ۋاعىزداۋشى ەدى. بالكي ولار ادامدى جۇلدىز نۇرىنا شومىلدىرماقشى شىعار، — دەپ اياقتاعان ەدى اجەم اڭگىمەسىن.
اعارىپ اتىپ كەلە جاتقان اپپاق تاڭدى، سۇتتەي جارىق جازعى ءتۇندى مەن سودان كەيىن وتە جاقسى كورىپ كەتتىم.
بۇل اڭگىمە سول كۇننەن كەيىن مەنىڭ قيالىما ازىق بولدى. بۇرىن وسىمدىك اتاۋلىعا قالاي بولسا سولاي قارايتىن مەن ەندى ءاربىر ءوسىپ تۇرعان شوپتەن جۇلدىز-گۇلدى ىزدەيتىن بولدىم. ءاربىر ءشوپتى جۇلىپ اكەپ اجەمنىڭ مازاسىن الدىم. ارمانىم ايتەۋىر قانداي بولماسىن ءبىر ءدارى ءشوپ ىزدەپ تابۋ.
وسىلايشا ۇلكەن اۋرە-سارساڭعا ءتۇسىپ جۇرگەنىمدى كورگەن اجەم ءبىر كۇنى مەنى قاسىنا شاقىرىپ الدى.
— سەن جۋلدىزگۇلدى كورگىڭ كەلە مە؟ مەن دەگبىرسىزدەنىپ باسىمدى شۇلعىدىم.
— ەندەشە ءۇش-تورت كۇننەن كەيىن جايلاۋعا شىعامىز، سەن ءبىر ون شاقتى توستاعان تەس.
— توستاعان تەس! ول قاي توستاعان؟ ءقايتىپ؟
اجەم مەنى ۇيگە الىپ كىردى دە، كەبەجەنىڭ ىشىنەن ون شاقتى كىشىگىرىم سىرلى توستاعان سۋىرىپ الدى. ءبىر ەكەۋىنىڭ تۇبىنەن بەس تيىن باقىردىڭ كولەمىندەي شەڭبەر سىزىپ كورسەتتى.
— جارىپ الماي وسىلاي تەس. قالعانىن سۇراما، كەيىن ايتام، — دەدى.
مەن دەرەۋ ىسكە كىرىستىم. بۇرعى، پىشاق، ەگەۋ الدىم دا، دوڭگەلەنتىپ ويا بەردىم. العاشىندا قيقى-جيقى تەسىپ ەرتەسىنە ونى جاقسىلاپ تەگىستەدىم. اجەم اجەپتاۋىر رازى بولدى. توستاعانداردى جىپكە ءتىزىپ كەرەگەگە ءىلىپ قويدى.
جايلاۋعا باراتىن كۇندى مەن تاعاتسىزدانا كۇتتىم. ءتۇن بالاسى كوزىم ىلىنبەيتىن بولدى. نەشە قيلى تۇستەر دە كوردىم. ءبىر كۇنى تۇسىمدە مەن قالىڭ توعايدىڭ ىشىنەن ءبىر تاماشا جۇلدىزگۇلدى تاپقان ەكەنمىن دەيمىن. سول ءبىر كورىنىس كۇنى بۇگىنگە دەيىن كوز الدىمنان كەتپەيدى. جۇلدىزگۇلدىڭ جاپىراقتارى سان ءتۇرلى بوياۋعا تۇنىپ، جارقىلداپ كورىندى. مەن اسىعا باسىپ قاسىنا كەلدىم. قاراسام ءدال تۇبىندە ۇلكەن قاراشۇبار جىلان جاتىر ەكەن. ول گۇلدىڭ ساباعىن دەنەسىمەن وراپ، ءتىلىن جالاڭداتىپ ماعان ايبات شەكتى. تورت-بەس قادام جەردە بىرنەشە اڭدار ءۇيىرىلىپ تۇر. ىشىندە ەلىك، قاسقىر، ايۋ، بۇعىلار بار ەكەن. «بۇلار قالاي بىرىنە-بىرى ۇمتىلماي تىنىش تۇر ەكەن»، دەپ تاڭ قالدىم. قولىما ۇلكەن تاياقتى الدىم دا، جىلاندى قۋىپ جىبەرمەكشى بولدىم. جىلان كەتپەدى. مەن تاياقتى سىلتەپ ۇرايىن دەسەم، گۇلگە ءتيىپ كەتە مە دەپ قورقام. ءبىر كەزدە جىلاننىڭ كەۋدەسى جەرگە تۇسە بەردى، مەن سالىپ كەتتىم. تاياعىم شورشىپ بارىپ گۇلگە ءتيدى. گۇلدىن نۇرلى جاپىراقتارى بىت-شىت بوپ ۇشىپ كەتتى. توڭىرەكتى قاراڭعىلىق جاپتى. مەن ايقايلاپ جىبەردىم. ويانا كەلسەم، ءتۇسىم ەكەن...
مىنە ءبىز جايلاۋعا كەتىپ بارا جاتىرمىز. اجەم ەكەۋمىز فەرمانىڭ مالىنان وزىپ، ىلگەرى كەتتىك. توستاعانداردى قورجىنعا سالىپ مەنىڭ قانجىعاما بايلاپ بەرگەن-دى. استىمدا كىشكەنتاي قارا قۇنان. تىپىڭ-تىپىڭ ەتىپ بۇلتىڭداپ جۇرەدى. كەي ساتتە اۋىپ قالا جازدايمىن. اجەمنىڭ استىندا جول جورعاسى بار تورى بيە. سيپاي قامشىلاپ جول باستاپ كەلەدى. سۋىت ءجۇرىپ وتىرىپ، قاس قارايا بەرگەن كەزدە مىڭبۇلاققا كەلىپ دامىلدادىق. اجەم جول سوقتى ما، شارشاپ كەلىپ بىردەن ۇيقىعا كەتتى. مەن تاعى دا كۇندەگى ادەتىمشە كوز ىلمەي تاڭدى اتىردىم. تاڭ قىلاڭ بەرە اجەم تۇرىپ، تەز كيىندى دە، تاعى ءجۇرىپ كەتتىك. ءقوپ ۇزاماي شۇباراعاش بەتكەيىنە كەلىپ جەتتىك. بۇكىل تاۋدى جاڭعىرىقتىرىپ اعىنىقاتتى وزەنى تۋلاپ جاتىر. اتىن ءدال تاۋىپ قويعانداي. موڭكىپ، كوككە شاپشىپ، اق كوبىك بوپ بۇرقىراپ جاتىر. اجەم سۇرلەۋمەن كەلدى دە، وتكەلگە ءتۇستى. وزەن تورى بيەنى ىعىستىرىپ تومەن الا جونەلدى. مەن جۇرەكسىنىپ جاعادا قالىپ قويدىم. قارا قۇنان بۇل ماعان بۇيىم ەمەس دەگەندەي قارا تارتىپ تىپىرشىپ سۋعا ۇمتىلا بەرەدى. مەنى ەسىنە الدى ما، الدە سۋدىڭ ەكپىنىنەن شوشىدى ما، اجەم ورتا جولدان كەرى قايتتى. سودان كەيىن تورى بيەگە ەكەۋمىز مىڭگەسىپ الدىق. قارا قۇناندى ىق جاعىمىزعا جەتەككە ۇستادىق. بەينەبىر جاندى كەمە ىسپەتتەس اق كوبىك داريانى جالداپ، جۇزە جەنەلدىك. تورى بيە اككى بولۋعا ءتيىس. سۇرىنبەي، مالتىقپاي، اق تولقىندى كەۋدەسىمەن قاق جارا وتىرىپ ەركىن ەتتى. اجەم ەكەۋمىز مالشىنا سۋ بولدىق. تاڭەرتەڭگى سالقىن اۋادا ءبىراز مۇزداپ توڭساق تا، كيىمدەرىمىزدى شەشىپ جەلگە ۇستاپ، دەگدىتىپ الدىق. ونداي اسەم تابيعات ورتاسىندا اۋادا قاراعايدىڭ ءيىسى تۇنىپ تۇرعان ساتتە ادامعا سۋىق تا تيمەي مە قايدام، اجەم ەكەۋمىز كەرەمەت سەرگەك ۇستادىق ءوزىمىزدى.
— بيىل تاۋدا قار قالىڭ بولعان عوي. ايتپەسە مىنا وزەن بۇلاي تاسىماعان بولار ەدى، — دەپ تىنىشتىقتى بۇزدى اجەم.
— سىزگە سۋىق ءتيىپ قالماس پا ەكەن، اناۋ قاراعايدىڭ تۇبىنە بارىپ ءبىراز جىلىنىپ الساق قايتەدى؟ — دەدىم مەن. وسى كەزدە كۇن دە كوتەرىلىپ، جارتاس بەتتەرىندە نۇرلى شاپاق ويناي باستاعان-دى.
— ەندى ءبىراز جۇرسەك، ساسىرلى تاۋعا دا جەتەمىز. اسىعايىق، — دەدى اجەم.
ءبىز اتقا قايتا قوندىق تا، بەتكەيدى قيالاي جوعارى ورلەي باستادىق. ءبىر جاعىمىز قالىڭ اعاشتى قاپتال، ەكىنشى جاعىمىز قۇلاما قۇز. قارا قۇنان اندا-ساندا وسقىرىنىپ، ءبىراق شيراق ادىمداپ كەلەدى. كەي جەرلەردە اتتان ءتۇسىپ جاياۋ جۇرۋگە ءماجبۇر بولدىق. اجەم ءتىپتى دە اسىعىس. تاۋدىڭ باسىنا شىققاننان كەيىن ەكەۋمىز جارىسا، جەلە جورتىپ جونەلدىك.
— ساسىردىڭ جەلىنى سىزدايدى. ساباقتارى جارىلىپ، ءنارلى ءسۇتى اعىپ كەتۋى مۇمكىن، — دەپ كۇبىر ەتتى ءبىر كەزدە اجەم.
مەن ەشتەڭە ۇققان جوقپىن. ءبىر ساعاتتاي ۋاقىت وتكەن سوڭ اجەم جولدان بۇرىلىپ، الىستان كورىنگەن جاقپار تاستى ۇلكەن شوقىعا بەت الدى.
— اناۋ كورىنگەن ساسىرلى تاۋ. مەنىڭ ىزدەپ كەلە جاتقان جۇلدىزگۇلىم سوندا.
اجەمنىڭ ءسوزى مەنىڭ جۇرەگىمدى تولقىتىپ، قۋانىشقا بولەدى. جايلاۋدىڭ ءشوبى كەرەمەت شۇيگىن ەكەن. قارا قۇنان اۋىزدىققا مويىنسۇنباي جەرگە تونە بەرەدى. اندا-ساندا تەڭگە جاپىراق قالىڭ ءشوپتى قوماعايلانا اساپ الادى. تورى بيە ودان گورى تارتىپتىلەۋ. دەگەنمەن ونىڭ اۋىزى دا قيمىلدان قۇر ەمەس. ەسەبىن تاۋىپ، اندا-ساندا ول دا قاۋىپ-قاۋىپ الادى. ساسىرلى تاۋدىڭ ەتەگىنە جاقىن كەلدىك تە، اجەم ەكەۋمىز اتتان تۇستىك. تورى بيە مەن قارا قۇناننىڭ اۋىزدىعىن الىپ، وتقا قويدىق. ولار شۇيگىن شوپكە كەنەشە جابىسىپ، تىرپ ەتپەي قالدى. اجەم ۇلكەن شالىمەن بەلىن مىقتاپ بۋدى دا مىقشىڭداپ جوعارى ورلەدى. مەن توستاعاندار سالعان قورجىندى ارقالاپ، ارتىنان ىلەستىم. كوپ ءۇزاماي قالىڭ ساسىردىڭ ىشىنە ەنىپ كەتتىك. ساباعى اۋماقتى بەلۋاردان كەلەتىن حوش ءيىستى تاماشا وسىمدىك ەكەن. اجەم ءاربىر ساسىردىڭ ءتۇبىن اشىپ، قولىمەن سيپاپ كورەدى دە كۇبىر-كۇبىر ەتىپ ارى جۇرە بەرەدى. ءبىر ساتتە سيداڭ كەلگەن ۇزىن ساسىردىڭ تۇبىنە جۇرەلەپ وتىرا كەتتى. ەڭكەيىپ تۇبىرىنە كوز سالدى. تارامىستاي قولدارىمەن سيپالاپ الدە نەنى ساناپ وتىر.
قاراسام ساسىردىڭ ساباعىنىن ءار جەرى بىلەۋ-بىلەۋ بۋىنتىق ەكەن.
— مىناۋ ءۇش جاستا، اكەل توستاعاننىڭ بىرەۋىن، — دەدى اجەم.
مەن سىرلى توستاعاننىڭ بىرەۋىن الىپ، اجەمە ۇسىندىم. ول كىسى ساسىردىڭ ساباعىن ۋىستاپ سول قولىمەن قىسىپ ۇستادى دا، باسىنا توستاعاندى كيگىزىپ، تۇبىرىنە دەيىن الىپ كەلدى. جەردى قولىمەن تىرناپ توستاعاندى مىقتاپ ورنىقتىردى. ساسىردىڭ ساباعىنا جەلىم تارىزدەس بىردەڭەلەر قاتىپ قالىپتى. ولاردى تىرناعىمەن توستاعاننىڭ ىشىنە ءتۇسىرىپ، توپىراق ارالاستىرىپ تەسىكتى بىتەدى. سودان كەيىن قالتاسىنان باكىسىن سۋىرىپ الدى دا، ساسىردىڭ ساباعىن ءۇش جەردەن كەستى. ساباقتان اقشىل ءسۇت شىقتى. اجەم ورنىنان كوتەرىلىپ، ەكىنشى ساسىرعا اۋىستى. سول جەردەگى ساسىرلاردىڭ ءبارى دە ءبىر ىڭعايلاس ەكەن. العاشقىداعىداي كوپ ىزدەپ اۋرە بولمادى. توستاعانداردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن سۋىرىپ ساسىرلاردىڭ باسىنا كيگىزىپ، جاڭاعىداي ارەكەتتەر ىستەدى. الدەن سوڭ ماڭدايىنداعى تەرىن ءسۇرتىپ ءبىر تاسقا وتىردى.
— ال ەندى جۇمىس ءبىتتى. سەن وسى ماڭايدى جادىڭا توقىپ ال. ەكى ايدان كەيىن ەتەككە تۇسەردە قايتادان كەلىپ، توستاعانداردى جيناپ الۋىمىز كەرەك. مەن ءبىر كورگەن جەرىمدى جاس كەزىمدە ۇمىتپاۋشى ەدىم. كازىر قارتايعاندىق پا، جاڭىلىسىپ قالام، — دەدى.
— اجە، جۇلدىزگۇل قايدا؟ ونى قاشان كورەمىز؟
— ءا، سەنىڭ ويىڭ ءالى سوندا ەكەن عوي. مەنىڭ جۇلدىزگۇل دەگەنىم وسى، قاراعىم. ءدارى وسىمدىكتەردىڭ ءبىر- بىرىنەن ايىرماشىلىعى بولمايدى. ونىڭ بارلىعى دا جۇلدىز نۇرىنان قورەك الىپ، جان-جانۋار مەن ادام ءۇشىن وسەدى.
جاسىرىپ نە قىلايىن. مەن ىشتەي رەنجىپ قالدىم. بىرنەشە كۇن بويى ارمان ەتىپ كەلگەن كوڭىلىم سۋ سەپكەندەي باسىلىپ، مىنا ءبىر قالىڭ وسكەن ساسىر كوزىمە قوراش كورىندى.
اجەم مەنىڭ ىشكى دۇنيەمدى سەزدى مە، مويىنىمنان قۇشاقتاپ، باسىمنان قۇشىرلانا يىسكەدى.
— سەن ءقازىر ون ۇشتەسىڭ، قاراعىم. تۋعان جىلىڭ ۇلۋ. مىنا ساسىر دا ادامزات سياقتى. ونىڭ دا مۇشەل جاسى بولادى. ونى باياعىدا مەنىڭ اكە-شەشەم اسپانداعى جۇلدىزعا قاراپ ايىراتىن. مەن بالالىق جاساپ، سونى جادىما توقي الماپپىن. بيىلعى جىلدى اپامنىڭ سوزىمەن ايتقاندا «ءاقسۇت» جىلى دەيدى. ول اسپانداعى جۇلدىزدار قوزعالىسىندا جازۋلى. كەيىن وسكەن شاعىڭدا وسىنى ەسىڭنەن شىعارما. وقىپ، ءبىلىم العاننان كەيىن زەرتتەپ ناقتىلى سىرىن ۇعىنۋعا تىرىس. مەن وسى جەرگە سوڭعى وتىز جىلدا ءتورتىنشى رەت كەلەم. ءبىراق دارىگە توستاعان سالۋىم تۇڭعىش رەت. جىلدا كەلگەندە تابا الماي كەتۋشى ەدىم. كەي جىلدارى ساسىر ءتىپتى گۇلدەمەي دە قالادى. بالكي ول سەنىڭ باقىتىڭ شىعار. جولىمىز بولسا ەكى جارىم ايدا ۇلكەن بايلىققا كەنەلەمىز. ال ەندى ءجۇر، اتقا قونالىق، دەدى اجەم.
ءبىز جايلاۋعا تارتىپ كەتتىك...
سودان بەرى تالاي جىلدار ءوتتى. قارت اجەم توقسان بەس جاسىندا دۇنيە سالدى. مەن ول كەزدە وقۋدا ەدىم. دۋىلدان حات كەلگەندە، ەرىكسىزدەن ەرىكسىز كوزىمە ىستىق جاس ورالدى. ەسىمە سول ءبىر بالالىق شاعىم، جۇلدىزگۇل جونىندەگى اڭگىمە، ساسىردىڭ ءسۇتى كەلىپ ءتۇستى. ايتپاقشى، سول جىلى ءبىز توستاعانداردى تۇپ-تۇگەل جيناپ العانبىز. اجەمدى ساسىرلى تاۋعا، توستاعاندارعا اداستىرماي تىكە الىپ كەلگەن ەدىم. اجەم جولدى اۋىرسىنىپ تومەن قالعان-دى. مەن توستاعاندارعا جالعىز كوتەرىلدىم. ساسىر سول العاشقى كورگەن قالىپتا وزگەرمەي تۇر ەكەن. ءبىراق توستاعاندارعا ءاپپاق ءسۇت تولىپ ۇيىپ قالىپتى. كادىمگى اق ىرىمشىكتەن بىردە-بىر ايىرماسى جوق. قولىمداعى كەزدىكپەن ساسىردى تۇبىنەن كەسىپ، توستاعانداردى بوساتىپ الدىم.
ۇيگە كەلگەن سوڭ اجەم ساسىردىڭ سۇتىنەن كوپتەگەن دارىلەر جاسادى. قويدىڭ قۇيرىق مايىنا قوسىپ ءوزىنىڭ قۇياڭىنا جاقتى. كوكىرەگى سىرىلداپ جوتەلىپ جۇرەتىن كورشىسىنە سۇتكە قوسىپ ءپىسىرىپ بەردى. ءبىراق ول دارىلەردىڭ قانشالىقتى اسەرلى بولعانى جادىمدا قال-ماپتى...
You Might Also Like
