سەنەن ارتىق ادام جوق...
انا - ءاربىر ادامنىڭ جارىق دۇنيەدەگى ەڭ جاقىنى، جاناشىرى، ءقادىرلىسى، قامقورشىسى، اق ءسۇتىن ەمىزىپ ايالاعان، جانىن دا اياماعان ارداقتىسى. ومىرگە كەلگەننەن باستاپ جانىمىزدان تابىلاتىن مەيىرىمدى جان - انا. دۇنيەدە انادان جاقىن كىم بار بالاعا؟ ءوزىنىڭ جاعدايىنا قاراماسا دا، بالاسىنا بايەك بولادى. ءوز اۋزىنان جىرىپ بار ءتاتتى - ءدامدىسىن، جىلى جۇمساعىن بالاسىنا قويادى. ءسال نارسەگە قاباعىڭ تۇسسە، ەڭ اۋەلى كورىپ قوياتىن، نە بولدى دەپ، ۇرەيى ۇشىپ، تىنىم تاپپاي جانىڭنان تابىلاتىن - دا سول عازيز جان. اناعا تەڭەۋ جەتپەيتىنى دە سوندىقتان. اباي اتامىز: «بەس نارسەدەن قاشىق بول، بەس نارسەگە اسىق بول»- دەپ ەسكەرتكەنىن ۇقتىراتىن انا ءبىزدى بەس نارسەدەن قاشىق، بەس نارسەگە اسىق بولسىن دەپ بەينەتتەنەدى. ۇلگى كورسەتىپ ونەرگە، جاقسىعا باۋليدى. ءار انا ءوز بالاسىن تىسىمەن تىستەپ ءجۇرىپ، قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقىتتىرماي، ارلى، نامىستى بولىپ وسۋگە قولىنان كەلگەنىن ايامايدى. بار انا بالاسىمەن ماقتانىپ، بالاسىمەن مىڭ جاساۋدى ارماندايدى. انا - ءبىزدىڭ سارقىلمايتىن بۇلاعىمىز. ول بىزدەرگە ءموپ - ءمولدىر، تۇنىق كۇيىندە ۇلگى ونەگەسىمەن سۋسىنداتۋعا جارالعان ەرەكشە جاراتىلىس يەسى.
انا- بارلىق ءومىردىڭ باستاۋى. ول ادامدى ومىرگە اكەلەدى، ونى تاربيەلەيدى، وسىرەدى. ادام بويىنداعى بارلىق اسىل قاسيەت كۇننىڭ نۇرىنان، انانىڭ اق سۇتىنەن داريدى. انا - ۇلى ادام، انا - قۇدىرەتتى جان.
مىنا جارىق دۇنيەگە اكەلگەن انا الدىندا ءبارىمىز دە باس يەمىز.
«ايەل، ءبىر قولىمەن بەسىك تەربەتسە، ەكىنشى قولىمەن الەمدى تەربەتەدى»- دەگەن حالقىمىز. قانداي ناقتىلى ايتقان وي دەسەڭشى. شىندىعىندا انالارسىز، مىنا الەمدى ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس.
ءبىزدىڭ بويىمىزعا ەڭ جاقسى قاسيەتتەر الدىمەن انادان تارايدى. انانىڭ نازىك ءۇنى، جۇمساق ايالى الاقانى، جان جىلۋىمەن ايالاۋى ءبىزدى الديلەپ جۇباتادى. ءانا-ۇيدىڭ بەرەكەسى، قىز بالانىڭ ونەگەسى، شارۋانىڭ نەسىبەسى.
ءاربىر انا ءسابيىنىڭ دەنى ساۋ بولىپ، جاقسى ازامات بولىپ وسكەنىن قالايدى. انا شىنىندا دا ءومىردىڭ گ ۇلى، كۇننىڭ نۇرى ەكەن. ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ وياناتىن انانىڭ سەنىمىن اقتاۋ قاجەت. ول ءۇشىن ءبىز جاقسى وقىپ، ۇلگىلى تارتىبىمىزبەن، سپورتتاعى، ونەردەگى جەتىستىكتەرىمىزبەن كوزگە ءتۇسۋىمىز كەرەك .
انا - تۋرالى ويدى ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. اركىمنىڭ ءوز اناسى بار، جانە دە بارلىعى ءوز انالارىڭ جاقسى كورەدى. ءدال سول ادامداردىڭ قاتارىندا مەندە بارمىن. انا – مەن ءۇشىن وسى جالعان ومىردەگى ەڭ اسىل ادام. انام ماعان ءومىر سىيلاعانى ءۇشىن ول كىسىگە ءومىر بويى العىس ايتىپ وتەتىن بولامىن. انا – وسى ءۇش ءارىپتى، ءبىر ءسوزدىڭ استارىندا كوپتەگەن ىستىق سەزىم جاتىر. انا – ول قاستەرلى دە، ماعىنالى دا، ادام جانىنا جاقىن ءسوز بولىپ تابىلادى.
انا!وسى ءسوزدى ەستىگەندە-اق بويىڭدى ءبىر جىلىلىق باۋراپ الاتىن ءتارىزدى.انا – ۇلىلاردىڭ ۇلىسى،ماحابباتتىڭ باستاۋى.كەڭ دۇنيەنى شارلاپ،جەر بەتىن ارالاسام دا انادان قاسيەتتى،ۇلى جاندى تابا الماس ەم؟! نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن «ەڭ ىستىق جان كىم؟» دەسە كوزىمە انا ەلەستەيدى.وتباسىنىڭ شامشىراعى،ەرىنىڭ اسىل جارى،بالانىڭ ءومىرى ول – انا.راس ، انا ءبىر قولىمەن بەسىكتى تەربەتسە،ءبىر قولىمەن الەمدى تەربەتەدى. انالار ادامدى بەسىگىنەن باستاپ باۋليدى…ءومىردىڭ ىرگە تاسى دا سولاردىڭ قولىمەن قالانادى.شىركىن-اي ،انا دەگەن ءسوزدى ايتىپ جەتكىزۋدىڭ ءوزى مۇمكىن ەمەس شىعار، ءسىرا؟!
ءاربىر ادام اناسىن سىيلاپ ءوتۋى ءتيىس. «اكە – اسقار تاۋ، انا – ءمولدىر بۇلاق» - دەپ ۇلى حالقىمىز قالاي ايتقان دەسەڭشى؟!بيىك تاۋعا جاقىنداعان سايىن اۋا تازارا تۇسەدى،جۇپار اۋانى جۇتىپ،جانىمىز دا راحاتتانادى.ءدال سول سەكىلدى ارداقتى اكەمىزدىڭ ارقاسىندا ەركىن ءومىر سۇرەمىز.ال، «انا – ءمولدىر بۇلاق» دەگەنگە كەلسەك، بۇلاققا جۋىنىپ، سەرىگىپ قالاتىنىمىز سەكىلدى، اياۋلى انامىزدىڭ ماحابباتىنان دا ءنار الىپ وسەمىز. انامىز ءبىزدىڭ تاماعىمىز ءدامدى بولۋ ءۇشىن،كيىمدەرىمىز تازا بولۋى ءۇشىن كۇندە تىنىم تاپپايدى.اكە - انامىزدىڭ كۇن سايىن اينالىپ سۇيگەنى، مەيىرىمدى قۇشاعى، جىلى سوزدەرى – ءبارى - ءبارى ءبىز ءۇشىن رۋحاني ازىق. انا دەگەن ءسوزدى ەستىگەندە ەلەڭ ەتپەيتىن جان جوق شىعار،ءسىرا؟!انا بالاسىنىڭ باقىتىن،قۋانىشىن اڭسايتىن جان.ءسابيدى ومىرگە اكەلگەننەن باستاپ،ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ،دامىلسىز قامىن جاساپ جۇرەدى. بالاسىنىڭ تەزىرەك اياققا تۇرىپ،ادام بولىپ كەتكەنىن تىلەيدى.ال،ءبىز وسىنشاما باقىتقا باۋلىپ جۇرگەن انانى سىيلاپ ءجۇرمىز بە؟
كەيبىر ءجاسوسپىرىم بالالار اناسىز شەتەل جاعالاپ جۇرگەنى وتىرىك ەمەس.انانىڭ جىلى الاقانىنا ءزارۋ.ال ، انانىڭ جىلى الاقانىنا بولەنىپ، اياعىنا تۇرعان سوڭ، كەيبىر ادامدار اناسىن تىڭداماي، ەندى ءبىرى اناسىن باعۋعا شاماسى كەلمەي قارتتار ۇيىنە جىبەرىپ جاتىر.بۇل نە سۇمدىق.كەزىندە ، انا، شاماسى كەلمەسەدە، ءوسىرىپ، باققان ەدى عوي.ال، ءبىز كىمبىز سوندا؟
«انا» دەگەندە تولقىمايتىن جۇرەك، تولعانبايتىن جان جوق. وسى ءۇش قانا ارىپتەن تۇراتىن «انا» ءسوزىنىڭ استارىندا ۇشان تەڭىز وي جاتىر. انا - ءاربىر ادام بالاسى ءۇشىن ەڭ ىستىق، جانعا جاقىن، ماعىنالى دا قاستەرلى ءسوز. ادامنىڭ اۋزىنان شىعاتىن ەڭ العاش ءسوزى دە – «انا». ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ اعامىز ايتقانداي، ءبىزدى سۇيەتۇعىن، كۇيەتۇعىن، ءارقاشان قامىمىزدى ويلاپ جۇرەتۇعىن ابزال جاندى ادام، بۇل – انا. الدىڭا قويعان ماقساتىڭا جەتۋىڭ ءۇشىن انا جانىن قيۋعا دا دايىن. انانىڭ ماحابباتىنا، قۇدىرەتىنە تامسانعان تالاي اقىن ءانىن ارناپ، جىرىن جازىپ، تالاي جازۋشى قالام تەربەگەن.
«اناڭدى مەككەگە ءۇش ارقالاپ بارساڭ دا، قارىزىن وتەي المايسىڭ» دەگەن دانا قازاق حالقى. شىنىندا دا، وسىنشاما قينالىپ، كوز جاسىن توگە ءجۇرىپ، ءبىزدى وسىرگەن اناڭا قولىڭنان كەلگەنىڭنىڭ ءبارىن ىستەسەڭ دە، ونىڭ ءبارى اناڭنىڭ ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت بولگەن ءبىر كۇنىندەي عانا. ءوز پارىزىڭدى وتەۋ، بۇل – انا الدىنداعى پارىزدى وتەۋ.قانشاما بايلىق يەسى بولساڭ دا، الەمگە ايگىلى ادام بولساڭ دا، اناڭدى، ونىڭ ساعان جاساعان جاقسىلىعىن ۇمىتپاۋ - سەنىڭ ءومىر بويىنداعى بورىشىڭ. قاي ادام قولىنان كەلگەن سىي - قۇرمەتىن جاسامادى دەسەڭشى، شىركىن! ءبىراق سونىڭ ءبارى اناڭنىڭ ءبىر اۋىز جىلى سوزىنە دە جەتپەيدى. دۇنيەنىڭ نۇرى، ءومىردىڭ گ ۇلى، قىزىقتىڭ قىزىعى -انانىڭ قولىندا. انا ءبىر قولىمەن بەسىك تەربەتسە، ەكىنشى قولىمەن الەمدى تەربەتەدى.
ءومىردىڭ يەسى سەن، عازيز انا،
كەلتىرگەن دۇنيەگە نەلەر دانا.
اناسىز باتىر دا جوق، اقىن دا جوق،
ءومىردىڭ التىن كىلتى سوندا عانا، -
دەگەندەي كوكتەم تابيعاتىمەن جىمداسقان جىلىلىق، شەكسىز مەيىرىمدىلىك، دۇنيەگە جاڭا كەلگەن تىرشىلىك يەسىنە نۇرىن شاشىپ، كەلەشەككە اق جول، ادال نيەت نۇسقاپ ءومىر سەبۋشى اسقاق قۇدىرەت يەسى، ادام ساۋلەتشىسى – ول انا.
ادام بالاسىنىڭ ءبارى دە انادان تۋادى. ادام “ادام” بولعىسى كەلسە، الدىمەن انانى قاستەرلەي ءبىلۋى كەرەك. مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ حاديستەرىندە دە ەڭ الدىمەن انانى قۇرمەتتەۋ پارىز ەكەنى ايتىلادى. “اۋەلى اناڭا، تاعى دا اناڭا، سودان سوڭ اكەڭە جاقسىلىق جاسا” دەلىنگەن وندا.
اتا - اناعا نە ىستەسەڭ، الدىڭا سول قايتادى. دۇنيە كەزەك. سەن ءومىر بويى جاس بولىپ تۇرمايسىڭ. سەن اتا - اناڭدى سىيلاساڭ، سەنىڭ بالالارىڭ دا قارتايعاندا ءوزىڭدى ايالاپ كۇتىپ، باعىپ - قاعاتىن بولادى.
اتا - اناعا قاتىگەزدىك جاساعان ادام دۇنيەدەگى ەڭ كۇناسى كوپ، ادامدىق اردان بەزگەن جان بولىپ سانالادى. قازاق حالقىندا ونداي پەندەلەر قاتاڭ جازاعا، قاتتى قارعىسقا ۇشىراعان.
الايدا، «انانىڭ كوڭىلى – بالادا، بالانىڭ كوڭىلى – دالادا»، - دەمەكشى، ءوزىنىڭ پەرزەنتتىك بورىشىن تۇسىنبەگەن، ءسويتىپ، اتا - اناسىن جەرگە قاراتىپ، كوكىرەكتەرىن قارس ايىرعاندار بۇرىن دا بولعان، ءقازىر دە جوق ەمەس.
ءيا، انا بويىنداعى ماحاببات پەن الىپ كۇشتى ەش نارسەمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى.انا سياقتى بالا دا ءوز اناسىن جاقسى كورەدى. مەن ءۇشىن دۇنيەدە انادان قىمبات، انادان ارتىق ەشتەڭە جوق. قاي كەزدە بولماسىن قاسىمنان تابىلىپ، ۇنەمى اقىل-كەڭەس ايتىپ وتىرادى. مەنىڭ بولاشاقتا ءبىلىمدى، تاربيەلى، ۇلكەن ازامات بولعانىمدى قالايدى. مەن دە انامدى قاتتى جاقسى كورەمىن، ەشقاشان رەنجىتپەۋگە تىرىسامىن. انامنىڭ اق ءسۇتىن اقتاۋ-پارىزىم. سول پارىزىمدى ورىندايمىن.
پاۆلودار وبلىسى اقسۋ قالاسى №1 قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ
9 «ءا» سىنىپ وقۋشىسى ساگيتوۆا ازەل
ءمۇعالىمى: كايسينا ليايليا كۋلۋمحانوۆنا
You Might Also Like
