سەرگىتۋ ءساتى جيناعى
فيزمينۋتكي سەرگىتۋ ءساتى جيناعى
العى ءسوز
بالالاردى بىلىممەن قارۋلاندىرۋمەن قاتار ولاردىڭ دەنى ساۋ، دەنە ءبىتىمىنىڭ كوز تويارلىقتاي بولىپ بارلىق كۇشىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن سارقا جۇمساۋى كەرەك. بۇگىن الدىمىزدا وتىرعان كىشكەنتاي ءبۇلدىرشىن - ەرتەڭ ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق قۋاتىن، مادەني جانە رۋحاني بايلىعىن مولايتاتىن ەڭبەكقور. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ ازاماتتارىن جان - جاقتى تاربيەلەۋگە ءمۇعالىمنىڭ اتقارار ەڭبەگى زور.
سەرگىتۋ جاتتىعۋلارى ادام ورگانيزمىندەگى فيزيولوگيالىق پروسەستەردىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەپ، بۇلشىق ەتتەردىڭ جاقسى جەتىلۋىنە، كوڭىل-كۇي، ەستە ساقتاۋ، قابىلەتىنىڭ ارتۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
ۇنەمى قيمىل قوزعالىستا بولۋ اسەرىنەن سۇيەك، ءسىڭىر مەن تامىر مىقتى بولىپ، ارقاننىڭ، قول - اياقتىڭ بۇلشىق ەتتەرى شىنىعىپ، تابيعي بۇلشىق ەت پايدا بولادى. سونىمەن قاتار وقۋ پروسەسىندە وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، مانەرلەپ وقۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ، بايقاعىشتىققا تاربيەلەۋ، ءار دىبىستى تولىقتاي مەڭگەرۋگە ۇيرەتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن سەرگىتۋ جاتتىعۋلارىنىڭ ءمانى زور.
سەرگىتۋ ساتتەرى
بويدى سەرگەك تىك ۇستا،
ەمىن - ەركىن تىنىستا.
وڭ قولىڭدى سوز العا،
قول ۇشىنا قارا دا،
ءۇشبۇرىش سىز اۋادا،
سول قول بوسقا تۇرماسىن،
شەڭبەر جاساپ تىنباسىن.
***
ءبىر ساۋساعىم ءتىپتى دە،
ۇستاي الماس ءجىپتى دە.
ەكى ساۋساق بىرىكتى،
ينە قولعا ىلىكتى.
ءۇش ساۋساعىم ورايدى،
جۇگىرتەدى قالامدى.
ونەرلى ەكەن ون ساۋساق،
قالا سالساق، جول سالساق.
***
1 دەگەندە تۇرايىق،
2، 3، 4 – الاقاندى سوعايىق،
وڭ جاققا بۇرىلىپ،
سول جاققا بۇرىلىپ،
ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ،
ءبىز جۇگىرىپ الايىق.
5 دەگەندە اسىقپاي،
ورنىمىزدى تابايىق.
***
ورمانداعى ايۋدىڭ،
قۇلپىنايى كوپ ەكەن.
تەرىپ - تەرىپ الامىز،
قالتامىزعا سالامىز.
***
دوڭگەلەنىپ تۇرايىق،
كەرەگەنى قۇرايىق.
ۋىقتار بوپ ءيىلىپ،
كيىز ءۇيدى قۇرايىق.
***
قانە بالالار، تۇرامىز،
بويىمىزدى جازامىز.
بالىقتارعا ۇقساپ ءبىز،
ءجۇزىپ - ءجۇزىپ الامىز.
***
قويۋلانىپ قارا بۇلت،
جاڭبىر جاۋدى سەبەلەپ،
جاپىراقتى جامىلىپ،
جاتا قالدى كوبەلەك.
***
بارماق بولىپ جۇمىسقا،
قىرعا شىقتى قۇمىرسقا،
توڭىپ كەتىپ اياعى،
قىرعا قايتىپ شىعادى.
وي – وي – وي،
انە ايۋ كەلەدى.
قۇمىرسقانى كورەدى.
ەندى قايتىپ قۇتىلار،
يلەۋىنە تىعىلار.
***
اپام ءۇشىن كۇندە مەن، (اندەتە)
وتىنعا اعاش جارامىن. (اعاش جارعانداي)
سۋ قۇيامىن گۇلگە دە، (گۇلگە سۋ قۇيعانداي)
دۇكەنگە دە بارامىن. (قولدارىنا سومكە ۇستاپ ءجۇرۋ)
سىپىرامىن ءۇي ءۇشىن، (سىپىرعانداي)
جۋام ىدىس - تاباقتى. (ىدىس جۋعانداي)
جىلاي قالسا بوپەمدى، (بوپەنى ۇستاعانداي)
جۇباتامىن ويناتىپ. (قولدارىن شاپالاقتايدى)
***
«وڭ قولىمدا بەس ساۋساق،
سول قولىمدا بەس ساۋساق.
ولاردى اتاپ شاقىرار،
ءارقايسىسىنىڭ اتى بار.
باس بارماق،
بالاڭ ۇيرەك،
ورتان تەرەك،
شىلدىر شۇمەك،
كىشكەنە بوبەك.
***
ءبىز گۇلدەرشە وسەمىز،
جاپىراعى جايقالعان
ساباقتارى سالالى،
جەلمەن بىرگە ىرعالعان.
***
تەپە - تەڭدىك جولمەنەن،
اراسىندا مەن كەلەم.
ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت،
كەلە جاتقان جەتە الماي،
مىناۋ ءبىزدىڭ مەكەن - جاي.
العى ءسوز
بالالاردى بىلىممەن قارۋلاندىرۋمەن قاتار ولاردىڭ دەنى ساۋ، دەنە ءبىتىمىنىڭ كوز تويارلىقتاي بولىپ بارلىق كۇشىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن سارقا جۇمساۋى كەرەك. بۇگىن الدىمىزدا وتىرعان كىشكەنتاي ءبۇلدىرشىن - ەرتەڭ ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق قۋاتىن، مادەني جانە رۋحاني بايلىعىن مولايتاتىن ەڭبەكقور. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ ازاماتتارىن جان - جاقتى تاربيەلەۋگە ءمۇعالىمنىڭ اتقارار ەڭبەگى زور.
سەرگىتۋ جاتتىعۋلارى ادام ورگانيزمىندەگى فيزيولوگيالىق پروسەستەردىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەپ، بۇلشىق ەتتەردىڭ جاقسى جەتىلۋىنە، كوڭىل-كۇي، ەستە ساقتاۋ، قابىلەتىنىڭ ارتۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
ۇنەمى قيمىل قوزعالىستا بولۋ اسەرىنەن سۇيەك، ءسىڭىر مەن تامىر مىقتى بولىپ، ارقاننىڭ، قول - اياقتىڭ بۇلشىق ەتتەرى شىنىعىپ، تابيعي بۇلشىق ەت پايدا بولادى. سونىمەن قاتار وقۋ پروسەسىندە وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، مانەرلەپ وقۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ، بايقاعىشتىققا تاربيەلەۋ، ءار دىبىستى تولىقتاي مەڭگەرۋگە ۇيرەتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن سەرگىتۋ جاتتىعۋلارىنىڭ ءمانى زور.
سەرگىتۋ ساتتەرى
بويدى سەرگەك تىك ۇستا،
ەمىن - ەركىن تىنىستا.
وڭ قولىڭدى سوز العا،
قول ۇشىنا قارا دا،
ءۇشبۇرىش سىز اۋادا،
سول قول بوسقا تۇرماسىن،
شەڭبەر جاساپ تىنباسىن.
***
ءبىر ساۋساعىم ءتىپتى دە،
ۇستاي الماس ءجىپتى دە.
ەكى ساۋساق بىرىكتى،
ينە قولعا ىلىكتى.
ءۇش ساۋساعىم ورايدى،
جۇگىرتەدى قالامدى.
ونەرلى ەكەن ون ساۋساق،
قالا سالساق، جول سالساق.
***
1 دەگەندە تۇرايىق،
2، 3، 4 – الاقاندى سوعايىق،
وڭ جاققا بۇرىلىپ،
سول جاققا بۇرىلىپ،
ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ،
ءبىز جۇگىرىپ الايىق.
5 دەگەندە اسىقپاي،
ورنىمىزدى تابايىق.
***
ورمانداعى ايۋدىڭ،
قۇلپىنايى كوپ ەكەن.
تەرىپ - تەرىپ الامىز،
قالتامىزعا سالامىز.
***
دوڭگەلەنىپ تۇرايىق،
كەرەگەنى قۇرايىق.
ۋىقتار بوپ ءيىلىپ،
كيىز ءۇيدى قۇرايىق.
***
قانە بالالار، تۇرامىز،
بويىمىزدى جازامىز.
بالىقتارعا ۇقساپ ءبىز،
ءجۇزىپ - ءجۇزىپ الامىز.
***
قويۋلانىپ قارا بۇلت،
جاڭبىر جاۋدى سەبەلەپ،
جاپىراقتى جامىلىپ،
جاتا قالدى كوبەلەك.
***
بارماق بولىپ جۇمىسقا،
قىرعا شىقتى قۇمىرسقا،
توڭىپ كەتىپ اياعى،
قىرعا قايتىپ شىعادى.
وي – وي – وي،
انە ايۋ كەلەدى.
قۇمىرسقانى كورەدى.
ەندى قايتىپ قۇتىلار،
يلەۋىنە تىعىلار.
***
اپام ءۇشىن كۇندە مەن، (اندەتە)
وتىنعا اعاش جارامىن. (اعاش جارعانداي)
سۋ قۇيامىن گۇلگە دە، (گۇلگە سۋ قۇيعانداي)
دۇكەنگە دە بارامىن. (قولدارىنا سومكە ۇستاپ ءجۇرۋ)
سىپىرامىن ءۇي ءۇشىن، (سىپىرعانداي)
جۋام ىدىس - تاباقتى. (ىدىس جۋعانداي)
جىلاي قالسا بوپەمدى، (بوپەنى ۇستاعانداي)
جۇباتامىن ويناتىپ. (قولدارىن شاپالاقتايدى)
***
«وڭ قولىمدا بەس ساۋساق،
سول قولىمدا بەس ساۋساق.
ولاردى اتاپ شاقىرار،
ءارقايسىسىنىڭ اتى بار.
باس بارماق،
بالاڭ ۇيرەك،
ورتان تەرەك،
شىلدىر شۇمەك،
كىشكەنە بوبەك.
***
ءبىز گۇلدەرشە وسەمىز،
جاپىراعى جايقالعان
ساباقتارى سالالى،
جەلمەن بىرگە ىرعالعان.
***
تەپە - تەڭدىك جولمەنەن،
اراسىندا مەن كەلەم.
ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت،
كەلە جاتقان جەتە الماي،
مىناۋ ءبىزدىڭ مەكەن - جاي.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇيەكتەر، بۇلشىق ەت، سىڭىرلەر – تىرەك قيمىل جۇيەسىنىڭ قۇرامداس بولىكتەرى. ولاردىڭ ماڭىزى. قاڭقادا سۇيەكتەردىڭ بايلانىسۋى بۋىنداردىڭ قۇرىلىسى.
