سابىن جانە سجز
9 - سىنىپ
تاقىرىبى: «سابىن جانە سجز»
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
«كۇردەلى ەفيرلەر مەن مايلار» تاقىرىبىنا حيميالىق ديكتانت (يا نەمەسە جوق دەپ جاۋاپ بەرىلەدى)
كۇردەلى ەفيرلەردىڭ حوش ءيىسى بولادى.
كۇردەلى ەفيرلەر كاربون قىشقىلدارىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋى ناتيجەسىندە تۇزىلەدى.
ماي - بيولوگيالىق وتىن.
ماي قاتتى جانە سۇيىق بولىپ بولىنەدى.
ماي سۋدا جاقسى ەريدى.
مايدى ۇزاق ساقتاعان وتە پايدالى.
ماي ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ جىلۋىن ساقتايدى.
كوكوس مايى سۇيىق مايعا جاتادى.
قاتتى مايدىڭ قۇرامىندا قانىققان كاربون قىشقىلىنىڭ قالدىعى بولادى.
تازارتىلماعان وسىمدىك ماي ورگانيزمگە زياندى.
سابىن جانە سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا سابىن جانە سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار تۋرالى قوسىمشا مالىمەتتەر بەرۋ.
سابىن
سابىن قۇرامىندا 16 - 18 كومىرتەك اتومدارى بار جوعارى كاربون قىشقىلدارىنىڭ كاربوكسيل توبىنداعى سۋتەك اتومىنىڭ ورنىن مەتالل اتومى باسقان تۋىندىسى. سابىندار قاتتى جانە سۇيىق بولادى. قاتتى سابىننىڭ قۇرامىنا ناتريي، ال سۇيىق سابىننىڭ قۇرامىنا كاليي اتومدارى كىرەدى.
سابىن الۋ ءۇشىن مايدى ناتريي گيدروكسيدىمەن نەمەسە ناتريي كاربوناتىمەن قوسىپ قىزدىرادى.
ماي + Naون → گليسەرين + RسووNa (سابىن)
سابىن گيدروليزدەنگەندە سىلتىلىك ورتا تۇزىلەدى:
RسووNa + ن2و → Rسوون + Na+ +ون -
سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار
سجز - قۇرامى كۇردەلى سينتەتيكالىق قوسىلىستار. سابىننان ارتىقشىلىعى كالسييلى تۇزدارى دا سۋدا جاقسى ەريدى، سايكەسىنشە كىر العىشتىق قاسيەتى كەرمەك سۋدا جوعارى بولادى.
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
تارباعاتاي اۋدانى، اقسۋات اۋىلى
ك. نۇربايەۆ اتىنداعى اقسۋات ورتا مەكتەبىنىڭ
حيميا ءپانى ءمۇعالىمى اۋباكيروۆا ارداق ماشانوۆنا
سابىن جانە سجز. جۇكتەۋ
تاقىرىبى: «سابىن جانە سجز»
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
«كۇردەلى ەفيرلەر مەن مايلار» تاقىرىبىنا حيميالىق ديكتانت (يا نەمەسە جوق دەپ جاۋاپ بەرىلەدى)
كۇردەلى ەفيرلەردىڭ حوش ءيىسى بولادى.
كۇردەلى ەفيرلەر كاربون قىشقىلدارىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋى ناتيجەسىندە تۇزىلەدى.
ماي - بيولوگيالىق وتىن.
ماي قاتتى جانە سۇيىق بولىپ بولىنەدى.
ماي سۋدا جاقسى ەريدى.
مايدى ۇزاق ساقتاعان وتە پايدالى.
ماي ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ جىلۋىن ساقتايدى.
كوكوس مايى سۇيىق مايعا جاتادى.
قاتتى مايدىڭ قۇرامىندا قانىققان كاربون قىشقىلىنىڭ قالدىعى بولادى.
تازارتىلماعان وسىمدىك ماي ورگانيزمگە زياندى.
سابىن جانە سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا سابىن جانە سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار تۋرالى قوسىمشا مالىمەتتەر بەرۋ.
سابىن
سابىن قۇرامىندا 16 - 18 كومىرتەك اتومدارى بار جوعارى كاربون قىشقىلدارىنىڭ كاربوكسيل توبىنداعى سۋتەك اتومىنىڭ ورنىن مەتالل اتومى باسقان تۋىندىسى. سابىندار قاتتى جانە سۇيىق بولادى. قاتتى سابىننىڭ قۇرامىنا ناتريي، ال سۇيىق سابىننىڭ قۇرامىنا كاليي اتومدارى كىرەدى.
سابىن الۋ ءۇشىن مايدى ناتريي گيدروكسيدىمەن نەمەسە ناتريي كاربوناتىمەن قوسىپ قىزدىرادى.
ماي + Naون → گليسەرين + RسووNa (سابىن)
سابىن گيدروليزدەنگەندە سىلتىلىك ورتا تۇزىلەدى:
RسووNa + ن2و → Rسوون + Na+ +ون -
سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار
سجز - قۇرامى كۇردەلى سينتەتيكالىق قوسىلىستار. سابىننان ارتىقشىلىعى كالسييلى تۇزدارى دا سۋدا جاقسى ەريدى، سايكەسىنشە كىر العىشتىق قاسيەتى كەرمەك سۋدا جوعارى بولادى.
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
تارباعاتاي اۋدانى، اقسۋات اۋىلى
ك. نۇربايەۆ اتىنداعى اقسۋات ورتا مەكتەبىنىڭ
حيميا ءپانى ءمۇعالىمى اۋباكيروۆا ارداق ماشانوۆنا
سابىن جانە سجز. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
19 ماۋسىم – مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنىنە ارنالعان.
