InfoHub Logo

سىنىپتان تىس شارا. سىنىبى: 6 سىن
«سفەرا» ينتەللەكتۋالدىق - ساراماندىق ويىنى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن ىنتالاندىرۋ، ينتەللەكتۋالدىق دۇنيەتانىمدارىن دامىتىپ، ءوز بەتىمەن جانە توپتا جۇمىس ىستەۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
قاتىسۋشىلار: ءار سىنىپتان 8 وقۋشى، 4 توپ
بارىسى:
1. سايىس ەرەجەسىمەن تانىستىرۋ، 3 ساراپشى تاعايىنداۋ
ءمۇعالىم ءسوزى: بۇگىنگى سايىستىڭ اتىنىڭ «سفەرا» اتالۋ سەبەبى بىزدەر 3 سفەرانى (اتموسفەرا، ليتوسفەرا، گيدروسفەرا) اياقتاپ، قورىتىندىلاۋ ماقساتىندا قويىلىپ وتىر.
1. توپتار ءوز اتتارىن تەرميندەردىڭ ءمانىن اشۋ ارقىلى تاڭدايدى.
ماسشتاب، پلان، ازيمۋت، استەرويد، مەريديان، بەرگشتريح
1 اينالىم - « وي سەرگىتۋ». ەڭ، ەڭ... سەرياسى بويىنشا ءار توپقا 8 سۇراقتان قويىلادى.
1 توپ
1. ەڭ بيىك شىڭ (دجومولۋنگما)
2. ەڭ ۇلكەن تۇبەك (ارابيا)
3. ەڭ كىشى ماتەريك (اۆستراليا)
4. ەڭ تەرەڭ شۇڭعىما (ماريان)
5. ەڭ ۇلكەن كول (كاسپيي)
6. ەڭ ۇزىن وزەن (ءنىل)
7. ەڭ سۋىققا ءتوزىمدى قۇس (پينگۆين)
8. ەڭ كىشى مۇحيت (سولت مۇز مۇحيت)
2 توپ
1. ەڭ ۇلكەن ارال (گرەنلانديا)
2. ەڭ ۇلكەن بۇعاز (درەيك)
3. ەڭ ۇزىن تاۋ (اند)
4. ەڭ ۇلكەن ءشول (ساحارا)
5. ەڭ بيىك اعاش (سەكۆويا)
6. ەڭ ۇلكەن ويپات (امازونكا)
7. ەڭ سۋىق ماتەريك (انتاركتيدا)
8. ەڭ ۇلكەن مۇحيت (تىنىق)
3 توپ
1. ەڭ ىلعالدى ماتەريك (وڭت امەريكا)
2. ەڭ تۇزدى مۇحيت (ءۇندى)
3. ەڭ ۇلكەن جىلان (اناكوندا)
4. ەڭ ارالى كوپ مۇحيت (تىنىق)
5. ەڭ تۇزدى تەڭىز (قىزىل تەڭىز)
6. ەڭ جىلى اعىس (گولفستريم)
7. ەڭ ۇلكەن تاۋ (گيمالاي)
8. ەڭ ۇلكەن سارقىراما (انحەل)
4 توپ
1. ەڭ تەرەڭ كول (بايكال)
2. ەڭ ەندى مۇحيت (تىنىق)
3. ەڭ حالقى كوپ ماتەريك (ەۆرازيا)
4. ەڭ كىشكەنتاي قۇس (كوليبري)
5. ەڭ ىستىق ماتەريك (افريكا)
6. ەڭ كوپ بالىق اۋلاناتىن مۇحيت (اتلانت)
7. ەڭ ۇلكەن جىلى اعىس (گولفستريم)
8. قازاقستانداعى ەڭ ۇلكەن مۇزدىق (كورجەنيەۆسكيي)
2 اينالىم. «توپوديكتانت»
1 توپ
مۇرات ەكەۋمىز جەكسەنبى كۇنى اتامىزدىڭ ساياجايىنا جول تارتتىق. اتامنىڭ ساياجايى وتە الىستا. بىزدەر اۆتوبۋسپەن شوسسەنىڭ............ وڭ جاعىنا ءتۇسىپ، جالعىز اعاشقا......... قاراي ءجۇرىپ وتىردىق. 20 مينۋت جۇرگەن سوڭ اۋىل ماڭىنداعى وزەنگە دە........... كەلىپ جەتتىك. وزەننەن اعاش كوپىر......... ارقىلى وتتىك. اتام ءبىزدى ءۇي جانىنداعى قۇدىق.......... قاسىنان قارايلاپ تۇر ەكەن. ءبىزدى كورىپ قۋانىپ، جەمىس باعىنا...... ەرتىپ باردى.
2 توپ
«جەلەك» اتتى ەرىكتى وقۋشىلار توبى ورماندى جەرلەردىڭ تازالىعى مەن وسىمدىك تۇرلەرىن انىقتاۋ ءۇشىن ساياحاتقا شىقتى. ساياحاتىمىزدى بۇتالار توبىنان......... باستاپ، سيرەك ورمانعا........... كەلدىك. بۇل جەردە زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن سوڭ، ارالاس ورمانعا........ بەتتەدىك. جارتى ساعاتتان سوڭ سولتۇستىككە قاراي قوزعالىپ، 1 كم دەن سوڭ كەسىلگەن ورمانعا دا....... كەلىپ قالدىق. مۇندا اعاشتار كوپ كەسىلىپ، قوقىستار كوپ تاستالعان ەكەن. ارىرەكتە ورمانشىنىڭ ءۇيى......... كورىندى. ءبىزدىڭ توپ اينالانى جيناستىرىپ، مەكتەبىمىزگە........ قايتتىق.
3 توپ
ءبىر توپ سۋرەتشىلەر تۋعان ولكەنىڭ تاماشا بەينەسىن قاعاز بەتىنە ءتۇسىرۋ ءۇشىن سۋ كوزدەرىنە ساياحاتقا شىقتى. ساياحات اۋىل ماڭىنداعى جەل ديىرمەنىنىڭ........ جانىنان باستالدى. جول بويى باتپاقتى....... اينالىپ ءوتىپ، سۇلۋ وزەنگە......... دە كەلىپ جەتتى. وسى جەردىڭ تاماشا كورىنىستەرىن بەينەلەگەن سوڭ، بوگەنگە قاراي.......... جول تارتتى. بۇل جەردەگى سۋدىڭ دىبىسىن تاماشالاپ، اعاش كوپىر........ ارقىلى وزەننىڭ ەكىنشى جاعىنا وتەدى. سۋرەتشىلەر تابيعات سۇلۋلىعىن قاعاز بەتىنە تۇسىرگەن سوڭ، اۋىلعا............. قايتتى.
4 توپ
ايدوس پەن ارمان جوعالعان بۇزاۋلارىن ىزدەپ شىقتى. ولار شالعىنعا........... قاراي بەت الدى. بۇزاۋلارىن بۇل ماڭنان تابا المادى. ەندى توپ بۇتالار....... ارقىلى ءوتىپ، سيرەك ورمانعا....... كەلىپ قالدى. ودان ءوتىپ ورماننىڭ شەتىندەگى جىرانىڭ...... جانىنان دا ىزدەدى. بۇزاۋلارىن تابا الماعان بالالار اۋىلعا قايتىپ كەلە جاتىپ، قۇدىقتىڭ........ قاسىنان وتە بەرە باقشانىڭ........ ءىشىن قاراسا، بۇزاۋلارى سوندا كىرىپ كەتىپتى. ايدوس پەن ارمان ءسويتىپ بۇزاۋلارىن تاۋىپ الدى.
3 اينالىم -« ءۇنسىز بەينە»
جەر سىلكىنىسى، جانارتاۋ، تۇمان، اۋا ىلعالدىلىعى (ەل. وقۋلىق)
4 اينالىم -« گەوگرافيالىق كوورديناتالار»
1 توپ
سيدنەي، نيۋ - يورك، بۋەنوس - ايرەس، كەيپتاۋن
2 توپ
توكيو، تەگەران، نيۋ - دەلي، ۆاشينگتون
3 توپ
سانتياگو، كانبەررا، استانا، مەحيكو
4 توپ
كولومبو، كاراكاس، انتاناناريۆۋ، پەكين
5 اينالىم - «كەسكىن كارتا»
1 توپ - گيمالاي تاۋى، كورديلەر تاۋى، جەرورتا تەڭىزى
2 توپ - اند تاۋى، سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت، ورال تاۋى
3 توپ - ءۇندىستان تۇبەگى، امازونكا وزەنى، سكانديناۆيا تۇبەگى
4 توپ - كاسپيي تەڭىزى، ساحارا ءشولى، ءۇندى مۇحيتى
6 اينالىم -« نەگەشتەن كەلگەن سۇراقتار»
نە؟
1. جەل دەگەن نە؟
2. مەتەرولوگيا دەگەن نە؟
3. وربيتا دەگەن نە؟
4. تاۋلىك دەگەن نە؟
5. تاۋ دەگەن نە؟
6. ۇگىلۋ دەگەن نە؟
نەگە؟
1. نەگە قۇمدار مەن بارحاندار كوشەدى؟
2. نەگە مۇحيت سۋىنىڭ قاتۋ تەمپەراتۋراسى تومەن؟
3. نەگە وزەندەردىڭ دەڭگەيى بىردە كوتەرىلىپ، بىردە تاسىپ، بىردە ازايىپ وتىرادى؟
4. نەگە تولىسۋ مەن قايتۋ قۇبىلىسى بولادى؟
5. نەگە ادامدار كانال سالادى؟
قالاي؟
1. ەحولوتپەن مۇحيت ءتۇبىن قالاي زەرتتەۋگە بولادى؟ (1 سەك - 1500م)
2. اتموسفەرانى قالاي زەرتتەۋگە بولادى؟
3. سۋنامي قالاي پايدا بولادى؟
4. باتپاق قالاي پايدا بولادى؟
5. اتموسفەرالىق قىسىم بيىكتىك بويىنشا قالاي وزگەرەدى؟(ءار 10م كوتەرىلگەن سايىن 1 مم تومەندەيدى)
7 اينالىم -« ەنسيكلوپەديا بەتتەرىنەن»
1. كوسموناۆتتار عارىشتان جەر بەتىندەگى مەريدياندار مەن پاراللەلدەردى كورە الا ما؟(جوق)
2. اسپاننىڭ ءتۇسى قانداي؟ (ءتۇسى جوق)
3. باتىس ءپوليۋسى بار ما؟ (جوق)
4. عارىشتا تاۋلار بار ما؟ (ءيا، مارستا وليمپ تاۋى بار)
5. ايعا ەڭ ءبىرىنشى بارعان كىم؟ (ن. ارمسترونگ)
6. سۋعا باتپايتىن تاس بولا ما؟ (ءيا، پەمزا)
7. ءسىزدىڭ عارىشتىق مەكەن جايىڭىز؟
8. بارلىق قۇستار ۇشا الا ما؟ (جوق، تۇيەقۇس ۇشا المايدى)
9. امەريكا مەن افريكانىڭ ءبىرتۇتاس بولعانى شىن با؟ (ءيا)
10. بالىقتار قاراڭعىدا كورە مە؟ (ءيا، بيوليۋمينەسەنسيا)
11. اق ايۋلار پينگۆيندەرمەن قورەكتەنە مەع؟ (جوق، ەكەۋى 2 پوليۋستە ءومىر سۇرەدى)
12. بارلىق اعاشتار گۇلدەي مە؟ (ءيا)
13. كامبالانى شاحمات تاقتاسىنىڭ ۇستىنە قويسا نە بولادى؟(بەيىمدەلەدى)
14. ادامدار ايۋلارعا سپورتتىڭ قاي ءتۇرىن ۇيرەتتى؟ (حوككەي)
15. قۇس جولىنا ەڭ جاقىن گالاكتيكا (اندرومەدا)
16. مەتەوريتتەردىڭ بارلىعى جەرگە قۇلاي ما؟ (جوق، كەيبىرەۋى اۋادا بالقىپ كەتەدى)
جەڭىمپازداردى ماراپاتتاۋ،