InfoHub Logo

جامبىل وبلىسى شۋ اۋدانى اكىمدىگىنىڭ ءبىلىم ءبولىمىنىڭ
«ەڭبەكشى ورتا مەكتەبى» كمم-نىڭ ديرەكتورى
مايكەيەۆ تالاپ جىلىسوۆيچ

بۇگىنگى تاڭدا ەكونوميكانىڭ جەدەل قارقىنمەن دامۋىنا بايلانىستى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وقىتۋدىڭ قۇرىلىمى، ماقساتى مەن مازمۇنى، تەحنولوگياسى تۇبەگەيلى وزگەردى. وسى ورايدا ەلىمىزدىڭ،تۇرعىندارىنىڭ سانى از، شالعاي ايماقتاردا ورنالاسقان شاعىن جيناقتى مەكتەپتەرىدە دە جاھاندانۋدان تىس قالعان جوق. مەكتەپ قۇرىلىمى «شاعىن جيناقتى مەكتەپ» (بۇدان ءارى – شجم) –دەپ وزگەشە اتالعانىمەن، مۇنداعى ءبىلىم مەن تاربيە ساپاسىنا قويىلاتىن تالاپ بارلىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنە قويىلاتىن تالاپپەن بىردەي بولىپ قالا بەرەدى. دەگەنمەن، شاعىن جيناقتى مەتەپ (شجم) – ءبىلىم الۋشىلار كونتينگەنتى شاعىن، سىنىپ-جيناقتارى بىرىكتىرىلگەن جانە وقۋ ساباقتارىن ۇيىمداستىرۋدىڭ وزىندىك نىسانى بار جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ.قازىرگى تاڭدا جاعىن جيناقتى مەكتەپتەر:

— بىرىكتىرىلگەن سىنىپ-جيىنتىعىمەن؛

— سىنىپ-جيىنتىعىمەن جانە تولىق ەمەس سىنىپپەن جۇمىس جاسايدى. سوندىقتان دا شاعىن جيناقتى مەكتەپ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.

جالپى شجم تۋرالى ايتاتىن بولساق، رەسپۋبليكا بويىنشا شجم جالپى سانى 3170، بۇل جالپى ءبىلىم بەرەتىن سانىنىڭ 44% قۇرايدى. شجم باسىم كوپشىلىگى سولتۇستىك قازاقستان (وبلىستاعى بارلىق مەكتەپ سانىنىڭ 88،8%-ى) جانە اقمولا (69،3%)، قوستاناي (68،2%)؛ باتىس قازاقستان (59،8%)، (ق ر بعم 2017-2021 جىلدارعا ارنالعان ستراتەگيالىق جوسپارى، 2016 ج.) پاۆلودار (67،0%)، اقتوبە (56،7%)، شىعىس قازاقستان (55%)، قاراعاندى (46،6%) وبلىستارىندا ايقىندالعان. ءبىلىم الۋشىلار كونتينگەنتىنە كەلەر بولساق، شجم-دا 217112 وقۋشى ءبىلىم الادى (جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەگى جالپى كونتينگەنتتىڭ 9،0%). وقۋشىلاردىڭ ەڭ از سانى (1-10)-باستاۋىش مەكتەپتەردە، ەڭ جوعارعى سانى (150-گە دەيىن) – نەگىزگى ورتا جانە جالپى ورتا مەكتەپتەرىندە. سونداي-اق، شجم جۇمىس ىستەيتىن مۇعالىمدەردىڭ جالپى سانى 55878 (جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردەگى پەداگوگ كادرلاردىڭ جالپى سانىنىڭ 20،7%) قۇرايدى. (قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى شاعىن جيناقتى مەكتەپتەردەگى كاسىبي پروبلەمالار جانە قاجەتتىلىكتەر (جالپى تالداۋ – استانا، 2016 (ءححى كىتاپقا قوسىمشا).

بارلىق ءبىلىم بەرۋ سالالارىندا ءبىلىم، بىلىك داعدىنى مەحانيكالىق تۇردە ەمەس، تانىمدىق قابىلەتى دامىعان جانە ءوزىن-وزى كورسەتە الاتىن جەكە تۇلعانىڭ اقىل-ويىن دامىتۋدا ينتەلەكتىن بايىتۋدا وقىتۋ تەحنولوگيالارىنىڭ ماڭىزى زور ەكەنى ايقىندالدى.ءبىراق، قازاقستانداعى شجم-نىڭ عىلىمي نەگىزدەلگەن جانە بەكىتىلگەن بالاما مودەلدەرىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتاۋدىڭ وڭىرلىك جۇيەسى، پەداگوگيكالىق پروسەستەردى ۇيىمداستىرۋعا ءارتۇرلى تاسىلدەر قولدانۋ جۇزەگە اسىرىلۋدا.

الايدا، قازىرگى تاڭدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى ءتاراپىنانبىلىم بەرۋ سالاسىنا، ونىڭ ىشىندە شالعاي اۋىلداردا ورنالاسقان بارلىق شجم-گە كوپتەپ كومەك جاسالىپ وتىر. ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازانى نىعايتىپ، وقىتۋ-ادىستەمەلىك، كاسىبي بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ارقىلى زاماناۋي جاھاندانۋعا بىرلەسە جۇزەگە اسىرىلۋدا.

وسى ورايدا، مەن سونداي-اق، ءشجم-دىڭ باسقا دا جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەرمەن تەرەزەسى تەڭ بولىپ جاھاندانۋىنا رەسپۋبليكامىزداعى «نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى» دببۇ پەداگوگيكالىق شەبەرلىك ورتالىقتارىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن جۇرگىزىلىپ جاتقان ۇستازدار مەن مەكتەپ باسشىلارىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، كاسىبي دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋ كۋرستارىن اتاعىم كەلەدى.

جاڭا عاسىر بىلىكتى، ءبىلىمدى، اقىل-ويى دامىعان ازاماتىن دايارلاۋ-بۇگىنگى كۇن تالابى. مەملەكەتىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىرۋى وقىتۋ مازمۇنىنا جاڭا باعىت اكەلدى. ءبىلىم بەرۋ ۇردىسىندە قودانىس تاپقان پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار جاڭاشا سيپات الدى. بۇل باعىتتا مەن ءوزىم دە الماتى ق. پەداگوگيكالىق شەبەرلىك ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «كوشباسشىلىق جانە شاعىن جيناقتى مەكتەپتى باسقارۋ» تاقىرىبىندا شاعىن جيناقتى مەكتەپ باسشىلارىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرسىنان ءوتىپ جاتىرمىن.

وسى كۋرس اياسىندا ءبىز، ءشجم-نىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى ورنىن ءبىلىپ، ونىڭ قاجەتتىلىگىن تۇسىندىك. مىسالىعا، كۋرستا «الىس جانە جاقىن شەتەلدەردەگى شاعىن جيناقتى مەكتەپتەر (باسىلىمدار مەن ينتەرنەت-سايتتاردىڭ ماتەريالدارى بويىنشا)» تاقىرىپ ارقىلىرەسەي فەدەراسياسى، ۋكراينا، پولشا، فينليانديا جانە امەريكا قۇراما شتاتتارىندا دا شاعىن جيناقتى مەكتەپتەردىڭ بار ەكەنىن، ولاردىڭ ورنالاسقان ەلى نەمەسە ءوڭىرىنىڭ دەموگرافيالىق، ەكونوميكالىق جانە ساياسي جاعدايلارىنا قاراي بىر-بىرىنەن ايىرماشىلىقتارىن تۇسىندىك. سالىستىرا كەلە، شەت ەلدەردىڭ شجم ءوز باعىتتارى بولاتىنىن، اتاپ ايتقاندا: فرانسۋزدار ءبىر سىنىبى عانا بار اۋىلدىق مەكتەپتەردى «رەسپۋبليكانىڭ مۇراتى» دەپ اتاسا، نورۆەگيادا ءشجم-نىڭ جارتىسى بىرىكتىرىلگەن سىنىپتار جۇيەسى بويىنشا جۇمىس جاسايتىنىن، ال اۋستراليادا ونىڭ بىتىراڭقى حالقىمەن راديو، الياسكادا تەلەديدار ءبىلىم ءۇشىن ۇلكەن ءرول وينايتىنىن بايقادىق. بۇدان ءبىز، بىزدەگى شجم جاعدايى وزگە مەملەكەتتەرگە قاراعاندا وزىندىك باسىمدىقتارى بار جانە ناتيجەلى جۇمىس جاساۋ مۇمكىندىگىنە يە ەكەنىن تۇسىندىك.سونداي-اق، كۋرستا: زاماناۋي باسشىنىڭ ءرولى مەن ميسسياسى، جەكە تۇلعا رەتىندە جانە كاسىبي تۇرعىدان ءوزىن-وزى جەتىلدىرۋ، مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋ، شجم ەرەكشەلىكتەرىنە جانە ءبىلىم بەرۋ سالالارى مەن دەڭگەيلەرى بويىنشا وقۋ باعدارلامالارىنا سايكەس پەداگوگيكالىق تاسىلدەر مەن وقۋ ماتەريالدارىن، وقۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسىن قولدانۋدى ۇيرەندىك.

جالپى العاندا، ەڭ الدىمەن ءشجم-نىڭ (ساۋالناما ت.ب. ادىستەر ارقىلى) پروبلەماسىن انىقتاپ، SMART ماقسات ارقىلى باسىمدىقتارىن ايقىنداپ، مەكتەپتى دامىتۋدى جوسپارلاپ ۇيرەندىك.

قورىتىندىلاي كەلە، شجم قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋدا الەمدىك تاجىريبەنىڭ پەداگوگيكالىق يدەيالارىن ەندىرۋگە مۇمكىندىك الدىق.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:

1. ت.مەيىرمانقۇلوۆا: «ءبىلىم بەرۋدەگى يننوۆاسيالىق تەحنولدوگيالار» 2005 ج. الماتى؛

2. «نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى» دببۇ پەداگوگيكالىق شەبەرلىك ورتالىعىنىڭ عىلىمي-ادىستەمەلىك كەڭەسى ۇسىنعان «باسشىعا ارنالعان نۇسقاۋلىق» 2018 ج. استانا.

---