InfoHub Logo

شاكارىم شىعارمالارىنداعى رۋحاني - ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار
قازاق ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ ۇزاق جىلدار بويىنداعى تىنىمسىز تالپىنىستارىنىڭ ناتيجەسىندە «كوممۋنيستىك يدەولوگيا» اتتى «قارا تەڭىزدىڭ» قىسپاقتى قۇرساۋىنان بوساپ، ادىلەتتىكتىڭ اق ايدىنىنا شىققان، اقيقاتىن ايعاقتاعان اسىل قازىنالاردىڭ ءبىرى ون توعىزىنشى عاسىردىڭ سوڭعى شيرەگى مەن جيىرماسىنشى عاسىردىڭ باسىندا قالام تەربەگەن تالانت يەسى، سۋرەتكەر جازۋشى، كورنەكتى اقىن - شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى.
شاكارىم ءوزىنىڭ كوركەمدىك وي تانىمىن ارعى - بەرگىدەگى ادەبي داستۇرلەرمەن ساباقتاستىرىپ، كەشەگىنى بۇگىنگىمەن جانە ەرتەڭگىمەن جالعاستىرىپ وتكەن تالانتتى پەرزەنت.
شاكارىم تالانتىنىڭ ءتۇپ نەگىزىندە سان الۋان سارقىلماس قاينار باستاۋلار جاتىر. ويشىل سۋرەتكەر سول باستاۋلاردىڭ كاۋسارداي تازا، كىرشىكسىز ءمولدىر شىرىنىن تاۋىپ، تالعاممەن تالعاي وتىرىپ تابيعاتىنا دارىتتى، اسىلدىڭ شيپاسىن اقىندىق جۇرەگىنە ءسىڭىردى.
شىعىستىڭ كلاسسيكالىق پوەزياسىنىڭ جاۋھارلارى، ودان بەرىرەكتەگى حالىق پوەزياسى، جىراۋلار جىرلارى، ۇلى ابايدىڭ ادەبي ءداستۇرى، ءوزى ءومىر سۇرگەن داۋىردەگى ءتۇرلى ۇردىستەر، ءبارى - ءبارى شاكارىم ءۇشىن ونەگەسى ولشەۋسىز تاعىلىمدى مەكتەپ بولدى.
حالقىنىڭ مۇڭىن جىرلاپ، ادام بويىنداعى يگى قاسيەتتەردى قاستەرلەپ، ولەڭدەرىنىڭ وزەگى ەتۋ - شاكارىم شىعارماشىلىعىنىڭ باستى مۇراتى. اقىن اينالاسىنداعى بارلىق نارسەگە تەرەڭ بويلاپ، جاماندىعىنان جيرەنە ءبىلىپ، جاقسىلىققا ۇمتىلا ءبىلدى.
تۋعان حالقىنىڭ مادەنيەتى، ازات ەل بولىپ، ەركىن ەڭبەك ەتىپ، بەيبىت ءومىر ءسۇرۋىن ارماندادى. سول ءۇشىن جان سالا كۇرەستى، سول ماقساتتان جازۋشىلىق ارناسىن تاپتى. شاكارىم تەرەڭ ويعا قۇرىلعان، كۇمىستەي جارقىن جىرلار جازۋدى ماقسات تۇتقان. ولەڭ سوزدەرى مىس ارالاسپاعان تازا كۇمىستەي، تەرەڭنەن تولعاپ، جۇرەك سىرىن شەرتەرلىكتەي بولۋىن، ۇيقاسى جاتىق بولۋىن كوزدەيدى. كەيدە ول اباي شىعارعان ولەڭ ولشەمدەرىن، شۋماق ءتۇرىن، ۇيقاستارىن قولدانىپ جىرلادى. قىرىق جاسقا دەيىن شاكارىم ەل جۇمىسىمەن اينالىسىپ دالا، قارا جايلارىن ءوز كوزىمەن كورىپ، ونداعى ءار ءتۇرلى تارتىستار، قايشىلىقتار سىرىنا ۇڭىلەدى. بوتەن جۇرت ءومىرىن، مادەنيەتىن بىلۋگە، عىلىم جەتىستىكتەرىن تانۋعا تالاپ قىلادى. ءبىلىم مەن مادەنيەت، ونەر سالالارىنىڭ جەتىستىكتەرىنە نازار اۋدارادى. قازاق قوعامىنداعى ۇستەمدەر وكتەمدىگىنە، ناداندىق كەساپاتتارىنا، قۋلىق – سۇمدىقتارعا قارسى شىعادى. ادىلدىك، ادامگەرشىلىك، مادەنيەت، وقۋ – ءبىلىم ۇراندارىن جىرلايدى. ايتىپ، ۋاعىزداپ قانا قويماي شاماسى كەلگەنىنشە، ءوزىنىڭ ىزگى ويلارىن ىسكە اسىرىپ تا جۇرەدى، حالىقتى جاقسىلىققا ۇندەپ، ار – ۇيات ساقتاۋعا، جوق – جىتىككە قاراسىپ، قايىرىمدىلىق جاساۋعا تىرىسادى.
شاكارىمنىڭ شىعارماشىلىق مۇراسىنىڭ ونە بويىنان ايرىقشا ءبىر تابيعي تۇتاستىق اڭعارىلادى. شاكارىم ءاربىر قىرىنىڭ ءوزى حالقىنا ماڭگىلىك مۇرا بولىپ قالۋعا جارايتىن الۋان قىرلى، جان - جاقتى تالانتتىڭ تىزگىنىن بەرىك ۇستاعان سۋرەتكەر.
ادەبي تۋىندىنىڭ كوركەمدىك الەمى قالامگەردىڭ وي - قيالى جانە دۇنيەتانىمى مەن ءسوز ساپتاسىنا كەلىپ تىرەلەدى دەسەك، قازاق ولەڭىنىڭ كەڭىستىگىندە ابايدان سوڭعى ويلى ولەڭنىڭ ورنەگىن سالعان سۋرەتكەر – شاكارىم شىعارماشىلىعىنىڭ پوەتيكالىق جۇيەسىندەگى وزىنە ءتان ەرەكشەلىكتەردى بىلايشا سيپاتتاۋعا بولادى:
بىرىنشىدەن، اقىن ولەڭگە ونەر رەتىندە قاراپ، ونى ورەلى وي ايتۋدىڭ قۇرالىنا اينالدىرعان. سوندىقتان دا ولەڭ جولدارىندا فيلوسوفيالىق تانىم مەن پوەزيالىق كوركەمدىكتىڭ تۇتاستىقتا جاراسىم تاۋىپ، ناتيجەسىندە قازاق پوەزياسىندا جاڭا مازمۇنداعى ولەڭدىك ورنەكتەر مەن كەلىستى سۋرەتتەۋلەر، تىڭ ءتۇر مەن مازمۇن پايدا بولىپ ۇلتتىڭ رۋحاني الەمىن جاڭا ءبىر ساتىعا كوتەرگەن.
ەكىنشىدەن، شاكارىمنىڭ ليريكالىق كەيىپكەرلەردى سومداۋداعى وزىندىك قولتاڭباسى شاعىن ليريكالىق ولەڭدەرى مەن كولەمدى تۋىندىلارىندا دا ساباقتاستىق تاۋىپ، وي مەن ءسوزدىڭ ءمان ماعىناسىن، اسەرىن ارتتىرا تۇسەتىن: «شىن نۇر»، «شىن اسىق»، «تازا وي»، «وت جۇرەك»، «ءتاتتى ءتىل»، «تازا جان» ت. ب. كوپتەگەن ەپيتەتتىك قولدانىستاردى تۇرلەندىرە قولدانۋى ۇلتتىق پوەزيامىزداعى كوركەمدىك قۇرالداردى تىڭنان تۇلەتىپ قانا قويماي، اقىننىڭ قالامگەرلىك قولتاڭباسىن ايقىندايتىن ايرىقشا بەلگىگە اينالعان. تەك بەينەلىلىك قانا ەمەس ونىڭ تەرەڭ مازمۇنىمەن ورىلگەن وزگەشە ءبىتىمى رۋحانياتىمىزداعى جاڭا ءبىر كوركەمدىك دۇنيەنى قالىپتاستىردى.
​شاكارىم شىعارمالارىنداعى رۋحاني - ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار. جۇكتەۋ​​​