شاڭىراعىم – شاتتىعىم
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شاڭىراعىم – شاتتىعىم
5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شاڭىراعىم – شاتتىعىم
ماقساتى: وتباسىنداعى اكە مەن انانىڭ، بالانىڭ ءرولىن ايقىنداۋ، اتا - انانى سىيلاۋعا، قادىرلەۋگە، تاتۋلىققا تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردىڭ ءوز ورتاسىنا، وتباسىنا دەگەن مەيىرىمدىلىك سەزىمىن وياتۋ. ولاردىڭ وي - ءورىسىن
دامىتۋ. اتا - انا مەن بالا اراسىنداعى ىنتىماقتىقتى نىعايتۋ، تاتۋلىققا، بىرلىككە شاقىرۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر جانە ءۇنتاسپا ت. ب.
بارىسى
ءمۇعالىم ءسوزى:
جىلجي بەرشى كەزىم ەمەس جاسقانار
بوگەي الماس ءبىلىم اتتى تاس قامال
وتاننىڭ اياۋلىسى بولارسىڭ
وتان دەگەن وتباسىنان باستالار.
اتا - انا اسقار تاۋ الدىمداعى
ءارقاشان اسقاقتايسىڭ الدىمدا ءالى
ءوزىڭ بەرگەن ونەگە تاربيەڭمەن
باقىتتىمىز جانۇيا باۋىرىنداعى.
مەيىرىمدىلىك پەن ادالدىق، ادامگەرشىلىك پەن سابىرلىلىق سياقتى اسىل قاسيەتتەردى بويىنا جيناعان ارداقتى اكەلەر مەن اياۋلى انالارعا ومىردەگى جاقسىلىق اتاۋىنىڭ بارلىعى تيەسىلى. سەبەبى ولار ءار شاڭىراقتىڭ شاتتىعى مەن شۋاعى.
ولاردىڭ شىدامدىلىقتارىمەن، قامقورلىقتارىنا ءبىز بارىنشا ءتانتىمىز. ويتكەنى ءبىزدىڭ ومىردەگى تازالىق، ىزگىلىك پەن سەنىمدىلىكتىڭ ءبارى دە اتا - انامىزعا بايلانىستى. اكە، شەشە، ۇل، قىز – ءبارى قوسىلىپ وتباسىن قۇرايدى
جانۇيا، وتباسى - مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسى، قوعامداعى ءار وتباسىنىڭ بوساعاسى بەرىك، مەرەيى ۇستەم بولماي مەملەكەتتىڭ مىقتى بولۋى مۇمكىن ەمەس. پرەزيدەنتىمىز ن. نازاربايەۆتىڭ 2030 باعدارلاماسىنداعى نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - وتباسى بولىپ سانالادى. وتباسى – ادام بالاسىنىڭ ءوسىپ - ونەر، قاز تۇرار، قانات جايار التىن بەسىگى. سوندىقتان، قۇرمەتتى بالالار ءوز جانۇيالارىڭدى قۇرمەتتەۋگە، سىيلاۋعا، ماقتان تۇتۋعا شاقىرامىن.
وي قوزعاۋ
اتا - انا دەگەن كىم؟
گۇلدىڭ بەينەسىن كەلتىرىپ گۇلدىڭ جاپىراقشالارىنىڭ ىشىنە وقۋشىلار جاۋاپتارىن جازادى. مىسالى: قامقورشىم، تاربيەشىم، جانىمنىڭ ساياسى، اسىراۋشىم ت. ب
وتباسىنداعى قىز بالانىڭ مىندەتتەرى:
- اناڭا كومەكتەس.
- باجىلداپ، ايعايلاپ سويلەمە.
- بەيۋاقىتتا ۇيىقتاما.
- قوناق كۇتۋدى ۇيرەن.
- ءۇيدىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبول.
- ءۇيدى تازا ۇستا.
- تاماق جاساپ ۇيرەن.
- قولونەردى ۇيرەن.
- تازا سويلەي ءبىل.
- توسەكتەن تۇرعان سوڭ، توسەكتى جينا.
- تاماق ىشكەن سوڭ، ىدىستى ەرتەڭگە قالدىرماي جۋ.
- ەشنارسەنى ايتقىزباي، ءوزىڭ ءبىلىپ ىستە.
- بارىنشا سىپايى، يناباتتى بول
- ايتىلعان تاپسىرمانى ۋاقىتىندا ورىندا.
- اناڭمەن، جەڭگەڭمەن سىرلاس.
- بوتەن ادامعا سىر ايتپا.
اتا - انامەن بالا اراسىنداعى 7 - قاتەلىك:
1 - قاتەلىك: بالالاردى ورىنسىز ەركەلەتۋ.
2 - قاتەلىك: نە ىستەسەڭ ونى ىستە ماعان ءبارى ءبىر دەپ ايتۋ.
3 - قاتەلىك: اسا قاتالدىق ياعني مەن نە ايتسام سونى ورىنداۋىڭ كەرەك، ويتكەنى مەن سەنىڭ اتا – انا - انامىن دەپ ايتۋ.
4 - قاتەلىك: ەگەر سەن مەن قالاعانداي بولماساڭ مەن سەنى جاقسى كورمەيمىن دەپ ايتۋ.
5 - قاتەلىك: ساعان كوڭىل بولۋگە ۋاقىتىم جوق دەپ ايتۋ.
6 - قاتەلىك: بالاڭىزدى بارشىلىققا باۋلىماۋ.
7 - قاتەلىك: بالاڭىزدىڭ ىسىنە، كوڭىل – كۇيىڭىزگە قاراپ باعا بەرۋ، ياعني كوڭىل – كۇيىڭىز ناشار بولسا ونىڭ قۋانىشىنا ورتاقتاسپاۋ، اڭگىمەسىنە قۇلاق اسپاۋ ت، س، س،
سۇراقتار:
1. ءسىزدىڭ بويىڭىزدا، ءسىزدىڭ ويىڭىزشا قانداي جاقسى قاسيەتتەر بار؟
2. ەگەر سىزدىكى دۇرىس بولماسادا اناڭىزدان كەشىرىم سۇراي الاسىز با؟
3. شىدامدى دەگەن نە؟ شىدامدىلىق قاسيەتىن قالىپتاستىرۋدا ءسىز قانداي رول اتقاراسىز؟
4. «ونەگەلى وتباسى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىز؟ ت. ب
سيتۋاسيالىق سۇراقتار
«قىمبات ماشينا» اڭگىمەسى
«بىردە اكەسى امانعا جاڭا ويىنشىق ساتىپ اكەلىپ بەردى دە: «سىندىرۋشى بولما، قىمباتقا ساتىپ الدىم»- دەيدى. قانداي ويىنشىق دەسەيشى. قارا بوياۋى جالتىلداعان ادەمى ماشينا. كەلەسى كۇنى امان جاڭا ويىنشىعىن قۇشاقتاپ اۋلاعا شىقتى. سىرتتا ونى راحات، قانات، مۇسا قورشاپ الدى.
- قاراڭدارشى، پاپام اپەردى. امان ماشيناسىن قۇشاعىنان شىعارماي ماقتانا سويلەدى.
- كەلشى كورەيىك...
بەرە تۇرشى جۇرە مە ەكەن؟
- قانداي ادەمى، كەل. وينايىق.
امان ويىنشىعىن قۇشاقتاپ ولارعا بەرمەي قويدى. ءارى - بەرىدەن سوڭ راحات تا، قانات تا، مۇسا دا ءوز بەتتەرىمەن ويناپ كەتتى. امان ويىنشىقتى ۇيگە اكەلىپ، توسەگىنىڭ استىنا قويدى دا سىرتقا شىقتى. قاراسا، بالالار وزدەرىنشە ارىق قازىپ ويناپ ءجۇر ەكەن. امان قىزىعىپ، جۇگىرىپ قاستارىنا كەلدى.
- مەن دە وينايىنشى.
- ال، بالالار بولسا ۇندەمەي، ويىندارىن جالعاستىرا بەردى.»
سۇراقتار:
1. اڭگىمەدەن نە تۇسىندىڭىزدەر؟
2. كىم قاتەلىك جىبەردى دەپ ويلايسىزدار؟
3. امان كىنالى مە؟
4. اماننىڭ اكەسىنىڭ ورنىندا سىزدەر قايتەر ەدىڭىزدەر؟
تاپسىرما: بەرىلگەن سۋرەتتەرگە توپ بويىنشا شىعارماشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋ.
1. «شاڭىراعىم شاتتىعىم» تاقىرىبىندا شاعىن شىعارما جازۋ؛
2. اتا - انا تۋرالى ماقال - ماتەلدەر جازۋ؛
3. «مەنىڭ انام»، «مەنىڭ اكەم» نەمەسە «مەنىڭ وتباسىم» تاقىرىپتارىنا ولەڭ شىعارۋ؛
قورىتىندى: ادامنىڭ بەت الپەتىنەن، ءىس - ارەكەتىنەن كورىنىپ تۇراتىن شىنايى قاسيەت ول – مەيىرىمدىلىك. سوندىقتان كىمدە - كىم باسقا ادامنىڭ اقىل - ويى، مۇددە تىلەگىن دۇرىس سەزىنىپ، وعان شاماسى كەلگەنشە كومەكتەسسە، سول ادامدى دەمەپ - جەبەسە ول مەيىرىمدىلىككە جاتادى.
5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شاڭىراعىم – شاتتىعىم
ماقساتى: وتباسىنداعى اكە مەن انانىڭ، بالانىڭ ءرولىن ايقىنداۋ، اتا - انانى سىيلاۋعا، قادىرلەۋگە، تاتۋلىققا تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردىڭ ءوز ورتاسىنا، وتباسىنا دەگەن مەيىرىمدىلىك سەزىمىن وياتۋ. ولاردىڭ وي - ءورىسىن
دامىتۋ. اتا - انا مەن بالا اراسىنداعى ىنتىماقتىقتى نىعايتۋ، تاتۋلىققا، بىرلىككە شاقىرۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر جانە ءۇنتاسپا ت. ب.
بارىسى
ءمۇعالىم ءسوزى:
جىلجي بەرشى كەزىم ەمەس جاسقانار
بوگەي الماس ءبىلىم اتتى تاس قامال
وتاننىڭ اياۋلىسى بولارسىڭ
وتان دەگەن وتباسىنان باستالار.
اتا - انا اسقار تاۋ الدىمداعى
ءارقاشان اسقاقتايسىڭ الدىمدا ءالى
ءوزىڭ بەرگەن ونەگە تاربيەڭمەن
باقىتتىمىز جانۇيا باۋىرىنداعى.
مەيىرىمدىلىك پەن ادالدىق، ادامگەرشىلىك پەن سابىرلىلىق سياقتى اسىل قاسيەتتەردى بويىنا جيناعان ارداقتى اكەلەر مەن اياۋلى انالارعا ومىردەگى جاقسىلىق اتاۋىنىڭ بارلىعى تيەسىلى. سەبەبى ولار ءار شاڭىراقتىڭ شاتتىعى مەن شۋاعى.
ولاردىڭ شىدامدىلىقتارىمەن، قامقورلىقتارىنا ءبىز بارىنشا ءتانتىمىز. ويتكەنى ءبىزدىڭ ومىردەگى تازالىق، ىزگىلىك پەن سەنىمدىلىكتىڭ ءبارى دە اتا - انامىزعا بايلانىستى. اكە، شەشە، ۇل، قىز – ءبارى قوسىلىپ وتباسىن قۇرايدى
جانۇيا، وتباسى - مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسى، قوعامداعى ءار وتباسىنىڭ بوساعاسى بەرىك، مەرەيى ۇستەم بولماي مەملەكەتتىڭ مىقتى بولۋى مۇمكىن ەمەس. پرەزيدەنتىمىز ن. نازاربايەۆتىڭ 2030 باعدارلاماسىنداعى نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - وتباسى بولىپ سانالادى. وتباسى – ادام بالاسىنىڭ ءوسىپ - ونەر، قاز تۇرار، قانات جايار التىن بەسىگى. سوندىقتان، قۇرمەتتى بالالار ءوز جانۇيالارىڭدى قۇرمەتتەۋگە، سىيلاۋعا، ماقتان تۇتۋعا شاقىرامىن.
وي قوزعاۋ
اتا - انا دەگەن كىم؟
گۇلدىڭ بەينەسىن كەلتىرىپ گۇلدىڭ جاپىراقشالارىنىڭ ىشىنە وقۋشىلار جاۋاپتارىن جازادى. مىسالى: قامقورشىم، تاربيەشىم، جانىمنىڭ ساياسى، اسىراۋشىم ت. ب
وتباسىنداعى قىز بالانىڭ مىندەتتەرى:
- اناڭا كومەكتەس.
- باجىلداپ، ايعايلاپ سويلەمە.
- بەيۋاقىتتا ۇيىقتاما.
- قوناق كۇتۋدى ۇيرەن.
- ءۇيدىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبول.
- ءۇيدى تازا ۇستا.
- تاماق جاساپ ۇيرەن.
- قولونەردى ۇيرەن.
- تازا سويلەي ءبىل.
- توسەكتەن تۇرعان سوڭ، توسەكتى جينا.
- تاماق ىشكەن سوڭ، ىدىستى ەرتەڭگە قالدىرماي جۋ.
- ەشنارسەنى ايتقىزباي، ءوزىڭ ءبىلىپ ىستە.
- بارىنشا سىپايى، يناباتتى بول
- ايتىلعان تاپسىرمانى ۋاقىتىندا ورىندا.
- اناڭمەن، جەڭگەڭمەن سىرلاس.
- بوتەن ادامعا سىر ايتپا.
اتا - انامەن بالا اراسىنداعى 7 - قاتەلىك:
1 - قاتەلىك: بالالاردى ورىنسىز ەركەلەتۋ.
2 - قاتەلىك: نە ىستەسەڭ ونى ىستە ماعان ءبارى ءبىر دەپ ايتۋ.
3 - قاتەلىك: اسا قاتالدىق ياعني مەن نە ايتسام سونى ورىنداۋىڭ كەرەك، ويتكەنى مەن سەنىڭ اتا – انا - انامىن دەپ ايتۋ.
4 - قاتەلىك: ەگەر سەن مەن قالاعانداي بولماساڭ مەن سەنى جاقسى كورمەيمىن دەپ ايتۋ.
5 - قاتەلىك: ساعان كوڭىل بولۋگە ۋاقىتىم جوق دەپ ايتۋ.
6 - قاتەلىك: بالاڭىزدى بارشىلىققا باۋلىماۋ.
7 - قاتەلىك: بالاڭىزدىڭ ىسىنە، كوڭىل – كۇيىڭىزگە قاراپ باعا بەرۋ، ياعني كوڭىل – كۇيىڭىز ناشار بولسا ونىڭ قۋانىشىنا ورتاقتاسپاۋ، اڭگىمەسىنە قۇلاق اسپاۋ ت، س، س،
سۇراقتار:
1. ءسىزدىڭ بويىڭىزدا، ءسىزدىڭ ويىڭىزشا قانداي جاقسى قاسيەتتەر بار؟
2. ەگەر سىزدىكى دۇرىس بولماسادا اناڭىزدان كەشىرىم سۇراي الاسىز با؟
3. شىدامدى دەگەن نە؟ شىدامدىلىق قاسيەتىن قالىپتاستىرۋدا ءسىز قانداي رول اتقاراسىز؟
4. «ونەگەلى وتباسى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىز؟ ت. ب
سيتۋاسيالىق سۇراقتار
«قىمبات ماشينا» اڭگىمەسى
«بىردە اكەسى امانعا جاڭا ويىنشىق ساتىپ اكەلىپ بەردى دە: «سىندىرۋشى بولما، قىمباتقا ساتىپ الدىم»- دەيدى. قانداي ويىنشىق دەسەيشى. قارا بوياۋى جالتىلداعان ادەمى ماشينا. كەلەسى كۇنى امان جاڭا ويىنشىعىن قۇشاقتاپ اۋلاعا شىقتى. سىرتتا ونى راحات، قانات، مۇسا قورشاپ الدى.
- قاراڭدارشى، پاپام اپەردى. امان ماشيناسىن قۇشاعىنان شىعارماي ماقتانا سويلەدى.
- كەلشى كورەيىك...
بەرە تۇرشى جۇرە مە ەكەن؟
- قانداي ادەمى، كەل. وينايىق.
امان ويىنشىعىن قۇشاقتاپ ولارعا بەرمەي قويدى. ءارى - بەرىدەن سوڭ راحات تا، قانات تا، مۇسا دا ءوز بەتتەرىمەن ويناپ كەتتى. امان ويىنشىقتى ۇيگە اكەلىپ، توسەگىنىڭ استىنا قويدى دا سىرتقا شىقتى. قاراسا، بالالار وزدەرىنشە ارىق قازىپ ويناپ ءجۇر ەكەن. امان قىزىعىپ، جۇگىرىپ قاستارىنا كەلدى.
- مەن دە وينايىنشى.
- ال، بالالار بولسا ۇندەمەي، ويىندارىن جالعاستىرا بەردى.»
سۇراقتار:
1. اڭگىمەدەن نە تۇسىندىڭىزدەر؟
2. كىم قاتەلىك جىبەردى دەپ ويلايسىزدار؟
3. امان كىنالى مە؟
4. اماننىڭ اكەسىنىڭ ورنىندا سىزدەر قايتەر ەدىڭىزدەر؟
تاپسىرما: بەرىلگەن سۋرەتتەرگە توپ بويىنشا شىعارماشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋ.
1. «شاڭىراعىم شاتتىعىم» تاقىرىبىندا شاعىن شىعارما جازۋ؛
2. اتا - انا تۋرالى ماقال - ماتەلدەر جازۋ؛
3. «مەنىڭ انام»، «مەنىڭ اكەم» نەمەسە «مەنىڭ وتباسىم» تاقىرىپتارىنا ولەڭ شىعارۋ؛
قورىتىندى: ادامنىڭ بەت الپەتىنەن، ءىس - ارەكەتىنەن كورىنىپ تۇراتىن شىنايى قاسيەت ول – مەيىرىمدىلىك. سوندىقتان كىمدە - كىم باسقا ادامنىڭ اقىل - ويى، مۇددە تىلەگىن دۇرىس سەزىنىپ، وعان شاماسى كەلگەنشە كومەكتەسسە، سول ادامدى دەمەپ - جەبەسە ول مەيىرىمدىلىككە جاتادى.
You Might Also Like
