شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى. دوڭگەلەك اۋدانى. شار.
اقتوبە وبلىسى، تەمىر اۋدانى،
№4 شۇبارقۇدىق ورتا مەكتەبىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
تامپيلوۆا جايناگۋل
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى. دوڭگەلەك اۋدانى. شار.
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك ماقساتى: π سانى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن تابۋدى ۇيرەتۋ جانە شار مەن سفەرا تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
دامىتۋ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىن، كەڭىستىك دەنەلەرىن ەلەستەتۋ جانە تەوريالىق ءبىلىم ناتيجەلەرىن ەسەپتەر شىعارۋدا قولدانا ءبىلۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: فورمۋلالارمەن ەسەپ شەشىمىن ىزدەۋگە، تياناقتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى حابارلاۋ، يكەم مەن داعدىلارىن جەتىلدىرۋ ساباعى
ساباق كورنەكىلىگى: كارتوچكالار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، گلوبۋس، شاريكتەر.
ساباق ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، جالپىلاي سۇراق بەرۋ، پراكتيكالىق.
ءپانارالىق بايلانىس: گەومەتريا، گەوگرافيا، تاريحي ماعلۇماتتار.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ، اۋىزشا سۇراقتار قويۋ.
3. جاڭا ساباقتى بايانداۋ
4. دەڭگەيلىك تاپسىرمالار
5. سەرگىتۋ ءساتى
6. ۇيگە تاپسىرما
جاڭا ساباقتى كىتاپتاعى مىسالدار ارقىلى، ولاردىڭ شىعارۋ جولدارى ارقىلى تۇسىندىرەمىن. π سانىنىڭ قانداي سان ەكەنىنە توقتالامىن.
الدىمەنەن ينتەراكتيۆتى تاقتاداعى سۋرەتتەرگە توقتالايىق.
بۇل سۋرەتتەن قانداي ايىرماشىلىق بايقاعاندارىن تىڭدايمىن دا ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرامىن.
دوڭگەلەكتە اۋدان، ال شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى بولاتىنىنا كوڭىل اۋدارتامىن.
دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى مەن شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن انىقتاعاندا π سانى وتە قاجەت. بۇل ساندى بارىڭە دە بەلگىلى، ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى پيفاگور اشقان. بۇل سان شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىنىڭ ونىڭ ديامەترىنەن قانشا ەسە ۇلكەن ەكەندىگىن كورسەتەدى. π - ءدىڭ جۋىق ءمانى – 3، 14. كوبىنەسە ەسەپتەۋلەردە π - ءدىڭ ءمانى شەكتەۋسىز وندىق بولشەك، ءارى يرراسيونال سان بولعان سوڭ جوعارىداعىداي 3، 14 سانى تۇرىندە قولدانادى. ەندى نازارلارىن ينتەراكتيۆتى تاقتاداعى فورمۋلالارعا اۋدارامىن.
بۇل فورمۋلالاردى قولدانىپ العاشقى ءۇش جاتتىعۋدى شىعارىپ كورسەتەمىن.
كارتوچكامەن ەسەپتەر شىعارتامىن.
ەندى مىسالدار كەلتىرە وتىرىپ شار مەن سفەرا جونىندە تۇسىنىك بەرەمىن.
مىسالى: گلوبۋس، شاريكتەر، دوپ جانە ت. ب. ال شاردىڭ بەتكى قاباتى - سفەرا. “سفەرا”- گرەك ءسوزى، قازاقشا “دوپ” دەگەندى بىلدىرەدى.
جاڭا ساباقتى پىسىقتاۋ ءۇشىن دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىندالادى.
5. ەندى سەرگىتۋ جاتتىعۋلارىنا كەزەك كەلدى:
1. تومەندەگى فيگۋرالاردىڭ قايسىسىنا ىشتەي شەڭبەر سالىنبايدى؟
2. مىنا سوزدەردىڭ ىشىندەگى ارتىق ءسوز:
a) گلوبۋس ءا) ديسكى ب) دوپ ۆ) قاربىز
3. بورەنەنى جاتقىزىپ ءتىپ - تىكە كەسسەك قيىندىسىندا قانداي فيگۋرا، ال تۇرعىزىپ ءتىپ - تىكە كەسسەك قيىندىسىندا قانداي فيگۋرا پايدا بولادى؟
ۇيگە تاپسىرما:
“شەڭبەر” جانە ”دوڭگەلەك” ءسوزجۇمباقتارىن قۇراستىرىپ كەلۋ، وتىلگەندى قايتالاۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
№4 شۇبارقۇدىق ورتا مەكتەبىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
تامپيلوۆا جايناگۋل
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى. دوڭگەلەك اۋدانى. شار.
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك ماقساتى: π سانى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن تابۋدى ۇيرەتۋ جانە شار مەن سفەرا تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
دامىتۋ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىن، كەڭىستىك دەنەلەرىن ەلەستەتۋ جانە تەوريالىق ءبىلىم ناتيجەلەرىن ەسەپتەر شىعارۋدا قولدانا ءبىلۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: فورمۋلالارمەن ەسەپ شەشىمىن ىزدەۋگە، تياناقتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى حابارلاۋ، يكەم مەن داعدىلارىن جەتىلدىرۋ ساباعى
ساباق كورنەكىلىگى: كارتوچكالار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، گلوبۋس، شاريكتەر.
ساباق ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، جالپىلاي سۇراق بەرۋ، پراكتيكالىق.
ءپانارالىق بايلانىس: گەومەتريا، گەوگرافيا، تاريحي ماعلۇماتتار.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ، اۋىزشا سۇراقتار قويۋ.
3. جاڭا ساباقتى بايانداۋ
4. دەڭگەيلىك تاپسىرمالار
5. سەرگىتۋ ءساتى
6. ۇيگە تاپسىرما
جاڭا ساباقتى كىتاپتاعى مىسالدار ارقىلى، ولاردىڭ شىعارۋ جولدارى ارقىلى تۇسىندىرەمىن. π سانىنىڭ قانداي سان ەكەنىنە توقتالامىن.
الدىمەنەن ينتەراكتيۆتى تاقتاداعى سۋرەتتەرگە توقتالايىق.
بۇل سۋرەتتەن قانداي ايىرماشىلىق بايقاعاندارىن تىڭدايمىن دا ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرامىن.
دوڭگەلەكتە اۋدان، ال شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى بولاتىنىنا كوڭىل اۋدارتامىن.
دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى مەن شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن انىقتاعاندا π سانى وتە قاجەت. بۇل ساندى بارىڭە دە بەلگىلى، ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى پيفاگور اشقان. بۇل سان شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىنىڭ ونىڭ ديامەترىنەن قانشا ەسە ۇلكەن ەكەندىگىن كورسەتەدى. π - ءدىڭ جۋىق ءمانى – 3، 14. كوبىنەسە ەسەپتەۋلەردە π - ءدىڭ ءمانى شەكتەۋسىز وندىق بولشەك، ءارى يرراسيونال سان بولعان سوڭ جوعارىداعىداي 3، 14 سانى تۇرىندە قولدانادى. ەندى نازارلارىن ينتەراكتيۆتى تاقتاداعى فورمۋلالارعا اۋدارامىن.
بۇل فورمۋلالاردى قولدانىپ العاشقى ءۇش جاتتىعۋدى شىعارىپ كورسەتەمىن.
كارتوچكامەن ەسەپتەر شىعارتامىن.
ەندى مىسالدار كەلتىرە وتىرىپ شار مەن سفەرا جونىندە تۇسىنىك بەرەمىن.
مىسالى: گلوبۋس، شاريكتەر، دوپ جانە ت. ب. ال شاردىڭ بەتكى قاباتى - سفەرا. “سفەرا”- گرەك ءسوزى، قازاقشا “دوپ” دەگەندى بىلدىرەدى.
جاڭا ساباقتى پىسىقتاۋ ءۇشىن دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىندالادى.
5. ەندى سەرگىتۋ جاتتىعۋلارىنا كەزەك كەلدى:
1. تومەندەگى فيگۋرالاردىڭ قايسىسىنا ىشتەي شەڭبەر سالىنبايدى؟
2. مىنا سوزدەردىڭ ىشىندەگى ارتىق ءسوز:
a) گلوبۋس ءا) ديسكى ب) دوپ ۆ) قاربىز
3. بورەنەنى جاتقىزىپ ءتىپ - تىكە كەسسەك قيىندىسىندا قانداي فيگۋرا، ال تۇرعىزىپ ءتىپ - تىكە كەسسەك قيىندىسىندا قانداي فيگۋرا پايدا بولادى؟
ۇيگە تاپسىرما:
“شەڭبەر” جانە ”دوڭگەلەك” ءسوزجۇمباقتارىن قۇراستىرىپ كەلۋ، وتىلگەندى قايتالاۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
