InfoHub Logo

شەڭگەل (ستالنيك پاشەننىي، لات. Ononis arvensis) — بيىكتىگى 50 سانتيمەترگە دەيىن جەتەتىن، بۇتالى وسىمدىك. ساباقتارى قىزىل قوڭىر ءتۇستى، ءتۇزۋ ءارى تىك وسەدى، بۇتاقتارى كوپ. جاپىراقتارى كەزەكتەسىپ ورنالاسقان، ساعاقتارى ۇزىن، تومەنگى جاعىنداعى جانە ورتا شەتىندەگى جاپىراقتارى ۇش-ۇشتەن قوساقتالىپ تۇرادى. گۇلدەرى — ءىرى، اشىق قىزىل ءتۇستى، گۇل ساباقتارى قىسقا، گۇلدەرى ماساق تارىزدەنىپ بۇتاقتارىنىڭ ۇش جاعىنداعى جاپىراقتارىنىڭ قۋىسىندا ەكى-ەكىدەن جينالىپ تۇرادى. گۇل ءتاجى بەس گۇل جاپىراقشالارىنان كۇرالعان. گۇل جاپىراقشالارى گۇل توستاعانشاسىنىڭ قالاقشالارىنان ۇزىنىراق. وڭاي اشىلاتىن بۋىلتىق كاۋاشاقتا ەكى تۇقىم بار. شەڭگەل ماۋسىم-تامىز ايلارىندا گۇلدەيدى. ول وزەندەردىڭ جاعالارىندا، دالالى ايماقتاردا، شابىندىقتاردا، بۇتالاردىڭ اراسىندا وسەدى.

دارىلىك ماقسات ءۇشىن شەڭگەلدىڭ تامىرىن كۇزدە قازىپ الادى. قۇرامىندا ونونين، ونونيد دەگەن گليكوزيدتەر، ونوسەرال، وگوكول، يلىك زاتتار، ەفير مايلارى بار. شەڭگەل تامىرىنىڭ تەر شىعاراتىن، ءىش جۇرگىزەتىن، نەسەپ ايدايتىن قاسيەتتەرى بار. وسىعان بايلانىستى حالىق مەديسيناسىندا شەڭگەل تامىرىمەن شەمەندى، سارىپتى (پوداگرانى)، ريەۆماتيزمدى ەمدەيدى. سونىمەن قاتار بۇيرەككە جانە قۋىققا تاس بايلانعاندا دا ونىڭ تامىرىن ءدارى رەتىندە پايدالانادى. ءىش جۇرگىزەتىن قاسيەتىن گەموررويدى ەمدەگەندە پايدالانادى. مۇندايدا اۋرۋدىڭ ءىشى دۇرىس ءجۇرىپ، جاعدايى جاقسارادى، ءدارىنى ىشكەن سوڭ 1 اپتادان كەيىن گەمورروي تۇيىندەرىنەن قان كەتۋى توقتادادى.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

ۇنتاقتالعان وسىمدىك تامىرىنىڭ 30 گرامىن 1 ليتر سۋعا سالادى دا، جارتى ءليترى قالعانشا قايناتادى. دايار بولعان ءدارىنى ءسۇزىپ الىپ، 1 ستاكاننان كۇنىنە 3 مەزگىل ىشەدى. نەسەپ ايدايتىن ءدارى رەتىندە ۇنتاقتالعان وسىمدىكتىڭ 30 گرامىن قايناپ تۇرعان 1 ستاكان سۋعا جارتى ساعات تۇندىرادى دا، 1 اس قاسىقتان كۇنىنە 4-6 رەت ىشەدى.

---