InfoHub Logo

تۇيە تىكەن (تاتارنيك كوليۋچيي، لات. Onopórdum acánthium) — بيىكتىگى 2 مەترگە دەيىن جەتەتىن، ەكى جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. ساباعى تىك وسەدى، جوعارعى جاعىندا بۇتاقتارى كوپ بولادى. ساباعىنىڭ ەكى جاعىندا ەنى 1 سانتيمەتردەي، سوزىلعان تىكەنەكتى ۇلپىلدەگى بار. وسىمدىكتىڭ ءون بويىن قىسقا تۇك باسقان. جاپىراقتارى ءىرى، شەتتەرى تىكەندى ءارى ۇلكەن-ۇلكەن ويىقتارى بار. گۇل كورزەڭكەلەرى دوڭگەلەك، شار ءتارىزدى، اشىق قىزىل ءتۇستى بولادى جانە ولار وسىمدىكتىڭ جوعارعى جاعىنا ورنالاسقان. جاز ايلارىندا گۇلدەيدى. ول جولدىڭ جيەگىندە، تاستاقتى بەتكەيلەردە، بوس جاتقان جانە ەگىستىك جەرلەردە، دالالى ايماقتاردا وسەدى.

ءدارى جاساۋ ءۇشىن وسىمدىكتىڭ گۇل كارزەڭكەلەرىن، جاپىراقتارىن گۇلدەگەن كەزىندە جيناپ الادى. ونىڭ قۇرامىندا ينسۋلين، فلاۆوندار مەن ساپونيندەر، الكالويدتار بار. جالپى بۇل وسىمدىك از زەرتتەلگەن. ال جۇرگىزىلگەن كەيبىر زەرتتەۋلەر تۇيە تىكەننەن جاسالعان دارىلەردىڭ جۇرەك بۇلشىق ەتتەرىنىڭ كۇشىن ارتتىراتىن، قان قىسىمىن جوعارىلاتاتىن، نەسەپ ايدايتىن، قان توقتاتاتىڭ، ميكروبتاردى جوياتىن قاسيەتتەرىنىڭ بار ەكەندىگىن انىقتادى.

حالىق مەديسيناسىندا تۇيە تىكەننىڭ جاپىراعى مەن گۇل كارزەڭكەلەرىنىڭ تۇنباسى ريەۆماتيزمدى جانە قۋىق اۋرۋلارىن ەمدەۋ ءۇشىن قولدانىلادى. بۇل وسىمدىكتىڭ نەرۆ جۇيەسىن تىنىشتاندىراتىن جانە تىرىسپاعا قارسى اسەر ەتەتىن قاسيەتتەرى دە بار. دەنە سىرتىنداعى ءىرىڭدى جارالاردى، تەرى اۋرۋلارىن ەمدەۋ ءۇشىن دە پايدالانىلادى. بولگار حالىق مەديسيناسىندا جوتەلدى باسۋ ءۇشىن، برونح دەمىكپەسىن، جۇرەكتىڭ قالىپتان تىس قاتتى سوعۋىن ەمدەۋ ءۇشىپ قولدانىلادى.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

وسىمدىكتىڭ جاپىراقتارى مەن گۇل كارزەڭكەلەرىنىڭ ۇنتاقتالعان 20 گرامىن قايناپ تۇرعان 1 ستاكان سۋعا سالىپ جارتى ساعات تۇندىرادى دا، 1 اس قاسىقتان كۇنىنە 3 مەزگىل ىشەدى. قۋىق اۋرۋلارىن ەمدەۋ ءۇشىن جاسالعان وسىنداي تۇنبادان 1 ستاكاننان كۇنىنە 3 مەزگىل ىشەدى. بۇل تۇنبانى دەنە سىرتىنداعى جارالاردى ەمدەۋ ءۇشىن دە پايدالانۋعا بولادى.

---