InfoHub Logo

شەگىرشىن (لابازنيك ۆيازوليستنىي، Filipendula ulmaria (L.) Maxim.) — بيىكتىگى 1-2 مەترگە جەتەتىن، كوپ جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. ساباعى تىك، جوعارعى جاعىندا جايىلا وسەدى. جاپىراقتارى قاۋىرسىن ءتارىزدى، شەتتەرى ارا ءتىستى، 2-4-تەن جۇپتالىپ قاراما-قارسى ورنالاسقان. جاپىراقتارىنىڭ تومەنگى جاعىندا اقشىل كوك (بوزعىل) ءتۇستى، كيىز ءتارىزدى ۇيىسقان قالىڭ تۇگى بار. گۇلدەرى مايدا، اق نەمەسە سارى ءتۇستى، وسىمدىكتىڭ جوعارعى جاعىندا شوعىرلانا وەكەن. گۇل جاپىراقشاسى دا، گۇل توستاعانشاسىنىڭ قالاقشالارى دا بەس-بەستەن. جەمىسى كوپتەگەن كىشكەنە جاڭعاقشالاردان تۇرادى.

شەگىرشىن ىلعالدى شابىندىقتاردا، ورماننىڭ شەتتەرىندە، سايلاردا، وزەن جاعاسىندا، بۇتالاردىڭ اراسىندا وسەدى. ءدارى جاساۋ ءۇشىن ونىڭ جەر بەتىندەگى بولىگىن گۇلدەگەن كەزىندە، ال تامىرىن ەرتە كوكتەمدە نەمەسە كۇزدە جينايدى. شەگىرشىننىڭ قۇرامىندا گاۋلتەرين جانە سپيرەين دەگەن گليۋكوزيدتەر بار. گاۋلتەريننەن مەتيلساليسيلاتتى ءبولىپ الۋعا بولادى. سوندىقتان وسى وسىمدىكتىڭ تامىرىنان جاسالعان دارىدەر اپتەكالاردا ساليمەنت، كاپسين، بومبەنگي، بالزام، سانيتاس دەگەن اتتارمەن ساتىلاتىن ءبىرسىپىرا مەتيلساليسيلاتتى دارىلەردىڭ ورنىنا جۇرەدى.

عىلىمي مەديسينادا شەگىرشىندى بۇلشىق ەتتەر مەن بۋىندار اۋىرعاندا دەنەگە جاعۋ ءۇشىن كەڭىنەن قولدانادى. حالىق مەديسيناسىندا بۇل وسىمدىكتىڭ سۋلى تۇنبالارى مەن ماي دارىلەرىن ريەۆماتيزمدى، قۋىق پەن بۇيرەك اۋرۋلارىن، گەموررويدى ەمدەۋ ءۇشىن پايدالانادى، اسقازان قاتتى ءتۇيىلىپ اۋىرعاندا دا ەمگە قولدانىلادى. سونىمەن قاتار ونىڭ تەر شىعاراتىن، ءوت ايدايتىڭ قاسيەتتەرىن پايدالانىپ، دەنەدەگى ىسىكتەردى قايتارۋ ءۇشىن، سارىپتى (پوداگرانى) ەمدەۋ ءۇشىن پايدالانادى. ايەلدەردىڭ اق ەتەككىرى كەلگەندە، دەنەگە شيقان شىققاندا جانە دەنە سىرتىنداعى ءىرىڭدى جارالاردى ەمدەۋ ءۇشىن دە پايدالانادى. جىلان شاققاندا نەمەسە يت قاپقاندا دەنەدەگى جاراقاتقا وسىمدىكتىڭ كەپتىرىپ ۇنتاقتالعان تامىرىن سەبەدى.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

1 شاي قاسىق ءشوپ ۇنتاعىن 1 ستاكان قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ 20 مينۋت تۇندىرادى دا، 1 كۇن ىشىندە بىرتىندەگى تۇگەل ءىشىپ تاۋىسادى. دەنەدەگى جارالاردى ەمدەۋ ءۇشىن وسىمدىكتىڭ ۇنتاقتالعان 1 اس قاسىعىن 1 ليتر سۋعا سالىپ، جارتى ساعات قايناتادى دا، دايار بولعان دارىمەن دەنەدەگى ءار ءتۋرلى جاراقاتتاردى جۋادى. ءمايدارى جاساۋ ءۇشىن وسىمدىكتىڭ تامىرىن ۇنتاقتاپ، ونىڭ ءبىر اس قاسىعىن سيىر مايىنىڭ بەس اس قاسىعىنا ارالاستىرادى دا، سىرقىراعان بۋىندارعا، شونداناي نەرۆىسى قابىنعاندا بەلگە جاعادى.

---