سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 كۇن بۇرىن)
شەشەنگە قويىلاتىن تالاپتار
س. عابباسوۆ اتىنداعى جوببم كمم
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
تولەۋوۆا امانجان تالعار قىزى

11 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: شەشەنگە قويىلاتىن تالاپتار
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: شەشەنگە قويىلاتىن تالاپتاردى ءبىلۋ، شەشەندىك ونەر تۋرالى العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ، شەشەن سويلەۋگە ماشىقتاندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: شەشەندىك سوزدەردى وقىتا وتىرىپ، وقۋشى بويىنا كوركەم، ادەبي سويلەۋ ونەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن ارتتىرۋ، ءوز پىكىرىن ايتا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: شەشەندىك ءسوز ونەرىنىڭ قۇدىرەتىن سەزىنۋگە باۋلۋ جانە تۋعان ەلىنىڭ تاريحىن، ادەبي مۇراسىن ساقتاي وتىرىپ، ادەبي تىلدە سويلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: پىكىرتالاس ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: ءسوز ءادىسى، كورنەكىلىك ءادىسى، سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، وي قوزعاۋ، جازىلىم، تىڭدالىم، وقىلىم، تەست سۇراقتارى مەن ءسوزجۇمباق شەشۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كومپيۋتەر، سلايد، پلاكات، دەڭگەيلىك تاپسىرما بويىنشا كارتوچكا، باعالاۋ پاراعى، تاقتا.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح، حيميا، ومىرمەن بايلانىس

ساباقتىڭ بارىسى: 1 ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
2 ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
تەست سۇراقتارى
1. 1 شەشەندىك ءسوزدىڭ تۇرلەرىن كورسەت.
ا)* ارناۋ، تولعاۋ، داۋ
ب) جۋان، جىڭىشكە، اشىق، قىساڭ
س) ارالاس، ساباقتاس، سالالاس

2 تومەندەگى سويلەمنەن قۇرمالاس سويلەمدى كورسەت.
ا) بەلگىسىز سولدات اعاش اراسىنا سۇڭگىپ كەتە باردى.
ب) * سوقانىڭ ءتىسى تونعا تيسە، اۋىزىڭ مايعا تيەر.
س) مەن - باستاۋىشى.

3 قازاق حالقىنىڭ العاشقى ءبيى كىم
ا) مالايسارى بي
ب) تولە بي
س) *مايقى بي

4 قازاق تىلىندە قوسىمشانىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ا) 4
ب) *2
س) 3

5 شەشەندىك ارناۋ دەپ نەنى ايتامىز؟
ا) *ءبىر ادامعا ارنايى ايتىلعان سالەم، سىن، ءازىل، باتا
ب) زاتتىق ماسەلەلەردى زەرتتەيتىن ادەت زاڭى
س) شەشەندىك ماقال، ناقىل، مىسال، جۇمباق

6 سوزدىك قۇرام دەگەن نە؟
ا) جالپى حالىققا ورتاق سوزدەر
ب) *تىلدەگى سوزدەردىڭ جيىنتىعى
س) قولدانىستان شىعىپ قالعان سوزدەر جيىنتاعى

7 قازاق شەشەندىك ونەرى نەشە كەزەڭنەن تۇرادى؟
ا) 5
ب) 6
س) *4

8 تاۋەلدەنگەن ءسوزدى انىقتا.
ا) ۇستازبىن
ب) ۇستازعا
س) *ۇستازىم

9 قازىرگى كەزدەگى شەشەندىكتىڭ تۇرلەرى قانشا؟
ا) 3
ب) 6
س) * 5

10 تومەندە جاقسىز سويلەم بار ما؟
ا) *ساباقتان كەشىگۋگە بولمايدى.
ب) بالالار كىتاپحاناعا كىردى
س) اۋىل. توپتالعان ادامدار.

2. جاڭا ساباق: بالالار بۇگىن ءبىز شەشەنگە قويىلاتىن تالاپتارمەن تانىسا وتىرىپ، كوپشىلىك الدىندا سويلەۋ مادەنيەتىن ءبىلىپ، ۇيرەنەمىز.
«شەشەندىك - ءبىلىم ناتيجەسى» دەگەن سيسەرون شەشەن بولۋ ءۇشىن ەڭ باستى ءۇش نارسەنى اتاپ كورسەتكەن. ول:
ادام بويىنداعى تالانت
تەرەڭ ءبىلىم
قالىپتاسقان داعدى
شەشەندىك ونەر – ۇلى ونەر. ونى يگەرۋ، وعان يە بولۋ وڭاي ءىس ەمەس. سوندىقتان دا شەشەندەرگە ارتىلار جاۋاپكەرشىلىك پەن قويىلاتىن تالاپ تا ۇلكەن
شەشەنگە قويىلاتىن تالاپتار:
بىرىنشىدەن - تىلدىك قابىلەتى مول
ەكىنشىدەن - بىلىمدىلىك
ۇشىنشىدەن - شىنشىلدىق
تورتىنشىدەن - سويلەيتىن ماسەلەنى
انىق ءبىلۋ
بەسىنشىدەن - جيناقىلىق
التىنشىدان – اڭعارىمپازدىق

شەشەن ادام كوپشىلىك الدىندا سويلەيتىن بولعاندىقتان، شەشەن ءوزىن ۇستاۋ ادەبىن ءبىلىپ، مادەنيەتتىلىك ساقتاۋى ءتيىس.

شەشەننىڭ ءوزىن ۇستاۋ ادەبى مەن مادەنيەتى
بىرىنشىدەن - بەت - ءجۇزى، دەنە قيمىلى شەشەن ءسوزىنىڭ تابيعاتىنا سايكەس بولۋى ءتيىس
ەكىنشىدەن - بەت - ءجۇزى، دەنە قيمىلى كومەكشى قۇرال بولۋى ءتيىس
ۇشىنشىدەن - ىم - يشارا شەشەن ءسوزىنىڭ اسەرلىگىن ارتتىرۋى ءتيىس
تورتىنشىدەن - ىم - يشارا تابيعي بولۋى ءتيىس
بەسىنشىدەن - داۋىس سازدىلىعى، ماقام، ءسوز ىرعاعى، كىدىرىس

ساباقتى ءتۇسىندىرىپ بولعاننان كەيىن وقۋلىقپەن جۇمىس جۇرگىزۋ.

3. جاتتىعۋ جۇمىسى: 81 - بەت 75 – جاتتىعۋ
بەرىلگەن تاقىرىپتار توڭىرەگىندە وي الماسۋ.
1 مۇناي ءوندىرىسى - قازاقستان بيۋدجەتىنىڭ ەڭ ماڭىزدى كىرىس كوزى بولىپ تابىلادى.
2 اينالىمداعى اقشا سانى كوبەيگەن سايىن، ونىڭ قۇنى كەميدى.
3 قوعامدى دامىتۋداعى شاعىن بيزنەستىڭ ءرولى.
سىنىپ ءۇش توپقا بولىنەدى. ءار توپتىڭ ءوز اتاۋى بولادى. توپ باسشىلارى توبىنىڭ اتىن تانىستىرادى. توپ باسشىسىنا باعالاۋ پاراقتارى تاراتىلادى.

4. “وتكەنگە قارايىق” ءسوزجۇمباق بۇل ءسوزجۇمباقتى دۇرىس شەشسەك «شەشەندىك ونەر» دەگەن ءسوز شىعادى.
1 دوستىق ءسوزىنىڭ ءانتونيمى
2 “بۇل داۋىردە ءوز ءتىلىن، ادەبيەتىن بىلمەگەن، قادىرلەمەگەن ادام تولىق ءماندى ينتەلليگەنت ەمەس”- دەگەن كىم؟
3 “ءتىل بايلىعى، ءتىل تازالىعى - ۇلت قاسيەتىنىڭ، سالت - ساناسىنىڭ نەگىزگى بەلگىسى” – دەگەن كىم؟
4 جاڭبىر جاۋسا، جەر جەتىم.
باسشى بولماسا، نە جەتىم؟
5 قازاقتىڭ تۇڭعىش ساياحاتشى عالىمى
6 شەشەندىك ءسوزدىڭ ءبىر ءتۇرى؟
7 “شۋتكا ءسوزىن اۋدار”
8 كىشى ءجۇزدىڭ ءبيى كىم بولدى؟
9 “يسكۋسستۆو” ءسوزىن اۋدار
10 “قۇتتى بىلىك” جازبا ادەبيەتىنىڭ اۆتورى كىم؟
11 تاۋكە حاننىڭ ورداسىندا قازاقتىڭ ادەت - عۇرىپ زاڭدارىنىڭ جيىنتىعى قالاي اتالدى؟
12 پىكىرتالاستىڭ ءبىر ءتۇرى

6. سويلەم تالداۋ، تاقتامەن جۇمىس.

«بايلىعىمىز دا، باقىتىمىز دا بولعان ماڭگىلىك تاۋەلسىزدىگىمىزدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاي ءبىلۋىمىز كەرەك».
3 وقۋشى تاقتاعا شىعادى، وسى سويلەمگە سينتاكسيستىك، يورفولوگيالىق، «تاۋەلسىزدىك» دەگەن سوزگە فونەتيكالىق تالداۋ جاسايدى.

7. دەڭگەيلىك تاپسىرمالار. (3 وقۋشى تاقتادا تالداۋ جۇمىسىن جاساپ جاتقان ساتتە، سىنىپتىڭ وزگە وقۋشىلارمەن دەڭگەيلىك تاپسىرمالارمەن جۇمىس جۇرگىزەدى.

كارتوچكا 1
1 داۋىستى دىبىس دەگەن نە؟ تۇرلەرىنە اجىرات
2 تۇراقتى ءسوز تىركەسى دەگەن نە؟ مىسال كەلتىر
3 جىكتىك جالعاۋلارىن اتا. مىسال كەلتىر

كارتوچكا 2
1 ىقپال دەگەن نە، نەشە ءتۇرى بار، اتا، مىسال كەلتىر.
2 سالت جانە ساباقتى ەتىستىك دەگەن نە؟ مىسال كەلتىر.
3 سويلەم مۇشەلەرى دەگەن نە؟ نەشە ءتۇرى بار؟ اتا.

كارتوچكا 3
1 تاۋەلدىك جالعاۋلارىن اتا. مىسال كەلتىر
2 ومونيم دەگەن نە؟ مىسال كەلتىر
3 دەرەكتى جانە دەرەكسىز زات ەسىم دەگەن نە؟ مىسال كەلتىر

كارتوچكا 4
1 ەسىمشەنىڭ جۇرناقتارىن اتا.
2 سالالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەن نە؟
3 ديالەكت دەگەن نە؟ مىسال كەلتىر

كارتوچكا 5
1 تابۋ. مىسال كەلتىر.
2 ورفوگرافيا مەن ورفوەپيانىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟ مىسال كەلتىر
3 وسى شاق ەتىستىك. مىسال كەلتىر.

وقۋشىلاردىڭ ءتىلىنىڭ دامۋىن، بۇگىنگى ساباقتى قانشالىقتى مەڭگەرگەنىن بايقاۋ بارىسىندا “ مەكتەپ ەرەجەسى ءارقاشان ساقتالا ما؟” – دەگەن تاقىرىپتا پىكىرتالاس ۇيىمداستىرۋ. ءوقۋشىلار 2 توپقا ءبولىنىپ، جاقتاۋشى توپ جانە داتتاۋشى توپ بولىپ، پىكىرلەرىن ورتاعا سالادى.

بەكىتۋ:
1. شەشەنگە قانداي تالاپتار قويىلعان؟
2. شەشەندىك ءسوز دەگەندى ءوز سوزىڭمەن قالاي تۇسىندىرەر ەدىڭ؟
3. شەشەن دەپ قانداي ادامداردى ايتار ەدىڭ؟

قورىتىندى: كەز – كەلگەن ساتتە ادامنىڭ جۇرەگىندە يمان، مەيىرىم بولسا، سەنى اينالاڭدا ەشكىم قابىلدامايدى. سوندىقتان دا، سەندەردىڭ جۇرەكتەرىڭ سەزىمگە، ىقىلاسقا باي بولسىن.
بيلىك ايتۋ - وڭاي
ءبىلىپ ايتۋ - قيىن.
ەندەشە سەندەرگە كەلەشەكتە ساتتىلىك تىلەپ، بۇگىنگى ساباققا وي سالىسىپ، بەلسەندىلىك كورسەتكەن وقۋشىلارىمىزدى توپ باسشىلارىمىز قالاي باعالادى ەكەن، كورەيىك.
وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: «شىنايى شەشەن – جارقىن تۇلعا» دەگەن تاقىرىپتا ويتولعاۋ جازۋ.

تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما