شىلاۋدىڭ ەرەكشەلىگى
شىلاۋدىڭ ەرەكشەلىگى
شىلاۋدىڭ باسقا ءسوز تاپتارىنان مىناداي ايىرماشىلىقتارى بار.
1. شىلاۋدىڭ تولىق لەكسيكالىق ماعىناسى بولمايدى.
2. سويلەم ىشىندە شىلاۋ سويلەم مۇشەسى بولا المايدى.
3. شىلاۋلار ءسوز بەن ءسوزدى نە سويلەم مەن سويلەمدى بايلانىستىرادى جانە تولىق ماعىنالى ءسوزدىڭ جەتەگىندە قوسىمشا ءمان ۇستەي قولدانىلادى.
4. شىلاۋلار تۇرلەنبەيدى. شىلاۋلار – لەكسيكالىق ماعىناسىنان ايرىلۋ ناتيجەسىندە پايدا بولعان سوزدەر
• شىلاۋلار بىلدىرەتىن مانىنە قاراي 3 تۇرگە بولىنەدى
1. سەپتەۋلىك
2. جالعاۋلىق
3. دەمەۋلىك
• شىلاۋلاردىڭ ەملەسى: شىلاۋلاردىڭ كوپشىلىگى وزدەرى قاتىستى سوزدەن بولەك جازىلادى جانە كەيبىرى دەفيس ارقىلى جازىلادى.
1. جانە، مەن (بەن، پەن) شىلاۋلارى قايتالانباي قولدانىلادى. بۇل جالعاۋلىقتار بايلانىستىرعان سوزدەر مەن سويلەمدەردىڭ اراسىنا ءۇتىر قويىلمايدى. مىسالى: كەرىمبالا مەن ءمۇراتالى بۇلار كوشىپ كەلگەن سوڭ قىدىرىپ كەلگەن.
2. دا (دە، تا، تە) شىلاۋلارى بولەك جازىلادى، ونى ءتۇسىرىپ تە ايتۋعا نەمەسە جالعاۋلىق مانىندە كەلگەندە باسقا جالعاۋلىقپەن الماستىرىپ تا قولدانۋعا بولادى. مىسالى: بالابەكتىڭ دە بارعىسى كەلدى.
3. دەفيس ارقىلى جازىلاتىن شىلاۋلار – اق،- اي،- اۋ،- مىس (- ءمىس)،- دى، (- ءدى) دەمەۋلىكتەرى ءوزى شىلاۋ بولىپ جۇمسالعان، ياعني وزىنەن بۇرىن تۇرعان سوزبەن دەفيس ارقىلى جازىلادى. مىسالى: دىڭكەلەپ شارشاعان كۇن دە ۇياسىنا بارىپ قوندى - اۋ اقىرى.
شىلاۋدىڭ باسقا ءسوز تاپتارىنان مىناداي ايىرماشىلىقتارى بار.
1. شىلاۋدىڭ تولىق لەكسيكالىق ماعىناسى بولمايدى.
2. سويلەم ىشىندە شىلاۋ سويلەم مۇشەسى بولا المايدى.
3. شىلاۋلار ءسوز بەن ءسوزدى نە سويلەم مەن سويلەمدى بايلانىستىرادى جانە تولىق ماعىنالى ءسوزدىڭ جەتەگىندە قوسىمشا ءمان ۇستەي قولدانىلادى.
4. شىلاۋلار تۇرلەنبەيدى. شىلاۋلار – لەكسيكالىق ماعىناسىنان ايرىلۋ ناتيجەسىندە پايدا بولعان سوزدەر
• شىلاۋلار بىلدىرەتىن مانىنە قاراي 3 تۇرگە بولىنەدى
1. سەپتەۋلىك
2. جالعاۋلىق
3. دەمەۋلىك
• شىلاۋلاردىڭ ەملەسى: شىلاۋلاردىڭ كوپشىلىگى وزدەرى قاتىستى سوزدەن بولەك جازىلادى جانە كەيبىرى دەفيس ارقىلى جازىلادى.
1. جانە، مەن (بەن، پەن) شىلاۋلارى قايتالانباي قولدانىلادى. بۇل جالعاۋلىقتار بايلانىستىرعان سوزدەر مەن سويلەمدەردىڭ اراسىنا ءۇتىر قويىلمايدى. مىسالى: كەرىمبالا مەن ءمۇراتالى بۇلار كوشىپ كەلگەن سوڭ قىدىرىپ كەلگەن.
2. دا (دە، تا، تە) شىلاۋلارى بولەك جازىلادى، ونى ءتۇسىرىپ تە ايتۋعا نەمەسە جالعاۋلىق مانىندە كەلگەندە باسقا جالعاۋلىقپەن الماستىرىپ تا قولدانۋعا بولادى. مىسالى: بالابەكتىڭ دە بارعىسى كەلدى.
3. دەفيس ارقىلى جازىلاتىن شىلاۋلار – اق،- اي،- اۋ،- مىس (- ءمىس)،- دى، (- ءدى) دەمەۋلىكتەرى ءوزى شىلاۋ بولىپ جۇمسالعان، ياعني وزىنەن بۇرىن تۇرعان سوزبەن دەفيس ارقىلى جازىلادى. مىسالى: دىڭكەلەپ شارشاعان كۇن دە ۇياسىنا بارىپ قوندى - اۋ اقىرى.
You Might Also Like
