سولمايتىن گۇل
كەشكى مەزگىل. كۇن ءولى ۇياسىنا قونا قويعان جوق. تابيعاتتىڭ وسىناۋ شاقتاعى سۇلۋ كورىنىستەرىن تاۋعا شىعىپ تاماشالاۋدى قارعاش ەكەۋمىز سوڭعى كەزدەرى ادەتكە اينالدىرىپ العانبىز. الدەنەگە كەشىككەن وعان قارايلاي ءتۇسىپ، ەتەكتەگى ۇساق تاستاردى ساۋدىراتا جوعارى بەتتەدىم.
تاۋ باسىنا شىققان سوڭ، اينالاڭا كوز سالعاندا نازارىڭا ءبىرىنشى تۇسەتىن كول. اسىرەسە كەشكى مەزگىلدە اينالاسىنا التىن ساۋلە شاشىپ، باتىپ بارا جاتقان كۇننىڭ قىزعىلت نۇرىمەن جارقىراعان كول "قاي جەرىمنەن ءمىن تاباسىڭ" دەگەندەي كوز تارتىپ، ءتىپتى اسەم كورىنەدى.
تومەندە كولگە اپاراتىن جول يرەلەڭدەيدى، كولگە جاقىنداي بەرە ول ەكىگە ايىرىلادى. ءبىر تارماعى وسىدان جۇزدەگەن شاقىرىم جەردە قالعان تۋعان ۇيگە، وسكەن اۋىلعا باستايدى. انە، سول جولمەن ءبىر ماشينا كەتىپ بارادى. ونىڭ دوڭعالاقتارىنىڭ كوتەرىلگەن ءالى دە جوندەلىپ ۇلگەرمەگەن جولدىڭ شاڭى اسپانعا شىعىپ جاتىر.
ءبىر مەزەت مەنىڭ كوڭىلىم دە سول جولمەن جۇيتكي اعىپ، اۋىلدان ءبىر-اق شىقتىم. كەنەتتەن باس كوتەرگەن شىرىن ساعىنىشتى باسۋ ءۇشىن نازارىمدى كەرى جاققا اۋدارعانىمدا قارعاش تا كورىندى. بۇل جاققا ەكەۋمىز دە دەمالۋعا كەلگەنبىز. تانىسقانىمىزعا ون شاقتى كۇن. "ۇيرەنىسىپ قالىپ ەدىك، ەكى كۇننەن كەيىن قايتاتىنى وكىنىشتى"، — دەگەن ويدا تۇرىپ، قارعاشپەن ارامىزدىڭ قالاي تەز قىسقارىپ قالعانىن دا بايقاماپپىز. ءوزى ءبىر قۋاقىلىق ويلاپ كەلە جاتقان ءتارىزدى. كوزدەرى كۇلكىگە تولىپ تۇر. ءدال جانىما كەلە بەردى دە، جان داۋسى شىعا كەيىن قاراي ىرشىپ ءتۇستى. قاپەرسىز تۇرعان مەن شوشىپ كەتىپ، شەگىنە بەرگەنمىن. ىلە ساقىلداعان وعان قايتا بۇرىلسام، الداعانىنا ءماز بولا قاتتى كۇلىپ تۇر ەكەن...
ماريالار ەرتەڭ قايتپاق كورىنەدى. مەن دە سولارمەن بىرگە ءجۇرىپ كەتسەم جاقسى بولار ەدى. ەكى كۇننىڭ ءارىسى نە، بەرىسى نە. ونىڭ ەسەسىنە ۇيگە تانىس كىسىلەرمەن بىرگە جەتىپ قالامىن. سەن قالاي ويلايسىڭ؟ — دەدى ءبىرازدان سوڭ كۇلكىسىن تىيىپ.
ەرىك وزىڭدە، — دەيمىن قايتقانىن قالاماسام دا، مەن ءۇشىن ازىرشە كەتپەگەنىنىڭ جاقسى ەكەنىن ءوزى دە ءتۇسىنىپ تۇر عوي دەگەن ويمەن. ول ءبىر ءسات قانداي شەشىمگە كەلەرىن بىلمەگەندەي ءۇنسىز قالدى.
— كىمدى قاتتى ساعىندىڭ؟ — دەدىم مەن ونى سەرگىتكىم كەلىپ.
— ەگەر ۇيىڭدە سەنى كۇتكەن ءبىر عانا ادام بولسا، سەن مۇنداي سۇراققا قالاي جاۋاپ قايىرار ەدىڭ؟ — ول الدەقايدا قاراپ، مۇڭايا قالدى.
بەلگىسىز ءبىر كولەڭكە جۇگىرىپ وتكەن ونىڭ اجارىنان ىڭعايسىز تيەتىن سۇراق قويعانىمدى اڭعاردىم دا، اڭگىمەنى باسقا ارناعان بۇرعىم كەلگەن.
— كەتتىك. قاراڭعى ءتۇسىپ كەلەدى. ءارى ەرتەڭ جول جۇرەتىن بولساڭ، ەرتەرەك ۇيقتاپ، تىنىعۋىڭ دا كەرەك...
— تىنىعىپ ۇلگەرەرمىن. ەرتەڭگە دەيىن دە ءبىراز ۋاقىت بار عوي. ودان دا مەن ساعان ءوزىم تۋرالى ايتىپ بەرەيىن. اندا — ساندا ەسىڭە الا جۇرەرسىڭ.
جاي اياڭداپ تومەنگە تۇسە باستادىق. قارعاشتىڭ وڭىندە ماناعى ءبىر ويناقىلىقتان ءىز دە جوق. ويلى كوزدەرىن الدىڭعى جاققا جۇگىرتىپ، سابىرعا تۇسكەن. تومەندە وتتار جانا باستاپتى. ايتاتىن سوزدەرىن جۇيەلەپ كەلە جاتقان سەكىلدى. اينالانىڭ جاسىل جەلەكتى سالتاناتى مەن وسىناۋ كوڭىلدى دابىرىن شەتكەرىرەكتەن شىققان مۋزىكا اۋەنى اسەم تولىقتىرىپ تۇر. كەش تۇسە ەش تولاستامايتىن وسىناۋ شۋلى دۇنيەدەن ءبىر مەزەت اۋلاعىراق بولعىمىز كەلگەن ءبىز قالىڭ وسكەن اعاش اراسىندا ەلەكتر جارىعى السىزدەۋ ءتۇسىپ تۇرعان ورىندىقتاردىڭ بىرىنە كەلىپ جايعاستىق.
— اكەم سوعىستان جارالانىپ ورالىپتى. مەن ءۇش جاسقا تولار تولماستا سونىڭ زاردابىنان دۇنيەدەن ءوتىپتى...
ونىڭ اققۇبا ءوڭى اعاش اراسىنان سىعالاعان اي جارىعىمەن بۇرىنعىسىنان دا بوزارا ءتۇسىپتى.
— اكەدەن سولاي ايرىلىپپىن. ءبىر ۇيدە شەشەم ەكەۋمىز قالدىق. "ءومىرىم، بار تىرەگىم، جالعىزىم" دەيتىن انام مەنى ىلعي. بۇل سوزدەردىڭ مانىسىنە ول كەزدە وي جۇگىرتپەيتىنمىن. انانىڭ ەركەلەتكەن كوپ سوزدەرىنىڭ ءبىرى عوي دەپ ويلايتىنمىن. ال ءقازىر بايقاسام، انامنىڭ بۇكىل تاعدىرى سول سوزدەرگە سىيىپ تۇرعانداي ەكەن.
مەن دە ەرجەتتىم، كامەلەتتىك اتتەستات الاتىن كۇن دە تۋدى. بۇل كۇندەردە انامنىڭ ءجۇزىن جالعىزىلىكتى وتكەن جىلداردىڭ تاڭباسىنداي ءاجىم سىزاتتارى ايعىزداپ ۇلگىردى. سونى كورىپ، مەكتەپتە جۇرگەن كەزىمدە اسا زور، اجىراماس ارمانىم بولعان ستۋدەنتتىك ءومىردى قويا تۇرىپ، ەندى ەڭبەككە ارالاسۋعا بەكىنگەنمىن. اناما وسى ويىمدى ءبىلدىردىم.
— ەڭبەك ەتكەنگە نە جەتسىن، قاراشىعىم. ەڭبەكسىز ءومىر بار ما؟! تەك قانا سىنانى ەسكەرتەمىن، ءوزىڭ اقىلىڭا سالىپ قارا... اكەڭنەن ايرىلعاننان سوڭعى ءومىرىمنىڭ جالعىز جارىعى، قۋانىشى، كوڭىلىمە مەدەۋ ەتكەنىم ءبىر سەن ەدىڭ. بار ماقساتىم سەنى ازامات ەتىپ، قاتارىڭنان كەم قىلماي ءوسىرۋ، اكەڭدى جوقتاتپاۋ بولدى. سول ءۇشىن بويىما قۋات جىيدىم. ەش قيىندىقتان تارتىنبادىم. سەن ەندى وڭ-سولىڭدى تانىپ قالدىڭ. ءبىراق بارار جەردىڭ شەگى بۇل ەمەس. الدىڭدا ينستيتۋت سياق ءبىلىم ورداسى تۇر. وعان جەتۋىڭە كىم بوگەت بولماق؟! مەنىڭ ارمانىم دا سەنىڭ ءبىر ماماندىقتىڭ باسىن ۇستاۋىڭ. مەنەن اكەڭنىڭ كۇتكەنى دە سول — سەنى ءوز قولىڭ ءوز اۋزىڭا ەركىن جەتەتىندەي ازامات دارەجەسىنە جەتكىزۋ ەدى. سوندىقتان مەنىڭ كوڭىلىم جاي تاپسىن دەسەڭ، وقۋعا اتتان. قاتارىڭنان قالما...
كىم ءوزى شىققان تاۋىنىڭ بيىك بولعانىن قالامايدى؟! كىم ءوزى وسىرگەن گ ۇلىنىڭ اسەم بولعانىن جەك كورەدى؟! سول سياقتى قانداي انا ءوزى بۇكىل عۇمىرىن سونىڭ جولىنا سارپ ەتكەن، ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ وسىرگەن، سول ءۇشىن ءوز باسىنىڭ راقاتى مەن قۋانىشىنان باس تارتقان بالاپانىنىڭ الدىڭعى قاتارداعى، ءبىلىمدى، كورگەندى ادام بولۋىن قالامايدى دەيسىڭ. مەن انا سوزدەرىنەن وسىنى ءتۇيدىم. انامدى الگىندەگىدەي ناعىز ادام بولۋىممەن، ومىردەن ءوزىمنىڭ ورنىمدى تاۋىپ، ەلىمە پايدالى ءبىر ءىستىڭ تۇتقاسىنان بەرىك ۇستاپ، سوعان بەل شەشە كىرىسۋىممەن عانا باقىتتى ەتە الاتىنىمدى ءتۇسىندىم.
ارادا ءۇش-تورت اي وتكەن سوڭ وبلىس ورتالىعىنداعى ءوزىم قالاعان ءبىر جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسىپ، تۋعان اۋىلىما ستۋدەنت بولىپ ورالدىم. سونداعى انامنىڭ قۋانعانىن ومىرىمدە كورگەن ەمەسپىن. ەسىكتەن مەنىمەن بىرگە اتتاعان كورشىلەرگە قوناقاسىسىن ازىرلەي ءجۇرىپ ءبىر كۇلەدى... ءبىر جىلايدى...
كوپ ۇزاماي وقۋىمىز باستالىپ كەتتى. اۋىلدان حات كەلىپ تۇردى. ءبىرىنشى كۋرستى كوڭىلدەگىدەي اياقتاپ، اۋىلعا قايتتىم. جۇرەگىم الىپ ۇشادى. جەتتىم-اۋ، ايتەۋىر. قانداي قۋانىش! ءقازىر انامدى كورەمىن!
اۆتوبۋستان تۇسە بەرە الدەنەگە جۇرەگىم ءدىر ەتە ءتۇستى. انە، ءۇي دە كورىندى. ەسىكتىڭ الدىندا جەروشاق جوندەپ كۇيبەڭدەگەن انام ەمەس پە؟! قالاي شوگىپ كەتكەن ءوزى؟! "ءبارى دە ءبىر سەن ءۇشىن"، — دەيتىن ءسوزى ءتۇستى ەسىمە. كوزىمە مولدىرەپ جاس كەلدى. انامدى كورمەك بولىپ كوزىمدى ءسۇرتىپ ەدىم، تاعى دا كەلدى. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، كوڭىلىم بوساپ، كوز جاسىمدى تىيا الماعان كۇيىمدە ۇيىمە جاقىندادىم. مىنە، كەلىپ تە قالدىم. دىبىسىمنان بۇرىلعان انا قۇشاعىنا قالاي قۇلاعانىمدى بىلمەيمىن. جاڭاعى كوزىمە تىعىلعان جاس ەندى ەركىن توگىلىپ جاتىر. انام دا جىلادى. بىردەڭە دەپ سويلەپ ءجۇر. "ءيا، اپاتاي، سەنىڭ نە ايتاتىنىڭ بەلگىلى ماعان"، — دەپ، ويلاپ قويامىن. كورشىلەر دە جينالىپ جاتقانىن ەمىس-ەمىس اڭعارامىن. ءبىر كەزدە انام مەنى قۇشاعىنان بوساتتى. سول-اق ەكەن ەكىنشى ءبىر ايەل باسسالدى. سۇمدىق! مۇنىسى نەسى؟! جوقتاۋ ايتىپ تۇر عوي! انام قايدا الگى؟! قانداي سۋىق ەدى مىنا ادامدار!
قۇشاقتاعان ايەلدى كەۋدەسىنەن يتەرە سەرپىپ، كەيىن قاراي ىرشىپ ءتۇستىم. نە دەيدى مىناۋ اجە؟! "ماڭگىلىك جان جوق اناڭ وتكەن!" ول نە ءسوز؟! اھ! ولگەن دەگەنى ەكەن-اۋ! كوز الدىم قاراۋىتىپ جۇرە بەردى...
قارعاش الدىنا دومالاپ كەتكەن ءىرى تامشىلاردى اقىرىن عانا سىرىپ تاستاپ، ءبىر كۇرسىندى. سول ءبىر اۋىر ءساتتى باسىنان ءدال ءقازىر قايتادان كەشىپ وتىرعانداي. اۋىرلاعان سەزىمىن جەڭە الماي ءبىر مەزەت ءۇنسىز قالدى. اعاش جاپىراقتارىن جەڭىل سۋدىراتىپ، مايدا سامال باس كوتەردى. جوعارىدان جاڭا تۋعان اي سىعالايدى. ماڭايىمىز تىپ-تىنىش. تەك قانا سوناداي داعى بي الاڭى جاقتان كوڭىلدى مۋزىكا اۋەنى ەمىس-ەمىس قۇلاققا كەلەدى.
سالدەن كەيىن قارعاش اڭگىمەسىن ودان ءارى جالعادى.
— مەن كەلگەندە جەروشاق جوندەپ جۇرگەن ايەل كورشىمىز ەدى. ەرى سوعىستان ورالماعان. جالعىز بالاسى سودان ءبىر جىل بۇرىن اسكەر قاتارىندا ازاماتتىق بورىشىن وتەپ جۇرگەندە مەرت بولعان. ءقازىر جالعىز تۇراتىن ول دا ءبىر شەرلى جان. ءبىزدىڭ ۇيمەن ۇنەمى ارالاسىپ جۇرەتىن. مامام ەكەۋى وتە تاتۋ-تۇعىن. كەنەتتەن اۋىرىپ، ءال ۇستىندە جاتقان انام وسى ايەلدى شاقىرىپ الىپ:
— "قارعاشىما ەندى سەن قامقورشى بول. بوتاسىنان ايرىلعان ءبىر مۇڭلىق ەدىڭ، سەن عانا ءتىلىن تابا الاسىڭ ونىڭ. مەنىڭ ءبىر اماناتىم — قارعاشىم. ساعان قالدىردىم"، — دەپ، كوز جۇمعان ەكەن. كوزى تىرىسىندە ءبارىبىر جەتىپ ۇلگەرمەسىمدى سەزگەن انام وقۋىنا بوگەت بولادى دەپ، ماعان حابارلاتپاپتى.
سول كۇننەن باستاپ انامنىڭ ورنىن الگى ادام باستى. ەندى ونى تۋماعان دەۋگە اۋزىم بارمايدى....
قارعاش اڭگىمەسى وسىلاي اياقتالدى. ول ەندى ماعان كۇندەگى قارعاش ەمەس، جاڭا ءبىر دۇنيەدەن كەلگەن، سولمايتىن اسەم گۇلدەي ەلەستەدى. ول گۇلدى نەشە رەت داۋىل سوعىپ ۇزە الماعان، سىنىن بۇزا الماعانداي. ءالى سول شەشەك اتقان قالپىندا قۇلپىرىپ تۇرعان سەكىلدى.
... ەرتەڭىنە قارعاش وتىرعان اۆتوبۋس ونى تۋعان اۋلىنا، اناسىنا قاراي الىپ ۇشىپ بارا جاتتى. ول الىستاعان سايىن جان دۇنيەمدە وزگەشە ءبىر ساۋلەلى سەزىمنىڭ بوي كوتەرىپ كەلە جاتقانى سەزىلە ءتۇستى. ەكەۋمىزدىڭ كەزدەسۋىمىزدەن مەنىڭ كوڭىلىمدە ادامدار بويىنداعى جاقسىلىقتىڭ، ادامدار جۇرەگىندەگى ىزگىلىكتىڭ، ادامدار ساناسىنداعى مولدىرلىكتىڭ ىستىق تابى قالعانداي ەدى...
You Might Also Like
-
وقىپ شىققاننان كەيىن «ونى ءوزىم دە جازا الامىن» دەگەن ويعا سالاتىن كىتاپتار ەڭ جاقسىلارى بولىپ تابىلادى.
-
جاتىن بولمەدەگى جالعىزكىسىلىك توسەكتە ءبىراق ۋىس بوپ ءبۇرىسىپ جاتقان وقاستىڭ كوز الدىنان تاعى ءبىر كۇننىڭ جارىق ساۋلەسى ولەۋسىرەپ ءوشىپ بارادى. بىرتىندەپ كۇڭگىرتتەنە تۇسكەن تومەنگى قابىرعانىڭ ءدال ورتاس...
