InfoHub Logo

سولتۇستىك كورەيادا ءبىلىم بەرۋ قالاي ۇيىمداستىرىلعان. الەمنىڭ ەڭ جابىق مەملەكەتىنىڭ وقۋشىلارى قالاي ءومىر سۇرەدى...

سولتۇستىك كورەيا – الەمدەگى ەڭ جابىق ەلدەردىڭ ءبىرى. بىزدە ونداعى قاراپايىم ادامدار قالاي ءومىر سۇرەتىندىگى، قالاي تابىس تاباتىندىعى جانە بوس ۋاقىتتارىندا نەمەسە اينالىساتىندىقتارى جايلى دەرەكتەر وتە از. الايدا كحدر-ندا تۇرۋعا مۇمكىندىك تۋعان سولتۇستىك كورەيالىق بوسقىندار مەن شەتەلدىكتەردىڭ ايتقاندارى مەن دەرەك كوزدەرىنەن سولتۇستىك كورەيالىقتار وسكەلەڭ ۇرپاقتى نە نارسەگە جانە قالاي ۇيرەتەتىندىگى تۋرالى بىرەر نارسە بىلۋگە بولادى.

1948 جىلى كحدر قۇرىلعان ساتتە مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ شامامەن 2/3ء-سى ەشقانداي ءبىلىم العان جوق، ال 2،3 ميلليون ۇلكەندەرى مۇلدە ساۋاتسىز بولعان. وعان قوسا بۇل، ەلدىڭ بارلىق حالقى، بالالاردىڭ قوسا ەسەپتەگەندە، سول ساتتە 9،39 ميلليون ادامدى قۇراعان. 1950 جىلى مىندەتتى باستاۋىش ءبىلىم الۋ ەنگىزىلدى، الايدا بۇل جوسپارعا سول كەزدە باستالعان كورەي سوعىسى (1950–1953) كەدەرگى كەلتىردى. الايدا 1958 جىلى ەلدە مىندەتتى جەتى جىلدىق ءبىلىم الۋ جولعا قويىلدى. 1967 جىلى توعىز جىلدىق ءبىلىم الۋ، ال 1975 جىلى ون ءبىر جىلدىق ءبىلىم الۋ مىندەتتى بولدى.

كحدر-ندا مەكتەپتەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى كەڭەستىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى تۇرىندە جانە سوعان ۇقساس قۇرىلدى جانە قازىرگى كەزدە دەيىن وزگەرمەگەن.

قازىرگى ۋاقىتتا مىندەتتى ءبىلىم الۋ ءبىر جىل دايىندىق، ءتورت جىل باستاۋىش مەكتەپ (كحدر-ندا ونى «حالىقتىق» دەپ اتايدى) جانە التى جىل ورتا مەكتەپتە ءبىلىم الۋدى قامتيدى. سودان كەيىن كەيبىر نەعۇرلىم سانالى جانە باي سولتۇستىك كورەيالىقتار جوعارى ءبىلىم الۋعا ۇمتىلادى، كوبىسى جۇمىس ىستەۋگە كەتەدى.

سولتۇستىك كورەيا مەكتەپتەرىندە نەنى جانە قالاي وقىتادى

كحدر-ندا مەكتەپ باعدارلاماسى، الەمنىڭ بۇكىل تۇكپىرىندەگى وقۋشىلار داعدىلانعان اكادەميالىق پاندەردى – ماتەماتيكا، انا ءتىلى، شەت ءتىلى (اعىلشىن نەمەسە ورىس)، گەوگرافيا، ادەبيەت، تاريحتى قامتيدى. الايدا، مۇنىمەن قوسا، سولتۇستىك كورەيالىق وقۋشىلار «كوممۋنيستىك مورال»، «كوممۋنيستىك پارتيا ساياساتتارى» نەمەسە «ۇلى كيم ير سەننىڭ ءومىرى» ءتارىزدى ساياسي كۋرستاردى دا وتەدى. ءبىراق بۇل پاندەر بارلىق مەكتەپ باعدارلاماسىنىڭ 6%-دان اسپايتىن بولىگىن قۇرايدى.

كحدر-ندا كورەي ادەبيەتىمەن قاتار، باتىس ادەبيەتىن دە: تولستويدى، گيۋگونى، دجەين ءوستيندى جانە شەكسپيردى وقيدى. شىندىعىندا، كىتاپتارداعى كەيبىر «سانانى بۇزاتىن» جەرلەرىن الدىن الا كەسىپ الىپ تاستايدى، سوسىن جەكە شىعارمالار سولتۇستىك كورەيالىقتارعا تەك ءۇزىندى رەتىندە جەتەدى.

دۇنيەجۇزى تاريحىن دا وقىتادى. مىسالى، كحدر-نىڭ وقۋشىلارى ءبىرىنشى جانە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس، اقش-تىڭ ىرگەتاسىنىڭ قالانۋى، حولوكوست تۋرالى بىلەدى.

مەملەكەتتىك يدەولوگيا مەن پارتيانىڭ ساياساتىنا قارسى كەلەتىن دەرەكتەردىڭ بارلىعى، ادەيىلەپ بۇرمالانادى.

وسىلايشا سولتۇستىك كورەيالىقتار كورەي سوعىسىن سولتۇستىك كورەيا ەمەس، وڭتۇستىك كورەيا باستادى دەگەنگە شىن سەنەدى.

گەوگرافيادا وقۋشىلارعا، ارينە، باسقا ەلدەردىڭ ورنالاسۋى مەن تابيعي ەرەكشەلىكتەرى جايىندا ايتىلادى، الايدا «كاپيتاليزمنىڭ قورقىنىشىنان» زارداپ شەگەتىندەر قالاي ناشار ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندىعى تۋرالى ەسكە سالىپ كەتەدى. كەيبىر كەزدەرى «قورقىنىشقا» يلليۋستراسيا رەتىندە افريكاداعى قارنى اشقان بالالاردىڭ سۋرەتىن كورسەتىپ، ونى باتىس ەلدەردىڭ تۇرعىندارى رەتىندە تانىستىرادى.

شەت ءتىل رەتىندە كوبىنەسە اعىلشىن ءتىلى وقىتىلادى، تانىمالدىعى بويىنشا ەكىنشى ورىندا – ورىس ءتىلى. اعىلشىننىڭ بريتاندىق ءتۇرى ستاندارت بولىپ تابىلادى. سونىەن بىرگە تىلدەردى وقىتۋ الدەقايدا تومەن دەڭگەيدە بولادى، ويتكەنى ۇيرەتۋ كەزىندە ءتۇپنۇسقا بريتاندىق نەمەسە رەسەي باسىلىمدارى ەمەس، سولتۇستىك كورەيالىق وقۋلىقتار پايدالانىلادى. سەبەبى، بريتانيا نەمەسە رەسەيدە شىعارىلعان وقۋلىقتار ءجاسوسپىرىم سولتۇستىك كورەيالىقتاردىڭ ساناسى ءۇشىن «ءقاۋىپتى» بولاتىن وتە كوپ اقپاراتتاردى قامتيدى. كحدر-ندا باسىپ شىعارىلعان ماتەريالدار وتە ناشار قۇراستىرىلعان جانە قاتە وتە كوپ بولادى. سونىمەن قاتار وقۋشىلار «ۇلى كوشباسشى گەنەراليسسيمۋس كيم ير سەنگە ماڭگىلىك داڭق» دەگەن ءتارىزدى سوزدەردى «سالەم، قالىڭ قالاي؟» دەگەننەن بۇرىن ايتۋعا ءماجبۇر.

ساباقتان تىس وقۋلار قالاي وتكىزىلەدى

سولتۇستىك كورەيالىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندەگى ساباقتان تىس باعدارلامالار نەگىزىنەن يدەولوگيالىق دايىندىققا ارنالعان. ونىڭ كەيبىر بولىمدەرى كەڭەستىك كەزەڭدىكىنە ۇقسايدى، ال كەيبىرەۋلەرى تىپتەن جاقسىلىق پەن جاماندىق شەگىنەن تىس.

10 جاسىندا سولتۇستىك كورەيالىق بالالار مىندەتتى تۇردە كەڭەستىك پيونەرگە ۇقساس – بالالار وداعىنا كىرەدى. سولتۇستىك كورەيالىقتار، تىپتەن، وزىمىزگە تانىس قىزىل گالستۋكتار تاعادى. سولتۇستىك كورەيالىق «پيونەرگە» قابىلداۋ ءۇش كەزەڭمەن جۇرگىزىلەدى: الدىمەن وقۋ وزاتتارىن، سودان كەيىن ەكپىندىلەردى، سوسىن بارىپ بارلىق قالعاندارىن. بالالار وداعىنا قابىلداۋ سالتاناتىندا وقۋشىلار سولتۇستىك كورەيالىق مۇراتتارعا ادالدىق انتىن وقيدى. بۇل، شىن مانىندە، كحدر-نىڭ تۇرعىندارى بۇكىل ومىرىندە كىرەتىن كوپتەگەن ۇيىمداردىڭ العاشقىسى: مىسالى، جاستار وداعى، ايەلدەر وداعى، اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىسشىلارىنىڭ وداعى جانە تاعىسىن تاعىلار.

سولتۇستىك كورەيالىق بوسقىنداردىڭ ايتۋىنشا، سونىمەن قاتار، وقۋشىلارعا مىندەتتى «ساباقتان تىس وقۋلار» قاراستىرىلعان، ولاردىڭ ىشىندە قوقىس جيناۋ، قۇرىلىس نىساندارىندا نەمەسە جەرگىلىكتى ۇجىمشارلاردا جۇمىس ىستەۋ بار. بۇل كەڭەستىك سەنبىلىكتەر ىسپەتتەس، تەك سولتۇستىك كورەيالىق بالالارعا ادەتتە، مەكتەپ اۋماعىن تازالاۋعا قاراعاندا، قيىنىراق تاپسىرما بەرىلەدى جانە دە بۇل ءجيى بولىپ تۇرادى.

سولتۇستىك كورەيالىق ساباقتان تىس باعدارلامالاردىڭ ەڭ قورقىنىشتى جاقتارىنىڭ ءبىرى – بۇل ەكسكۋرسيا دەپ اتالاتىنى. ارينە، وقۋشىلاردى مەملەكەتتىڭ نەگىزگى كورىكتى جەرلەرىن كورسەتۋگە اپارادى، الايدا مۇلدە باسقاشا ساياحاتتار دا بولىپ تۇرادى. قازىرگى ۋاقىتتا وڭتۇستىك كورەيادا تۇراتىن سولتۇستىك كورەيالىق بوسقىنداردىڭ ءبىرىنىڭ ايتۋىنشا، ول نەبارى 14 جاسىندا وسىنداي ساياحاتتاردىڭ بىرىنە بارعاندا، العاش رەت ءولىم جازاسىنا كەسۋدى كورگەن.

جاسوسپىرىمدەرگە ءارقايسىسىنا ءۇش رەت وق اتۋ ارقىلى ءتورت سولداتتى اتقانىن كورسەتكەن.

وسى ەكسكۋرسيادان كەيىن جاستار وزدەرىنە وتە ماڭىزدى ساباق العان: «سەن ەشقاشان ءوز ەلىڭە لايىقسىز ءىس جاساماۋعا ءتيىسسىڭ».

سولتۇستىك كورەيالىق بوسقىندار جەرگىلىكتى بالالار باقشاسىندا وتكىزىلەتىن يدەولوگيالىق باعىتتاعى سىنىپتان تىس وقۋلار جايىندا دا ايتىپ بەردى. بالالاردى كىشكەنتاي بالا كەزدەرىنەن «امەريكالىق يمپەرياليستەردى» جەك كورۋگە ۇيرەتەدى. بالالار باقشاسىندا تۇراقتى تۇردە وتكىزىلىپ تۇراتىن ەستافەتالاردىڭ كەزەڭدەرىنىڭ بىرىندە بالا امەريكالىق سولداتتىڭ مانەكەنىنىڭ قاسىنان جۇگىرىپ ءوتىپ بارا جاتىپ، ونى ۇرىپ ءوتۋى ءتيىس. كحدر-ندا ويىن تۇرىندەگى امەريكالىقتارعا دەگەن جەك كورىنىش بالالىق شاقتان باستاپ ۇيرەتىلەدى.

سولتۇستىك كورەيالىق مەكتەپ جۇيەسى ءبۇتىن تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا ەمەس، باس يەتىن، ەلدىڭ باسشىلىعىنا بارلىق جاعىنان باعىنۋعا جانە «امەريكالىق يمپەرياليستەر» مەن «قۋىرشاق وڭتۇستىك كورەيانى» جەك كورۋگە دايىن، كونگىش ازاماتتى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان.

ءبىلىم بەرۋ كۇش كورسەتۋ، كەمسىتۋ، ءبىر دوكترينانىڭ باسىمدىلىعى، قورقىتۋ جانە جەك كورۋدى ۇيرەتۋگە قۇرىلعان.

بۇل قانداي جاعداي بولسا دا جاساۋعا بولمايتىن نارسەنى كورسەتۋدىڭ جاقسى، مەيلى ايرىقشا مىسالى بولسىن. ءبىراق، ايرىقشا مىسالدار، وكىنىشكە وراي، ءوزىمىزدىڭ رەسەيدىڭ ىس-ارەكەتتەرىندە دە ورىن الادى: تاريحتىڭ اقيقات ايتىلعان ءبىر عانا وقۋلىعىنان باستاپ ءاربىر 9-مامىردا بالالاردى جاپپاي اسكەري فورمادا كيىندىرۋگە دەيىن.

---