ءسوز تۋرالى تۇسىنىك
ءسوز تۋرالى تۇسىنىك (280 – 284 جاتتىعۋلار)
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. سويلەمنىڭ سوزدەردەن، ءسوزدى دىبىستان قۇرالاتىنىن، دىبىس ارىپپەن تاڭبالاناتىنىن وقۋشىلاردىڭ ەسىنە تۇسىرە وتىرىپ، ءسوز بەلگىلى ءبىر زاتتىڭ اتاۋى ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
2. ءسوزدىڭ وزىنە ءتان ماعىناسى بولاتىنىن بايقاتا وتىرىپ، سوزدەردى دۇرىس قولدانا ءبىلۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ؛
3. دۇرىس، ورىندى سويلەي بىلۋگە تاربيەلەي وتىرىپ، كوركەمدەپ، شەبەر سويلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، سۇراق - جاۋاپ، كورنەكىلىكتىك، تالداۋ - جيناقتاۋ، ت. ب.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سىزبالار،
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- بالالاردى ساباققا دايىنداۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: دەمالىس ۋاقىتىندا بەرىلگەن تاپسىرمالاردى تەكسەرۋ، باعالاۋ.
3. وتكەندى پىسىقتاۋ: دىبىس تۇرلەرى، سويلەمدەر تۋرالى العان بىلىمدەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ؛
4. جاڭا ساباق:
- الەمدەگى بارلىق دۇنيە ءتۇرلى نارسەلەردەن قۇرالادى. مىسالى: جاڭبىر – سۋ تامشىلارىنان، ورمان – اعاشتاردان تۇرادى. ءبىزدىڭ سويلەۋ ءتىلىمىز – سويلەمدەردەن تۇرادى.
- ال، سويلەمدەر نەدەن قۇرالادى؟ (وقۋشىلاردىڭ ءسوز تۋرالى قانشالىقتى بىلەتىندىكتەرىن تەكسەرۋ)
- سوزدەر نەدەن قۇرالادى؟ دىبىستار شە؟
(وقۋشىلار دىبىس، ءارىپ، ءسوز، سويلەم تۋرالى ەرەجەنى ەستەرىنە تۇسىرەدى.) ەندى مىنا سۋرەتتەرگە نازار اۋدارايىق: (ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن سويلەسىپ تۇرعان سيۋجەتتى سۋرەتتەرى)
- بۇل سۋرەتتەردە ادامدار نە ىستەپ وتىر؟ ولاردىڭ وسى ءىس - ارەكەتتەرىنەن ولاردىڭ قانداي قارىم - قاتىناستا ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى؟ ەڭبەك، ءسوز ماقال - ماتەل بىلەسىڭدەر؟ (وزدەرى بىلەتىن ماقالدارىن ايتادى)
280 - جاتتىعۋ: ءار باعاندا نە جازىلعانىن تاۋىپ، وقىپ، ءبىر - بىرىنەن وزگەشەلىگىن اجىراتۋ:
ءى باعان: ارىپتەر؛ ءىى باعان: قوسىمشالار؛ ءىىى باعان: سوزدەر
- بۇل جاتتىعۋ بويىنشا قانداي قورىتىندى شىعارۋعا بولادى؟ (ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى)
- وندا مىنانداي تۇجىرىمعا كەلەيىك: (پلاكاتقا جازىپ ءىلۋ)
دىبىستار
ت، ءۇ، ي، ە، م، ا، ل، د، ى، ڭ ءۇ، ل، ك، ە، ن، ءى
ارىپتەر دەربەس تۇرعاندا ەش ءمانى جوق، جازعاندا ارىپتەرمەن تاڭبالانادى.
سوزدەر
تۇيە، مال، ۇلكەن
ءارقايسىسى بەلگىلى ءبىر ماعىنادا ايتىلادى، دىبىستان قۇرالىپ، بۋىنعا بولىنەدى.
سويلەمدەر:
تۇيە – مالدىڭ ۇلكەنى.
بەلگىلى ءبىر ويدى بەينەلەيدى. سوزدەردىڭ دىبىستىق ولشەمى ءار ءتۇرلى بولادى.
5. سوزدىك ديكتانت:
اينەك - شاينەك، كۇرەك – جۇرەك، بۇيرەك – ۇيرەك، ادام – قادام، ايتۋ - قايتۋ.
- بۇل سوزدەر نەگە وزگەردى؟ ارىپتەر ءسوزدىڭ قاي جەرىنە جالعانىپ، ءسوزدى وزگەرتىپ تۇر؟؟
6. سەرگىتۋ ءساتى: كوجەگىم تۇرشى، بەتىڭدى جۋشى.
ايناعا قاراشى، شاشىڭدى تاراشى
تازا بوپ كيىنشى، مەكتەپكە جۇگىرشى.
283 - جاتتىعۋ: جۇمباقتى وقىپ، شەشۋىن تابۋ، قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ ماعىناسىن تالداۋ، نە سەبەپتى وزگەرگەندىكتەرىن انىقتاۋ
7. قورىتىندى: «كىم تاپقىر؟» ويىنى: وزدەرىڭ كورىپ وتىرعان
ساعاتتا 12 ءارىپ بار، سول ارىپتەردەن 21 ءسوز شىعارۋ كەرەك.
- سونىمەن ءسوز نەدەن قۇرالادى ەكەن؟ ال سويلەم نەدەن قۇرالادى؟
- ارىپتەر دەربەس تۇرعاندا ماعىنالى ءسوز بولا الا ما؟ نەلىكتەن؟
«نە قالادى؟» ولەڭىن وقي وتىرىپ، ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
7. باعالاۋ.
قاراعاندى وبلىسى، جاڭا ارقا اۋدانى،
ب. امالبەكوۆ اتىنداعى جوبب مەكتەبى
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ساۋىتبايەۆا گۋلجازيرا سەريكبايەۆنا
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى يبيكەنوۆا كارلىگاش كىلىشيەۆنا
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. سويلەمنىڭ سوزدەردەن، ءسوزدى دىبىستان قۇرالاتىنىن، دىبىس ارىپپەن تاڭبالاناتىنىن وقۋشىلاردىڭ ەسىنە تۇسىرە وتىرىپ، ءسوز بەلگىلى ءبىر زاتتىڭ اتاۋى ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
2. ءسوزدىڭ وزىنە ءتان ماعىناسى بولاتىنىن بايقاتا وتىرىپ، سوزدەردى دۇرىس قولدانا ءبىلۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ؛
3. دۇرىس، ورىندى سويلەي بىلۋگە تاربيەلەي وتىرىپ، كوركەمدەپ، شەبەر سويلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، سۇراق - جاۋاپ، كورنەكىلىكتىك، تالداۋ - جيناقتاۋ، ت. ب.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سىزبالار،
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- بالالاردى ساباققا دايىنداۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: دەمالىس ۋاقىتىندا بەرىلگەن تاپسىرمالاردى تەكسەرۋ، باعالاۋ.
3. وتكەندى پىسىقتاۋ: دىبىس تۇرلەرى، سويلەمدەر تۋرالى العان بىلىمدەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ؛
4. جاڭا ساباق:
- الەمدەگى بارلىق دۇنيە ءتۇرلى نارسەلەردەن قۇرالادى. مىسالى: جاڭبىر – سۋ تامشىلارىنان، ورمان – اعاشتاردان تۇرادى. ءبىزدىڭ سويلەۋ ءتىلىمىز – سويلەمدەردەن تۇرادى.
- ال، سويلەمدەر نەدەن قۇرالادى؟ (وقۋشىلاردىڭ ءسوز تۋرالى قانشالىقتى بىلەتىندىكتەرىن تەكسەرۋ)
- سوزدەر نەدەن قۇرالادى؟ دىبىستار شە؟
(وقۋشىلار دىبىس، ءارىپ، ءسوز، سويلەم تۋرالى ەرەجەنى ەستەرىنە تۇسىرەدى.) ەندى مىنا سۋرەتتەرگە نازار اۋدارايىق: (ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن سويلەسىپ تۇرعان سيۋجەتتى سۋرەتتەرى)
- بۇل سۋرەتتەردە ادامدار نە ىستەپ وتىر؟ ولاردىڭ وسى ءىس - ارەكەتتەرىنەن ولاردىڭ قانداي قارىم - قاتىناستا ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى؟ ەڭبەك، ءسوز ماقال - ماتەل بىلەسىڭدەر؟ (وزدەرى بىلەتىن ماقالدارىن ايتادى)
280 - جاتتىعۋ: ءار باعاندا نە جازىلعانىن تاۋىپ، وقىپ، ءبىر - بىرىنەن وزگەشەلىگىن اجىراتۋ:
ءى باعان: ارىپتەر؛ ءىى باعان: قوسىمشالار؛ ءىىى باعان: سوزدەر
- بۇل جاتتىعۋ بويىنشا قانداي قورىتىندى شىعارۋعا بولادى؟ (ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى)
- وندا مىنانداي تۇجىرىمعا كەلەيىك: (پلاكاتقا جازىپ ءىلۋ)
دىبىستار
ت، ءۇ، ي، ە، م، ا، ل، د، ى، ڭ ءۇ، ل، ك، ە، ن، ءى
ارىپتەر دەربەس تۇرعاندا ەش ءمانى جوق، جازعاندا ارىپتەرمەن تاڭبالانادى.
سوزدەر
تۇيە، مال، ۇلكەن
ءارقايسىسى بەلگىلى ءبىر ماعىنادا ايتىلادى، دىبىستان قۇرالىپ، بۋىنعا بولىنەدى.
سويلەمدەر:
تۇيە – مالدىڭ ۇلكەنى.
بەلگىلى ءبىر ويدى بەينەلەيدى. سوزدەردىڭ دىبىستىق ولشەمى ءار ءتۇرلى بولادى.
5. سوزدىك ديكتانت:
اينەك - شاينەك، كۇرەك – جۇرەك، بۇيرەك – ۇيرەك، ادام – قادام، ايتۋ - قايتۋ.
- بۇل سوزدەر نەگە وزگەردى؟ ارىپتەر ءسوزدىڭ قاي جەرىنە جالعانىپ، ءسوزدى وزگەرتىپ تۇر؟؟
6. سەرگىتۋ ءساتى: كوجەگىم تۇرشى، بەتىڭدى جۋشى.
ايناعا قاراشى، شاشىڭدى تاراشى
تازا بوپ كيىنشى، مەكتەپكە جۇگىرشى.
283 - جاتتىعۋ: جۇمباقتى وقىپ، شەشۋىن تابۋ، قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ ماعىناسىن تالداۋ، نە سەبەپتى وزگەرگەندىكتەرىن انىقتاۋ
7. قورىتىندى: «كىم تاپقىر؟» ويىنى: وزدەرىڭ كورىپ وتىرعان
ساعاتتا 12 ءارىپ بار، سول ارىپتەردەن 21 ءسوز شىعارۋ كەرەك.
- سونىمەن ءسوز نەدەن قۇرالادى ەكەن؟ ال سويلەم نەدەن قۇرالادى؟
- ارىپتەر دەربەس تۇرعاندا ماعىنالى ءسوز بولا الا ما؟ نەلىكتەن؟
«نە قالادى؟» ولەڭىن وقي وتىرىپ، ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
7. باعالاۋ.
قاراعاندى وبلىسى، جاڭا ارقا اۋدانى،
ب. امالبەكوۆ اتىنداعى جوبب مەكتەبى
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ساۋىتبايەۆا گۋلجازيرا سەريكبايەۆنا
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى يبيكەنوۆا كارلىگاش كىلىشيەۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
