ستاتيستيكالىق سيپاتتامالار (ەرتەگى ساباق)
6 كلاسس. ماتەماتيكا
تاقىرىبى: ستاتيستيكالىق سيپاتتامالار تاقىرىبىنا ەسەپتەر شىعارۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ستاتيستيكالىق سيپاتتامالاردىڭ ءتورت تۇرىنە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارتۋ، ياعني ساباقتى بەكىتۋ. (ءار ءتۇرلى تاپسىرمالار ارقىلى)
ساباق كورنەكىلىگى: كارتوچكىلەر، تەست تاپسىرمالارى جازىلعان. ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرىنىڭ ارتىنا ءار ءتۇرلى تاپسىرمالار جازىلعان. ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباق ءتۇرى: ەرتەگى ساباق.
ساباق بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ؛
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: №358 (3؛ 4)
ەرتەگى ساباق: «ەڭ باقىتتى ادام»
اۋىزشا سۇراقتار سۇراۋ:
1. ستاتيستيكالىق سيپاتتاما نە ءۇشىن قاجەت؟
2. ستاتيستيكالىق سيپاتتامانىڭ نەشە ءتۇرىن بىلەسىڭ؟
3. ابساليۋت جيىلىك نە ءۇشىن قاجەت؟
4. ابساليۋت جيىلىك دەگەنىمىز نە، ەرەجەسىن ايت؟
5. وزگەرىس اۋقىمى دەگەن نە؟
6. مەديانا دەگەنىمىز نە؟
ءبىر جىگىت ارىپ-اشىپ كەلە جاتىپ، جولدان ءبىر قاراشا ءۇيدى كورەدى. ول ۇيگە سالەم بەرىپ كىرىپ كەلسە، توردە ءبىر قاريا كىسى وتىرادى، ودان سۋ سۇراپ ىشكىسى كەلسە، قاريا سۋ ءىشۋ ءۇشىن مىنا تاپسىرمالاردى بەرەدى: № 344 ەسەپ (ا توبىنان)
«5»- 8، «4»- 14، «3»- 10
موداسى «4»، وزگەرىس اۋقىمى 14 - 8 = 6
جىگىت ءبىر جۇتىم سۋ ءىشىپ بولعان سوڭ، «نەگە اۋىلدا ەشكىم جوق»- دەيدى؟
- بارلىق جۇرت كوشىپ كەتتى، مەنىڭ دەنساۋلىعىم جوق، ونىڭ ۇستىنە بايلىعىما بايلانىستى كوشە الماي وتىرمىن. بايلىعىمنىڭ جارتىسىنا دەنساۋلىعىڭنىڭ ءبىر بولىگىن الماستىرشى - دەيدى. جىگىت ويلانىپ جاۋاپ بەرگەنشە، سىزدەر مىنا ەسەپتى دۇرىس شەشسەڭدەر، جىگىتتىڭ جاۋابى دا دايىن.
№ 346 (1) (ءبىر وقۋشى تاقتاعا شىعارادى)
بالىقتىڭ ماسسالارى: 1، 2 كگ؛ 3، 24 كگ؛ 1، 9 كگ؛ 2، 16؛ 2 كگ.
ت/ك: ءبىر بالىقتىڭ ورتاشا ماسساسى -؟
شەشۋى: = 26 (كگ)
وزگەرىس اۋقىمى: 3، 24 – 1، 2 = 2، 04 (كگ)
- اقساقال، دەنساۋلىعىمدى ساتا المايمىن.
سونشاما بايلىقتىڭ كەرەگى دە جوق، - دەيدى.
ءجۇرىپ-جۇرىپ كەلە جاتسا، قۇدىق كەزدەسەدى، قاسىندا قاريا تۇرادى، «قاۋعانى تارت تا ىشە بەر، قانشا ىشكىڭ كەلسە دە»،- دەيدى. ىشەيىن دەپ قاراسا، قۇدىق تۇبىندە جۇدىرىقتاي التىن جاتىر. سول التىندى جىگىت الۋ ءۇشىن مىنا ەسەپتى تەز شىعارا قويىڭدارشى، قانەكي:
№345 (اۋىزشا) 37 - ەرتەگى كىتاپ، 120- وقۋلىق، 16- تەحنيكالىق كىتاپ، 24- سۋرەت داپتەر، 9- گەوگرافيالىق اتلاس ساتتى. تۇتىنۋشىلار ءۇشىن قانداي زات مودا بولدى؟
شەشۋى: «وقۋلىق».
جىگىت التىندى الىپ، ءشولىن قاندىرىپ، قاريانى قۋىپ جەتىپ، قارياعا بەرسە، قاريا الماي قايتارىپ بەرەدى. ءوزى الۋعا ۇيالىپ، بىرەۋ جوعالتقان شىعار دەپ، ورنىنا قويادى. ءجۇرىپ كەلە جاتسا، الدىنان اق وتاۋ شىعادى. تولعان تاماق. ىشىندە ءبىر كىسى وتىرادى: «تويعانىڭشا ءىش، كەرەگىنشە الىپ كەت»- دەيدى.
- قارنىم اشقانى راس، ءبىراق بوسقا ىشپەيىن، ماعان تاپسىرما بەرىڭىز، - دەيدى.
№353 ەسەپ
ءى گا – 34، 15 س
ءىى گا – 36 س
ءىىى گا – 35، 3 س
ءىۇ گا – 37، 1 س
ءۇ گا – 34، 55 س
ءۇى گا – 37، 1 س ءونىم الدى.
ورتاشا ءونىم -؟ س
موداسى -؟ س
مەدياناسى -؟ س
شەشۋى:
1) - اريفمەتيكالىق ورتا
2) موداسى: 37، 1
3) مەدياناسى: (35، 3 + 36) = 35، 65
جىگىت قاناعات قىلىپ، تاماقتان اۋىز ءتيىپ، ءبىر قۇتى سۋ الا كەتەدى. جۇرە-جۇرە شارشاپ شالدىعىپ، ۇيىقتاپ كەتەدى. تۇسىندە «ارۋ» قىزدى كورەدى. ول ايتادى: «- ەندى مەنىڭ ساعان كەرەگىم جوق» - دەپ جوق بولىپ كەتەدى. ونىڭ نە ايتقىسى كەلگەنىن ءبىلۋ ءۇشىن (شوشىپ ويانادى)، كىتاپتان № 356 ەسەپتى شىعارايىق.
ايدار – 14 ۇپاي؛ سەرىك – 17 ۇپاي؛ جاندوس – 21 ۇپاي؛ مادەن – 8 ۇپاي؛ اسحات – 0 ۇپاي.
ورتاشا ۇپاي -؟
وزگەرىس اۋقىمى -؟
مەدياناسى -؟
موداسى -؟
شەشۋى:
1) (14 + 17 + 21 + 8 + 0): 5 = 12 (ۇپاي)
2) ۇپايلاردىڭ وزگەرىس اۋقىمى: 21 – 0 = 21
3) مەديانا: 14 0؛ 8؛ 14؛ 17؛ 21.
4) موداسى: جوق.
– بالالار، بىزدەر بىلىمدەرىمىزدى تەكسەرۋ ارقىلى جىگىتكە كومەكتەستىك:
ءى. بالا ەڭ العاش دەنساۋلىقپەن كەزدەسەدى؛
ءىى. ادالدىقپەن كەزدەسەدى؛
ءىىى. قاناعات ەتتى.
ەندەشە بالالار، ەگەر ادام بويىندا دەنساۋلىق، ادالدىق، قاناعات بار بولسا، وندا ول ونسىز دا وسى ۇشەۋىمەن باقىتتى. سوندىقتان باقىت دەگەن قىزدىڭ مەنىڭ ساعان كەرەگىم جوق دەگەن سەبەبى سول ەكەن.
ساباقتى مىنا دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ارقىلى بەكىتۋ.
دەڭگەيلىك تاپسىرما:
ساباققا بەلسەنە قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما:
تاقىرىبى: ستاتيستيكالىق سيپاتتامالار تاقىرىبىنا ەسەپتەر شىعارۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ستاتيستيكالىق سيپاتتامالاردىڭ ءتورت تۇرىنە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارتۋ، ياعني ساباقتى بەكىتۋ. (ءار ءتۇرلى تاپسىرمالار ارقىلى)
ساباق كورنەكىلىگى: كارتوچكىلەر، تەست تاپسىرمالارى جازىلعان. ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرىنىڭ ارتىنا ءار ءتۇرلى تاپسىرمالار جازىلعان. ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباق ءتۇرى: ەرتەگى ساباق.
ساباق بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ؛
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: №358 (3؛ 4)
ەرتەگى ساباق: «ەڭ باقىتتى ادام»
اۋىزشا سۇراقتار سۇراۋ:
1. ستاتيستيكالىق سيپاتتاما نە ءۇشىن قاجەت؟
2. ستاتيستيكالىق سيپاتتامانىڭ نەشە ءتۇرىن بىلەسىڭ؟
3. ابساليۋت جيىلىك نە ءۇشىن قاجەت؟
4. ابساليۋت جيىلىك دەگەنىمىز نە، ەرەجەسىن ايت؟
5. وزگەرىس اۋقىمى دەگەن نە؟
6. مەديانا دەگەنىمىز نە؟
ءبىر جىگىت ارىپ-اشىپ كەلە جاتىپ، جولدان ءبىر قاراشا ءۇيدى كورەدى. ول ۇيگە سالەم بەرىپ كىرىپ كەلسە، توردە ءبىر قاريا كىسى وتىرادى، ودان سۋ سۇراپ ىشكىسى كەلسە، قاريا سۋ ءىشۋ ءۇشىن مىنا تاپسىرمالاردى بەرەدى: № 344 ەسەپ (ا توبىنان)
«5»- 8، «4»- 14، «3»- 10
موداسى «4»، وزگەرىس اۋقىمى 14 - 8 = 6
جىگىت ءبىر جۇتىم سۋ ءىشىپ بولعان سوڭ، «نەگە اۋىلدا ەشكىم جوق»- دەيدى؟
- بارلىق جۇرت كوشىپ كەتتى، مەنىڭ دەنساۋلىعىم جوق، ونىڭ ۇستىنە بايلىعىما بايلانىستى كوشە الماي وتىرمىن. بايلىعىمنىڭ جارتىسىنا دەنساۋلىعىڭنىڭ ءبىر بولىگىن الماستىرشى - دەيدى. جىگىت ويلانىپ جاۋاپ بەرگەنشە، سىزدەر مىنا ەسەپتى دۇرىس شەشسەڭدەر، جىگىتتىڭ جاۋابى دا دايىن.
№ 346 (1) (ءبىر وقۋشى تاقتاعا شىعارادى)
بالىقتىڭ ماسسالارى: 1، 2 كگ؛ 3، 24 كگ؛ 1، 9 كگ؛ 2، 16؛ 2 كگ.
ت/ك: ءبىر بالىقتىڭ ورتاشا ماسساسى -؟
شەشۋى: = 26 (كگ)
وزگەرىس اۋقىمى: 3، 24 – 1، 2 = 2، 04 (كگ)
- اقساقال، دەنساۋلىعىمدى ساتا المايمىن.
سونشاما بايلىقتىڭ كەرەگى دە جوق، - دەيدى.
ءجۇرىپ-جۇرىپ كەلە جاتسا، قۇدىق كەزدەسەدى، قاسىندا قاريا تۇرادى، «قاۋعانى تارت تا ىشە بەر، قانشا ىشكىڭ كەلسە دە»،- دەيدى. ىشەيىن دەپ قاراسا، قۇدىق تۇبىندە جۇدىرىقتاي التىن جاتىر. سول التىندى جىگىت الۋ ءۇشىن مىنا ەسەپتى تەز شىعارا قويىڭدارشى، قانەكي:
№345 (اۋىزشا) 37 - ەرتەگى كىتاپ، 120- وقۋلىق، 16- تەحنيكالىق كىتاپ، 24- سۋرەت داپتەر، 9- گەوگرافيالىق اتلاس ساتتى. تۇتىنۋشىلار ءۇشىن قانداي زات مودا بولدى؟
شەشۋى: «وقۋلىق».
جىگىت التىندى الىپ، ءشولىن قاندىرىپ، قاريانى قۋىپ جەتىپ، قارياعا بەرسە، قاريا الماي قايتارىپ بەرەدى. ءوزى الۋعا ۇيالىپ، بىرەۋ جوعالتقان شىعار دەپ، ورنىنا قويادى. ءجۇرىپ كەلە جاتسا، الدىنان اق وتاۋ شىعادى. تولعان تاماق. ىشىندە ءبىر كىسى وتىرادى: «تويعانىڭشا ءىش، كەرەگىنشە الىپ كەت»- دەيدى.
- قارنىم اشقانى راس، ءبىراق بوسقا ىشپەيىن، ماعان تاپسىرما بەرىڭىز، - دەيدى.
№353 ەسەپ
ءى گا – 34، 15 س
ءىى گا – 36 س
ءىىى گا – 35، 3 س
ءىۇ گا – 37، 1 س
ءۇ گا – 34، 55 س
ءۇى گا – 37، 1 س ءونىم الدى.
ورتاشا ءونىم -؟ س
موداسى -؟ س
مەدياناسى -؟ س
شەشۋى:
1) - اريفمەتيكالىق ورتا
2) موداسى: 37، 1
3) مەدياناسى: (35، 3 + 36) = 35، 65
جىگىت قاناعات قىلىپ، تاماقتان اۋىز ءتيىپ، ءبىر قۇتى سۋ الا كەتەدى. جۇرە-جۇرە شارشاپ شالدىعىپ، ۇيىقتاپ كەتەدى. تۇسىندە «ارۋ» قىزدى كورەدى. ول ايتادى: «- ەندى مەنىڭ ساعان كەرەگىم جوق» - دەپ جوق بولىپ كەتەدى. ونىڭ نە ايتقىسى كەلگەنىن ءبىلۋ ءۇشىن (شوشىپ ويانادى)، كىتاپتان № 356 ەسەپتى شىعارايىق.
ايدار – 14 ۇپاي؛ سەرىك – 17 ۇپاي؛ جاندوس – 21 ۇپاي؛ مادەن – 8 ۇپاي؛ اسحات – 0 ۇپاي.
ورتاشا ۇپاي -؟
وزگەرىس اۋقىمى -؟
مەدياناسى -؟
موداسى -؟
شەشۋى:
1) (14 + 17 + 21 + 8 + 0): 5 = 12 (ۇپاي)
2) ۇپايلاردىڭ وزگەرىس اۋقىمى: 21 – 0 = 21
3) مەديانا: 14 0؛ 8؛ 14؛ 17؛ 21.
4) موداسى: جوق.
– بالالار، بىزدەر بىلىمدەرىمىزدى تەكسەرۋ ارقىلى جىگىتكە كومەكتەستىك:
ءى. بالا ەڭ العاش دەنساۋلىقپەن كەزدەسەدى؛
ءىى. ادالدىقپەن كەزدەسەدى؛
ءىىى. قاناعات ەتتى.
ەندەشە بالالار، ەگەر ادام بويىندا دەنساۋلىق، ادالدىق، قاناعات بار بولسا، وندا ول ونسىز دا وسى ۇشەۋىمەن باقىتتى. سوندىقتان باقىت دەگەن قىزدىڭ مەنىڭ ساعان كەرەگىم جوق دەگەن سەبەبى سول ەكەن.
ساباقتى مىنا دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ارقىلى بەكىتۋ.
دەڭگەيلىك تاپسىرما:
ساباققا بەلسەنە قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما:
You Might Also Like
