ماتەماتيكالىق سوت وتىرىسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماتەماتيكالىق سوت وتىرىسى
جۇمىس ماقساتى: 1. وقۋشىلاردىڭ ءتورتبۇرىشتار تاراۋىنان العان بىلىمدەرىن جيناقتاۋ؛
2. دياگونالدار قاسيەتتەرى نەگىزىندە ەسەپتەر شىعارا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
3. فيگۋرالار كەسكىنىن دۇرىس سالۋعا جانە ولاردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
جۇمىس جابدىقتالۋى: پروەكتور، ءتورتبۇرىشتار بەينەلەنگەن پلاكاتتار.
سوت وتىرىسىنىڭ بارىسى: (حاتشى سوت وتىرىسىنا قاتىسۋشىلاردى تانىستىرادى)
تورەشى (سۋديا) – «كوپبۇرىش»
پروكۋرور – «ءۇشبۇرىش»
قورعاۋشى (ادۆوكات) – «شەڭبەر»
حاتشى: «بۇرىش»
ايىپتالۋشى: «ديوگونال»
جابىرلەنۋشىلەر: «پاراللەلوگرامم»، «تىكتورتبۇرىش»، «رومب»، «تراپەسيا»، «كۆادرات» جانە وسى ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى مەن «ماتەماتيكا» عىلىمي - ادىستەمەلىك جۋرنالىنىڭ باس ءتىلشىسى كەلىپ وتىر.
سوت بارىسىنىڭ باستالۋى:
حاتشى: تۇرىڭدار، سوت كەلەدى.
تورەشى: قۇرمەتتى مىرزالار مەن حانىمدار! قۇرمەتتى نۇكتەلەر، بۇرىشتار جانە دە ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى. بۇگىنگى كوشپەلى، اشىق سوت وتىرىسىنىڭ وسى اۋىلدا جۇرگىزگەلى وتىرمىز. ونىڭ باستى سەبەبى: اۋىل تۇرعىندارىنان كەلىپ تۇسكەن ارىزدار بولىپ وتىر. ارىزدارىندا اۋىلعا جاڭادان كوشىپ كەلگەن دياگونالدىڭ ارەكەتتەرىنەن اۋىلدا تىنىشتىق پەن بىرلىكتىڭ كەتە باستاعانى ايتىلىپ، وسىنى زاڭ اياسىندا تەكسەرىپ، دياگونالدى جازاعا تارتۋىمىز كەرەك.
بۇگىن وسى ءىستى جان - جاقتى قاراپ، ءادىل شەشىم قابىلدايمىز. وتىرىڭىزدار، ايىپتالۋشىنى الىپ كەلىڭىزدەر. (ايىپتالۋشى - دياگونال الىپ كەلىنەدى).
حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ گەومەتريا كىتابىنا انت بەرىڭىز.
دياگونال: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
دياگونال: اتى - ءجونىم دياگونال قارسى توبەلەر قىزى.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
دياگونال: گەومەتريالىق فيگۋرالاردى بولىكتەرگە بولەمىن، اتاپ ايتقاندا: كۆادرات، تىكتورتبۇرىش، پاراللەلوگرامم، رومب، تراپەسيا.
تەڭدەي ەكى، ءتورت بولىككە بولىنەدى. ولارعا اۋىرلىق سەنترلەرىن انىقتاۋعا كومەكتەسەمىن.
تورەشى: جارايدى، ايىپتالۋشىعا ايىپتاۋشىنىڭ سۇراعى بار ما؟
ايىپتاۋشى: قازىرگە جوق.
تورەشى: قورعاۋشىنىڭ سۇراعى بار ما؟
قورعاۋشى: مەنىڭ سىزگە سۇراعىم بار ەدى. رۇقسات ەتسەڭىز.
تورەشى: ارينە.
قورعاۋشى: گەومەتريالىق فيگۋرالاردىڭ قاسيەتتەرىنىڭ اشىلۋىندا دياگونالدىڭ اتقارعان قىزمەتتەرى ەسەپكە الىنادى ما؟
تورەشى: ءيا، سوت بارلىق فاكتىلەردى ەسەپكە الادى.
قورعاۋشى: راحمەت، مەندە ازىرگە سۇراق جوق.
تورەشى: ولاي بولسا، ءسوز كەزەگى ءۇشبۇرىش حانىمعا بەرىلەدى.
ايىپتاۋشى: قۇرمەتتى سوت، قۇرمەتتى سوت وتىرىسىنا قاتىسۋشىلار! ماتەماتيكا الەمىندە كورشى مەملەكەتتەرمەن ءوز - ارا دوستىق قارىم - قاتىناس ورناتىپ، ماتەماتيكالىق وداق قۇرۋ جولىندا شارشاماي، تالماي، ايانباي ەڭبەك ەتىپ، ەگەمەندىك العالى وزىندىك دامۋ جولىن تاڭداعان ءبىزدىڭ گەومەتريا مەملەكەتىمىزدىڭ ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنا دياگونال ەسىمدى ازاماتشانىڭ كەلۋىمەن اۋىلداعى تىنىشتىق بۇزىلا باستادى. دياگونالدىڭ ارالاسۋىمەن پاراللەلوگرامم، تىكتورتبۇرىش، رومب، تراپەسيا، كۆادرات سياقتى ازاماتتارىنىڭ ۇيلەرىنىڭ تىنىشتىعى كەتتى. جانۇيالارىنىڭ ءبىر تۇتاستىقتارى بۇزىلىپ، ءتىپتى ءتورت بولىكتەر پايدا بولا باستادى. ءىس بۇلاي جالعاسا بەرەتىن بولسا، مەملەكەتىمىزدىڭ ۇساقتالىپ، ءبولىنىپ كەتىپ، ءوزىنىڭ قۇدىرەتتى كۇشىنەن ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن. سوندىقتان، قۇرمەتتى سۋديا حانىم، دياگونالدىڭ قىلمىستى ارەكەتتەرىن گەومەتريا مەملەكەتىنىڭ زاڭىنىڭ قىلمىستىق كودەكس 3 - تاراۋ، 512 - بابى بويىنشا ءادىل تۇردە زاڭ تالاپتارىنا سايكەس قاراپ، ونى قاتاڭ تۇردە جازىلۋىن، تىنىشتىعىمىزدىڭ ساقتالۋىن تالاپ ەتەمىن.
تورەشى: وسى ايعاققا قارسى ءسوز كەزەگى جابىرلەنۋشى تىكتورتبۇرىشقا بەرىلەدى.
تىكتورتبۇرىش: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
تىكتورتبۇرىش: اتىم تىكتورتبۇرىش.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
تىكتورتبۇرىش: تىكتورتبۇرىشتار اۋىلىندا، 8 سىنىپ كىتابىنىڭ ءى تاراۋ، 6سىنىبىندا تۇرىمىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن ءتۇسىندىرىڭىز.
تىكتورتبۇرىش: قاراما - قارسى قابىرعالارىم تەڭ بولىپ كەلەتىن، بارلىق بۇرىشتارىم تىك بۇرىشتان جارالعان مەنىڭ سۇلۋ فيگۋرامدى دياگونال كەلدى دە، ءبولىپ - ءبولىپ، اقىرىندا ءتىپتى ءتورت بولىككە ءبولىپ تاستادى. ءار بولگەن سايىن كوزىمە جانىم كوزىمە كورىندى. مەنىڭ رۇقساتىمسىز دەنەمنىڭ بولىكتەرگە بولىنۋىنە كەلىسپەيمىن.
تورەشى: دالەلدەي وتسەڭىز.
تىكتورتبۇرىش: (ءبىر جانە ەكى ديوگونال جۇرگىزىلگەندەگى جايىن كورسەتەتىن سىزىلمالاردى كۋاگە تارتىپ، دالەلدەر كورسەتەدى.)
تورەشى: قورعاۋشىنىڭ تىكتورتبۇرىشقا سۇراعى بولماسا، ءسوز كەزەگى پاراللەلوگرامم مىرزاعا بەرىلەدى.
پاراللەلوگرامم: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
پاراللەلوگرامم: اتىم پاراللەلوگرامم.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
پاراللەلوگرامم: ءتورتبۇرىشتار اۋىلىندا 8 سىنىپ گەومەتريا كىتابىنىڭ ءى تاراۋ 6 تاقىرىبىندا تۇرامىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن ءتۇسىندىرىڭىز.
پاراللەلوگرامم: قۇرمەتتى سۋديا! مەنىڭ قاراما - قارسى قابىرعالارىمنىڭ تەڭدىگى جانە پاراللەلدىگى مەنىڭ فيگۋرامدى ايرىقشا سۇلۋ كورسەتەدى. كەرەك دەسەڭىز، مەنىڭ قاراما قارسى بۇرىشتارىمدا تەڭ. ال، قايداعى ءبىر دياگونال دەنەمە جارماسىپ فيگۋرامدى بولىكتەرگە بولە باستادى. دياگونالدىڭ بۇل ىستەرىنە نارازىلىعىمدى اشىق تا ايقىن بىلدىرەمىن.(الىپ كەلگەن سىزىلما قۇجاتتارىن كورسەتىپ، ءىستىڭ ءمان - جايىن تۇسىندىرەدى.)
قورعاۋشى: قۇرمەتتى پاراللەلوگرامم مىرزا! ءسىز بولعان جايلارعا بەكەر رەنجيسىز. ءسىز بۇل جەردە ۇتپاساڭىز، ەشقانداي ۇتىلمادىڭىز. دياگونالدىڭ كومەگىندە ءوزىڭىزدىڭ جاڭا ءبىلىپ تولىعا ءتۇستىڭىز. ءسىزدىڭ دەنەڭىزگە ءبىر دياگونال جۇرگىزىلسە وندا ءسىز ەكى تەڭ ءۇشبۇرىشقا بولىنە الاسىز. ال ەكى دياگونال جۇرگىزسەڭىز، سىزدە ءتورتبۇرىشتار پايدا بولادى. قالا بەرسە، جاڭا قاسيەتتەرىڭىز سىزگە ارنالعان ەسەپتەردىڭ شەشۋىن جەڭىلدەتەدى. دياگونالدى كومەككە شاقىرىپ ونى ايىپتاۋىڭىز قالاي؟
تورەشى: ءسوز رومبىعا بەرىلەدى. حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ انت بەرىڭىز.
رومب: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن.!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
رومب: اتىم رومب.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
رومب: تىكتورتبۇرىشتار اۋىلىندا 8 سىنىپ گەومەتريا كىتابىنىڭ ءى تاراۋ 6 تاقىرىبىندا تۇرامىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن ءتۇسىندىرىڭىز.
رومب: قۇرمەتتى سۋديا! بارلىق قابىرعالارىم جانە قاراما - قارسى بۇرىشتارىم تەڭ بولىپ كەلگەن سىمباتتى فيگۋرامدى بولىكتەرگە ءبولۋدىڭ ءتىپتى قاجەتى جوق دەپ ەسەپتەيمىن. «بولىنگەندى ءبارى جەيدى» - دەگەن حالقىمىزدىڭ ماقال - ماتەلىنە سۇيەنىپ، مەن جالپى «ءبولۋ» ۇعىمىنا قارسىمىن. دياگونالدىڭ ءتورتبۇرىشتار تۇرعىندارىنا ىستەپ جۇرگەن ارەكەتتەرىن. (دياگونال قاتىناسقان سىزىلما سۋرەتتەردى كۋالىككە تارتىپ، ءوزىنىڭ جاعدايىن تۇسىندىرەدى.)
قورعاۋشى: قۇرمەتتى سۋديا حانىم! مەنىڭ قورعاۋعا العان دياگونالىمنىڭ رومبىعا كەلۋى، وعان زيانسىز دەپ ەسەپتەيمىن. رومبىداعى دياگونالدىڭ كومەگىمەن ول
بەلگىسىز قاسيەتتەردى اشىپ، ءوزى رۋحاني جاعىنان جەتىلىسە تۇسەدى دەگەن ويدامىن. دياگونالدىڭ كومەگىمەن رومبىنىڭ جەكە تۇلعالىق قاسيەتتەرى، اشىلىپ، جەتىلە تۇسەتىنىنە سەنەمىن.
تورەشى: ەگەر رومبىعا سۇراق جوق بولاتىن بولسا، ءسوز جابىرلەنۋشى كۆادرات ازاماتقا بەرىلەدى. حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ انت بەرىڭىز.
كۆادرات: قۇرمەتتى سۋديا! مەن بارلىق قابىرعالارىم تەڭ، بۇرىشتارىم تىكتورتبۇرىش بولىپ كەلەتىن وتە ىڭعايلى فيگۋرامىن. قاسيەتتەرىم كوپشىلىكتەرىڭىزگە بەلگىلى. مەن بولىككە ءبولۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنداعى دياگونالدىڭ بۇل قىلىعى جۇمىسسىزدىقتىڭ سالدارىنان دەپ ەسەپتەيمىن. (سىزىلما – سۋرەتتەرىن كورسەتەدى)
قورعاۋشى: قۇرمەتتى سۋديا! دياگونال كەلىپ كۆادراتقا زيان كەلتىردى دەگەنگە قوسىلا المايمىن. كەرىسىنشە دياگونالدىڭ كومەگىمەن پايدا بولعان ءۇشبۇرىش ءۇشىن دياگونال ءىرى بيىكتىك، ءارى بيسسەكتريسا، ءارى مەديانا بولادى.
تورەشى: كەلەسى ءسوزدى جابىرلەنۋشى تراپەسياعا بەرەمىز. حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ انت بەرىڭىز.
تراپەسيا: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپاۋعا انت بەرەمىن..
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
تراپەسيا: اتىم تراپەسيا.
ءتورتبۇرىشتار اۋىلىندا 8 سىنىپ گەومەتريا كىتابىنىڭ ءى تاراۋ 6 تاقىرىبىندا تۇرامىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن تۇسىندىرسەڭىز.
تراپەسيا: قۇرمەتتى سۋديا! مەن قابىرعالارىم مەن بۇرىشتارىمنىڭ تەڭدىگى تۋرالى ەشتەڭە ايتپايمىن. وزىمە بولارلىقتاي قاسيەتتەرىم، مىنەزىم بار. وسىندا وتىرىپ، تۋىستارىمنىڭ سوزدەرىن سارالاي كەلە، ولاردىڭ دياگونالعا تاعىپ وتىرعان ايىبى زاڭسىز دەپ ءتۇسىندىم. كەرىسىنشە، دياگونال مەن كەلىسىمدى، بىرلىكتى بولساق، ءبىز فيگۋرالاردىڭ قاسيەتتەرى اشىلا تۇسەتىنىنە كوزىم جەتتى. سوندىقتان مەن
دياگونالعا ايىپتاۋ ارىزىمدى قايتىپ الامىن. ونى بۇل ىستەرىنە ايىپتامايمىن.
قورعاۋشى: قۇرمەتتى تراپەسيا! ءسىز وتە دۇرىس ايتاسىز. ءسىز تاماشا فيگۋرا ەكەنسىز. ءسىزدىڭ تەك ءبىر عانا تەڭ ءبۇيىرلى كۇيىڭىزگە، دياگونال جۇرگىزىلسە قانشاما تاماشا قاسيەتتەرگە يە بولاتىنىڭىزدى بىلسەڭىز ەدى!
تورەشى: ەندىگى ءسوز كەزەگى كۋاگەر وقۋشىعا بەرىلدى.
وقۋشىنى الىپ كەلىڭىزدەر.
كۋاگەر: مەن №3 العا قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ 10ب كلاسس وقۋشىسى ساتباي جاينار. مەن ءتورتبۇرىشتاردىڭ بۇگىنگى تارتىسۋىنا تۇسىنە الماي تۇرمىن. ولاردىڭ دياگونالعا تاققان ايىپتارىنا قارسىمىن. ولاردىڭ دياگونالعا تاققان ايىپتارىنا قارسىمىن. سەبەبى ءتورتبۇرىشتاردىڭ شەشىمىن تاپپاي تۇرعان ەسەپتەرى دياگونال كومەگىندە وڭاي شەشىمىن تابادى. فيگۋرالاردىڭ تەڭدەي بولىكتەرگە بولىنەدى. باسقادا اتقاراتىن قىزمەتتەرى كوپ. مەن، ءتورتبۇرىشتارعا دياگونالدىڭ كەلۋىن، ەكى قولىمدى كوتەرىپ قولدايمىن. ايتىپ بولدىم.
تورەشى: سوڭعى ءسوز ايىپتالۋشى دياگونالعا بەرىلەدى.
دياگونال: قۇرمەتتى سۋديا مىرزا! مەن قۇرمەتتى ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنىڭ تۇرعىندارىنا زيان كەلتىردىم دەپ ەسەپتەيمىن. ولارعا قولىمنان كەلگەن كومەگىمدى بەردىم. شەشىلمەي تۇرعان ەسەپتەرىن شەشۋگە كومەكتەستىم. تالاپتارىنا شامام جەتكەنشە ادىلدىك جاساپ، تەڭ بولىكتەرگە ءبولدىم. وسىلاردى ەسەپكە الىپ، ءادىل ۇكىم شىعارۋىڭىزدى سۇرايمىن.
حاتشى: تۇرىڭىزدار 30مينۋتتىق ءۇزىلىس جاريالايمىز، سوت اقىلداسىپ بولعانشا.
كورىنىس. «قازاقتىڭ شەشەندىك سوزدەرى».
ءان. «التىن انا».
حاتشى: تۇرىڭىزدار سوت كەلەدى.
تورەشى: ايىپتالۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرىندە كەيبىر اعاتتىقتاردىڭ بولعانىن، وعان قاراماستان سوت ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىنە جانە قۇرمەتتى قورعاۋشىمەن كۋاگەرلەردىڭ ەلەۋلى دالەلدەمەلەرىنە نەگىزدەلىپ، دياگونالدى ايىپسىز دەپ ەسەپتەيدى جانە شەشىم قابىلدايدى:
1. دياگونالدى گەومەتريا زاڭىنىڭ № 341 3 - تاراۋ 512 - بابى بويىنشا ايىپسىز دەپ تابىلسىن.
2. گەومەتريالىق امالداردى ورىنداۋدا قاتەلىكتەرگە جول بەرمەۋ ءۇشىن، گەومەتريا زاڭدارىن ۇيرەنۋ جۇيەلى تۇردە الىپ بارىلسىن. وسىمەن سوت وتىرىسى اياقتالدى.
3. سوت وتىرىسى – ويىنىن دايىنداعان ماتەماتيكا ءپانىنىڭ مۇعالىمدەرى: مۇقاشيەۆا نۇرگۇل مەن ۇلىقپانوۆا عازيزا جانە 10 «ءا»، 10 «ب» كلاسس وقۋشىلارى.
بۇگىنگى سىنىپتان تىس جۇمىسىمىزدا 10 سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ۇرانى:
ويىننان جەڭىلسەك تە
ومىردەن جەڭىلمەيمىز.
جۇمىس ماقساتى: 1. وقۋشىلاردىڭ ءتورتبۇرىشتار تاراۋىنان العان بىلىمدەرىن جيناقتاۋ؛
2. دياگونالدار قاسيەتتەرى نەگىزىندە ەسەپتەر شىعارا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
3. فيگۋرالار كەسكىنىن دۇرىس سالۋعا جانە ولاردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
جۇمىس جابدىقتالۋى: پروەكتور، ءتورتبۇرىشتار بەينەلەنگەن پلاكاتتار.
سوت وتىرىسىنىڭ بارىسى: (حاتشى سوت وتىرىسىنا قاتىسۋشىلاردى تانىستىرادى)
تورەشى (سۋديا) – «كوپبۇرىش»
پروكۋرور – «ءۇشبۇرىش»
قورعاۋشى (ادۆوكات) – «شەڭبەر»
حاتشى: «بۇرىش»
ايىپتالۋشى: «ديوگونال»
جابىرلەنۋشىلەر: «پاراللەلوگرامم»، «تىكتورتبۇرىش»، «رومب»، «تراپەسيا»، «كۆادرات» جانە وسى ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى مەن «ماتەماتيكا» عىلىمي - ادىستەمەلىك جۋرنالىنىڭ باس ءتىلشىسى كەلىپ وتىر.
سوت بارىسىنىڭ باستالۋى:
حاتشى: تۇرىڭدار، سوت كەلەدى.
تورەشى: قۇرمەتتى مىرزالار مەن حانىمدار! قۇرمەتتى نۇكتەلەر، بۇرىشتار جانە دە ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى. بۇگىنگى كوشپەلى، اشىق سوت وتىرىسىنىڭ وسى اۋىلدا جۇرگىزگەلى وتىرمىز. ونىڭ باستى سەبەبى: اۋىل تۇرعىندارىنان كەلىپ تۇسكەن ارىزدار بولىپ وتىر. ارىزدارىندا اۋىلعا جاڭادان كوشىپ كەلگەن دياگونالدىڭ ارەكەتتەرىنەن اۋىلدا تىنىشتىق پەن بىرلىكتىڭ كەتە باستاعانى ايتىلىپ، وسىنى زاڭ اياسىندا تەكسەرىپ، دياگونالدى جازاعا تارتۋىمىز كەرەك.
بۇگىن وسى ءىستى جان - جاقتى قاراپ، ءادىل شەشىم قابىلدايمىز. وتىرىڭىزدار، ايىپتالۋشىنى الىپ كەلىڭىزدەر. (ايىپتالۋشى - دياگونال الىپ كەلىنەدى).
حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ گەومەتريا كىتابىنا انت بەرىڭىز.
دياگونال: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
دياگونال: اتى - ءجونىم دياگونال قارسى توبەلەر قىزى.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
دياگونال: گەومەتريالىق فيگۋرالاردى بولىكتەرگە بولەمىن، اتاپ ايتقاندا: كۆادرات، تىكتورتبۇرىش، پاراللەلوگرامم، رومب، تراپەسيا.
تەڭدەي ەكى، ءتورت بولىككە بولىنەدى. ولارعا اۋىرلىق سەنترلەرىن انىقتاۋعا كومەكتەسەمىن.
تورەشى: جارايدى، ايىپتالۋشىعا ايىپتاۋشىنىڭ سۇراعى بار ما؟
ايىپتاۋشى: قازىرگە جوق.
تورەشى: قورعاۋشىنىڭ سۇراعى بار ما؟
قورعاۋشى: مەنىڭ سىزگە سۇراعىم بار ەدى. رۇقسات ەتسەڭىز.
تورەشى: ارينە.
قورعاۋشى: گەومەتريالىق فيگۋرالاردىڭ قاسيەتتەرىنىڭ اشىلۋىندا دياگونالدىڭ اتقارعان قىزمەتتەرى ەسەپكە الىنادى ما؟
تورەشى: ءيا، سوت بارلىق فاكتىلەردى ەسەپكە الادى.
قورعاۋشى: راحمەت، مەندە ازىرگە سۇراق جوق.
تورەشى: ولاي بولسا، ءسوز كەزەگى ءۇشبۇرىش حانىمعا بەرىلەدى.
ايىپتاۋشى: قۇرمەتتى سوت، قۇرمەتتى سوت وتىرىسىنا قاتىسۋشىلار! ماتەماتيكا الەمىندە كورشى مەملەكەتتەرمەن ءوز - ارا دوستىق قارىم - قاتىناس ورناتىپ، ماتەماتيكالىق وداق قۇرۋ جولىندا شارشاماي، تالماي، ايانباي ەڭبەك ەتىپ، ەگەمەندىك العالى وزىندىك دامۋ جولىن تاڭداعان ءبىزدىڭ گەومەتريا مەملەكەتىمىزدىڭ ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنا دياگونال ەسىمدى ازاماتشانىڭ كەلۋىمەن اۋىلداعى تىنىشتىق بۇزىلا باستادى. دياگونالدىڭ ارالاسۋىمەن پاراللەلوگرامم، تىكتورتبۇرىش، رومب، تراپەسيا، كۆادرات سياقتى ازاماتتارىنىڭ ۇيلەرىنىڭ تىنىشتىعى كەتتى. جانۇيالارىنىڭ ءبىر تۇتاستىقتارى بۇزىلىپ، ءتىپتى ءتورت بولىكتەر پايدا بولا باستادى. ءىس بۇلاي جالعاسا بەرەتىن بولسا، مەملەكەتىمىزدىڭ ۇساقتالىپ، ءبولىنىپ كەتىپ، ءوزىنىڭ قۇدىرەتتى كۇشىنەن ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن. سوندىقتان، قۇرمەتتى سۋديا حانىم، دياگونالدىڭ قىلمىستى ارەكەتتەرىن گەومەتريا مەملەكەتىنىڭ زاڭىنىڭ قىلمىستىق كودەكس 3 - تاراۋ، 512 - بابى بويىنشا ءادىل تۇردە زاڭ تالاپتارىنا سايكەس قاراپ، ونى قاتاڭ تۇردە جازىلۋىن، تىنىشتىعىمىزدىڭ ساقتالۋىن تالاپ ەتەمىن.
تورەشى: وسى ايعاققا قارسى ءسوز كەزەگى جابىرلەنۋشى تىكتورتبۇرىشقا بەرىلەدى.
تىكتورتبۇرىش: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
تىكتورتبۇرىش: اتىم تىكتورتبۇرىش.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
تىكتورتبۇرىش: تىكتورتبۇرىشتار اۋىلىندا، 8 سىنىپ كىتابىنىڭ ءى تاراۋ، 6سىنىبىندا تۇرىمىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن ءتۇسىندىرىڭىز.
تىكتورتبۇرىش: قاراما - قارسى قابىرعالارىم تەڭ بولىپ كەلەتىن، بارلىق بۇرىشتارىم تىك بۇرىشتان جارالعان مەنىڭ سۇلۋ فيگۋرامدى دياگونال كەلدى دە، ءبولىپ - ءبولىپ، اقىرىندا ءتىپتى ءتورت بولىككە ءبولىپ تاستادى. ءار بولگەن سايىن كوزىمە جانىم كوزىمە كورىندى. مەنىڭ رۇقساتىمسىز دەنەمنىڭ بولىكتەرگە بولىنۋىنە كەلىسپەيمىن.
تورەشى: دالەلدەي وتسەڭىز.
تىكتورتبۇرىش: (ءبىر جانە ەكى ديوگونال جۇرگىزىلگەندەگى جايىن كورسەتەتىن سىزىلمالاردى كۋاگە تارتىپ، دالەلدەر كورسەتەدى.)
تورەشى: قورعاۋشىنىڭ تىكتورتبۇرىشقا سۇراعى بولماسا، ءسوز كەزەگى پاراللەلوگرامم مىرزاعا بەرىلەدى.
پاراللەلوگرامم: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
پاراللەلوگرامم: اتىم پاراللەلوگرامم.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
پاراللەلوگرامم: ءتورتبۇرىشتار اۋىلىندا 8 سىنىپ گەومەتريا كىتابىنىڭ ءى تاراۋ 6 تاقىرىبىندا تۇرامىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن ءتۇسىندىرىڭىز.
پاراللەلوگرامم: قۇرمەتتى سۋديا! مەنىڭ قاراما - قارسى قابىرعالارىمنىڭ تەڭدىگى جانە پاراللەلدىگى مەنىڭ فيگۋرامدى ايرىقشا سۇلۋ كورسەتەدى. كەرەك دەسەڭىز، مەنىڭ قاراما قارسى بۇرىشتارىمدا تەڭ. ال، قايداعى ءبىر دياگونال دەنەمە جارماسىپ فيگۋرامدى بولىكتەرگە بولە باستادى. دياگونالدىڭ بۇل ىستەرىنە نارازىلىعىمدى اشىق تا ايقىن بىلدىرەمىن.(الىپ كەلگەن سىزىلما قۇجاتتارىن كورسەتىپ، ءىستىڭ ءمان - جايىن تۇسىندىرەدى.)
قورعاۋشى: قۇرمەتتى پاراللەلوگرامم مىرزا! ءسىز بولعان جايلارعا بەكەر رەنجيسىز. ءسىز بۇل جەردە ۇتپاساڭىز، ەشقانداي ۇتىلمادىڭىز. دياگونالدىڭ كومەگىندە ءوزىڭىزدىڭ جاڭا ءبىلىپ تولىعا ءتۇستىڭىز. ءسىزدىڭ دەنەڭىزگە ءبىر دياگونال جۇرگىزىلسە وندا ءسىز ەكى تەڭ ءۇشبۇرىشقا بولىنە الاسىز. ال ەكى دياگونال جۇرگىزسەڭىز، سىزدە ءتورتبۇرىشتار پايدا بولادى. قالا بەرسە، جاڭا قاسيەتتەرىڭىز سىزگە ارنالعان ەسەپتەردىڭ شەشۋىن جەڭىلدەتەدى. دياگونالدى كومەككە شاقىرىپ ونى ايىپتاۋىڭىز قالاي؟
تورەشى: ءسوز رومبىعا بەرىلەدى. حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ انت بەرىڭىز.
رومب: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپايمىن دەپ انت بەرەمىن.!
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
رومب: اتىم رومب.
تورەشى: قايدا تۇراسىز؟
رومب: تىكتورتبۇرىشتار اۋىلىندا 8 سىنىپ گەومەتريا كىتابىنىڭ ءى تاراۋ 6 تاقىرىبىندا تۇرامىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن ءتۇسىندىرىڭىز.
رومب: قۇرمەتتى سۋديا! بارلىق قابىرعالارىم جانە قاراما - قارسى بۇرىشتارىم تەڭ بولىپ كەلگەن سىمباتتى فيگۋرامدى بولىكتەرگە ءبولۋدىڭ ءتىپتى قاجەتى جوق دەپ ەسەپتەيمىن. «بولىنگەندى ءبارى جەيدى» - دەگەن حالقىمىزدىڭ ماقال - ماتەلىنە سۇيەنىپ، مەن جالپى «ءبولۋ» ۇعىمىنا قارسىمىن. دياگونالدىڭ ءتورتبۇرىشتار تۇرعىندارىنا ىستەپ جۇرگەن ارەكەتتەرىن. (دياگونال قاتىناسقان سىزىلما سۋرەتتەردى كۋالىككە تارتىپ، ءوزىنىڭ جاعدايىن تۇسىندىرەدى.)
قورعاۋشى: قۇرمەتتى سۋديا حانىم! مەنىڭ قورعاۋعا العان دياگونالىمنىڭ رومبىعا كەلۋى، وعان زيانسىز دەپ ەسەپتەيمىن. رومبىداعى دياگونالدىڭ كومەگىمەن ول
بەلگىسىز قاسيەتتەردى اشىپ، ءوزى رۋحاني جاعىنان جەتىلىسە تۇسەدى دەگەن ويدامىن. دياگونالدىڭ كومەگىمەن رومبىنىڭ جەكە تۇلعالىق قاسيەتتەرى، اشىلىپ، جەتىلە تۇسەتىنىنە سەنەمىن.
تورەشى: ەگەر رومبىعا سۇراق جوق بولاتىن بولسا، ءسوز جابىرلەنۋشى كۆادرات ازاماتقا بەرىلەدى. حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ انت بەرىڭىز.
كۆادرات: قۇرمەتتى سۋديا! مەن بارلىق قابىرعالارىم تەڭ، بۇرىشتارىم تىكتورتبۇرىش بولىپ كەلەتىن وتە ىڭعايلى فيگۋرامىن. قاسيەتتەرىم كوپشىلىكتەرىڭىزگە بەلگىلى. مەن بولىككە ءبولۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنداعى دياگونالدىڭ بۇل قىلىعى جۇمىسسىزدىقتىڭ سالدارىنان دەپ ەسەپتەيمىن. (سىزىلما – سۋرەتتەرىن كورسەتەدى)
قورعاۋشى: قۇرمەتتى سۋديا! دياگونال كەلىپ كۆادراتقا زيان كەلتىردى دەگەنگە قوسىلا المايمىن. كەرىسىنشە دياگونالدىڭ كومەگىمەن پايدا بولعان ءۇشبۇرىش ءۇشىن دياگونال ءىرى بيىكتىك، ءارى بيسسەكتريسا، ءارى مەديانا بولادى.
تورەشى: كەلەسى ءسوزدى جابىرلەنۋشى تراپەسياعا بەرەمىز. حاتشىنىڭ جانىنا بارىپ انت بەرىڭىز.
تراپەسيا: بۇگىنگى سوت وتىرىسىندا شىندىقتى تەك شىندىقتى ودان باسقا ەشتەڭە ايتپاۋعا انت بەرەمىن..
تورەشى: تولىق اتى - ءجونىڭىز؟
تراپەسيا: اتىم تراپەسيا.
ءتورتبۇرىشتار اۋىلىندا 8 سىنىپ گەومەتريا كىتابىنىڭ ءى تاراۋ 6 تاقىرىبىندا تۇرامىن.
تورەشى: ءىستىڭ ءمان - جايىن تۇسىندىرسەڭىز.
تراپەسيا: قۇرمەتتى سۋديا! مەن قابىرعالارىم مەن بۇرىشتارىمنىڭ تەڭدىگى تۋرالى ەشتەڭە ايتپايمىن. وزىمە بولارلىقتاي قاسيەتتەرىم، مىنەزىم بار. وسىندا وتىرىپ، تۋىستارىمنىڭ سوزدەرىن سارالاي كەلە، ولاردىڭ دياگونالعا تاعىپ وتىرعان ايىبى زاڭسىز دەپ ءتۇسىندىم. كەرىسىنشە، دياگونال مەن كەلىسىمدى، بىرلىكتى بولساق، ءبىز فيگۋرالاردىڭ قاسيەتتەرى اشىلا تۇسەتىنىنە كوزىم جەتتى. سوندىقتان مەن
دياگونالعا ايىپتاۋ ارىزىمدى قايتىپ الامىن. ونى بۇل ىستەرىنە ايىپتامايمىن.
قورعاۋشى: قۇرمەتتى تراپەسيا! ءسىز وتە دۇرىس ايتاسىز. ءسىز تاماشا فيگۋرا ەكەنسىز. ءسىزدىڭ تەك ءبىر عانا تەڭ ءبۇيىرلى كۇيىڭىزگە، دياگونال جۇرگىزىلسە قانشاما تاماشا قاسيەتتەرگە يە بولاتىنىڭىزدى بىلسەڭىز ەدى!
تورەشى: ەندىگى ءسوز كەزەگى كۋاگەر وقۋشىعا بەرىلدى.
وقۋشىنى الىپ كەلىڭىزدەر.
كۋاگەر: مەن №3 العا قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ 10ب كلاسس وقۋشىسى ساتباي جاينار. مەن ءتورتبۇرىشتاردىڭ بۇگىنگى تارتىسۋىنا تۇسىنە الماي تۇرمىن. ولاردىڭ دياگونالعا تاققان ايىپتارىنا قارسىمىن. ولاردىڭ دياگونالعا تاققان ايىپتارىنا قارسىمىن. سەبەبى ءتورتبۇرىشتاردىڭ شەشىمىن تاپپاي تۇرعان ەسەپتەرى دياگونال كومەگىندە وڭاي شەشىمىن تابادى. فيگۋرالاردىڭ تەڭدەي بولىكتەرگە بولىنەدى. باسقادا اتقاراتىن قىزمەتتەرى كوپ. مەن، ءتورتبۇرىشتارعا دياگونالدىڭ كەلۋىن، ەكى قولىمدى كوتەرىپ قولدايمىن. ايتىپ بولدىم.
تورەشى: سوڭعى ءسوز ايىپتالۋشى دياگونالعا بەرىلەدى.
دياگونال: قۇرمەتتى سۋديا مىرزا! مەن قۇرمەتتى ءتورتبۇرىشتار اۋىلىنىڭ تۇرعىندارىنا زيان كەلتىردىم دەپ ەسەپتەيمىن. ولارعا قولىمنان كەلگەن كومەگىمدى بەردىم. شەشىلمەي تۇرعان ەسەپتەرىن شەشۋگە كومەكتەستىم. تالاپتارىنا شامام جەتكەنشە ادىلدىك جاساپ، تەڭ بولىكتەرگە ءبولدىم. وسىلاردى ەسەپكە الىپ، ءادىل ۇكىم شىعارۋىڭىزدى سۇرايمىن.
حاتشى: تۇرىڭىزدار 30مينۋتتىق ءۇزىلىس جاريالايمىز، سوت اقىلداسىپ بولعانشا.
كورىنىس. «قازاقتىڭ شەشەندىك سوزدەرى».
ءان. «التىن انا».
حاتشى: تۇرىڭىزدار سوت كەلەدى.
تورەشى: ايىپتالۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرىندە كەيبىر اعاتتىقتاردىڭ بولعانىن، وعان قاراماستان سوت ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىنە جانە قۇرمەتتى قورعاۋشىمەن كۋاگەرلەردىڭ ەلەۋلى دالەلدەمەلەرىنە نەگىزدەلىپ، دياگونالدى ايىپسىز دەپ ەسەپتەيدى جانە شەشىم قابىلدايدى:
1. دياگونالدى گەومەتريا زاڭىنىڭ № 341 3 - تاراۋ 512 - بابى بويىنشا ايىپسىز دەپ تابىلسىن.
2. گەومەتريالىق امالداردى ورىنداۋدا قاتەلىكتەرگە جول بەرمەۋ ءۇشىن، گەومەتريا زاڭدارىن ۇيرەنۋ جۇيەلى تۇردە الىپ بارىلسىن. وسىمەن سوت وتىرىسى اياقتالدى.
3. سوت وتىرىسى – ويىنىن دايىنداعان ماتەماتيكا ءپانىنىڭ مۇعالىمدەرى: مۇقاشيەۆا نۇرگۇل مەن ۇلىقپانوۆا عازيزا جانە 10 «ءا»، 10 «ب» كلاسس وقۋشىلارى.
بۇگىنگى سىنىپتان تىس جۇمىسىمىزدا 10 سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ۇرانى:
ويىننان جەڭىلسەك تە
ومىردەن جەڭىلمەيمىز.
You Might Also Like
