ءتىلدىڭ مەرەيى – ەلدىڭ مەرەيى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءتىلدىڭ مەرەيى – ەلدىڭ مەرەيى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاق ەلىن، قازاق ءتىلىن قاستەرلەۋگە، وي – ءورىسىن كەڭەيتۋگە، شەشەندىك ونەردىڭ قىر – سىرىن ۇعىنا بىلۋگە تاربيەلەۋ. وقۋشىلارعا ءتىلدىڭ قوعام ومىرىندەگى ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ماقال – ماتەلدەر، ءتىل تۋرالى زاڭ، قول ونەر كورمەسى.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
وقۋشىلاردى ساپقا تۇرعىزىپ، ءانۇراندى ايتتىرۋ.
كىرىسپە ءسوز: سوڭعى جىلدارى انا ءتىلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك مارتەبەگە يە بولۋى، حالىقتىق پەداگوگيكانىڭ اسىل قازىناسىن پايدالانۋعا، ادەبيەتىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى، سالت – ءداستۇرىمىزدى جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك تۋعىزعانى ەلىمىز ءۇشىن زور قۋانىش. قازىرگى زامان تالابى حالىقتىق ءداستۇردى كەڭىنەن پايدالانا ءبىلۋدى كوزدەپ وتىر. ول ءۇشىن حالقىمىزدىڭ اتا – بابادان كەلە جاتقان ۇلتتىق اسىل مۇرالارىن، تۇرمىس – سالتىن، ۇلگى – ونەگەسىن جۇزەگە اسىرۋىمىز قاجەت.
ەلىمىزدى باسقا ەل تانىپ جاتقاندا، تاۋەلسىز ەل تىرەگى – ءبىلىمدى ۇرپاقتى تاربيەلەۋ باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. تاربيەنىڭ نەگىزگى قۇرالى – ءتىل، ول ۇلتتىڭ تاريحي كورىنىس بەلگىسى. انا ءسۇتى بوي وسىرسە، انا ءتىلى وي وسىرەدى. ولاي بولسا، اتا وسيەتىنە قۇلاق اسىپ، انانىڭ ءتىلى ارقىلى بابالار اماناتىنا ادال بولايىق.
تۋعان ءتىلىم. ديحان ابىليەۆ.
تۋعان ءتىلىم – بابام ءتىلى - ءوز ءتىلىم!
تۋعان ءتىلىم – انام ءتىلى – ءوز ءتىلىم!
تۋعان ءتىلىم – دانا ءتىلىم – ءوز ءتىلىم!
تۋعان ءتىلىم – دالام ءتىلى – ءوز ءتىلىم!
تۋعان تىلدە سىرى تەرەڭ جانىم بار.
تۋعان تىلدە ءانىم مەنەن ءسانىم بار.
تۋعان ءتىلىم ءتىل بولۋدان قالسا ەگەر،
جۇرەگىمدى سۋىرىپ – اق الىڭدار.
تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وسسە ءتىلىم، مەن دە بىرگە وسەمىن،
وشسە ءتىلىم، مەندە بىرگە وشەمىن
ءان «انا ءتىلىن سۇيەمىن»
ءتىلىم مەنىڭ!
ۇلى اباي، مۇحتارداي ءپىرىم مەنىڭ،
تۇنىعىم، رۋحاني جان ازىعىم.
ول بۇلىنسە، مەنىڭ دە بۇلىنگەنىم.
ءتىلىم مەنىڭ!
ءتىلىم ءۇشىن مىڭ ءولىپ، ءتىرىلدى ەلىم.
قازاق حالقى بار تاريحىن كوشىپ ءجۇرىپ، وتكىزسە دە، باتپاققا باتىرماي، قۇمعا شاشپاي، جۇرتتان دا قالدىرماي، جابىندىعا الدىرماي بارلىق جيناعان ءسوز بايلىعىن، كۇيى مەن جىرىن بىزگە جەتكىزدى. بۇل بارىمىزگە قىمبات مۇرا، باي قازىنا! (ع. مۇسىرەپوۆ )
سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى - انام ءتىلىن
بەسىكتە جاتقانىمدا – اق بەرگەن ءبىلىم.
شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىمنان
قۇلاعىما سىڭىرگەن تانىس ءۇنىم.
ءان «انانىڭ ءتىلى – اياۋلى ءۇنى»
ءمۇعالىم: قازاق حالقى ءتىل ونەرىنە، شەشەندىككە زور ءمان بەرگەن. اتاقتى بيلەر مەن شەشەندەر، اقىندار مەن جىراۋلار داۋ شەشىپ، ايتىسقاندا ۇيقاستىرا ولەڭدەتىپ سويلەگەن.
«ۇيقاسىن تاپ» ويىنى.
ءمۇعالىم:
انا ءتىلىن بىلمەگەن ادام –
ەشتەڭە سەزبەيتىن نادان
تۇك سەزبەسە بالاڭ
جاقسىلىق كۇتپە ودان.
جۇيرىك ءتىلدى اقىن بول!
جاقسىلىققا جاقىن بول!
دوستارىڭمەن تاتۋ بول!
دۇشپانىڭا قاتۋ بول!
اقىنداردىڭ ءبىرى بول!
تۋعان ەلدىڭ ۇلى بول!
تۋعان جەردىڭ گ ۇلى بول!
ازامات بول، ءىرى بول!
بي.
ءتىلىم باردا قازاعىم بار، حالقىم بار،
ءداستۇرىم بار،
اتا جولىم سالتىم بار،
كەڭ دالاداي جينالماعان جان – جاعى
اڭقاۋ اشىق مىنەزىم بار اڭقىلدار.
ءتىلىم مەنىڭ ەرلىگىم دە ەلدىگىم،
كەمەڭگەرىم
شەشەندىگىم كەڭدىگىم.
ءتىلىم مەنىڭ – مولدىرلىگىم، پاكتىگىم،
ويلىلىعىم،
تەرەڭدىگىم،
تەڭدىگىم.
ەجەلدەن ۇلى ەلمىز ءىرى ىرگەلى
شەجىرەمىز
تاريحىمىز ىلگەرى
مەنىڭ ءتىلىم قاز داۋىستى قازىبەك
ايتەكە مەن تولە ءبيدىڭ تىلدەرى.
كورىنىس «تولە ءبيدىڭ تورەلىگى»
ءمۇعالىم: «جالعاسىن تاپ» ويىنى (ءتىل تۋرالى ماقال-ماتەلدەر)
ءتىل تاس جارادى...(تاس جارماسا، باس جارادى)
ونەر الدى -...(قىزىل ءتىل)
ويناپ سويلەسەڭ دە...(ويلاپ سويلە)
از ءسوز – التىن...(كوپ ءسوز – كومىر)
ءتىل – اقىلدىڭ...(ولشەمى)
ءتىلى جەتكەنشە سويلەگەن شەشەن...(قولى جەتكەنشە نۇسقاعان كوسەم)
تىلىڭمەن جۇگىرمە،...(بىلىمىڭمەن جۇگىر)
ءتىل – ءتاتتى،...(باۋىر – قاتتى)
ءتىل تۋرالى ويلار.
1 حالىق بار جەردە – ءتىل بار. ءتىل بار جەردە – ونەر بار. ونەر بار جەردە – جان – كۇيەر بار. ءار حالىقتىڭ انا ءتىلى – ونىڭ باقىتى، ونىڭ قۋانىشى.
2 ءوز ءتىلىڭدى ءبىلۋ، ءوز تىلىڭدە ەر جەتىپ، ەل قاتارىنا قوسىلۋ – ومىردەن العان ەڭ ۇلكەن سىيىڭ.
3 انا تىلىڭدە ەلدىگىڭدە، ەرلىگىڭدى جىرلايسىڭ.
4 انا تىلىندە سويلەۋ مادەنيەتتىلىكتىڭ، ادەپتىلىكتىڭ ولشەمى بولىپ تابىلادى.
كۇي.
قورىتىندى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاق ەلىن، قازاق ءتىلىن قاستەرلەۋگە، وي – ءورىسىن كەڭەيتۋگە، شەشەندىك ونەردىڭ قىر – سىرىن ۇعىنا بىلۋگە تاربيەلەۋ. وقۋشىلارعا ءتىلدىڭ قوعام ومىرىندەگى ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ماقال – ماتەلدەر، ءتىل تۋرالى زاڭ، قول ونەر كورمەسى.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
وقۋشىلاردى ساپقا تۇرعىزىپ، ءانۇراندى ايتتىرۋ.
كىرىسپە ءسوز: سوڭعى جىلدارى انا ءتىلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك مارتەبەگە يە بولۋى، حالىقتىق پەداگوگيكانىڭ اسىل قازىناسىن پايدالانۋعا، ادەبيەتىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى، سالت – ءداستۇرىمىزدى جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك تۋعىزعانى ەلىمىز ءۇشىن زور قۋانىش. قازىرگى زامان تالابى حالىقتىق ءداستۇردى كەڭىنەن پايدالانا ءبىلۋدى كوزدەپ وتىر. ول ءۇشىن حالقىمىزدىڭ اتا – بابادان كەلە جاتقان ۇلتتىق اسىل مۇرالارىن، تۇرمىس – سالتىن، ۇلگى – ونەگەسىن جۇزەگە اسىرۋىمىز قاجەت.
ەلىمىزدى باسقا ەل تانىپ جاتقاندا، تاۋەلسىز ەل تىرەگى – ءبىلىمدى ۇرپاقتى تاربيەلەۋ باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. تاربيەنىڭ نەگىزگى قۇرالى – ءتىل، ول ۇلتتىڭ تاريحي كورىنىس بەلگىسى. انا ءسۇتى بوي وسىرسە، انا ءتىلى وي وسىرەدى. ولاي بولسا، اتا وسيەتىنە قۇلاق اسىپ، انانىڭ ءتىلى ارقىلى بابالار اماناتىنا ادال بولايىق.
تۋعان ءتىلىم. ديحان ابىليەۆ.
تۋعان ءتىلىم – بابام ءتىلى - ءوز ءتىلىم!
تۋعان ءتىلىم – انام ءتىلى – ءوز ءتىلىم!
تۋعان ءتىلىم – دانا ءتىلىم – ءوز ءتىلىم!
تۋعان ءتىلىم – دالام ءتىلى – ءوز ءتىلىم!
تۋعان تىلدە سىرى تەرەڭ جانىم بار.
تۋعان تىلدە ءانىم مەنەن ءسانىم بار.
تۋعان ءتىلىم ءتىل بولۋدان قالسا ەگەر،
جۇرەگىمدى سۋىرىپ – اق الىڭدار.
تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وسسە ءتىلىم، مەن دە بىرگە وسەمىن،
وشسە ءتىلىم، مەندە بىرگە وشەمىن
ءان «انا ءتىلىن سۇيەمىن»
ءتىلىم مەنىڭ!
ۇلى اباي، مۇحتارداي ءپىرىم مەنىڭ،
تۇنىعىم، رۋحاني جان ازىعىم.
ول بۇلىنسە، مەنىڭ دە بۇلىنگەنىم.
ءتىلىم مەنىڭ!
ءتىلىم ءۇشىن مىڭ ءولىپ، ءتىرىلدى ەلىم.
قازاق حالقى بار تاريحىن كوشىپ ءجۇرىپ، وتكىزسە دە، باتپاققا باتىرماي، قۇمعا شاشپاي، جۇرتتان دا قالدىرماي، جابىندىعا الدىرماي بارلىق جيناعان ءسوز بايلىعىن، كۇيى مەن جىرىن بىزگە جەتكىزدى. بۇل بارىمىزگە قىمبات مۇرا، باي قازىنا! (ع. مۇسىرەپوۆ )
سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى - انام ءتىلىن
بەسىكتە جاتقانىمدا – اق بەرگەن ءبىلىم.
شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىمنان
قۇلاعىما سىڭىرگەن تانىس ءۇنىم.
ءان «انانىڭ ءتىلى – اياۋلى ءۇنى»
ءمۇعالىم: قازاق حالقى ءتىل ونەرىنە، شەشەندىككە زور ءمان بەرگەن. اتاقتى بيلەر مەن شەشەندەر، اقىندار مەن جىراۋلار داۋ شەشىپ، ايتىسقاندا ۇيقاستىرا ولەڭدەتىپ سويلەگەن.
«ۇيقاسىن تاپ» ويىنى.
ءمۇعالىم:
انا ءتىلىن بىلمەگەن ادام –
ەشتەڭە سەزبەيتىن نادان
تۇك سەزبەسە بالاڭ
جاقسىلىق كۇتپە ودان.
جۇيرىك ءتىلدى اقىن بول!
جاقسىلىققا جاقىن بول!
دوستارىڭمەن تاتۋ بول!
دۇشپانىڭا قاتۋ بول!
اقىنداردىڭ ءبىرى بول!
تۋعان ەلدىڭ ۇلى بول!
تۋعان جەردىڭ گ ۇلى بول!
ازامات بول، ءىرى بول!
بي.
ءتىلىم باردا قازاعىم بار، حالقىم بار،
ءداستۇرىم بار،
اتا جولىم سالتىم بار،
كەڭ دالاداي جينالماعان جان – جاعى
اڭقاۋ اشىق مىنەزىم بار اڭقىلدار.
ءتىلىم مەنىڭ ەرلىگىم دە ەلدىگىم،
كەمەڭگەرىم
شەشەندىگىم كەڭدىگىم.
ءتىلىم مەنىڭ – مولدىرلىگىم، پاكتىگىم،
ويلىلىعىم،
تەرەڭدىگىم،
تەڭدىگىم.
ەجەلدەن ۇلى ەلمىز ءىرى ىرگەلى
شەجىرەمىز
تاريحىمىز ىلگەرى
مەنىڭ ءتىلىم قاز داۋىستى قازىبەك
ايتەكە مەن تولە ءبيدىڭ تىلدەرى.
كورىنىس «تولە ءبيدىڭ تورەلىگى»
ءمۇعالىم: «جالعاسىن تاپ» ويىنى (ءتىل تۋرالى ماقال-ماتەلدەر)
ءتىل تاس جارادى...(تاس جارماسا، باس جارادى)
ونەر الدى -...(قىزىل ءتىل)
ويناپ سويلەسەڭ دە...(ويلاپ سويلە)
از ءسوز – التىن...(كوپ ءسوز – كومىر)
ءتىل – اقىلدىڭ...(ولشەمى)
ءتىلى جەتكەنشە سويلەگەن شەشەن...(قولى جەتكەنشە نۇسقاعان كوسەم)
تىلىڭمەن جۇگىرمە،...(بىلىمىڭمەن جۇگىر)
ءتىل – ءتاتتى،...(باۋىر – قاتتى)
ءتىل تۋرالى ويلار.
1 حالىق بار جەردە – ءتىل بار. ءتىل بار جەردە – ونەر بار. ونەر بار جەردە – جان – كۇيەر بار. ءار حالىقتىڭ انا ءتىلى – ونىڭ باقىتى، ونىڭ قۋانىشى.
2 ءوز ءتىلىڭدى ءبىلۋ، ءوز تىلىڭدە ەر جەتىپ، ەل قاتارىنا قوسىلۋ – ومىردەن العان ەڭ ۇلكەن سىيىڭ.
3 انا تىلىڭدە ەلدىگىڭدە، ەرلىگىڭدى جىرلايسىڭ.
4 انا تىلىندە سويلەۋ مادەنيەتتىلىكتىڭ، ادەپتىلىكتىڭ ولشەمى بولىپ تابىلادى.
كۇي.
قورىتىندى
You Might Also Like
