InfoHub Logo

جۋىقتا عانا شۆەسيادا قوقىس تاۋسىلىپ قالىپ، بيلىك قوقىستى باسقا ەلدەردەن تاسىمالداۋعا دايىن وتىرعانى تۋرالى جاڭالىق الەمدى ءدۇر سىلكىندىردى. باسقاسى باسقا، وزگە ەلدەن قوقىس تاسۋدىڭ قانداي پايداسى بار دەرسىز؟.. وسى رەتتە ءبىز ستوكگولمدا قوقىستى قايتا وڭدەۋ جۇيەسى قانشالىقتى ءتيىمدى ىسكە اسىپ جاتقانىن ناقتى مىسالدارمەن ايتىپ بەرمەكپىز.

شۆەسيادا بۇل كۇندە قوقىستاردى سۇرىپتاۋ جالپىعا ورتاق اۋقىمدى دەڭگەيگە جەتكەن. وسىنىڭ ارقاسىندا ەلدە ۇيىندىلەردىڭ مۇلدە كوزى جويىلىپ، ولاردىڭ قالدىقتارى وتىنعا اينالىپ نەمەسە قايتا قولدانىسقا جاراي باستادى. قىسقاسى، بيلىكتىڭ ءاردايىم تۇسىندىرمە جۇمىستارىن جۇرگىزۋى حالىقتىڭ تۇسىنىگىنە اسەر ەتىپ، ءوز جەمىسىن بەرە باستادى.

ەلدەگى تۇرعىنداردىڭ باسىم كوپشىلىگى لاقتىرىلعان پلاستيكتىڭ ءالى جەتى رەت قولدانۋعا بولاتىنىن جاقسى تۇسىنەدى. سودان كەيىن عانا ول ەلەكتروستانسياعا ورتەۋگە جىبەرىلەدى. وسىلايشا، جەتىنشى رەت قولدانىلعان پلاستيك اقىرى ەلەكتر توعى رەتىندە پايداعا اسادى.

ستوكگولمداعى ءاربىر وتباسىنىڭ ۇيىندە قوقىستاردى سۇرىپتاۋعا ارنالعان 6-7 شەلەك بار. اتاپ ايتقاندا، قوقىس شەلەكتەرى پلاستيك، قاعاز، شىنى، كارتون، مەتالداردى جەكە-جەكە سالۋعا ارنالعان. ءتىپتى، ستوكگولمداعى جاس بالا دا كامپيت قاعازىن باسقا كونتەينەرگە سالا قويمايدى. قوقىستى سۇرىپتاي سالۋدى ول ەلدە بالاباقشا مەن مەكتەپتەن باستاپ ۇيرەتەدى، ال قاتە سۇرىپتاپ سالعان جاعدايدا ايىپپۇل تولەتۋ قاراستىرىلعان.

«قوقىستى جەڭگەن» ەلدە تەلەديدارلار، ديۆاندار جانە قۇرىلىس ماتەريالدارى سەكىلدى ءىرى زاتتار ارنايى ستانسيالارعا جەتكىزىلەدى. سول جەردە ولاردىڭ قۇندى قۇرامدىق بولىكتەرى اجىراتىلىپ، ونى تاۋار وندىرۋشىلەر ساتىپ الادى. وسىلايشا، تاۋار وندىرۋشىلەر ءوندىرىستىڭ جاڭا سيكلى ءۇشىن قولدانىلاتىن شيكىزاتقا قول جەتكىزەدى. ءدال سول جەردە زاتتاردىڭ بوياۋلارى مەن قىشقىل قۇرامدارىن، تاعى باسقا ءقاۋىپتى قۇرىلىمدارى ءبولىنىپ الىنىپ، ولار كەيىن تۇرمىستىق حيميانى قايتا وڭدەۋ بويىنشا ارنايى زاۋىتتارعا جىبەرىلەدى. شۆەسيادا مۇنداي ستانسيالار تولىعىمەن تەگىن قىزمەت كورسەتەتىنىن دە ايتا كەتۋ كەرەك.

شۆەسيادا جۋىقتا عانا «دەكونسترۋكسيا» دەپ اتالاتىن عيماراتتاردى ءسۇرۋدىڭ جاڭا پروسەدۋراسى ەنگىزىلدى. ماسەلەن، ەسكى عيماراتتاردى ءسۇرۋ كەزىندە كولىكتەر قابىرعانىڭ ءبىر بولىگىن بۇزباي ءبولىپ الىپ، ارنايى ستانسياعا اپارادى. ول جەردە قابىرعانىڭ بولىگى قايتادان قۇرىلىس ماتەريالدارىنا اينالىپ شىعا كەلەدى. وسىلايشا، ەسكى عيماراتىڭىز جاڭا ءۇي بولىپ قايتا بوي كوتەرەدى.

قاڭىلتىر جانە پلاستيك بوتەلكەلەر ءۇشىن ول جاقتا كادىمگىدەي اقشا الۋعا بولادى. ول ءۇشىن ولاردى ارنايى قابىلداۋ پۋنكتەرىنە وتكىزگەڭىز بولدى. ەۋروپانىڭ وزگە ەلدەرىندەي شۆەسيادا دا بوتەلكەنى ارنايى اپپاراتقا وتكىزىپ، «العىس» ءۇشىن اقشا الاسىز. سونداي-اق، مەرزىمى وتكەن دارى-دارمەكتەر دە شۆەسيادا لاقتىرىلىپ تاستالماي، ءدارىحانالارعا وتكىزىلەدى. قولدانىلعان شپريستەر مەن ينەلەردى دە سوندا وتكىزۋ قاراستىرىلعان.

ەلدە قوقىستى تاسىمالداۋ جۇمىسى 1961 جىلدان بەرى قولدانىلىپ كەلە جاتقان جەر استى اۋا وتكىزگىشتەردىڭ كومەگىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. مۇنداي قوقىس قۇبىرلارىنىڭ باسىم بولىگى جەر استىندا ورنالاسقان، ال تۇرعىندار ونىڭ جوعارعى بولىگىن عانا بايقايدى.

شۆەسياداعى قالدىقتارعا بايلانىستى قوقىستىڭ جەتىسپەۋشىلىگى – قازىرگى تاڭدا ەلدەگى جالعىز ماسەلە دەسە دە بولادى. قوقىستىڭ 7 پايىزى عانا ۇيىندىگە جونەلتىلىپ، ال قالعانىنىڭ ءبارى نە ورتەلەدى، نە قايتا وڭدەلەدى. وسىلايشا، ستوكگولم ەلەكتر توعىنىڭ 45 پايىزىن ءبىر عانا قالدىقتاردىڭ كومەگىمەن ءوندىرىپ وتىر. قوقىس قالدىقتارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى تۇرعىندار ءۇشىن الداعى ۋاقىتتا وزەكتى ماسەلەگە اينالۋى مۇمكىن، سەبەبى شۆەدتەر قايتا وڭدەۋدىڭ ارقاسىندا ەلەكتر توعىن الىپ، ۇيلەرىن جىلىتادى. ءبىراق، كورشىلەس نورۆەگيا ەلى شۆەسياعا بۇل باعىتتا كومەك قولىن سوزىپ، جىلىنا 800 مىڭ توننا قوقىس تاسىمالداپ تۇرۋعا دايىن ەكەنىن بىلدىرگەن.

شۆەدتەر بۇگىنگى كۇنى قوقىس مولشەرىن ازايتۋدى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە قايتا وڭدەۋ كەزىندە زياندى زاتتاردىڭ اتموسفەرانى لاستاۋ دەڭگەيىن بارىنشا تومەندەتۋگە دە قول جەتكىزگەن ءبىردىن ءبىر ەل. قوقىستى ورتەۋ زاۋىتتارىندا قايتا وڭدەۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ارقاسىندا اتموسفەراعا بولىنەتىن زياندى زاتتاردىڭ شىعارىلىمى بار-جوعى 1 پايىزدى قۇرايدى. 

---