سۋ - تىرشىلىك كوزى
ماڭعىستاۋ وبلىسى، بەينەۋ اۋدانى
وپورنىي ورتا مەكتەبىنىڭ 1 سىنىپ وقۋشىسى
سەرجانوۆا تولعاناي سەيىتجان قىزى
جەتەكشىسى: وپورنىي ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى دالابايەۆا گ. س
تاقىرىبى: «سۋ - تىرشىلىك كوزى» (سلايدىمەن)
باعىتى: الەۋمەتتىك جانە ەكولوگيالىق ماسەلەلەر.
سەكسياسى: ەكولوگيا
مازمۇنى:
ءى. كىرىسپە
1. 1. سۋ – تىرشىلىك كوزى
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
2. 1. سۋعا سيپاتتاما
2. 2. سۋدىڭ قاسيەتتەرى
2. 3. مينەرالدى جانە شيپالى سۋلار
2. 4. سۋدى قورعاۋ
ءىىى. قورىتىندى
ءىV. قوسىمشالار
V. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
ءى. كىرىسپە
اتا – انام تاڭەرتەڭ سالقىن سۋمەن جۋىن، ول دەنساۋلىققا پايدالى دەيدى. ءبىراق ول قالاي پايدالى ەكەنىن ويلانبايمىز؟
سۇراقتىڭ جاۋابىن تابۋدا ماعان وي كەلدى. نەگە ەرتە سالقىن سۋمەن جۋىنامىز، نەگە ۇلكەندەر سۋدى توگە بەرمە دەيدى. وسىلاردى بىلگىم كەلدى. سوندىقتان زەرتتەگىم كەلدى. جوبانى جازۋ ماقساتىم – سۋدىڭ قاسيەتتەرىمەن ماڭىزىمەن، تابيعي سۋلارمەن، گازدالعان، شيپالى سۋلارمەن تانىسىپ، لاس سۋلاردى تازارتۋدى وقۋ، مەڭگەرۋ بولدى.
ادام ومىرىندە سۋدىڭ ورنى بولەك. سۋسىز ءومىر جوق، سۋ – تىرشىلىك كوزى. ادام 1 اپتا سۋ ىشپەي جۇرە الادى. سۋ ادامنىڭ زەيىنىن اشادى. جەر بەتىنىڭ 3تەن 2 بولىگىن سۋ الىپ جاتىر.
سۋعا سيپاتتاما بەرسەك:
سۋدىڭ ءدامى، ءيسى، ءتۇسى جوق سۇيىق. سۋ – ادامنىڭ زەيىنىن اشادى. قاسيەتى – سۋدىڭ اققىشتىق قاسيەتى بار، ول كولەمىن ساقتايدى، ءپىشىنىن ساقتامايدى. زاتتىڭ 3 كۇيىندە بولادى. مىسالى: مۇز – قاتتى، سۋ – سۇيىق، بۋ – گاز.
22. 03 – سۋ قورلارىن ساقتاۋ كۇنى.
حيميالىق فورمۋلاسى ن2و.
پايدالانعان سۋ شايىندى سۋعا اينالادى. ول لاس سۋ. قازىرگى كەزدە لاس سۋدى تازارتاتىن قوندىرعىلار بار.
تابيعي سۋلار اششى، تۇششى بولىپ 2 - گە بولىنەدى.
اقتاۋداعى تەڭىز سۋىن اتوم قۋاتى ارقىلى تازارتىپ قولدانادى.
ەڭ تازا سۋ جاڭبىر سۋى، ديستيلدەنگەن سۋ. جەردەن شىعاتىن سۋلاردا بار. ولار مينەرالدى سۋلار، ولاردىڭ ىشۋگە جارايتىنى دا جارامايتىنى دا بار. مىسالى: ەسەت اۋىلىنداعى «قىز اۋليە» سۋى اششى، ىشۋگە بولمايدى، ءبىراق ەمدىك قاسيەتى بار. مەن جازدا «قىز اۋليەگە» باردىم. ادامدى اۋرۋدان جازادى. سارىاعاش سۋى ەم، ءبىز ءىشىپ ءجۇرمىز.
ءبىزدىڭ اۋىلعا سۋ ۆولگا وزەنىنەن كەلەدى. اۋىلدا «تەمىر جول سۋ» بولىمشەسى بار، مەن بارىپ كوردىم. تۇربالارمەن ۇيلەرگە تاراتىلعان.
سۋدىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى زور.
سۋ تامشىلاردان قۇرالادى.
وبلىسىمىزدىڭ اۋىز سۋى لاس. حالىقتى قاجەتتى مولشەردە، ساپالى اۋىز سۋمەن تۇراقتى قامتاماسىز ەتىلىپ تۇرادى. سۋدىڭ لاستىعىن بىلەتىن جۇرتشىلىق الدىن الۋ شارالارىن جاساۋ كەرەك. سەبەبى: تازارتىلماعان سۋدان ىشەك، اسقازان اۋرۋلارى پايدا بولادى.
ماڭعىستاۋ ەلى سۋعا تاپشى ايماق، سوندىقتان سۋدى قادىرلەپ، قورعاۋ كەرەك.
جەر گيدروسفەراسىنىڭ جالپى كولەمى – 1800 ملن كم كۋب. سۋ ەكوجۇيەسىنىڭ قۇرامى مەن قۇرىلىمىن انىقتايتىن فاكتوردىڭ ءبىرى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. سۋعا جالپى سيپاتتاما
سۋسىز تىرشىلىك جوق، ويتكەنى سۋ بۇكىل جەر بەتىندە ءوتىپ جاتاتىن بارلىق قۇبىلىستاردا اتقاراتىن ءرولى زور. ادامزات تىرشىلىگىندە ءمانى وتە زور.
«سۋلى جەر – نۋلى جەر» دەيدى حالىق ماقالى.
سۋ – ادامنىڭ زەيىنىن اشادى.
سۋعا جالپى سيپاتتاما بەرسەك:
وپورنىي ورتا مەكتەبىنىڭ 1 سىنىپ وقۋشىسى
سەرجانوۆا تولعاناي سەيىتجان قىزى
جەتەكشىسى: وپورنىي ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى دالابايەۆا گ. س
تاقىرىبى: «سۋ - تىرشىلىك كوزى» (سلايدىمەن)
باعىتى: الەۋمەتتىك جانە ەكولوگيالىق ماسەلەلەر.
سەكسياسى: ەكولوگيا
مازمۇنى:
ءى. كىرىسپە
1. 1. سۋ – تىرشىلىك كوزى
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
2. 1. سۋعا سيپاتتاما
2. 2. سۋدىڭ قاسيەتتەرى
2. 3. مينەرالدى جانە شيپالى سۋلار
2. 4. سۋدى قورعاۋ
ءىىى. قورىتىندى
ءىV. قوسىمشالار
V. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
ءى. كىرىسپە
اتا – انام تاڭەرتەڭ سالقىن سۋمەن جۋىن، ول دەنساۋلىققا پايدالى دەيدى. ءبىراق ول قالاي پايدالى ەكەنىن ويلانبايمىز؟
سۇراقتىڭ جاۋابىن تابۋدا ماعان وي كەلدى. نەگە ەرتە سالقىن سۋمەن جۋىنامىز، نەگە ۇلكەندەر سۋدى توگە بەرمە دەيدى. وسىلاردى بىلگىم كەلدى. سوندىقتان زەرتتەگىم كەلدى. جوبانى جازۋ ماقساتىم – سۋدىڭ قاسيەتتەرىمەن ماڭىزىمەن، تابيعي سۋلارمەن، گازدالعان، شيپالى سۋلارمەن تانىسىپ، لاس سۋلاردى تازارتۋدى وقۋ، مەڭگەرۋ بولدى.
ادام ومىرىندە سۋدىڭ ورنى بولەك. سۋسىز ءومىر جوق، سۋ – تىرشىلىك كوزى. ادام 1 اپتا سۋ ىشپەي جۇرە الادى. سۋ ادامنىڭ زەيىنىن اشادى. جەر بەتىنىڭ 3تەن 2 بولىگىن سۋ الىپ جاتىر.
سۋعا سيپاتتاما بەرسەك:
سۋدىڭ ءدامى، ءيسى، ءتۇسى جوق سۇيىق. سۋ – ادامنىڭ زەيىنىن اشادى. قاسيەتى – سۋدىڭ اققىشتىق قاسيەتى بار، ول كولەمىن ساقتايدى، ءپىشىنىن ساقتامايدى. زاتتىڭ 3 كۇيىندە بولادى. مىسالى: مۇز – قاتتى، سۋ – سۇيىق، بۋ – گاز.
22. 03 – سۋ قورلارىن ساقتاۋ كۇنى.
حيميالىق فورمۋلاسى ن2و.
پايدالانعان سۋ شايىندى سۋعا اينالادى. ول لاس سۋ. قازىرگى كەزدە لاس سۋدى تازارتاتىن قوندىرعىلار بار.
تابيعي سۋلار اششى، تۇششى بولىپ 2 - گە بولىنەدى.
اقتاۋداعى تەڭىز سۋىن اتوم قۋاتى ارقىلى تازارتىپ قولدانادى.
ەڭ تازا سۋ جاڭبىر سۋى، ديستيلدەنگەن سۋ. جەردەن شىعاتىن سۋلاردا بار. ولار مينەرالدى سۋلار، ولاردىڭ ىشۋگە جارايتىنى دا جارامايتىنى دا بار. مىسالى: ەسەت اۋىلىنداعى «قىز اۋليە» سۋى اششى، ىشۋگە بولمايدى، ءبىراق ەمدىك قاسيەتى بار. مەن جازدا «قىز اۋليەگە» باردىم. ادامدى اۋرۋدان جازادى. سارىاعاش سۋى ەم، ءبىز ءىشىپ ءجۇرمىز.
ءبىزدىڭ اۋىلعا سۋ ۆولگا وزەنىنەن كەلەدى. اۋىلدا «تەمىر جول سۋ» بولىمشەسى بار، مەن بارىپ كوردىم. تۇربالارمەن ۇيلەرگە تاراتىلعان.
سۋدىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى زور.
سۋ تامشىلاردان قۇرالادى.
وبلىسىمىزدىڭ اۋىز سۋى لاس. حالىقتى قاجەتتى مولشەردە، ساپالى اۋىز سۋمەن تۇراقتى قامتاماسىز ەتىلىپ تۇرادى. سۋدىڭ لاستىعىن بىلەتىن جۇرتشىلىق الدىن الۋ شارالارىن جاساۋ كەرەك. سەبەبى: تازارتىلماعان سۋدان ىشەك، اسقازان اۋرۋلارى پايدا بولادى.
ماڭعىستاۋ ەلى سۋعا تاپشى ايماق، سوندىقتان سۋدى قادىرلەپ، قورعاۋ كەرەك.
جەر گيدروسفەراسىنىڭ جالپى كولەمى – 1800 ملن كم كۋب. سۋ ەكوجۇيەسىنىڭ قۇرامى مەن قۇرىلىمىن انىقتايتىن فاكتوردىڭ ءبىرى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. سۋعا جالپى سيپاتتاما
سۋسىز تىرشىلىك جوق، ويتكەنى سۋ بۇكىل جەر بەتىندە ءوتىپ جاتاتىن بارلىق قۇبىلىستاردا اتقاراتىن ءرولى زور. ادامزات تىرشىلىگىندە ءمانى وتە زور.
«سۋلى جەر – نۋلى جەر» دەيدى حالىق ماقالى.
سۋ – ادامنىڭ زەيىنىن اشادى.
سۋعا جالپى سيپاتتاما بەرسەك:
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «مەن نە ۇيرەندىم؟»تاراۋدى قايتالاۋ
-
«دەڭگەيلەپ وقىتۋ ءادىس - تاسىلدەرىن قولدانۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ پروگراممالاۋعا قىزىعۋشىلىق قابىلەتىن ارتتىرۋ»
