سۇيەگىم جاسيدى...
سان تاراۋ ءومىر سوقپاعىندا ەرىكتى، ياكي ەرىكسىز باسقان ءىزىڭ — ادامشا ويلانعان ساتىڭدە ار سوتىنىڭ الدىندا ازاپتاي ما؟ تىرنەكتەپ، تىراشتانىپ قالىپتاستىرعان انىقتاۋىشىڭا (اتاعىڭا، ابىرويىڭا، كاسىبي دارەجەڭە) قانشالىقتى ادال¬دىعىڭ جايلى از-كەم تولعانعاندا لايىقتى، لايىق¬سىزدىعىڭىز تۋرالى قۇدايدىڭ الدىندا قۇلازيسىز با؟ وسى ساۋالداردى وزىڭە قويعان ساتتە ادامشا ءومىر ءسۇرۋدىڭ اسا كۇردەلى ۇلگىسىن كورسەتىپ كەتكەن الدىڭعىلارعا ايتار ءسوز دە تاپپايسىڭ. تازى بوپ شالار تۇلكى — زاماندى سۇرگەن ءبىز عانا ەمەس قوي، تەگى...
«باتىردىڭ كوڭىلىن سۇراپ بارىپ ەدىك، ەڭكىلدەپ جىلادى عوي»، — دەپ ەسىك الدىندا وتىرىپ اڭگىمە باستاعان كورشى شالداردىڭ سوزىنە ەلەڭ ەتە قالعام. ماحوركالارىن شيراتىپ وراۋعا كىرىسىپ، ءسوز ۇزىلە قالعان تۇستا جاندارىنا تاياپ بارىپ وتىردىم. «ەڭىرەگەن ەر، ادامگەرشىلىگىن ايتساڭشى»، — دەدى ەكىنشى شال ۇزىلگەن اڭگىمەنى جالعاپ. ماحوركاسىن قۇشىرلانا سورىپ، ءتۇتىنىن بۋداقتاتا ۇرلەگەن جوداي قاريا قازىق ۇشتاپ، اڭگىمەگە ارالاسپاي، شارۋاسىمەن وتىرعان اكەمىزگە بۇرىلىپ: «سوكەڭ توسەك تارتىپ جاتقالى ءبىراز بولدى عوي، مىنا كىسى ەكەۋمىز كوڭىلىن سۇراپ شىقتىق. «باتىر، حال-جايىڭىز قالاي؟ كۇيلى-قۋاتتىسىز با؟» دەپ حال-احۋال سۇراسقانىمىز سول ەدى، بايعۇس: «مەنى باتىر دەپ ايتپاڭدار، سۇيەگىم جاسيدى، سۇيەگىم جاسيدى!» دەمەسى بار ما، ءبىر ايتقانىن قايتالاپ. ساقالىن جاس جۋىپ، قاتتى ەگىلدى. ايتپەسە قايراتتى كىسى ەدى عوي. ەشتەڭەنىڭ ءمانىن تۇسىنبەي مىنا ەكەۋمىز وتىرمىز»، — دەپ جوداي شال ءبىر توقتاعاندا اكەمىز دە ەلەڭ ەتە قالدى. كوزىنە جاس الىپ، ەگىلمەك تۇگىلى قانداي قيىنشىلىق كورسە دە قاباعىن ءبىر شىتپايتىن سوكەڭنىڭ (ەشكىم اتىن اتامايدى، سوكەڭ دەيتىن) مىنا قىلىعى اكەمىزگە دە جۇمباق بولدى-اۋ، ورنىنان تۇرىپ، ۇستىندەگى اعاش جوڭقالارىن قاعىپ-سىلكىپ ەكى قاريانىڭ قارسى الدىنا كەلىپ وتىردى. «نەگە جىلاپتى؟». ءسوزدى ماردان شال ءىلىپ اكەتتى. «بۇ كىسىنىڭ باتىرلىعىن ەلدىڭ ءبارى بىلەدى عوي. تالاي ۇركىن-قورقىندى باسىنان وتكىزدى. تالاي بارىمتاعا باردى. سۇيەگىن جاسىتاتىن وقيعا قالقادان (ءور التايدىڭ ارجاعى — موڭعول جەرىن ءبىز جاقتا سولاي اتايتىن) قىل قۇيرىق قۋىپ كەلگەن جولى بولىپتى»، — دەپ ماحوركاسىن ءبىر سورىپ، قاقىرىنىپ-تۇكىرىنىپ، ۇزاق بۋلىعىپ وتىرىپ قالعان ماردان شالدىڭ ارەكەتى ماعان تىم ۇزاققا سوزىلعانداي سەزىلدى. «وي، كوكساۋ نەمە! اڭگىمەنىڭ قۇتىن قاشىردىڭ عوي، ءوزىم ايتايىن» دەگەن جوداي اقساقالدىڭ تۋرا سوزىنە اكەم دە رازى بولعانداي مىرس ەتىپ كۇلىپ قويدى. «اڭگىمە بىلاي بولىپتى. قالقانىڭ جەرىنەن مال قۋىپ كەلۋگە بەس-التى جىگىت اتتانادى. ىشىندە وسى سوكەڭ بار. قالقا جەرىنە وتكەن سوڭ دارانى جالعىز جايلاعان، نەشە ءجۇز جىلقىسى بار جالعىز قالماقتىڭ قونىسىن كورەدى. مالشى دەيىن دەسە، باتىر تۇلعالى. قوستان كىرىپ، شىققاندا ىرىلىگى سونشا، ارتىنداعى قوس كورىن¬بەي¬ءدى. باتىر دەيىن دەسە، مالشىنىڭ بۇكىل شارۋاسىن ءوزى اتقارادى، جالشى سەكىلدى. جالعىز ءوزى ات تاعالاپ، اتان جىعاتىن قالماقتى ءبىر اپتاداي اڭدىعان سايلاۋىت جىگىتتەر ونى بايلاپ-ماتاپ، جىلقىسىن الدىعا سالىپ ايداپ كەتۋگە شامالارى جەتپەيتىنىن بىلەدى. اقىرى جوق قاراپ جۇرگەن ادام سەكىلدەنىپ قالماقتىڭ قارا قوسىنا تۇسەدى. قالماق تا ولاردىڭ جاي جۇرمەگەنىن سەزسە دە سىر الدىرمايدى، ەتىن اسىپ كۇتەدى. «مال جوعالتىپ ەدىك» دەگەن سوزىنە سەنگەن سىڭاي تانىتادى. بىرەر كۇن ەرۋ بولىپ، جىگىتتەر اتتانباقشى بولعاندا قالماق باتىرى: «ە-ە-ە... جىگىتتەر! نە ماقساتپەن جۇرگەندەرىڭدى مەن دە بىلەم. الىستان ات وكسىتىپ كەلىپسىڭدەر، اتتىڭ تەرى دەگەن بار. مىنا جىلقىلاردى ايداپ كەتىڭدەر»، — دەپ الدارىنا بىر-ەكى ايعىر ءۇيىر جىلقى سالىپ بەرەدى. ءوزى دە جىلقىلاردى ايداسىپ، ءبىراز جەرگە دەيىن ەرىپ وتىرادى. سول كەزدە سايدى ورلەپ، شۇبىرتىپ جىلقى ايداعان جىگىتتەردىڭ الدىنان ايۋ اقىرىپ شىعادى. مىلتىقتارىن وقتاپ، سايلانا قالعان جىگىتتەردى توقتاتقان قالماق اتتان سەكىرىپ ءتۇسىپ، ايۋمەن الىسا كەتەدى. ءسۇت ءپىسىرىم ۋاقىت الىسىپ، دارمەنى قۇرىعان قالماقتىڭ اياعى دىرىلدەي باستاعاندا سوكەڭ ەتىك قونىشىنان كەزدىگىن سۋىرىپ الىپ، ايۋدىڭ تىرسەگىن قيىپ جىبەرمەكشى بولىپ ۇمتىلادى. جىگىتتەردىڭ مىلتىعىنىڭ ۇڭعىسى دا تاپ سول تۇستا ايۋعا ەمەس، سوكەڭنىڭ كەۋدەسىنە كەزەلەدى. سوكەڭنىڭ اياعىن اتتىڭ باۋىرىنان ايقاستىرىپ شاندىپ، قولىن ارتىنا قايىرىپ بايلاعان بارىمتاشىلار قالماقتىڭ قارا قوسىنا قاراي كەرى بۇرىلادى. ءدال سول كەزدە قالماقتىڭ شىڭعىرعان ءۇنى بۇكىل تاۋدى جاڭعىرتىپ، داۋىسى قۇدايعا جەتەدى. قالماقتىڭ قالعان جىلقىلارىن قايتا بارىپ، تۇگەل الدىنا سالىپ ايداپ قايتقان بارىمتاشىلار ايۋ الدارىنان شىققان سايعا كەلگەندە جىرتقىشتىڭ ادامدى قولىن قول، بۇتىن بۇت قىپ الدەقاشان البا-جۇلباسىن شىعارعانىن كورسە دە ايالداماستان العا تارتادى. سوكەڭنىڭ قۇلاعىندا سول قالماق باتىرىنىڭ شىڭعىرعان داۋىسى ماڭگىلىككە قالىپ كەتىپتى. «باتىر دەمەڭدەرشى مەنى، سۇيەگىم جاسيدى» دەپ ەگىلىپ وتىرعانى سول ءۇشىن ەكەن كارى تارلاننىڭ. وكىنىشىن ءومىر بويى ارقالاپ، جانىن جەگىدەي جەگەن سىرىن و دۇنيەگە ارقالاپ كەتپەيىن دەپ بىزگە سىبىرلاپ ايتىپ بەردى. كۇننەن كۇنگە ءحالى قۇرىپ، ال-دارمەنى كەتىپ بارادى، مۇمكىن بۇگىن، ەرتەڭ...»، — دەپ جوداي شال اڭگىمەسىن ايتىپ بىتىرگەندە كوزىنەن بىر-ەكى تامشى جاس سىرعىپ كەتكەندەي بولدى...
بالامىز، تاپ سول كەزدە قورقىنىشتى ءارى قىزىق حيكايا تىڭداعانداي-اق اسەرى بولعان اقساقالدار كەڭەسىنىڭ. قوعامعا ارالاسىپ، ءتۇرلى جاعداياتتار، قۇبىلىستارعا كۋا بولعان سايىن «سۇيەگى جاسيتىن قاسيەتتىڭ اۋىلىن» توڭىرەگىڭنەن ىزدەي باستايدى ەكەنسىڭ. ءوزىن باتىر دەمەك تۇگىلى، ەلدىڭ قولپاشىن — وكىنىشىن ەسكە تۇسىرەتىن اۋىر ءسوز رەتىندە قابىلداپ، ادام — پەندەنى جۇرەكتىڭ كوزىمەن تانىعان كەشەگىنىڭ پاراساتىنا تاڭقالماي كور. «ءبىز — اقىندار...»، «ءبىز — جازۋشىلار...»، «ءبىز — قوعام قايراتكەرلەرى...»، «ءبىز — جۋرناليستەر»، «ءبىز — ونەر ادامدارى...». راديو-تەلەديداردى قوسساڭ، گازەت-جۋرنالدى اقتارىپ قالساڭ ەڭ كوپ ەستيتىن، وقيتىن ءسوز وسى بولدى بۇگىنگى. ەشكىم دە پەرىشتە ەمەس قوي، سۇيەگىڭىز جاسىماي ما ءسىزدىڭ؟..
You Might Also Like
-
ۇلتتىڭ جوقشىسى بولعان «قازاق» گازەتىن اقتارىپ وتىرىپ، ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ حازىرەت سۇلتان كەسەنەسى تۋرالى جازعان ماقالاسى «ۇيىقتاعان ويدى تۇرتكەندەي» سەزىم كەشتىردى. «ك...
-
بابالار ءمانىن بولجاعان دۇنيە — جالعاننىڭ ونەر اتاۋلىعا وزەك بولماعان كەزى جوق-تى. اسىرەسە، ادەبيەت اتتى الىپ داريا ادامزاتتىڭ كەرمەك جاسىمەن ءبىر تولىپ، ءبىر ورتايىپ، ءوزىنىڭ ماڭگىلىك اعىسىن قال...
