سۇيىسپەنشىلىك - ءوزىن-وزى تانۋ قاعيداتى
تاقىرىبى: سۇيىسپەنشىلىك - ءوزىن - ءوزى تانۋ قاعيداتى
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى – جاس وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ رۋحاني جان دۇنيەسىنە ءنار بەرۋشى، ول – ادامنىڭ ءوزىن - ءوزى تانۋى، باقىت پەن ومىرلىك تابىسقا جەتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ شەكسىز مۇمكىندىكتەرىن اشا الۋى. وسى ورايدا، جاس ۇرپاقتىڭ رۋحاني مادەنيەتىن ارتتىرىپ، كوركەمدىك الەمىن بايىتۋدا، دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرىپ، سالاۋاتتىلىققا تاربيەلەۋدە «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ ورنى ەرەكشە. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» باعدارلاماسى ادامنىڭ قورشاعان ورتانى ءبىلىپ، ءوزىنىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنە ءۇڭىلىپ، ءوزىن - ءوزى باسقارۋ نەگىزىندە ادامگەرشىلىك - رۋحاني الەۋەتىن كوتەرۋدى باستى ماسەلە ەتىپ قاراستىرادى. جەكە تۇلعانىڭ بويىنا يماندىلىق نۇرىن ۇيالاتۋدا بۇل ءپاننىڭ ءمانى ەرەكشە زور. ويتكەنى، بۇل – كىرىكتىرىلگەن باعدارلاما.
بۇل ءپان جەكە تۇلعانىڭ ءوزىن - ءوزى تانۋىنا جانە رۋحاني بايۋىنا اسەر ەتە وتىرىپ، ءاربىر تۇلعانىڭ جاقسى جاققا وزگەرۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، ول جەكە تۇلعا رەتىندە ءوزىن - ءوزى تانۋعا جانە ومىرلىك ۇستانىمىن، دۇنيەتانىمدىق دەڭگەيىن انىقتايتىن قۇندىلىقتار ساپاسىنا يە بولۋعا باعىت - باعدار بەرەدى. ادامگەرشىلىك - رۋحاني تۇرعىدان ءدارىس العان بالالار ومىرلىك ماڭىزدى قۇندىلىقتار جۇيەسىن زەردەلەيدى، رۋحاني جانە ماتەريالدىق اراقاتىناس ماسەلەسىن پايىمداي وتىرىپ وزىندىك كوزقاراستارىن شىڭداي تۇسەدى.
قازىرگى تاڭدا قالىپتاسقان ەڭبەك نارىعى جوعارى ءبىلىمدى، شىعارماشىلىق دەڭگەيى جوعارى، ارەكەتتىڭ سان الۋان سالاسىندا ءوز ءبىلىمى مەن بىلىكتەرىن قولدانا الۋعا قابىلەتتى، قوعامدا بولىپ جاتقان نارىقتىق – ەكونوميكالىق، ساياسي – يدەولوگيالىق جانە رۋحاني - الەۋمەتتىك وزگەرىستەرگە بەلسەنە ارالاسىپ، ونىڭ تالاپتارىن ءوز بەتىنشە شەشە الاتىن، ورتاعا بەيىمدەلگىش، شىعارماشىلىق كوزقاراسى بار، جان – جاقتى ۇيلەسىمدى دامىعان تۇلعانى قالىپتاستىرۋدى تالاپ ەتەدى. اتاپ ايتقاندا، بۇگىنگى كۇنى نەگىزگى پسيحولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىرعان تۇلعا ءۇشىن ءومىردىڭ ماعىناسىزدىعى مەن قۇنسىزدىعى، سونداي – اق، ادامدا كەزدەسەتىن ءار ءتۇرلى قيىندىقتاردىڭ الدىن - الۋ جانە ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاقتى ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋگە ۇيرەتۋ قارقىندى زەرتتەۋدى تالاپ ەتەدى. اسىرەسە، ەلىمىزدىڭ وركەنيەتتى – تەحنيكالىق دامۋىندا قوعامنىڭ وندىرگىش كۇشى بولىپ تابىلاتىن ادام مۇمكىندىكتەرىن جان – جاقتى جەتىلدىرۋ مەن ونىڭ ەلەكتروندى جۇيەلەرمەن ءوزارا ارەكەتتەستىگىن پسيحولوگيالىق زەرتتەۋدەگى قوعامدىق قاجەتتىلىكتەردىڭ بارىنشا دامۋى، شىعارماشىلىق پەن ۇجىمدىق ەڭبەكتەگى تۇلعالاردىڭ ءوزارا قاتىناستارىن جاقسارتۋ، سونىمەن قاتار وقۋ پروسەسىندە وقىتۋدىڭ بەلسەندى ادىستەرى مەن ونىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ، ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ىزدەۋ سەكىلدى كوپتەگەن كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋدە، تۇلعانىڭ ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋدى تەرەڭىرەك وقىپ ۇيرەنۋدى قاجەت ەتەدى.
ءوزىڭ - ءوزى تانۋداعى ماحابباتتىڭ ءمانىن بىلايشا ءتۇسىندىردى سارا الپىس قىزى «ءسۇيۋ قابىلەتى ومىرگە جاڭا كەلگەن نارەستەنىڭ بويىندا دا بار. نارەستەنىڭ بويىنداعى بۇل جوعارى سەزىمدى باعبانداي باپتاپ، ايالاي ءبىلۋ كەرەك، سوندا عانا بالا ەرتە مە كەش پە ءوزىنىڭ ومىرلىك مىندەتىن، عۇمىرىنىڭ ءمانىن تۇسىنەدى.»
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» سونداي - اق، «ءپانارالىق تۇرعىدان دا جۇزەگە اسىرادى، بارلىق وقۋ پاندەرىن «ادام – قۇداي - الەم» كونتەكستىندە بىرىكتىرىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار ءوز باعدارلاماسىندا گۋمانيتارلىق ءبىلىمدى (فيلوسوفيا، پسيحولوگيا، ءدىنتانۋ، مادەنيەتتانۋ، الەۋمەتتانۋ، ساياساتتانۋ، تاريح، ادەبيەت) جانە تابيعات تۋرالى ءبىلىمدى (بيولوگيا، فيزيكا، استرونوميا) بىرىكتىرەدى. بارلىق پاندەر ءوزارا ادامعا دەگەن قاتىناس تۇرعىسىنان بايلانىستى بولادى. ول ءوزىنىڭ ىشكى الەمىن سىرتقا كەسكىندەيدى جانە كەرىسىنشە، وسىلايشا الەم تاريحىنىڭ بارلىق وقيعالارى ونىڭ ءوز ءومىربايانىنىڭ وقيعاسىنا اينالادى.
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» كۋرسى جاس ۇرپاقتى جان - جاقتى، ۇيلەسىمدى ەتىپ تاربيەلەۋ مەن وقى
تۋعا بارلىق مۇمكىندىك جاساۋدا. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانى بالاباقشالار مەن مەكتەپتەرگە ەكسپەريمەنت رەتىندە ەنگىزىلىپ، سونىمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە وقىتىلاتىن بولدى. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» كۋرسىن ۇيلەستىرۋشى رەسپۋبليكالىق «بوبەك» وقۋ - ساۋىقتىرۋ ورتالىعى. ءوزىنىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرى، ونىڭ ىشىندە 2003 جىلى اقپان ايىندا قۇرىلعان ادامنىڭ ۇيلەسىمدى دامۋى ينستيتۋتى ارقىلى قاجەتتى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلدى. ينستيتۋتتا قازاقستاندىق عالىمدار، ماماندار ادامنىڭ ۇيلەسىمدى دامۋىن زەرتتەيتىن، جاڭالىق ەنگىزەتىن ءادىس - تاسىلدەرىمەن، «ءوزىن - ءوزى تانۋ» كۋرسىنىڭ مۇعالىمدەرىن دايارلاۋ، قايتا دايارلاۋ ىسىمەن، وقۋ - ادىستەمەلىك، حرەستوماتيالىق وقۋ قۇرالدارىن شىعارۋمەن اينالىسادى.
ءوزىن - ءوزى تانۋدا ادام ءبىر مەزگىلدە تانىمنىڭ سۋبەكتىسى رەتىندە دە جانە وبەكتىسى رەتىندە دە كورىنەدى. ءوزىن - ءوزى تانۋدىڭ دامۋى ادامنىڭ پراكتيكالىق ءىس - ارەكەتىنىڭ بارىسىندا جانە وزگە ادامدارمەن ءوزارا ىقپالى جاعدايىندا جۇرەدى. قوعامدىق دامۋدىڭ سفەراسى ءوزىن - ءوزى تانۋدىڭ پايدا بولۋى مەن دامۋى ءۇشىن ەرەكشە رولگە يە – ادام ءوزىن وزگەلەر ارقىلى جاناما تۇردە تانيدى. وزىندىك سانا مەن ءوزىن - ءوزى تانۋدىڭ ءبىر ەمەس ەكەنىن اتاپ ايتۋ قاجەت. وزىندىك سانا نەعۇرلىم كەڭ ۇعىم - وزىندىك سانادان ءارقاشان ءوزىن - ءوزى تانۋ شىعادى.
رياسىز سۇيىسپەنشىلىك سۇلۋلىققا، بايلىققا تاۋەلدى ەمەس، ول شىنايىلىقتىڭ، رياسىزدىقتىڭ بەلگىسى. ادامنىڭ سۇيىسپەنشىلىك قۋاتىنىڭ تولىمدىلىعى ىشكى جان دۇنيەسى مەن ءتانىنىڭ ۇيلەسىمدىلىگىنە اكەلەدى.
گۋلجان دجامانشالوۆا
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى – جاس وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ رۋحاني جان دۇنيەسىنە ءنار بەرۋشى، ول – ادامنىڭ ءوزىن - ءوزى تانۋى، باقىت پەن ومىرلىك تابىسقا جەتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ شەكسىز مۇمكىندىكتەرىن اشا الۋى. وسى ورايدا، جاس ۇرپاقتىڭ رۋحاني مادەنيەتىن ارتتىرىپ، كوركەمدىك الەمىن بايىتۋدا، دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرىپ، سالاۋاتتىلىققا تاربيەلەۋدە «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ ورنى ەرەكشە. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» باعدارلاماسى ادامنىڭ قورشاعان ورتانى ءبىلىپ، ءوزىنىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنە ءۇڭىلىپ، ءوزىن - ءوزى باسقارۋ نەگىزىندە ادامگەرشىلىك - رۋحاني الەۋەتىن كوتەرۋدى باستى ماسەلە ەتىپ قاراستىرادى. جەكە تۇلعانىڭ بويىنا يماندىلىق نۇرىن ۇيالاتۋدا بۇل ءپاننىڭ ءمانى ەرەكشە زور. ويتكەنى، بۇل – كىرىكتىرىلگەن باعدارلاما.
بۇل ءپان جەكە تۇلعانىڭ ءوزىن - ءوزى تانۋىنا جانە رۋحاني بايۋىنا اسەر ەتە وتىرىپ، ءاربىر تۇلعانىڭ جاقسى جاققا وزگەرۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، ول جەكە تۇلعا رەتىندە ءوزىن - ءوزى تانۋعا جانە ومىرلىك ۇستانىمىن، دۇنيەتانىمدىق دەڭگەيىن انىقتايتىن قۇندىلىقتار ساپاسىنا يە بولۋعا باعىت - باعدار بەرەدى. ادامگەرشىلىك - رۋحاني تۇرعىدان ءدارىس العان بالالار ومىرلىك ماڭىزدى قۇندىلىقتار جۇيەسىن زەردەلەيدى، رۋحاني جانە ماتەريالدىق اراقاتىناس ماسەلەسىن پايىمداي وتىرىپ وزىندىك كوزقاراستارىن شىڭداي تۇسەدى.
قازىرگى تاڭدا قالىپتاسقان ەڭبەك نارىعى جوعارى ءبىلىمدى، شىعارماشىلىق دەڭگەيى جوعارى، ارەكەتتىڭ سان الۋان سالاسىندا ءوز ءبىلىمى مەن بىلىكتەرىن قولدانا الۋعا قابىلەتتى، قوعامدا بولىپ جاتقان نارىقتىق – ەكونوميكالىق، ساياسي – يدەولوگيالىق جانە رۋحاني - الەۋمەتتىك وزگەرىستەرگە بەلسەنە ارالاسىپ، ونىڭ تالاپتارىن ءوز بەتىنشە شەشە الاتىن، ورتاعا بەيىمدەلگىش، شىعارماشىلىق كوزقاراسى بار، جان – جاقتى ۇيلەسىمدى دامىعان تۇلعانى قالىپتاستىرۋدى تالاپ ەتەدى. اتاپ ايتقاندا، بۇگىنگى كۇنى نەگىزگى پسيحولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىرعان تۇلعا ءۇشىن ءومىردىڭ ماعىناسىزدىعى مەن قۇنسىزدىعى، سونداي – اق، ادامدا كەزدەسەتىن ءار ءتۇرلى قيىندىقتاردىڭ الدىن - الۋ جانە ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاقتى ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋگە ۇيرەتۋ قارقىندى زەرتتەۋدى تالاپ ەتەدى. اسىرەسە، ەلىمىزدىڭ وركەنيەتتى – تەحنيكالىق دامۋىندا قوعامنىڭ وندىرگىش كۇشى بولىپ تابىلاتىن ادام مۇمكىندىكتەرىن جان – جاقتى جەتىلدىرۋ مەن ونىڭ ەلەكتروندى جۇيەلەرمەن ءوزارا ارەكەتتەستىگىن پسيحولوگيالىق زەرتتەۋدەگى قوعامدىق قاجەتتىلىكتەردىڭ بارىنشا دامۋى، شىعارماشىلىق پەن ۇجىمدىق ەڭبەكتەگى تۇلعالاردىڭ ءوزارا قاتىناستارىن جاقسارتۋ، سونىمەن قاتار وقۋ پروسەسىندە وقىتۋدىڭ بەلسەندى ادىستەرى مەن ونىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ، ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ىزدەۋ سەكىلدى كوپتەگەن كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋدە، تۇلعانىڭ ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋدى تەرەڭىرەك وقىپ ۇيرەنۋدى قاجەت ەتەدى.
ءوزىڭ - ءوزى تانۋداعى ماحابباتتىڭ ءمانىن بىلايشا ءتۇسىندىردى سارا الپىس قىزى «ءسۇيۋ قابىلەتى ومىرگە جاڭا كەلگەن نارەستەنىڭ بويىندا دا بار. نارەستەنىڭ بويىنداعى بۇل جوعارى سەزىمدى باعبانداي باپتاپ، ايالاي ءبىلۋ كەرەك، سوندا عانا بالا ەرتە مە كەش پە ءوزىنىڭ ومىرلىك مىندەتىن، عۇمىرىنىڭ ءمانىن تۇسىنەدى.»
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» سونداي - اق، «ءپانارالىق تۇرعىدان دا جۇزەگە اسىرادى، بارلىق وقۋ پاندەرىن «ادام – قۇداي - الەم» كونتەكستىندە بىرىكتىرىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار ءوز باعدارلاماسىندا گۋمانيتارلىق ءبىلىمدى (فيلوسوفيا، پسيحولوگيا، ءدىنتانۋ، مادەنيەتتانۋ، الەۋمەتتانۋ، ساياساتتانۋ، تاريح، ادەبيەت) جانە تابيعات تۋرالى ءبىلىمدى (بيولوگيا، فيزيكا، استرونوميا) بىرىكتىرەدى. بارلىق پاندەر ءوزارا ادامعا دەگەن قاتىناس تۇرعىسىنان بايلانىستى بولادى. ول ءوزىنىڭ ىشكى الەمىن سىرتقا كەسكىندەيدى جانە كەرىسىنشە، وسىلايشا الەم تاريحىنىڭ بارلىق وقيعالارى ونىڭ ءوز ءومىربايانىنىڭ وقيعاسىنا اينالادى.
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» كۋرسى جاس ۇرپاقتى جان - جاقتى، ۇيلەسىمدى ەتىپ تاربيەلەۋ مەن وقى
تۋعا بارلىق مۇمكىندىك جاساۋدا. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانى بالاباقشالار مەن مەكتەپتەرگە ەكسپەريمەنت رەتىندە ەنگىزىلىپ، سونىمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە وقىتىلاتىن بولدى. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» كۋرسىن ۇيلەستىرۋشى رەسپۋبليكالىق «بوبەك» وقۋ - ساۋىقتىرۋ ورتالىعى. ءوزىنىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرى، ونىڭ ىشىندە 2003 جىلى اقپان ايىندا قۇرىلعان ادامنىڭ ۇيلەسىمدى دامۋى ينستيتۋتى ارقىلى قاجەتتى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلدى. ينستيتۋتتا قازاقستاندىق عالىمدار، ماماندار ادامنىڭ ۇيلەسىمدى دامۋىن زەرتتەيتىن، جاڭالىق ەنگىزەتىن ءادىس - تاسىلدەرىمەن، «ءوزىن - ءوزى تانۋ» كۋرسىنىڭ مۇعالىمدەرىن دايارلاۋ، قايتا دايارلاۋ ىسىمەن، وقۋ - ادىستەمەلىك، حرەستوماتيالىق وقۋ قۇرالدارىن شىعارۋمەن اينالىسادى.
ءوزىن - ءوزى تانۋدا ادام ءبىر مەزگىلدە تانىمنىڭ سۋبەكتىسى رەتىندە دە جانە وبەكتىسى رەتىندە دە كورىنەدى. ءوزىن - ءوزى تانۋدىڭ دامۋى ادامنىڭ پراكتيكالىق ءىس - ارەكەتىنىڭ بارىسىندا جانە وزگە ادامدارمەن ءوزارا ىقپالى جاعدايىندا جۇرەدى. قوعامدىق دامۋدىڭ سفەراسى ءوزىن - ءوزى تانۋدىڭ پايدا بولۋى مەن دامۋى ءۇشىن ەرەكشە رولگە يە – ادام ءوزىن وزگەلەر ارقىلى جاناما تۇردە تانيدى. وزىندىك سانا مەن ءوزىن - ءوزى تانۋدىڭ ءبىر ەمەس ەكەنىن اتاپ ايتۋ قاجەت. وزىندىك سانا نەعۇرلىم كەڭ ۇعىم - وزىندىك سانادان ءارقاشان ءوزىن - ءوزى تانۋ شىعادى.
رياسىز سۇيىسپەنشىلىك سۇلۋلىققا، بايلىققا تاۋەلدى ەمەس، ول شىنايىلىقتىڭ، رياسىزدىقتىڭ بەلگىسى. ادامنىڭ سۇيىسپەنشىلىك قۋاتىنىڭ تولىمدىلىعى ىشكى جان دۇنيەسى مەن ءتانىنىڭ ۇيلەسىمدىلىگىنە اكەلەدى.
گۋلجان دجامانشالوۆا
You Might Also Like
-
وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋداعى جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ تيىمدىلىگى
