سيقىرلى اينا
ءىىى ءبولىمدى ەرلىك-ەرتەگى
قاتىسۋشىلار:
1. ءمولدىر.
2. قۇتجول.
3. قويانتاي.
4. قىدىر اتا.
5. كوكتەم قىز
6. قاراقشى.
7. مىستان.
8. مايمىل.
9. ءداۋ.
10. كوپشىلىك ساحناسىندا ءار ءتۇرلى قۋىرشاقتار
ءبىرىنشى ءبولىم
شىمىلدىق اشىلعاندا ءسابيت ۇلىقپان ۇلىنىڭ «قۋىرشاقتار ءانى» ورىندالىپ، بيلەپ جۇرگەن قۋىرشاقتار كورىنەدى. توردە ۇيىقتاپ جاتقان ءمولدىر ويانادى. ءبىر قۋىرشاق توسەگىن جيناسىپ، ءبىرى كيىمىن كيىندىرىپ، ءبىرى قولىنا سۋ قۇيادى. ايناعا قاراپ تارانىپ بولعان ءمولدىر قۇتجولمەن بىرگە قۋالاسپاق وينايدى.
ءمولدىر: و، شارشاپ كەتتىم عوي. قۇتجول سەن نەگە مەنەن وزىپ كەتە بەرەسىڭ؟ (زالعا قاراپ) وي، كەشىرەرسىزدەر. قۇتجولمەن جارىسامىن دەپ سىزدەردى بايقاماي قالىپپىن عوي. سالەمەتسىزدەر مە، بالالار. مەنىڭ ءاتىم-مولدىر. مىناۋ مەنىڭ دوسىم. اتى-قۇتجول.
قۇتجول: سالاماتسىزدار ما، بالالار.
ءمولدىر: بالالار، سىزدەردىڭ اتتارىڭىز كىم؟ (قۇتجول ۇرەدى) تۋۋ، قۇتجول، تۇك ەسىتتىرمەدىڭ عوي. كىم دەيسىڭدەر؟ جارار. كەيىن بىر-بىرلەپ تانىسارمىز. (قۇتجول تاعى ءۇرىپ ءمولدىردىڭ ەتەگىنەن تارتقىلايدى) نەمەنە؟ تاعى جارىسايىق دەيسىڭ بە؟ ماقۇل. ال،كەتتىك. ءبىر، ەكى، ءۇش! (ەكەۋى جارىسا جۇگىرەدى. قۇتجول وزىپ كەتە بەرەدى) تاعى وزىپ كەتتىڭ بە؟ بالالار، سەندەر ايتىڭدارشى. قۇتجول مەنەن نەگە وزىپ كەتە بەرەدى. (ويلانىپ قالادى) ايتپاقشى، بالالار، ءبىزدىڭ نەگە جارىسىپ جۇرگەندەرىمىزدى بىلەسىڭدەر مە؟
قۇتجول: ەرتەڭ قىدىر اتا كەلەدى. سوندا قىدىر اتانىڭ الدىنان كىم ءبىرىنشى بارىپ، ءان سالىپ، بي بيلەپ، تاقپاق ايتىپ بەرسە، سول ەڭ ادەمى سىيلىققا يە بولادى.
ءمولدىر: ءبىز سوعان دايىندالىپ جاتىرمىز. قىدىر اتامىزعا كورسەتەر ونەرىمىز دە دايىن.
قۇتجول: مەن تاقپاق ايتامىن. ايتىپ بەرەيىن بە؟
قۇتجول دەگەن ءىرىمىن،
قازىنانىڭ ءبىرىمىن.
ادامداردىڭ دوسىمىن،
وتىرىك پە وسىنىم.
ەل بايلىعىن كۇزەتەم،
قىڭىرلاردى تۇزەتەم.
تۋعان جەردى تۇلەتەر،
ازاماتپىز ءبىز ەرتەڭ.
ءمولدىر: ال، مەن بي بيلەپ بەرەمىن.
مۋزىكا وينالىپ ءمولدىر بيلەيدى
قۇتجول: ءبىز، ءمولدىر ەكەۋمىز ءان دە ايتامىز.
ەكەۋى ءسابيت ۇلىقپان ۇلىنىڭ «جاس شاباندوز» ءانىن ورىندايدى.
ءمولدىر: كەل، قۇتجول، قايتادان جارىسامىز. بالالار، سەندەر مەن وزسام «ءمولدىر» دەپ ايقايلاپ، قوستاپ وتىرىڭدار.
قۇتجول: ال، مەن وزسام «قۇتجول» دەپ ايقايلاڭدار.
ءمولدىر: ءقازىر كىم وزعانىن كورەمىز.
قۇتجول: بالالار، سەندەر «ءبىر! ەكى! ءۇش!» دەپ ساناڭدار. كانە.
قۇتجول ءوزى باستاپ سانايدى دا، «ءۇش» دەگەندە جۇگىرە جونەلەدى. بىردە ءمولدىر، بىردە قۇتجول وزىپ، اقىرىندا قۇتجول جەڭىپ شىعادى.
ءمولدىر: قاپ. تاعى دا وزىپ كەتتى-اۋ.
قۇتجول: الاقاي، الاقاي. ەرتەڭ قىدىر اتانىڭ الدىنان مەن ءبىرىنشى شىعامىن.
ءمولدىر: ونى ءالى كورەرمىز. ءبىراق سەن شىنىندا قالاي وزىپ كەتتىڭ؟ مەن وزىپ كەلە جاتقان سياقتى ەدىم.
قۇتجول: قىزدار دىم جۇگىرە المايدى. تاسباقا سياقتى تىرباڭداپ جۇگىرەسىڭدەر.
ءمولدىر: مىنانىڭ مازاق قىلۋىن-اي. ەندى سەنىمەن دوس بولمايمىن. (وكپەلەيدى)
قۇتجول: جارايدى رەنجىمەشى.
(اندەتىپ جۇباتادى.)
اۋزىڭ كەتتى بۇرتيىپ،
ەرىندەرىڭ ءدۇرديىپ.
وكپەلەيسىڭ سەن نەگە،
كەتتى ەكەن كىم ءتيىپ؟
ءمولدىر: (كۇلىپ جىبەرەدى) ەندى مازاقتامايسىڭ با؟
قۇتجول: ەشقاشاندا. مەن سەنەن قالاي وزىپ كەتكەنىمدى ايتايىن با؟
ءمولدىر: ال، ايتشى. ءبىراق وتىرىك الداما.
قۇتجول: ايتايىن با، بالالار؟
ءمولدىر: ايتاتىن بولساڭ، ايتپايسىڭ با جالىندىرماي.
قۇتجول: ەندەشە قارامايسىڭ با؟ مەنىڭ اياعىم تورتەۋ ەمەس پا؟
كۇلەدى.
ءمولدىر: راسىندا اڭقاۋ باسىم، قالاي بىلمەگەنمىن.
كۇلەدى. وسى كەزدە بىرەۋدىڭ جۇگىرىپ كەلە جاتقان دىبىسى ەسىتىلەدى.
قۇتجول: بۇل نە بولدى ەكەن؟ (قۇلاعىن جەرگە توسەپ تىڭدايدى) وسىلاي قاراي جانۇشىرا جۇگىرىپ كەلە جاتىر. ءقازىر قانداي باتىر ەكەنىن بىلەمىز. (اۋانى يىسكەيدى) قىزىقتى قارا، قىلي كوز، ۇزىنقۇلىق قوي مىناۋ.
ءمولدىر: بۇل جاقتا ول نە قىلىپ ءجۇر؟
قۇتجول: ءقازىر انىقتايمىز. قانە، جاسىرىنا تۇرايىق.
ەكىنشى كورىنىس
مۋزىكا وينالىپ، القىنا جۇگىرىپ قويانتاي شىعادى.
قويانتاي: ويپىرماي، جەتە السام بولار ەدى. قاسقىردان دا قۇتىلدىم، تۇلكىدەن دە قۇتىلدىم. ەندى تەزىرەك جەتسەم ەكەن. (وسى كەزدە قۇتجول ارتىنان كەلىپ ارس ەتە قالادى. قورىققان قويانتاي ءدىر-دىر ەتىپ جاتا كەتەدى.) اعاتاي تيمەشى. قاسقىردان دا قۇتىلدىم، تۇلكىدەن دە قۇتىلدىم، ەندى كىمگە تۇتىلدىم؟
ءمولدىر: (جۇگىرىپ شىعادى) قۇتجول، كەت بىلاي. تيمە.
قويانتاي زىپ بەرىپ، ءمولدىردىڭ ارتىنا تىعىلادى.
قويانتاي: تيمە دەڭىزشى، يتىڭىزگە...
قۇتجول: مەن يت ەمەسپىن، قۇتجولمىن.
قويانتاي: ءيا، ءيا، يت ەمەسسىز، قۇتجولسىز.
ءمولدىر: سەن كىمسىڭ؟ مۇندا نەگە كەلدىڭ؟
قويانتاي: مەن بە؟
قۇتجول: ەندى كىم؟ مەن سەنەن سۇراپ تۇرمىن عوي.
قويانتاي: مەن قويانمىن. قويانتايمىن.
ءمولدىر: قۇتجول، بولدى. قورقىتا بەرمە. ونسىز دا زارەسى ۇشىپ كەتىپتى.
قۇتجول: جارايدى مەن جاي ويناسام.
ءمولدىر: اپتىعىڭدى باس، قويانتاي. قايدان كەلەسىڭ، قايدا باراسىڭ؟
قويانتاي: قۇتجول ارى بارا تۇرسىنشى. قورىققاننان اۋىزىما ءسوز تۇسەر ەمەس.
ءمولدىر: قۇتجول، ەستىدىڭ عوي.
قۇتجول: نەنى؟
ءمولدىر: «ارى بارا تۇر» دەگەن جوق پا؟
قۇتجول: جارايدى.
اۋلاعىراق بارىپ، قۇلاعىن توسىپ ءسوز تىڭدايدى.
ءمولدىر: ايتا بەر. قورىقپا.
قويانتاي: ايتسام سۇمدىق. بيىل قىدىر اتا كەلمەيتىن بولىپتى.
ءمولدىر: قالايشا؟..
قويانتاي: قالىڭ ورماننىڭ ار جاعىندا، قارلى تاۋلاردىڭ بەر جاعىندا جالعىز كوزدى قارا ءداۋ، قىدىر اتانى الداپ ۇلكەن جارتاستاردىڭ اراسىنا قاماپ قويماق.
قۇتجول: سوقپا وتىرىكتى.
ءمولدىر: تۋۋ، قۇتجول قويا تۇرشى، داۋرىقپاي.
قويانتاي: ەگەر قىدىر اتا كەلمەسە، كوكتەم كەلىپ، جاز شىقپايدى. جەردىڭ ءبارىن مۇز قاپتاپ، سۋىقتان قۇستار كەلە الماي، قىرىلادى. ايازعا شىداماعان اڭدار باسقا جاققا اۋىپ كەتەدى. بالالار سىرتقا شىعىپ ەركىن ويناي المايدى.
ءمولدىر: مۇنى سەن قايدان بىلەسىڭ؟
قويانتاي: بۇتانىڭ اراسىندا تىعىلىپ تۇرىپ، قاسقىر مەن تۇلكىنىڭ اڭگىمەسىن ەسىتىپ قالدىم. ولار مەنى بايقاپ قويىپ، ازەر قاشىپ قۇتىلدىم.
قۇتجول: ولار قىدىر اتانى قالاي كەلتىرمەيدى. اتا تاياعىن كوتەرىپ قالعاندا-اق بىردەن كوكتەم شىعىپ، جاز ورنايدى.
قويانتاي: قىدىر اتانىڭ كەلەر جولىندا قاراقشىلار بار. ونىڭ باسشىسى وتە قورقىنىشتى.
قۇتجول: قاراقشىلاردىڭ قانداي قاتىسى بار؟
قويانتاي: مىستان كەمپىر قاراقشىلارعا بارىپ، قىدىر اتانىڭ تاياعىن ۇرلاپ الۋعا كوندىرەدى.
ءمولدىر: ال، قاسقىر مەن تۇلكى قايدا؟
قويانتاي: ولار وسىندا قالىپ، بالالاردى قىدىر اتا كەلمەيدى دەپ قورقىتىپ، ويناتپاي قويماق.
قۇتجول: ال، سەن قايدا دەدەكتەپ باراسىڭ؟
قويانتاي: مەن وسىلاردىڭ بارلىعىن قىدىر اتاعا ايتۋعا اسىعىپ بارامىن.
ءمولدىر: جارايسىڭ، قويانتاي.
قۇتجول: مەن سەنى انشەيىن قورقاق قويان با دەسەم، باتىر نويان ەكەنسىڭ عوي. كەل، دوس بولايىق.
قۇتجول مەن قويان ەكەۋى قۇشاقتاسىپ، قول الىسىپ دوستاسادى.
ءمولدىر: بىلاي بولسىن، دوستار. ۇشەۋمىز دە قىدىر اتاعا بارىپ وسى جايدى ەسكەرتەيىك.
قۇتجول: قاجەت بولسا كومەكتەسەمىز دە...
ءمولدىر: تەزدەتەيىك. قالايدا مىستاننىڭ الدىن وراۋ كەرەك. قىدىر اتا جاۋىزداردىڭ الداۋىنا ءتۇسىپ قالماسىن. قىدىر اتا بالالارعا كەرەك. سولاي ما، بالالار؟
قۇتجول: ەندەشە، ءبىز كەتتىك.
ۇشەۋى اندەتەدى:
بىزدەر باتىر بالامىز،
داۋگە قارسى بارامىز.
ۇستاپ الىپ مىستاننىڭ،
مۇرنىن كەسىپ الامىز.
قاراقشىنى جەڭەمىز،
سىباعاسىن بەرەمىز.
ەرتىپ قىدىر اتانى،
بالالارعا كەلەمىز.
ۇشەۋى قارىشتاپ ءجۇرىپ كەتەدى.
ەكىنشى ءبولىم.
ءۇشىنشى كورىنىس
قاراقشىلاردىڭ مەكەنى. ءبىر شەتتەگى تاستىڭ تاساسىنا ءمولدىر. قۇتجول، قويانتاي كەلىپ جاسىرىنادى. تاس ۇستىندە البا-جۇلبا كيىمدى قاراقشىلاردىڭ باستىعى قىلىشىن قايراپ، اندەتىپ وتىرادى.
قاراقشىنىڭ ءانى:
ورمانداردى بيلەگەن،
ەشكىمگە باس يمەگەن.
مومىنداردى قورقىتقان،
كۇشتىلەرگە تيمەگەن.
مەكتەبىڭە بارمايتىن.
ءىسى دە جوق ۇيمەنەن.
ەكى قوسسا ەكىگە،
قانشا بولات بىلمەگەن.
ءتۇرىم سۇستى، ءبۇجايمىن،
ەشقاشان دا كۇلمەگەن.
بۇزىقتاردىڭ باستىعى،
قاراقشىمىن - مەن دەگەن.
ءمولدىر: قاراقشىنى كوردىڭدەر مە؟
قويانتاي: قانداي قورقىنىشتى. مەن قورقىپ بارامىن.
قۇتجول: قورىقپا. مەن بارىپ ءقازىر-اق تالاپ تاستايمىن.
ءمولدىر: قوزعالما، قۇتجول. اۋەلى اڭدىسىن اڭدىپ، جاعدايدى انىقتاپ الايىق.
قويانتاي: ءيا، راسىندا كىم بىلەدى. ونىڭ قاراقشىلارى كوپ شىعار، ۇستاپ الىپ جۇرسە.
قۇتجول: ءوي، قورقاق. قورقاق.
قويانتاي: ءمولدىر، قاراشى، مازاقتاي بەرەدى.
ءمولدىر: ءوزىڭنىڭ دوستارىڭدى مازاق قىلما. ول جامان ادەت. قويان قورقاق ەمەس، سابىر ساقتاعان دۇرىس. كوزسىز ەرلىك نەمەنەگە كەرەك؟
قۇتجول: جارايدى، قويدىم.
قاراقشى: (سەلت ەتىپ) نەمەنە، بىرەۋلەر ءجۇر مە؟ (تاستىڭ تۇسىنا كەلىپ تىڭ تىڭدايدى) مەنىڭ بيلىگىمدەگى جەرگە كىمنىڭ باتىلى بارىپ كەلىپ ءجۇر؟
قولىن شاپالاقتايدى. مۋزىكا وينالىپ قيسالاڭداي بيلەپ مايمىل كەلەدى.
مايمىل: مەنى شاقىردىڭىز با؟
قاراقشى: ءبىزدىڭ جەردە بىرەۋلەر ءجۇر. باتىلى بارىپ مۇندا اياق باسقان كىم؟ الدە سەن بىرەۋلەردى ەرتىپ كەلدىڭ بە؟
مايمىل: قويىڭىزشى، قايداعىنى ايتپاي. ءسىز تۇرعاندا كىم كەلۋشى ەدى، قورىقپاي؟
قاراقشى: سەن ميسىز مايمىل. شەكارا كۇزەتىن اشىق تاساعانسىڭ عوي. وسىدان بىرەۋ-مىرەۋ كەلگەن بولسا، انا ميى جوق، قاۋاق باسىڭنان شاراپ ىشەتىن ىدىس جاسايمىن.
مايمىل: مەنىڭ ميى جوق قاۋاق باسىم تەسىك-تەسىك. قۇيعان شارابىڭىز اعىپ كەتەتىن شىعار.
قاراقشى: قالجىڭداعاندا كورسەتەمىن مەن ساعان (تۇرا ۇمتىلادى).
مايمىل: (قاشىپ) قويدىم، قويدىم. ۇرماڭىزشى، قىتىعىم كەلەدى.
قاراقشى مايمىلدى قۋىپ جۇرەدى دە، مولدىرلەر تىعىلىپ وتىرعان تاستىڭ قاسىنا كەلگەندە كىلت توقتاي قالادى.
قاراقشى: (اۋانى يسكەپ) نەمەنە ادامنىڭ ءيىسى شىعا ما؟
مايمىل: مەنىڭ ءيىسىم شىعار.
قاراقشى: ادامنان ساداعا كەت، شيمپانزە. (تاعى دا يىسكەپ) ءيتتىڭ دە ءيىسىن سەزىپ تۇرمىن.
مايمىل: مەنىڭ ءيىسىم شىعار.
قاراقشى: (قولىن سىلتەپ) ءوشىر ءۇنىڭدى. قويان دا بار ما دەيمىن. شىركىن، قىلي كوز قولىما ءبىر تۇسسە، قۋىرداققا توياتىن.
مايمىل: مەنىڭ دە قارىنىم اشتى.
قاراقشى: باتىر قاراڭدى. ايتپەسە سەنەن قۋىرداق جاسايمىن.
مايمىل: (قاراقشىنىڭ اياعىنا جىعىلىپ) مەنەن قۋىرداق جاساماڭىزشى. باسىمدا ميىم، ىشىمدە دىمىم جوق. قاراشى، تاقسىر. اپ-ارىقپىن.
قاراقشى: كەت ارى، ەسەلاڭ. سەنەن قۋىرداق جاساپ، قاقالىپ ولەر جايىم جوق.
مايمىلدى كوتەرىپ الىپ، يتەرىپ جىبەرەدى. قاراقشى وسىعان الاڭ بولىپ جاتقاندا ءمولدىر، قۇتجول، قويانتاي ۇشەۋى تەزدەتىپ ەكىنشى جاققا كەتىپ قالادى.
قاراقشى: (تاعى دا اۋانى يىسكەلەپ) قايدا كەتىپ قالعان؟ جوق. ءبارىبىر مەن سەندەردى قۇتقارمايمىن.(مايمىلدى يتەرىپ جىبەرەدى) اكەل!
مايمىل: نەنى اكەلەم. قۋىرداق پا؟
قاراقشى: قۋىرداقتىڭ كوكەسىن كورسەتەرمىن، ءقازىر مەن ساعان. تەزىرەك اكەل.
مايمىل: قوياندى قايدان تابامىن؟
قاراقشى: قوياندا باسىڭ قالعىر، جانىڭنىڭ بارىندا تەز ءدۇربىنى اكەل.
مايمىل جۇگىرىپ بارىپ ءدۇربىنى اكەلىپ بەرەدى.
مايمىل: مىنەكەيىڭىز، تاقسىر!
قاراقشى: (دۇربىمەن اينالا شولىپ) قايدا كەتتى، قاي بۇرىشقا تىعىلدى ەكەن؟ (زالعا قاراپ شوشىپ كەتەدى) ويباي! ساقتان! قاپتاپ كەلەدى.
مايمىل: (قاراقشىنىڭ ارتىنا تىعىلىپ) كىمدەر قاپتاپ كەلەدى؟
قاراقشى: بىزگە قاراي جاس باتىرلار قاپتاپ كەلەدى.
مايمىل: (دۇربىدەن قاراپ) وزدەرى كەمەگە ءمىنىپ كەلە مە؟ ويپىرماي نە دەگەن كوپ.
قاراقشى: جوق. بۇلار اتتى جاۋىنگەرلەر شىعار. باسشىسى كىم ەكەن؟
مايمىل: قايدام؟ مىنا الدىندا تۇرعان بالا شىعار؟
قاراقشى: الدە، مىنا شەتكى تۇرعان باتىر ما؟(ءبىر توپ جاس باتىرلار كىرەدى)
مايمىل: (جاسقانشاقتاپ) بالالار سەندەردىڭ كومانديرلەرىڭ كىم؟
قاراقشى: مەن كومانديرمىن دەگەندەرىڭ قولدارىڭدى كوتەرىڭدەر.
مايمىل: ويپىراي، مىنالاردىڭ بارلىعى دا باتىر عوي. ەندى ءقايتتىم.
قاراقشى: مەنىڭ ەر جۇرەك قاراقشىلارىمدى شاقىر. ءقازىر مەن بۇلارعا قىزىقتى كورسەتەيىن.
مايمىل: بۇل ورماندا ەكەۋمىزدەن باسقا ەشكىم جوق. بارلىعى كەشە بەت-بەتىنە بەزىپ قاشىپ كەتكەن.
قاراقشى: نەمەنە؟ قاشقىندار، ساتقاندار. وسىدان قولىما ءتۇسسىنشى، بىر-بىرلەپ ارقاسىنان تاسپا تىلەرمىن.
مايمىل: وعان دەيىن مىنا بالالار سازايىمىزدى بەرەر.
قاراقشى: ەندى نە ىستەيمىز؟ جاڭاعىلار وسىلاردىڭ بارلاۋشىلارى بولدى عوي.
مايمىل: تاقسىر بۇل ماڭنان تەزىرەك كەتەيىك. ءبىر جەرگە بارىپ جاسىرىنا تۇرايىق.
ەكەۋى تاستىڭ تاساسىنا بارىپ تىعىلادى. سول كەزدە ساتىر-سۇتىر نايزاعاي ويناپ، ءتۇتىن بۋداقتاپ، كەنەتتەن مىستان پايدا بولا كەتەدى.
ءتورتىنشى كورىنىس.
قورقىنىشتى مۋزىكا وينالىپ مىستاننىڭ ءبيى باستالادى. مىستاننىڭ اينالاسىندا قارا كيىمدى نوكەرلەرى قوسى بيلەيدى.
مىستان:
ارقام بۇكىر تومپايعان،
مۇرىنىم يرەك قيسايعان،
مىستانمىن.
سىپىرعىمەن سامعايتىن،
جۇرتتىڭ ءبارىن الدايتىن،
مىستانمىن.
جىن-پەرىمەن تۋىسقان،
جاقسىلارمەن شىعىسقان.
مىستانمىن.
ويلايتىنى ارامدىق،
ىزدەيتىنى جاماندىق،
مىستانمىن.
مىستان: قاھارلى دا، قورقىنىشتى، داڭقتى دا، دانىشپان قاراقشى قايداسىڭ؟!
قاراقشى: مۇندامىن.
مايمىل: مۇندامىز.
مىستان: نەمەنە، جاسىرىنباق ويناپ جۇرسىڭدەر مە؟
قاراقشى: انا بالالاردان قورقىپ تۇرمىز.
مايمىل: ولار شەتتەرىنەن باتىر ەكەن وزدەرى. بىزدەردى ۇستاپ الا ما دەپ زارەمىز جوق.
مىستان: حا-حا-حا. ولار ەرتەگى تاماشالاۋعا كەلگەن بالالار ەمەس پە؟ سەندەرگە تيمەيدى.
قاراقشى: الداپ تۇرسىڭ.
مىستان: شىن ايتامىن. بەرى شىعا بەرىڭدەر.
قاراقشى مەن مايمىل جاسىرىنعان جەرلەرىنەن شىعادى.
قاراقشى: وسىدان بالالار بىزگە تيسە الدىمەن سەنى ولتىرەمىز.
مايمىل: (جاسقانشاقتاپ) بالالار بىزگە تيمەيسىڭدەر مە؟
مىستان: نەمەنەگە قورقاسىڭدار. مەن تۇرعاندا قورىقپاڭدار. الدە مەنىڭ مىستان كەمپىر ەكەنىمدى، اتاقتى سيقىرشى ەكەنىمدى ۇمىتىپ قالدىڭدار ما؟
قاراقشى: سەنىڭ كارى مىستان ەكەنىڭدى بىلەمىز. ءبىراق سيقىرشى ەكەنىڭە سەنبەمىن.
مىستان: سەنبەسەڭ قارا. مەن ءقازىر سەنىڭ مايمىلىڭدى جوق قىلىپ جىبەرەمىن.
مايمىل: نەگە مەن؟ نەگە مەن؟
مىستان كۇبىرلەپ «ءسۇف» دەپ قالعان دا مايمىل جوق بولىپ كەتەدى.
مىستان: قالاي ەندى سەندىڭ بە؟
قاراقشى: مايمىلىم قايدا؟ قاقپاس مىستان مايمىلىمدى قايتار.ايتپەسە باسىڭدى شاۋىپ الامىن.
مىستان كۇبىرلەگەندە مايمىل قايتا پايدا بولادى. قاراقشى مايمىلىن كورىپ باسىن شايقايدى.
مىستان: قالاي ەندى سەندىڭ بە؟
قاراقشى: جارايدى. سەن ءوزىڭ مۇندا نەمەنەگە كەلدىڭ؟
مىستان: ءقازىر وسى جەردەن قىدىر شال وتەدى.
قاراقشى: وتە بەرسىن. ول جىلدا وسى جەردەن ءوتىپ جۇرگەن جوق پا؟
مايمىل: قىدىر اتا وتكەن كەزدە اعاشتار جاپىراق جايىپ، كۇن جىلىنىپ، گۇلدەر شەشەك اتادى. اعاشتاردان جەمىس تەرىپ جەيمىز.
مىستان: ەندى ول شالدى وتكىزبەۋ كەرەك.
مايمىل: نەگە؟
مىستان: نەگە، نەگە؟ ميلاۋ نەمە. قىدىر كەلسە كوكتەم كەلىپ، جاز ورنايدى.
قاراقشى: وندا تۇرعان نە بار؟
مىستان: كۇن جىلىنسا، جاز شىقسا بالالاردىڭ ءبارى دالادا اسىر سالىپ ويناپ، اينالانى ۋ-شۋ قىلماي ما؟
قاراقشى: مەن بالالاردىڭ كۇلكىسىنەن قورقامىن.
مىستان: كۇن جىلىنسا جۇرتتىڭ ءبارى ەڭبەك ەتىپ، ەگىن ەگۋگە شىعادى.
مايمىل: ەگە بەرسىن. ەگەر جۇرت باقشا ەكسە مەن قاۋىن، قاربىز ۇرلايمىن.
مىستان: ادامدار بارلىعىن وزدەرى ءوندىرىپ السا، بىزگە باعىنباي كەتەدى. سەندەردىڭ دە مىنا قارا تۇنەك ورماندارىڭدى تاس-تالقان ەتىپ ورنىنا گۇلدەر ەگەدى.
قاراقشى: مەن گۇلدەردى سونشالىقتى جەك كورەمىن.
مىستان: مىنە، مىنە سوندىقتان قىدىر شالدى بۇل جەردەن وتكىزبەۋ كەرەك.
مايمىل: قىدىر اتا ءبىزدىڭ ايتقانىمىزعا كونە مە؟ ول ءجۇرىپ كەلە جاتقاندا-اق اينالا جاپ-جارىق بولىپ، اعاشتار جاپىراق جايىپ گۇلدەر شەشەك اتا باستايدى.
مىستان: ونىڭ امالىن تابامىز. سەندەر ول شالدى سوزگە اينالدىرىپ تۇرعاندا، مەن ارتىنان كەلىپ، سيقىرلاپ تاستايمىن. سوسىن قاپقا سالىپ داۋگە اپارىپ بەرەمىز.
قاراقشى: ءداۋ قىدىر اتانى قايتەدى.
مىستان: ءبىزدىڭ ۇستاپ تۇرۋعا شامامىز جەتپەيدى. ونى تەك ءداۋ عانا تاۋدىڭ اراسىنا ۇڭگىرگە قاماپ قويادى.
قاراقشى: سەن ونى قالاي سيقىرلايسىڭ؟
مىستان: مەندە سيقىرلى اينا بار. وعان نە ايتساڭ دا ورىندايدى.
قاراقشى: جارايدى ءبىز اقىلداسىپ الايىق.
قاراقشى مەن مايمىل وڭاشا سىبىرلاسادى.
قاراقشى: مىستاننىڭ ايناسىن قولعا ءتۇسىرۋ كەرەك.
مايمىل: كارى مىستان بىزگە ونى بەرە مە؟
قاراقشى: مەن سوزگە اينالدىرىپ تۇرعاندا سەن قولىنان جۇلىپ ال.
مايمىل: مىستان سيقىرلاپ ءوزىمىزدى جوق قىلىپ جىبەرمەي مە؟
قاراقشى: ءتىلىڭ مەن جاعىڭا سۇيەنبەي ايتقاندى ورىندا. اينا قولعا تۇسسە بۇكىل الەم اشساڭ الاقانىڭدا، جۇمساڭ جۇدىرىعىڭدا بولادى. (ەكەۋى قايتادان ورىندارىنا بارادى) و زامان دا، بۇ زامان اينا سيقىرلايدى دەگەندى كىم ەستىگەن. كوزبەن كورمەگەن سوڭ، قۇر سوزگە سەنۋ قيىن. كانە، ايناڭ؟
مىستان: سەندەردى الداعاندا ماعان ءمۇيىز شىعا ما؟ مىنەكەي اينام.
مىستان اينانى كورسەتە بەرگەندە، مايمىل قولىنان جۇلىپ الادى.
مىستان: قالجىڭداما مايمىل. اينانى بەرى اكەل.
مايمىل: ءبىز قالجىڭداپ تۇرعانىمىز جوق. اينا ەندى بىزدىكى.
مىستان: مەن ساعان كورسەتەيىن، كارى مىستانمەن ويناعاندى.
مىستان ۇمتىلعاندا مايمىل اينانى قاراقشىعا قاراي لاقتىرىپ جىبەرەدى.
قاراقشى: (اينانى قولىنا الىپ) حا-حا-حا. مەن ەندى الەمنىڭ قوجاسىمىن. كارى مىستان سەنىڭ كۇنىڭ باتتى.
مىستان: قاراقشى اينانى وزىمە قايتار. ءومىر باقي قۇلىڭ بولىپ وتەيىن.
قاراقشى: سيقىرلى اينا، مىنا، كارى مىستاندى جوق قىلىپ جىبەر.
مىستان: ا-ا، قاراقشى...
مىستان شىر اينالادى دا، جوق بولىپ كەتەدى.
قاراقشى: حا-حا-حا. ەندى مەن بارلىعىن دا جوق قىلامىن. قىدىر اتانى دا، بالالاردى دا... بار الەمدى جالعىز بيلەيمىن.
تاستىڭ تاساسىنان ءمولدىر، قۇتجول، قويانتاي كورىنەدى.
ءمولدىر: قاراقشىنىڭ قولىنداعى سيقىرلى اينانى كوردىڭدەر مە؟
قۇتجول: قويانتاي: ءيا، كوردىك.
ءمولدىر: سول اينانى قولعا ءتۇسىرۋ كەرەك. ايتپەسە سيقىرلى كۇشكە يە بولعان قاراقشى ويىنا كەلگەنىن جاسايدى.
قۇتجول: اينانى قالاي قولعا تۇسىرەمىز؟
ءمولدىر: قويانتاي، سەن تەز قىدىر اتانىڭ الدىنان شىق. مۇنداعى بارلىق جاعدايدى ەسكەرت. جانە دە تەزىرەك كەلىڭدەر.
قويانتاي: ماقۇل.
كەتەدى.
ءمولدىر: قۇتجول، ىڭعايلى ءساتتى اڭدىيىق.
ءمولدىر مەن قۇتجول جاسىرىنادى
قاراقشى: ءقازىر سيقىرلى اينا ارقىلى وسى جەردە تىعىلىپ جۇرگەندەردى تاۋىپ الامىن.
مايمىل: تاقسىر، قاسيەتتى دە، سيقىرلى ايناڭىزدى قولىما ۇستاپ كورەيىنشى.
قاراقشى: بار قاراقشى قاشىپ كەتكەندە، قاسىمدا قالعان جالعىز سەنەن نەمدى ايايىن. مىنە، كور. ءبىراق تەزىرەك قايتار. مەن جاڭاعىلاردى تاۋىپ الۋىم كەرەك.
مايمىل: (اينانى العان بەتتە شەتكە سەكىرىپ) حا-حا-حا. ءومىر بويى اڭساعان ارمانىما ەندى عانا قولىم جەتتى-اۋ. ءقازىر قاراقشىنى جوق قىلسام، وسى ورماننىڭ قوجاسى مەن بولماي كىم بولادى.؟
قاراقشى: سەن، گوريلانىڭ ازعان تۇقىمى نە دەپ تۇرسىڭ؟
مايمىل: سەنى مىستان كەمپىردىڭ ارتىنان جونەلتكەلى تۇرمىن.
قاراقشى: وڭباعان. جونەلتكەندى كورسەتەمىن. مەن ساعان...
قاراقشى تۇرا ۇمتىلادى. مايمىل قاشىپ ۇستاتپايدى. وسى ساتتە ءمولدىر قۇتجولعا قيمىلدا دەگەندەي بەلگى بەرەدى. قۇتجول اسقان ەپتىلىكپەن مايمىلدىڭ قولىنداعى اينانى قاعىپ كەتەدى.
مايمىل: (جانۇشىرا) اكەتتى، اكەتتى.
قاراقشى: ناقۇرىس. ءبارى سەنىڭ كەسىرىڭ. ەندى ۇستاپ كور مىنا ءيتتى.
ەكەۋى ءيتتى قۋادى.
ءمولدىر: قۇتجول، ۇستاتپا. جۇيرىك ەدىڭ عوي. ۇستاتپا قاراقشىلارعا.
قۇتجول قاراقشىلارعا الدىرماي ارى-بەرى جۇگىرەدى دە، ءبىر اينالىپ اينانى مولدىرگە اكەلىپ بەرەدى.
قاراقشى: بالاقاي، اينامەن ويناماڭدار. سىندىرىپ الاسىڭدار. وزىمىزگە قايتارىپ بەر. ءبىز سەندەرگە كوپ ءتاتتى بەرەمىز.
مايمىل: بۇل اينادان دا جاقسى، ۇلكەن اينا اكەلىپ بەرەمىز.
ءمولدىر: جاقىنداماڭدار. ايتپەسە ەكەۋىڭدى دە سيقىرلاپ، جوق قىلىپ جىبەرەمىز.
قۇتجول: جاقىنداماڭدار. ايتپەسە ەكەۋىڭدى دە تالاپ تاستايمىن.
قاراقشى: (جالىنىپ) بالاقاي سيقىرلاي كورمە.
ءمولدىر: بالالار قاراقشى مەن مايمىلدى نە ىستەسەك ەكەن؟ جارايدى ەكەۋىڭە قويار ءبىر شارتىم بار.
قاراقشى: ايتا عوي، بالاقاي. ورىندايمىز.
ءمولدىر: ەكەۋىڭ دە بۇل جامان قىلىقتارىڭىزدى تاستاڭىزدار. ادال ءومىر سۇرىڭىزدەر.
قاراقشى: مايمىل: ماقۇل، بالاقاي. جامان قىلىقتارىمىزدى تاستايمىز، ادال ءومىر سۇرەمىز.
ءمولدىر: ال، ەندى، بارىڭدار.
قۇتجول: بارىڭدار دەدى عوي، سەندەرگە. بولىڭدار. تاباندارىڭدى جالتىراتىڭدار. ايتپەسە...
ءمولدىر: قوي، قۇتجول. جەڭىلگەنگە كۇش كورسەتۋ جارامايدى.
قاراقشى مەن مايمىل كەتەدى.
ءمولدىر: بۇل اينانى قايتسەك ەكەن.؟
قۇتجول: كوپ قىلىپ، ءتاتتى بالمۇزداق الدىرايىق.
ءمولدىر: بالمۇزداقتى كوپ جەسەڭ سۋىق ءتيىپ قالادى.
قۇتجول: وندا...
ءمولدىر: تاپتىم. سيقىرلى اينا وسى جەرگە قىدىر اتا مەن قويانتايدى امان-ەسەن الىپ كەلسىن.
سيقىرلى مۋزىكا وينالادى. قوياننىڭ «ءمولدىر»، «قۇتجول» دەگەن داۋىسى شىعادى.
قۇتجول: ءبىز مۇندامىز.
الدىنان جۇگىرىپ كەتەدى دە، قويانتايدى ەرىتىپ كەلەدى. ۇشەۋى كوڭىلدى، قۋانىپ بي بيلەيدى.
قويانتاي: ءمولدىر بارسىڭدار ما؟ سەندەرگە نە بولىپ قالدى دەپ قاتتى قورىقتىم.
قۇتجول: كوردىڭ بە، ءبىز قاراقشى مەن مايمىلدىڭ بىت-شىتىن شىعاردىق.
ءمولدىر: وي، ماقتانشاعىم-اي.
قۇتجول: ەندى مايمىلدىڭ قولىنان اينانى تارتىپ العانىم وتىرىك پە؟
قويانتاي: راس پا؟
ءمولدىر: ءبىزدىڭ قۇتجول مىقتى.
قويانتاي: جارايسىڭ، قۇتجول. مەن سەنىڭ باتىر ەكەنىڭە سەنگەنمىن.
ءمولدىر: قويانتاي، قىدىر اتا قايدا؟
قويانتاي: قىدىر اتا اينالانىڭ ءبارىن جاسىل جەلەككە وراپ كەلە جاتىر. مەن قۋانعانىمنان الدىنا ءتۇسىپ وزىپ كەتتتىم.تەزىرەك وزدەرىڭە جەتەمىن دەپ قاتتى جۇگىردىم. سەندەردى ساعىنىپ قالىپپىن.
ءمولدىر: قويانتاي ەگەر ءبىز ۇشەۋمىز جارىسساق سەن وزىپ كەتەر ەدىڭ.
قۇتجول: كانەكەي، ءبارىمىز، قىدىر اتا دەپ ايقايلايىق. سوندا اتا ءبىزدى بىردەن تاۋىپ الادى.
ءمولدىر: كانە بالالار، ءبارىمىز قىدىر اتا دەپ شاقىرايىق.
بارلىعى قوسىلىپ «قىدىر اتا» دەپ شاقىرادى. كوكتەم مۋزىكاسى وينالىپ، بۇلبۇل قۇستاردىڭ داۋىسىندا ساحناعا قىدىر اتا شىعادى. بارلىعى ءماز-مايرام بولىپ، شاتتانادى.
قىدىر اتا: امانسىڭدار ما، بالالارىم؟!
بارلىعى: امانسىز با، اتا؟!
ءمولدىر: اتا، مەنىڭ ءاتىم-مولدىر. مىناۋ، مەنىڭ دوسىم-قۇتجول. بۇل وزىڭىزبەن بىرگە كەلگەن-قويانتاي. ال، مىنا بالالار بىزبەن بىرگە ءوزىڭىزدى كۇتىپ جۇرگەن ءبىزدىڭ دوستارىمىز.
قىدىر اتا: كوپ جاساڭدار، بالالارىم. جاڭا قويانتاي «قاراقشى، مىستان» دەپ ءبىر جامان ادامدار تۋرالى ايتىپ ەدى.
ءمولدىر: ا-ا، مايمىل مەن قاراقشى ما؟ ءبىز ولاردى سيقىرلى اينانىڭ كۇشىمەن جەڭىپ شىقتىق.
قۇتجول: ءمولدىر، ءمولدىر سيقىرلى اينانى اتامىزعا كورسەتسەڭشى.
ءمولدىر: مىنە اتا، ءبىزدىڭ سيقىرلى اينامىز. تەك ونى ەندى قايتەرىمىزدى بىلمەي تۇرمىن. ءسىز نە ايتاسىز، اتا؟
قىدىر اتا: ونى ەندى وزدەرىڭ ويلاسىڭدار. «اقىل جاستان، اسىل تاستان» دەگەن.
قۇتجول: ءمولدىر ونى قولىمىزعا ۇستاپ جۇرەيىك. سوندا قاراقشىلاردىڭ ءبارى بىزدەن قورقادى.
قويانتاي: مىنا بالالارعا كوپ قىلىپ ءتاتتى الىپ بەرەيىك تە.
ءمولدىر: جوق. ولاي بولمايدى. ەندى قايتسەك ەكەن. و-و... تاپتىم. سيقىرلى اينا كوپ اينالارعا اينالسىن دا ءار ءۇيدىڭ تورىندە ءىلىنىپ تۇرسىن.
قويانتاي: سوندا ول نە ىستەيدى؟
ءمولدىر: ول ما، ول ءار ءۇيدىڭ تورىنەن بالالارعا باقىت تىلەپ تۇرادى. سولاي ما، اتا.
قىدىر اتا: جارايسىڭدار، مەنىڭ باتىر بالالارىم.
ءمولدىر: اتا، ءبىزدىڭ سىزگە ارناعان ءان-بيىمىز بار.
قىدىر اتا: ە-ە، سولاي اتالارىڭدى ءبىر قۋانتىڭدىرشى.
ءسابيت ۇلىقپان ۇلىنىڭ «جاس شاباندوز» ءانى ورىندالىپ بارلىعى انگە بي بيلەيدى.
شىمىلدىق
اۆتورى تىلەگەن بەكارىستانوۆ
You Might Also Like
-
مەن قازىرگى تاڭدا مەكتەپ قابىرعاسىندا، ياعني 11 سىنىپتا وقىپ ءجۇرمىن. 7 سىنىپتان باستاپ، اعىلشىن تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىم ارتا باستادى. قازاق ءتىلى - مەملەكەتتىك ءتىل، و...
