تابيعات - تال بەسىگىڭ، ايالاي ءبىل!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تابيعات - تال بەسىگىڭ، ايالاي ءبىل!
ساباقتىڭ قۇندىلىعى: تۋعان جەرگە، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تابيعاتپەن ۇيلەسىمدىلىك، تابيعاتتى ايالاۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
مىندەتتەرى:
- وقۋشىلاردىڭ تابيعات – تىرشىلىك باستاۋى، ادام - تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگى ەكەندىگى، تابيعات زاڭدىلىقتارىن ساقتاۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ؛
- وقۋشىلاردى قورشاعان ورتانىڭ تازالىعىن ساقتاۋعا، تابيعاتتان ۇندەستىك تابا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
- ىزگىلىكتى، جاۋاپكەرشىلىكتى، ۇقىپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار(قۇرالدار): ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءۇنتاسپا، بەينەتاسپا، ەنسيكلوپەديا، قازاقستان تابيعاتى، ەكولوگيالىق تاقىرىپتاعى سلايدتار.
ساباقتىڭ ءادىسى: تىنىشتىق ءساتى، اڭگىمەلەسۋ، بەس جولدىق ولەڭ، توپتىق جۇمىس، توپپەن ءان ايتۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس، ت. ب.
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: گەوگرافيا، بيولوگيا، ادەبيەت، ءان - اۋەز
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىنداۋ.
تىنىشتىق ءساتى.
باياۋ اۋەن قوسىلادى. وقۋشىلار ءتۇزۋ، ىڭعايلى وتىرىپ، كوزدەرىن جۇمادى. ءمۇعالىم بيازى، جاعىمدى داۋىسپەن ايتادى:
«بالالار، وزدەرىڭىزدى تابيعات اياسىندا سەرۋەندەپ جۇرگەندەي كوز الدارىڭىزعا ەلەستەتىڭىزدەرشى!». ءسىز جاسىل شالعىن كوگالدا جالاڭاياق كەلە جاتىرسىز. ءسىزدىڭ تابانىڭىز جۇپ - جۇمساق ءشوپتىڭ جىلۋىن سەزىنەدى. تىنىشتىق. بەتىڭىز بەن شاشتارىڭىزعا سوققان سامال جەلدىڭ لەبى كەلگەندەي بولادى. تاپ - تازا ساف اۋانى راحاتتانا جۇتامىز.
تەرەڭ تىنىس الامىز. تىنىشتىق. جان - جاعىمىزدا كۇننىڭ شۋاعىمەن جايقالىپ ءوسىپ تۇرعان الۋان ءتۇرلى وسىمدىكتەر مەن گۇلدەر. يىستەرى جۇپار اڭقيدى. تەرەڭ تىنىس الامىز. تامىلجىتا سايراعان دالا قۇستارىنىڭ داۋسى مەن سىلدىرلاپ اعىپ جاتقان وزەننىڭ داۋسى دا كەلەدى قۇلاعىمىزعا.»
تىنىشتىق. تەرەڭ تىنىس الا وتىرىپ، كوزىمىزدى اشىپ، ساباعىمىزعا ورالامىز.»
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ق. تولىبايەۆتىڭ «قايىڭنىڭ قاسىرەتى» اڭگىمەسىن وقىپ كەلۋ، سۇراقتار بەرۋ ارقىلى ءماتىننىڭ مازمۇنىن تالداۋ، اۆتوردىڭ نەگىزگى ءتۇيىندى ويىن ايتۋ.
تاقتادا قايىڭ اعاشىنىڭ سۋرەتى كورسەتىلەدى، قىسقاشا مالىمەت بەرىلەدى.
- بۇل نە؟ (قايىڭ)
- قايىڭ قانداي وسىمدىك؟(اعاش)
- قازاقستاندا قايدا وسەدى؟(سولتۇستىك وبلىستاردا)
- ادامدار نە ءۇشىن پايدالانادى؟(قۇرىلىستا، ونەركاسىپتە)
- قانداي پايداسى، ماڭىزى (ەمدىك قاسيەتى بار سۋسىن دايىندالادى، اۋانى تازارتادى، ادەمى، سۇلۋ اعاش، تابيعاتقا كورىك بەرەدى)
- ەندى شىعارمادا ايتىلعانداي ادامدار نەلىكتەن تابيعاتقا زالال كەلتىرەدى دەپ ويلايسىزدار؟
- تابيعات زاڭدىلىقتارىن بۇزۋ قانداي جاعدايلارعا اپارىپ سوعادى؟
- تابيعات پەن ادامدار اراسىندا قانداي ۇيلەسىم بار؟
- ادامزاتتى تابيعات قورعاۋدىڭ قانداي ماسەلەلەرى الاڭداتادى؟
ك. سالىقوۆتىڭ «ارال كەۋىپ كەتپەسىن» ولەڭىن مانەرلەپ وقىتۋ.
سلايد «تابيعاتتى قورعاماۋ - بولاشاقتى ويلاماۋ»
شىعارماشىلىق جۇمىس. توپتىق سايىس. وقۋشىلار ءۇش توپقا بولىنەدى.
توپتارعا تاپسىرما بەرىلەدى.
1. «سۋ»، «اۋا»، «توپىراق» دەگەن اتاۋلاردى تاڭداپ الادى. ءوز اتاۋىنا بايلانىستى ماعلۇمات بەرۋ.
2. «تاپقىر بولساڭ...» جۇمباق شەشۋ
3. «ناقىل ءسوزدى اياقتا»
4. تابيعات جايلى ءبىر شۋماق ولەڭ قۇراستىرۋ نەمەسە جاتقا ولەڭ وقۋ.
توپتىق جۇمىستىڭ تاپسىرمالارى.
«سۋ» توبىنا.
جۇمباق: ءبىر حالىق اسپاندا ۇشقان، اياعى جوق،
ۇستاعان قولدارىندا تاياعى جوق.
كۇنىنە تالاي جەردى كەتەر كەزىپ،
نارسەنىڭ بۇل سەكىلدى ساياعى جوق.
ناقىل ءسوزدى اياقتا.
«بابالار ەككەن شىناردى.... سايالايدى.»
«اۋا» توبىنا.
دۇنيەدە ءبىر قاربىز بار سولمايتۇعىن،
جاس ءشىرىپ، قىستا ءۇسىپ توڭبايتۇعىن.
جاھاننىڭ جەرىن، سۋىن، جاندىكتەرىن
ءىشى كەڭ – ءبارىن سالسا، تولمايتۇعىن.
ناقىل ءسوزدى اياقتا.
«اتاڭنان مال قالعانشا،...»
«توپىراق» توبىنا
قوناقتاپ كۇندە قونار سۋ بەتىنە،
سۇيسىنەر بارلىق ادام كەلبەتىنە.
تۇلعاسى سۋ ىشىندە كورىنەدى
تاڭىرقاپ قاراپ تۇرسام سۋرەتىنە.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. ( ماداقتاۋ، بەلسەندى توپتى ەرەكشە اتاۋ )
توپپەن ءان ايتۋ. « اتامەكەن» ءانى»
تاقتادا: قازاقستان كارتاسى، تابيعاتى جايلى بەينە سۋرەتتەر، سازدى اۋەن، ناقىل سوزدەر كورسەتىلەدى.
ۇيگە تاپسىرما: ءقادىر مىرزا - ءالىنىڭ «تابيعات تازالىعى» ولەڭىن وقىپ كەلۋ.
سوڭعى تىنىشتىق ءساتى. تىنىشتىق، تىنىشتىق! تىنىشتىق بارلىق جەردە، تىنىشتىق بۇكىل الەمدە!
ساباقتىڭ قۇندىلىعى: تۋعان جەرگە، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تابيعاتپەن ۇيلەسىمدىلىك، تابيعاتتى ايالاۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
مىندەتتەرى:
- وقۋشىلاردىڭ تابيعات – تىرشىلىك باستاۋى، ادام - تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگى ەكەندىگى، تابيعات زاڭدىلىقتارىن ساقتاۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ؛
- وقۋشىلاردى قورشاعان ورتانىڭ تازالىعىن ساقتاۋعا، تابيعاتتان ۇندەستىك تابا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
- ىزگىلىكتى، جاۋاپكەرشىلىكتى، ۇقىپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار(قۇرالدار): ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءۇنتاسپا، بەينەتاسپا، ەنسيكلوپەديا، قازاقستان تابيعاتى، ەكولوگيالىق تاقىرىپتاعى سلايدتار.
ساباقتىڭ ءادىسى: تىنىشتىق ءساتى، اڭگىمەلەسۋ، بەس جولدىق ولەڭ، توپتىق جۇمىس، توپپەن ءان ايتۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس، ت. ب.
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: گەوگرافيا، بيولوگيا، ادەبيەت، ءان - اۋەز
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىنداۋ.
تىنىشتىق ءساتى.
باياۋ اۋەن قوسىلادى. وقۋشىلار ءتۇزۋ، ىڭعايلى وتىرىپ، كوزدەرىن جۇمادى. ءمۇعالىم بيازى، جاعىمدى داۋىسپەن ايتادى:
«بالالار، وزدەرىڭىزدى تابيعات اياسىندا سەرۋەندەپ جۇرگەندەي كوز الدارىڭىزعا ەلەستەتىڭىزدەرشى!». ءسىز جاسىل شالعىن كوگالدا جالاڭاياق كەلە جاتىرسىز. ءسىزدىڭ تابانىڭىز جۇپ - جۇمساق ءشوپتىڭ جىلۋىن سەزىنەدى. تىنىشتىق. بەتىڭىز بەن شاشتارىڭىزعا سوققان سامال جەلدىڭ لەبى كەلگەندەي بولادى. تاپ - تازا ساف اۋانى راحاتتانا جۇتامىز.
تەرەڭ تىنىس الامىز. تىنىشتىق. جان - جاعىمىزدا كۇننىڭ شۋاعىمەن جايقالىپ ءوسىپ تۇرعان الۋان ءتۇرلى وسىمدىكتەر مەن گۇلدەر. يىستەرى جۇپار اڭقيدى. تەرەڭ تىنىس الامىز. تامىلجىتا سايراعان دالا قۇستارىنىڭ داۋسى مەن سىلدىرلاپ اعىپ جاتقان وزەننىڭ داۋسى دا كەلەدى قۇلاعىمىزعا.»
تىنىشتىق. تەرەڭ تىنىس الا وتىرىپ، كوزىمىزدى اشىپ، ساباعىمىزعا ورالامىز.»
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ق. تولىبايەۆتىڭ «قايىڭنىڭ قاسىرەتى» اڭگىمەسىن وقىپ كەلۋ، سۇراقتار بەرۋ ارقىلى ءماتىننىڭ مازمۇنىن تالداۋ، اۆتوردىڭ نەگىزگى ءتۇيىندى ويىن ايتۋ.
تاقتادا قايىڭ اعاشىنىڭ سۋرەتى كورسەتىلەدى، قىسقاشا مالىمەت بەرىلەدى.
- بۇل نە؟ (قايىڭ)
- قايىڭ قانداي وسىمدىك؟(اعاش)
- قازاقستاندا قايدا وسەدى؟(سولتۇستىك وبلىستاردا)
- ادامدار نە ءۇشىن پايدالانادى؟(قۇرىلىستا، ونەركاسىپتە)
- قانداي پايداسى، ماڭىزى (ەمدىك قاسيەتى بار سۋسىن دايىندالادى، اۋانى تازارتادى، ادەمى، سۇلۋ اعاش، تابيعاتقا كورىك بەرەدى)
- ەندى شىعارمادا ايتىلعانداي ادامدار نەلىكتەن تابيعاتقا زالال كەلتىرەدى دەپ ويلايسىزدار؟
- تابيعات زاڭدىلىقتارىن بۇزۋ قانداي جاعدايلارعا اپارىپ سوعادى؟
- تابيعات پەن ادامدار اراسىندا قانداي ۇيلەسىم بار؟
- ادامزاتتى تابيعات قورعاۋدىڭ قانداي ماسەلەلەرى الاڭداتادى؟
ك. سالىقوۆتىڭ «ارال كەۋىپ كەتپەسىن» ولەڭىن مانەرلەپ وقىتۋ.
سلايد «تابيعاتتى قورعاماۋ - بولاشاقتى ويلاماۋ»
شىعارماشىلىق جۇمىس. توپتىق سايىس. وقۋشىلار ءۇش توپقا بولىنەدى.
توپتارعا تاپسىرما بەرىلەدى.
1. «سۋ»، «اۋا»، «توپىراق» دەگەن اتاۋلاردى تاڭداپ الادى. ءوز اتاۋىنا بايلانىستى ماعلۇمات بەرۋ.
2. «تاپقىر بولساڭ...» جۇمباق شەشۋ
3. «ناقىل ءسوزدى اياقتا»
4. تابيعات جايلى ءبىر شۋماق ولەڭ قۇراستىرۋ نەمەسە جاتقا ولەڭ وقۋ.
توپتىق جۇمىستىڭ تاپسىرمالارى.
«سۋ» توبىنا.
جۇمباق: ءبىر حالىق اسپاندا ۇشقان، اياعى جوق،
ۇستاعان قولدارىندا تاياعى جوق.
كۇنىنە تالاي جەردى كەتەر كەزىپ،
نارسەنىڭ بۇل سەكىلدى ساياعى جوق.
ناقىل ءسوزدى اياقتا.
«بابالار ەككەن شىناردى.... سايالايدى.»
«اۋا» توبىنا.
دۇنيەدە ءبىر قاربىز بار سولمايتۇعىن،
جاس ءشىرىپ، قىستا ءۇسىپ توڭبايتۇعىن.
جاھاننىڭ جەرىن، سۋىن، جاندىكتەرىن
ءىشى كەڭ – ءبارىن سالسا، تولمايتۇعىن.
ناقىل ءسوزدى اياقتا.
«اتاڭنان مال قالعانشا،...»
«توپىراق» توبىنا
قوناقتاپ كۇندە قونار سۋ بەتىنە،
سۇيسىنەر بارلىق ادام كەلبەتىنە.
تۇلعاسى سۋ ىشىندە كورىنەدى
تاڭىرقاپ قاراپ تۇرسام سۋرەتىنە.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. ( ماداقتاۋ، بەلسەندى توپتى ەرەكشە اتاۋ )
توپپەن ءان ايتۋ. « اتامەكەن» ءانى»
تاقتادا: قازاقستان كارتاسى، تابيعاتى جايلى بەينە سۋرەتتەر، سازدى اۋەن، ناقىل سوزدەر كورسەتىلەدى.
ۇيگە تاپسىرما: ءقادىر مىرزا - ءالىنىڭ «تابيعات تازالىعى» ولەڭىن وقىپ كەلۋ.
سوڭعى تىنىشتىق ءساتى. تىنىشتىق، تىنىشتىق! تىنىشتىق بارلىق جەردە، تىنىشتىق بۇكىل الەمدە!
You Might Also Like
