تابيعي قورشاعان ورتا
اتىراۋ وبلىسى، قىزىلقوعا اۋدانى، ميالى سەلوسى.
ح.دوسمۇحامەد ۇلى اتىنداعى ورتا مەكتەپ.
گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى. نۇرمۇحانوۆا قارىلعاش باقتيار قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تابيعي قورشاعان ورتا
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: عالامشارىمىزداعى تابيعي ورتا مەن ونداعى اعزالاردىڭ بىر-بىرىمەن تىعىز بايلانىستا ءومىر ءسۇرۋىن، تارالۋىن ءتۇسىندىرۋ؛
تاربيەلىك: تىرشىلىك ورتاسى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، تابيعي ورتانىڭ الۋان تۇرلىلىگىن تۇسىنە بىلۋگە ۇيرەتىپ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ، ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىققا باۋلۋ؛
دامىتۋشىلىق: جاڭا تەحنولوگيانى مەڭگەرتۋ جانە قوسىمشا تاپسىرمالار بەرۋ نەگىزىندە، لوگيكالىق ءوي-ورىستى دامىتۋ، ءبىلىم دەڭگەيىن تەرەڭدەتۋ، تەحنيكالىق قۇرالدار ارقىلى قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اشىق ساباق
ساباق ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، سۇراق-جاۋاپ، توپتاستىرۋ ءادىسى،
ب.ءۇ.ءۇ ءادىسى، " مۇراتقا جەتۋ " ءادىسى.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، دج كارتاسى،، سىزبالار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا، ەكولوگيا، بيولوگيا، سۋرەت، ءوزىن-وزى تانۋ ت.ب.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ءىىى. جاڭا ساباق
IV. تاپسىرمالار ورىنداۋ
V. بەكىتۋ سۇراقتارى
VI. ۇيگە تاپسىرما
VII. باعالاۋ
VIIءى. قورىتىندىلاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن امانداسىپ، ساباققا قاتىسىن تۇگەندەپ الۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
1. ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا §52 جاساندى بىرلەستىك تاقىرىبىنا تۇسىنىك ايتۋ.
2. ۆەنن دياگرامماسى
III. جاڭا ساباق
تىرشىلىك ورتاسى دەگەنىمىز – ءتىرى اعزالاردىڭ بىر-بىرىمەن بايلانىسىپ ءومىر سۇرەتىن تابيعاتتىڭ ءبىر بولىگى.
ءبىزدىڭ عالامشارىمىزدا ءتىرى اعزالار 4 ءتۇرلى تىرشىلىك ورتاسىنا بەيىمدەلگەن.
ولار: 1. سۋلى ورتا
2. جەر بەتى
3. اۋا ورتاسى
4. ءتىرى اعزالاردىڭ ءوزى پارازيتتەر جايلاعان دۇنيە
باسەكەلەستىك جاعدايدا تىرشىلىك ەتىپ، ول جەردىڭ تابيعات جاعدايىنا جانە ورتاسىنا بەيىمدەلۋىن اداپتاسيا دەيمىز.
IV.تاپسىرمالار
I دەڭگەي. ”توپتاستىرۋ” ءادىسى بويىنشا
Iءى دەڭگەي. “گەوگرافيالىق ديكتانت” جازۋ
بارلىق تىرشىلىك يەسى ءۇشىن - …، …، …، … ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
عالامشارىمىزداعى … … الۋان تۇرلىلىگى ءتىرى اعزالاردىڭ كوپ تۇرلىلىگىنەن كەم تۇسپەيدى.
ءسۇت قورەكتىلەردىڭ ىستىق اۋا مەن كۇرەسۋدە … ەرەكشە ءرول اتقارادى.
III دەڭگەي. “مۇراتقا جەتۋ” ءادىسى
بارەكەلدى!
مۇراتىڭا جەت!
قىزىعا ءبىل!
ۇمتىلىس جاسا!
نيەت قىل!
قۇشتار بول!
1) كۇن سۋىتقاندا ۇيقىعا كەتەتىن جانۋار؟
2) كۇن سۋىتقاندا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار؟
3) كۇندىز ۇيىقتاپ، تۇندە جورتۋىلعا شىعاتىن قۇستار ؟
4) قاي جانۋارلار ءتۇرىنىڭ ىستىق اۋامەن كۇرەسۋدە قۇلاعى ەرەكشە ءرول اتقارادى؟
5) قاي جانۋارلاردىڭ قورەگىن تاۋىپ جەۋى ءۇشىن سىرتقى ءپىشىنى وزگەرگەن؟
IV دەڭگەي. وي تولعانىس
ءتىرى اعزالارداعى پارازيتتەردى كوز الدىمىزعا ەلەستەتە وتىرىپ، سۋرەتىن سالۋ.
V دەڭگەي. بەكىتۋ سۇراقتارى. ءبۇۇ ءادىسى
بىلگەنىم
ۇيرەنگەنىم
بىلگىم كەلەدى
تاڭ قالعانىم
تەست جۇمىسى
1. ءتىرى اعزالاردى تىرشىلىك ورتاسىنا بەيىمدەلۋىنە بايلانىستى نەشە توپقا بولەمىز؟
ا) 2
ءا) 4
ب) 6
ۆ) 3
2. تىرشىلىك يەسى ءۇشىن نەنىڭ ماڭىزى زور؟
ا) تەمپەراتۋرا، سۋ، اۋا
ءا) توپىراق، جىلۋ، كۇن
ب) ىلعال، اۋا، وسىمدىك
ۆ) تەمپەراتۋرا، جارىق، ىلعال
3. تاۋ جىنىستارىنىڭ بۇزىلۋىنا، توپىراقتىڭ قالىپتاسۋىنا ... ماڭىزى زور؟
ا) تەمپەراتۋرانىڭ
ءا) بىرلەستىكتىڭ
ب) ءتىرى اعزالار
ۆ) توپىراق
4. اداپتاسيا دەگەنىمىز؟
ا) ءتىرى اعزالاردىڭ جاۋىنان قورعاۋى
ءا) تابيعاتتىڭ قۇرامداس بولىگى
ب) تابيعات جاعدايىنا جانە ورتاسىنا بەيىمدەلىپ ءومىر ءسۇرۋىن
ۆ) اعزالاردى قالىپتاستىرۋشى تىرشىلىك ورتاسى
5. ءتىرى اعزالاردىڭ ءوزى -...
ا) پارازيتتەر جايلاعان دۇنيە
ءا) وسىمدىكتىڭ تىرشىلىك ورتاسى
ب) فلورا
ۆ) فاۋنا
Vءى ۇيگە تاپسىرما
1 §53 تابيعي قورشاعان ورتا تاقىرىبىنا تۇسىنىك ايتۋ.
2 129 بەتتەگى ەمەن جىبەك كوبەلەگىنىڭ قۋىرشاعىنىڭ سۋرەتىن سالۋ.
Vءىى باعالاۋ
Vءىىى قورىتىندىلاۋ
ح.دوسمۇحامەد ۇلى اتىنداعى ورتا مەكتەپ.
گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى. نۇرمۇحانوۆا قارىلعاش باقتيار قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تابيعي قورشاعان ورتا
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: عالامشارىمىزداعى تابيعي ورتا مەن ونداعى اعزالاردىڭ بىر-بىرىمەن تىعىز بايلانىستا ءومىر ءسۇرۋىن، تارالۋىن ءتۇسىندىرۋ؛
تاربيەلىك: تىرشىلىك ورتاسى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، تابيعي ورتانىڭ الۋان تۇرلىلىگىن تۇسىنە بىلۋگە ۇيرەتىپ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ، ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىققا باۋلۋ؛
دامىتۋشىلىق: جاڭا تەحنولوگيانى مەڭگەرتۋ جانە قوسىمشا تاپسىرمالار بەرۋ نەگىزىندە، لوگيكالىق ءوي-ورىستى دامىتۋ، ءبىلىم دەڭگەيىن تەرەڭدەتۋ، تەحنيكالىق قۇرالدار ارقىلى قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اشىق ساباق
ساباق ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، سۇراق-جاۋاپ، توپتاستىرۋ ءادىسى،
ب.ءۇ.ءۇ ءادىسى، " مۇراتقا جەتۋ " ءادىسى.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، دج كارتاسى،، سىزبالار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا، ەكولوگيا، بيولوگيا، سۋرەت، ءوزىن-وزى تانۋ ت.ب.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ءىىى. جاڭا ساباق
IV. تاپسىرمالار ورىنداۋ
V. بەكىتۋ سۇراقتارى
VI. ۇيگە تاپسىرما
VII. باعالاۋ
VIIءى. قورىتىندىلاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن امانداسىپ، ساباققا قاتىسىن تۇگەندەپ الۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
1. ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا §52 جاساندى بىرلەستىك تاقىرىبىنا تۇسىنىك ايتۋ.
2. ۆەنن دياگرامماسى
III. جاڭا ساباق
تىرشىلىك ورتاسى دەگەنىمىز – ءتىرى اعزالاردىڭ بىر-بىرىمەن بايلانىسىپ ءومىر سۇرەتىن تابيعاتتىڭ ءبىر بولىگى.
ءبىزدىڭ عالامشارىمىزدا ءتىرى اعزالار 4 ءتۇرلى تىرشىلىك ورتاسىنا بەيىمدەلگەن.
ولار: 1. سۋلى ورتا
2. جەر بەتى
3. اۋا ورتاسى
4. ءتىرى اعزالاردىڭ ءوزى پارازيتتەر جايلاعان دۇنيە
باسەكەلەستىك جاعدايدا تىرشىلىك ەتىپ، ول جەردىڭ تابيعات جاعدايىنا جانە ورتاسىنا بەيىمدەلۋىن اداپتاسيا دەيمىز.
IV.تاپسىرمالار
I دەڭگەي. ”توپتاستىرۋ” ءادىسى بويىنشا
Iءى دەڭگەي. “گەوگرافيالىق ديكتانت” جازۋ
بارلىق تىرشىلىك يەسى ءۇشىن - …، …، …، … ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
عالامشارىمىزداعى … … الۋان تۇرلىلىگى ءتىرى اعزالاردىڭ كوپ تۇرلىلىگىنەن كەم تۇسپەيدى.
ءسۇت قورەكتىلەردىڭ ىستىق اۋا مەن كۇرەسۋدە … ەرەكشە ءرول اتقارادى.
III دەڭگەي. “مۇراتقا جەتۋ” ءادىسى
بارەكەلدى!
مۇراتىڭا جەت!
قىزىعا ءبىل!
ۇمتىلىس جاسا!
نيەت قىل!
قۇشتار بول!
1) كۇن سۋىتقاندا ۇيقىعا كەتەتىن جانۋار؟
2) كۇن سۋىتقاندا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار؟
3) كۇندىز ۇيىقتاپ، تۇندە جورتۋىلعا شىعاتىن قۇستار ؟
4) قاي جانۋارلار ءتۇرىنىڭ ىستىق اۋامەن كۇرەسۋدە قۇلاعى ەرەكشە ءرول اتقارادى؟
5) قاي جانۋارلاردىڭ قورەگىن تاۋىپ جەۋى ءۇشىن سىرتقى ءپىشىنى وزگەرگەن؟
IV دەڭگەي. وي تولعانىس
ءتىرى اعزالارداعى پارازيتتەردى كوز الدىمىزعا ەلەستەتە وتىرىپ، سۋرەتىن سالۋ.
V دەڭگەي. بەكىتۋ سۇراقتارى. ءبۇۇ ءادىسى
بىلگەنىم
ۇيرەنگەنىم
بىلگىم كەلەدى
تاڭ قالعانىم
تەست جۇمىسى
1. ءتىرى اعزالاردى تىرشىلىك ورتاسىنا بەيىمدەلۋىنە بايلانىستى نەشە توپقا بولەمىز؟
ا) 2
ءا) 4
ب) 6
ۆ) 3
2. تىرشىلىك يەسى ءۇشىن نەنىڭ ماڭىزى زور؟
ا) تەمپەراتۋرا، سۋ، اۋا
ءا) توپىراق، جىلۋ، كۇن
ب) ىلعال، اۋا، وسىمدىك
ۆ) تەمپەراتۋرا، جارىق، ىلعال
3. تاۋ جىنىستارىنىڭ بۇزىلۋىنا، توپىراقتىڭ قالىپتاسۋىنا ... ماڭىزى زور؟
ا) تەمپەراتۋرانىڭ
ءا) بىرلەستىكتىڭ
ب) ءتىرى اعزالار
ۆ) توپىراق
4. اداپتاسيا دەگەنىمىز؟
ا) ءتىرى اعزالاردىڭ جاۋىنان قورعاۋى
ءا) تابيعاتتىڭ قۇرامداس بولىگى
ب) تابيعات جاعدايىنا جانە ورتاسىنا بەيىمدەلىپ ءومىر ءسۇرۋىن
ۆ) اعزالاردى قالىپتاستىرۋشى تىرشىلىك ورتاسى
5. ءتىرى اعزالاردىڭ ءوزى -...
ا) پارازيتتەر جايلاعان دۇنيە
ءا) وسىمدىكتىڭ تىرشىلىك ورتاسى
ب) فلورا
ۆ) فاۋنا
Vءى ۇيگە تاپسىرما
1 §53 تابيعي قورشاعان ورتا تاقىرىبىنا تۇسىنىك ايتۋ.
2 129 بەتتەگى ەمەن جىبەك كوبەلەگىنىڭ قۋىرشاعىنىڭ سۋرەتىن سالۋ.
Vءىى باعالاۋ
Vءىىى قورىتىندىلاۋ
You Might Also Like
