InfoHub Logo

جانۋار جانە وسىمدىك تاعامدارىندا بىزگە جات اقۋىزدار بولادى. ولار اللەرگەنگە اينالعاندا، كەيبىر تاعامداردان باس تارتۋعا ءماجبۇر بولامىز. «تاعام اللەرگياسى» دەگەن تەرمين بەلگىلگى كلينيكالىق سيپاتپەن كورىنىس تاپقان يممۋندىق رەاكسيانى ايقىندايدى. اللەرگياسى بار ادامداردىڭ كوبى وزدەرىنە قانداي تاعامدى جەۋگە بولمايتىنىن كىشكەنتايىنان بىلەدى. الايدا كوپشىلىگىمىز ءوز اللەرگەنىمىزدىڭ قاي تاعامدا جاسىرىنىپ جۇرگەنىن انىق بىلە بەرمەيمىز. بۇنىمەن قويماي، اللەرگياسى بار كەي ادامدار، شىندىعىنا كەلگەندە ەشقانداي اللەرگيا بەرمەيتىن تاعامنان باس تارتادى.
 

اۋرۋدىڭ شىعۋ تەگى، دامۋ تەتىكتەرى

اس قورىتۋ اعزالارىنىڭ اللەرگيالىق زاقىمدانۋلارىنىڭ شىعۋ تەگى تاعامدىق، دارى-دارمەكتىك، باكتەريالىق جانە ت.ب. بولادى. تاعام اللەرگياسى بەلگىلى ءبىر تاعام ءونىمىن جەگەندە بايقالادى. ولار، مىسالى، كەيبىر كوكونىستەر، جەمىس-جيدەكتەر، ساڭىراۋقۇلاقتار، سيرەك جاعدايدا تەڭىز جانە بالىق ونىمدەرى. اللەرگيا سونداي-اق كەيبىر دارى-دارمەكتەن دە (انتيبيوتيكتەر، ءسۋلفانيلاميدتى پرەپاراتتار، گيدرازيندەر، اتوفان، پيرازولون، ت.ب.) بولادى. تىنىس جولدارى ارقىلى اعزاعا گۇل توزاڭى، شاڭ جانە حيميالىق زاتتاردىڭ بۋلارى سەكىلدى كەيبىر اللەرگەندەر تۇسكەندە دە اس قورىتۋ جۇيەسى زاقىمدالادى. اسقازان-ىشەك جولىندا ءومىر سۇرەتىن گەلمينتتەر، باكتەريالار ىدىراعاندا تۇزىلەتىن اقۋىزدىق انتيگەندەر دە اللەرگەن بولۋى مۇمكىن. اللەرگيالىق رەاكسيانى ناۋقاس ادامنىڭ پسيحيكالىق جاعدايى، مەتەورولوگيالىق فاكتور، ايەلدەردە ەتەككىر اينالىمى دا كۇشەيتۋى مۇمكىن.

اس قورىتۋ اعزالارىنىڭ اللەرگيالىق زاقىمدالۋى ءجىتى جانە سوزىلمالى، ارا قاشىقتىعى ءارتۇرلى ۇستاما ءتارىزدى بولۋى، كەيدە ەشقانداي بەلگى بەرمەۋى دە مۇمكىن.

اسقازان-ىشەك جولىنىڭ زاقىمدالۋى رەگيونارلىق ىسىكتەرمەن (كۆينكە تەكتەس ىسىك)، شىرىشتى قابات گيپەرەمياسىمەن، پەتەحيامەن جانە ودان دا ءىرى گەمورراگيالارمەن بايقالادى. قۇرساق قۋىسى ليمفا تۇيىندەرى ۇلكەيۋى مۇمكىن. باۋىردىڭ اللەرگيالىق زاقىمدالۋى حولەستاتيكالىق، سيرەك پارەنحيماتوزدى گەپاتيت جانە باۋىردىڭ مايلى ديستروفياسى تۇرىندە، كەيبىر اۋىر جاعدايلاردا باۋىر پارەنحيماسىنىڭ كوپتەگەن ءىرى نەكروزدارىمەن كورىنىس بەرۋى مۇمكىن. كەيدە گرانۋلەماتوزدى گەپاتيت انىقتالادى.

 

تاعام اللەرگياسىنىڭ بەلگىلەرى

تاعام اللەرگياسىنىڭ بەلگىلەرى ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن: اس قورىتۋ (ءىشتىڭ اۋىرۋى، ءىش ءوتۋ، قۇسۋ)، تىنىس الۋ اعزالارى (رينيت، كونيۋكتيۆيت، برونحوسپازم)، تەرى ارقىلى (قىشۋ، ەسەكجەم، ىسىك) بىلىنەدى. بۇل بەلگىلەر اللەرگەن اسەر ەتكەن سوڭ بىردەن نەمەسە كەشەۋىلدەپ بايقالادى.
وڭەش زاقىمدانعاندا جۇتىنۋدىڭ بۇزىلىسى، كەۋدە ارتىنىڭ اۋىرۋى بايقالادى. اسقازان-ىشەك جولى زاقىمدالعاندا ءىش اۋىرادى، كەيدە ابدومينالدى كريز بولادى، اسقازان-ىشەكتەن قان كەتۋى مۇمكىن. باۋىر زاقىمدانعاندا ول ۇلكەيەدى، سارعايۋ پايدا بولادى، فۋنكسيونالدىق بيوحيميالىق كورسەتكىشتەر وزگەرەدى.

 

تاعام اللەرگياسىن ناقتامالاۋ

اۋرۋدىڭ تەگى اللەرگيالىق دەگەن كۇدىك تۋعىزاتىن بەلگىلى فاكتورلارعا بايلانىستى جانە باسقا اللەرگيالىق بەلگىلەردىڭ نەگىزىندە جاسالادى. قاننىڭ ءبىرشاما ەوزينوفيلياسى دا اۋرۋدىڭ اللەرگيالىق تابيعاتىن راستاي تۇسەدى. اللەرگەندى جويىپ، ايالاۋشى ەمدام تاعايىندايدى. دەسەنسيبيليزاسيالايتىن ەم جۇرگىزەدى. ەم قونبايتىن اۋىر جاعدايلاردا كۇشتى دارى-دارمەك بەرىلەدى.

اللەرگيا تۋعىزاتىن تاعام ونىمدەرى

ءسۇت - بۇكىل جەر شارى حالقىنىڭ ءبىر جارىم پايىزىنىڭ سۇتكە اللەرگياسى بار. ەمشەك ءسۇتى - كەيبىر جاڭا تۋعان نارەستەلەردە بايقالادى. تاۋىق جۇمىرتقاسى دا كۇشتى اللەرگەن. تاۋىق ەمبريوندارى وسكىندەرىنەن جاسالاتىن كەيبىر ۆاكسينالار دا اللەرگەن بولۋى مۇمكىن. بالىق ونىمدەرىنە دەگەن اللەرگيا كوبىنە بۇكىل تەڭىز ونىمدەرىنىڭ جاقپاۋىنا سوقتىرادى. جەمىستەر مەن كوكونىسكە كەلسەك، اللەرگيا تۋدىرۋ جونىنەن كوبىنە الما، المۇرت، شيە، شابدالى، سارى ورىك، گرەك جاڭعاعى، جەرجاڭعاق، كاشتان جانە ميندال الدىڭعى قاتاردا.

س. بيعازييەۆا، ەمدامگەر

---