تاسباقانىڭ ءشوبى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تاسباقانىڭ ءشوبى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وقۋشىلاردى ءابىش كەكىلبايدىڭ اڭگىمەسىمەن تانىستىرۋ. تاقىرىپتىڭ ماعىناسىن اشۋ، اڭگىمەنى تالداۋ، تاسباقا تۋرالى جالپى ءبىلىمىن كەڭەيتۋ.
2. ويلانۋعا، ءوز پىكىرىن ايتا بىلۋگە، وزىندىك ىزدەنىستەرگە جەتەلەۋ.
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ قابىلەتتەرىن شىڭداۋ.
3. ۇجىمدىق جۇمىس جاساي بىلۋگە، ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا، تىڭداۋعا، العان بىلىمدەرىن ومىردە پايدالانا بىلۋگە جانە تابيعاتتى ءسۇيىپ، ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتۋشىلىق ساباق
كورنەكىلىكتەر: اۆتور پورترەتى، تاسباقا سۋرەتى، ءسوزجۇمباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو جوباسى بويىنشا
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلاردى ساباققا دايارلاۋ. پسيحولوگيالىق دايارلىق
- بالالار، قازاق حالقىنىڭ ۇلى جازۋشىسى كىم دەپ ويلايسىڭدار؟
- اباي قۇنانبايەۆ.
- دۇرىس ايتاسىڭدار بالالار، ابايدان اسقان دانا، ابايدان ۇلى قازاق حالقىندا جازۋشى جوق.
ەندەشە مەن بۇگىنگى ساباعىمدى ۇلى اقىن اباي اتالارىڭنىڭ وتىز ءبىرىنشى قارا سوزىمەن باستاعىم كەلىپ وتىر.
وتىز ءبىرىنشى ءسوز
ەستىگەن نارسەنى ۇمىتپاستىققا ءتورت ءتۇرلى سەبەپ بار:
اۋەلى - كوكىرەگى بايلاۋلى بەرىك بولماق كەرەك؛
ەكىنشى - سول نارسەنى ەستىگەندە يا كورگەندە ءعيبراتلانۋ كەرەك، كوڭىلدەنىپ، تۇشىنىپ، ىنتامەن ۇعىنۋ كەرەك؛
ءۇشىنشى - سول نارسەنى ىشىنەن بىرنەشە ۋاقىت قايتارىپ، كوڭىلگە بەكىتۋ كەرەك؛
ءتورتىنشى - وي كەسەلدى نارسەلەردەن اۋلاق بولۋ كەرەك. ەگەر كەز بولا قالسا، سالىنباۋ كەرەك.
وي كەسەلدەرى: ۋايىمسىز، سالعىرتتىق، ويىنشى - كۇلكىشىلدىك، يا ءبىر قايعىعا سالىنۋ، يا ءبىر نارسەگە قۇمارلىق پايدا بولۋ. بۇل ءتورت نارسە – كۇللى اقىل مەن عىلىمدى توزدىراتۇعىن نارسەلەر.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءار توپ « ۇشىپ كەلەم» ولەڭىن ءبىر شۋماقتان جاتقا ايتۋ.
سۇراقتار بەرۋ:
1. ولەڭ كىم تۋرالى جازىلعان؟
2. ۇشىپ جۇرگەن ۇشقىش نەگە قىزىعادى؟
3. ۇشقىشتىڭ تۋعان جەرگە دەگەن ىستىق سەزىمىن قاي سوزدەردەن بايقاۋعا بولادى؟
4. تۋعان ەل تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتۋ
سەرگىتۋ ءساتى
مىناۋ مەنىڭ جۇرەگىم،
ءبارى وسىدان باستالعان
مىناۋ باسىم اقىلدى
ءبارىن وسى باسقارعان
مىناۋ مەنىڭ وڭ قولىم
مىناۋ مەنىڭ سول قولىم
بارلىق ءىستى اتقارعان!
3. جاڭا ساباق
4. ءسوزجۇمباق «تابيعات»
1. تۇمسىعى قاشاۋ،
كاسىبى – ۇيا جاساۋ
اعاشتاردى قورعاپ،
زيانكەستەردى اساۋ.( توقىلداق)
2. شىلتيگەن سيراعىن،
تۇمسىعىن قادايتىن.
بەتىڭە، موينىڭا،
قونىپ اپ تالايتىن.
ەرتەلى كەش مازالاپ،
ۇشىپ قونعان تاجال - اق ( ماسا)
3. ءار جەردە بار مەكەنى، وزىنەن زوردى دا، كوتەرىپ الىپ كەتەدى. (قۇمىرسقا)
4. شەگىرتكە ەمەس سەكىرەدى،
باقىلدايدى، لەپىرەدى.
شۋ كوتەرگەن كولدە،
بالىق ەمەس بۇل نە؟ ( كولباقا)
5. كوكتەمدە ەرتە كەلەتىن،
ۇيىمىزگە ەنەتىن.
سازدان سوعىپ ۇيا ىستەپ
بالاپانعا بەرەتىن
بۇل قاي قۇس ەدى، بالالار؟
ءوزىمىز جاقسى كورەتىن. (قارلىعاش)
6. ءتۇرى ءتۇسى يتتەن اۋمايدى
ءبىراق ءۇي ماڭىن اۋلايدى (قاسقىر)
7. كۇندىز ءتىپتى ۇشپايدى،
تۇندە تىشقان اۋلايدى
كوزى شامعا ۇقسايدى (جاپالاق)
تاقىرىپتى اشۋ «تاسباقانىڭ ءشوبى»
اۆتورعا توقتالۋ.
ءابىش كەكىلباي 1939ج باتىس قازاقستان وبلىسىندا تۋىلعان. پارلامەنت دەپۋتاتى، بەلگىلى جازۋشى
5. وي قوزعاۋ
تاسباقا تۋرالى نە بىلەمىز؟
جاي جۇرەدى، قۇرىلىقتا مەكەندەيدى، ءتورت اياقتى، جاندىك، قوسمەكەندى،
6. ماعىنانى تانۋ. ءماتىندى مانەرلەپ وقىپ بەرۋ.
ءتۇرتىپ الۋ جۇيەسى
سوزدىكپەن جۇمىس جۇرگىزۋ
كىبىرتىك - توقتاپ ءسۇرىنىپ جۇرەدى
ميمىرت - جاي جۇرەدى
سالا قۇلاش- ۇزىن
شىبىرتقى- شىبىق ءتارىزدى تاياق
7. وقۋلىقپەن جۇمىس. وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ
8. سۇحباتتاسۋ
وقيعا قاي كەزدە بولعان؟ نەگە ءماتىن «تاسباقانىڭ ءشوبى» دەپ اتالدى؟
اڭگىمەدەگى قارابالا تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
وسى اڭگىمەدەن ويىڭا ماڭىزدى نە ساقتالىپ قالدى؟
ەگەر سەن وسى اڭگىمەنى جازساڭ نەنى وزگەرتەر ەدىڭ؟
9. توپپەن جۇمىس. كۋبيزم ءادىسىن پايدالانۋ
1 - توپ. سالىستىرۋ.
وتىلگەن ساباقتاردان، قوسىمشا ادەبيەتتەردەن وقىعان - بىلگەندەرىڭ بويىنشا تەڭىز تاسباقاسى مەن ماتىندەگى تاسباقانى سالىستىرۋ. ايىرماشىلىعىن اتاۋ.
2 – توپ. زەرتتەۋ تاسباقا جايلى دەرەكتەر ايتۋ
3 – توپ. ويدى بايلانىستىرۋ. جان - جانۋارلارعا بايلانىستى قانداي ىرىمدار مەن تىيىمداردى بىلەسىڭدەر؟
ساباقتى قورىتۋ. 5 - جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ
1. نە؟ تاسباقا
2. قانداي؟ ساۋىتتى، شەگىر كوزدى
3. نە ىستەيدى؟ تۇقشاڭدايدى، قورعانادى، تىرشىلىك ەتەدى
4. سويلەم. باقىت ارقالاعان دالا تاسباقاسى.
5. ماع. ءسوز قوسمەكەندى
وقۋشىلاردان باعالاۋ پاراقشاسىن الۋ.
ۇيگە تاپسىرما: مازمۇنىن ايتۋ. تاسباقا تۋرالى دەرەكتەر قاراستىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وقۋشىلاردى ءابىش كەكىلبايدىڭ اڭگىمەسىمەن تانىستىرۋ. تاقىرىپتىڭ ماعىناسىن اشۋ، اڭگىمەنى تالداۋ، تاسباقا تۋرالى جالپى ءبىلىمىن كەڭەيتۋ.
2. ويلانۋعا، ءوز پىكىرىن ايتا بىلۋگە، وزىندىك ىزدەنىستەرگە جەتەلەۋ.
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ قابىلەتتەرىن شىڭداۋ.
3. ۇجىمدىق جۇمىس جاساي بىلۋگە، ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا، تىڭداۋعا، العان بىلىمدەرىن ومىردە پايدالانا بىلۋگە جانە تابيعاتتى ءسۇيىپ، ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتۋشىلىق ساباق
كورنەكىلىكتەر: اۆتور پورترەتى، تاسباقا سۋرەتى، ءسوزجۇمباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو جوباسى بويىنشا
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلاردى ساباققا دايارلاۋ. پسيحولوگيالىق دايارلىق
- بالالار، قازاق حالقىنىڭ ۇلى جازۋشىسى كىم دەپ ويلايسىڭدار؟
- اباي قۇنانبايەۆ.
- دۇرىس ايتاسىڭدار بالالار، ابايدان اسقان دانا، ابايدان ۇلى قازاق حالقىندا جازۋشى جوق.
ەندەشە مەن بۇگىنگى ساباعىمدى ۇلى اقىن اباي اتالارىڭنىڭ وتىز ءبىرىنشى قارا سوزىمەن باستاعىم كەلىپ وتىر.
وتىز ءبىرىنشى ءسوز
ەستىگەن نارسەنى ۇمىتپاستىققا ءتورت ءتۇرلى سەبەپ بار:
اۋەلى - كوكىرەگى بايلاۋلى بەرىك بولماق كەرەك؛
ەكىنشى - سول نارسەنى ەستىگەندە يا كورگەندە ءعيبراتلانۋ كەرەك، كوڭىلدەنىپ، تۇشىنىپ، ىنتامەن ۇعىنۋ كەرەك؛
ءۇشىنشى - سول نارسەنى ىشىنەن بىرنەشە ۋاقىت قايتارىپ، كوڭىلگە بەكىتۋ كەرەك؛
ءتورتىنشى - وي كەسەلدى نارسەلەردەن اۋلاق بولۋ كەرەك. ەگەر كەز بولا قالسا، سالىنباۋ كەرەك.
وي كەسەلدەرى: ۋايىمسىز، سالعىرتتىق، ويىنشى - كۇلكىشىلدىك، يا ءبىر قايعىعا سالىنۋ، يا ءبىر نارسەگە قۇمارلىق پايدا بولۋ. بۇل ءتورت نارسە – كۇللى اقىل مەن عىلىمدى توزدىراتۇعىن نارسەلەر.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءار توپ « ۇشىپ كەلەم» ولەڭىن ءبىر شۋماقتان جاتقا ايتۋ.
سۇراقتار بەرۋ:
1. ولەڭ كىم تۋرالى جازىلعان؟
2. ۇشىپ جۇرگەن ۇشقىش نەگە قىزىعادى؟
3. ۇشقىشتىڭ تۋعان جەرگە دەگەن ىستىق سەزىمىن قاي سوزدەردەن بايقاۋعا بولادى؟
4. تۋعان ەل تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتۋ
سەرگىتۋ ءساتى
مىناۋ مەنىڭ جۇرەگىم،
ءبارى وسىدان باستالعان
مىناۋ باسىم اقىلدى
ءبارىن وسى باسقارعان
مىناۋ مەنىڭ وڭ قولىم
مىناۋ مەنىڭ سول قولىم
بارلىق ءىستى اتقارعان!
3. جاڭا ساباق
4. ءسوزجۇمباق «تابيعات»
1. تۇمسىعى قاشاۋ،
كاسىبى – ۇيا جاساۋ
اعاشتاردى قورعاپ،
زيانكەستەردى اساۋ.( توقىلداق)
2. شىلتيگەن سيراعىن،
تۇمسىعىن قادايتىن.
بەتىڭە، موينىڭا،
قونىپ اپ تالايتىن.
ەرتەلى كەش مازالاپ،
ۇشىپ قونعان تاجال - اق ( ماسا)
3. ءار جەردە بار مەكەنى، وزىنەن زوردى دا، كوتەرىپ الىپ كەتەدى. (قۇمىرسقا)
4. شەگىرتكە ەمەس سەكىرەدى،
باقىلدايدى، لەپىرەدى.
شۋ كوتەرگەن كولدە،
بالىق ەمەس بۇل نە؟ ( كولباقا)
5. كوكتەمدە ەرتە كەلەتىن،
ۇيىمىزگە ەنەتىن.
سازدان سوعىپ ۇيا ىستەپ
بالاپانعا بەرەتىن
بۇل قاي قۇس ەدى، بالالار؟
ءوزىمىز جاقسى كورەتىن. (قارلىعاش)
6. ءتۇرى ءتۇسى يتتەن اۋمايدى
ءبىراق ءۇي ماڭىن اۋلايدى (قاسقىر)
7. كۇندىز ءتىپتى ۇشپايدى،
تۇندە تىشقان اۋلايدى
كوزى شامعا ۇقسايدى (جاپالاق)
تاقىرىپتى اشۋ «تاسباقانىڭ ءشوبى»
اۆتورعا توقتالۋ.
ءابىش كەكىلباي 1939ج باتىس قازاقستان وبلىسىندا تۋىلعان. پارلامەنت دەپۋتاتى، بەلگىلى جازۋشى
5. وي قوزعاۋ
تاسباقا تۋرالى نە بىلەمىز؟
جاي جۇرەدى، قۇرىلىقتا مەكەندەيدى، ءتورت اياقتى، جاندىك، قوسمەكەندى،
6. ماعىنانى تانۋ. ءماتىندى مانەرلەپ وقىپ بەرۋ.
ءتۇرتىپ الۋ جۇيەسى
سوزدىكپەن جۇمىس جۇرگىزۋ
كىبىرتىك - توقتاپ ءسۇرىنىپ جۇرەدى
ميمىرت - جاي جۇرەدى
سالا قۇلاش- ۇزىن
شىبىرتقى- شىبىق ءتارىزدى تاياق
7. وقۋلىقپەن جۇمىس. وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ
8. سۇحباتتاسۋ
وقيعا قاي كەزدە بولعان؟ نەگە ءماتىن «تاسباقانىڭ ءشوبى» دەپ اتالدى؟
اڭگىمەدەگى قارابالا تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
وسى اڭگىمەدەن ويىڭا ماڭىزدى نە ساقتالىپ قالدى؟
ەگەر سەن وسى اڭگىمەنى جازساڭ نەنى وزگەرتەر ەدىڭ؟
9. توپپەن جۇمىس. كۋبيزم ءادىسىن پايدالانۋ
1 - توپ. سالىستىرۋ.
وتىلگەن ساباقتاردان، قوسىمشا ادەبيەتتەردەن وقىعان - بىلگەندەرىڭ بويىنشا تەڭىز تاسباقاسى مەن ماتىندەگى تاسباقانى سالىستىرۋ. ايىرماشىلىعىن اتاۋ.
2 – توپ. زەرتتەۋ تاسباقا جايلى دەرەكتەر ايتۋ
3 – توپ. ويدى بايلانىستىرۋ. جان - جانۋارلارعا بايلانىستى قانداي ىرىمدار مەن تىيىمداردى بىلەسىڭدەر؟
ساباقتى قورىتۋ. 5 - جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ
1. نە؟ تاسباقا
2. قانداي؟ ساۋىتتى، شەگىر كوزدى
3. نە ىستەيدى؟ تۇقشاڭدايدى، قورعانادى، تىرشىلىك ەتەدى
4. سويلەم. باقىت ارقالاعان دالا تاسباقاسى.
5. ماع. ءسوز قوسمەكەندى
وقۋشىلاردان باعالاۋ پاراقشاسىن الۋ.
ۇيگە تاپسىرما: مازمۇنىن ايتۋ. تاسباقا تۋرالى دەرەكتەر قاراستىرۋ.
You Might Also Like
