سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 كۇن بۇرىن)
تاۋەلسىزدىك  تاڭى
تاقىرىبى: تاۋەلسىزدىك تاڭى
ماقساتى: جەلتوقسان وقيعاسى ارقىلى جۇزدەگەن جىلدار بويى بابالارىمىزدىڭ ارمانداعان ەگەمەندىگىنە قول جەتكىزۋ جولىندا تالاي بوزداقتارىمىزدىڭ جالعان ايىپپەن قۇربان بولعاندارىن وقۋشىلارعا جەتە ۇعىندىرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، وتاندى سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادىلەتتىلىككە، ەل مەن جەردىڭ ءقادىر – قاسيەتىن ۇعىنۋعا تاربيەلەۋ.

كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتادا جيناقتالعان سۋرەتتەر، قاناتتى سوزدەر.
بارىسى:
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى قوناقتار، ۇلاعاتتى ۇستازدار مەن شاكىرتتەر! بۇگىن ءبىز ەلىمىزدىڭ سان مىڭ جىلدار بويى ارمانداعان، سول جولدا عاسىرلار بويى نايزانىڭ ۇشىمەن، ەرلەرىمىزدىڭ ەرەن ىسىمەن، كەشەگى دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن جەلتوقسان وقيعاسىمەن كەلگەن، تاريحىمىزدا التىن ارىپتەرمەن جازىلىپ قالاتىن تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارنالعان «تاۋەلسىزدىك تاڭى» اتتى كەشىمىزدى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.

1 – وقۋشى: - ەگەمەن ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇلىق، ەڭ قاستەرلى مەرەكەسى – تاۋەلسىزدىك كۇنى. تاۋەلسىزدىكتىڭ تال بەسىگىندە تەربەلگەن ارداقتى اعايىندار، مەرەكە قۇتتى بولسىن!
2 – وقۋشى: - تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتۇپ – تامىرى جەلتوقسان وقيعاسىنا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىنە ەشكىم داۋ ايتا قويماس. دەسەك تە، 1986 جىلدىڭ قايعىلى جەلتوقسانى ءبىر كۇنگى نە ءبىر جىلعى نارازىلىقت ىڭ كورىنىسى بولماسا كەرەك.
3 – وقۋشى: وسىدان 25 جىل بۇرىن، ياعني 1986 جىلى الماتىنىڭ باس الاڭىندا جەلتوقسان وقيعاسى بولدى. بۇل وقيعا دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىردى. بۇل جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قازاق ەل اۋزىندا جۇرگەن، تاريحتا اتى قالعان قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ەربول سىپاتايەۆ، ءلاززات اسانوۆا جانە ت.ب. اپالارىمىز بەن اعالارىمىز قاتىستى. 1986 جىلى جەلتوقسانداعى كوتەرىلىسكە جاستار ەشبىر ويمەن بارعان جوق. ولار بەيبىت جولمەن تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاتىسقان.
سلايد «جەلتوقسان وقيعاسى». ينتەراكتيۆتى تاقتاعا نازار اۋدارايىق.

4 – وقۋشى: قاسقالداق ۇشىپ كولىنە،
شۇرەگەي كەلىپ قونعان كۇن.
قىراندى قۋىپ كوگىنەن،
قارعالار بيلىك العان كۇن.
5- وقۋشى: ناشاقور دەپ، ۇلتشىل دەپ،
قازاققا كۇيە جاققان كۇن.
بازارى كەتىپ ءبىر كۇندە،
قايعىعا حالىق باتقان كۇن.
6- وقۋشى: قاقاعان قىستىڭ ىزعارى،
سۇيەكتەن ءوتىپ كەتكەن كۇن.
قاراكوز قازاق قىزدارىن،
ومون – دار باستان تەپكەن كۇن.
7 – وقۋشى: قاريالار يتكە تالانىپ،
ەر باسىن كۇرەك شاپقان كۇن،
اپپاق قار قانعا بويالىپ،
قىپ – قىزىل مۇز بوپ جاتقان كۇن.
8 – وقۋشى: وزبىرلىق كۇشپەن تۇنشىعىپ،
ءۇمىتتىڭ وتى وشكەن كۇن.
جانىنا تاپپاي ءبىر شىندىق،
ەر قايرات قىرشىن كەتكەن كۇن.
9 – وقۋشى: ەل باسىنا تۋدى كۇن،
قايعى ەزىپ ەلدىڭ ەڭسەسىن.
جانشىدى – اۋ جانىن باتپان مۇڭ،
سول ءبىر قارعىس اتقان كۇن.
1 – كورىنىس: «الاڭداعى جاستار.»
2 – كورىنىس: «اقتىق ءسوز.»

تەرگەۋشى: - ايىپكەر قايرات رىسقۇلبەكوۆتى الىپ كەلىڭدەر!
(اسكەري ادام قايراتتى الىپ كەلەدى.)
تەرگەۋشى: - ايىپكەر رىسقۇلبەكوۆ، ساۆيسكييدى ولتىرگەنىڭدى مويىندا، مويىنداساڭ جازاڭ جەڭىلدەيدى.
قايرات: - «جوق» جوق» مەن ولتىرگەن جوقپىن! مەن جالامەن كەتىپ بارامىن!
ەلبەڭ – ەلبەڭ جۇگىرگەن،
ەبەلەك وتقا سەمىرگەن،
ارعىماق مىنگەن جاراتىپ،
اق ساۋىت كيگەن تەمىردەن.
الاتاۋداي بابالار،
ارۋاعىڭمەن جەبەي گور!
كۇنادان تازا باسىم بار،
جيىرما بىردە جاسىم بار.
قاسقالداقتاي قانىم بار،
بوزتورعايداي جانىم بار.
الام دەسەڭ الىڭدار.
قازاق دەگەن زاتىم بار،
ەركەك توقتى قۇرباندىق،
اتام دەسەڭ اتىڭدار!

تەرگەۋشى: - سوت كەلەدى. ورىندارىڭىزدان تۇرىڭىزدار!
سوت: - ايىپكەر رىسقۇلبەكوۆ قىلمىستى دەپ تانىلىپ، قازاق كسرو قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 60 – بابى بويىنشا 3 جىل جانە 65 – بابى بويىنشا 15 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرىلسىن. قىلمىستىق كودەكستىڭ 173 – بابى بويىنشا جازالاۋدىڭ ەڭ اۋىر ءتۇرى - ءولىم جازاسىنا، اتۋعا كەسىلسىن!
تەرگەۋشى: - ايىپكەر رىسقۇلبەكوۆ، ەڭ سوڭعى اقتىق ءسوزىڭدى ايت!

قايرات: تۋعان جەردىڭ نامىسى،
بوتەن قولدا كەتپەسىن!
«جەلتوقسان جەلى» ءانى ورىندالادى.
3 – كورىنىس:
قىز بالا: ەسىڭە ال، ەسىڭە ال، جاس دوستار،
بۇل جەردە باتىر جوق قول باستار.
بۇل جەردە جۇرەكتە مۇز جاتىر،
بۇل جەردە ورىمدەي قىز جاتىر.
بۇل جەردە ماڭگىلىك اتتانعان،
حالقىمنىڭ ەسىندە ساقتالعان.
بۇل جەردە ءلاززاتتىڭ قانى بار،
تانكىنىڭ استىندا تاپتالعان.

قايراتتىڭ اناسى:
وۋ، كوزدىڭ جاسىن بۇلايىن،
جۇرەكتى جەدى – اۋ ۋايىم.
ساعان عۇمىر بەرمەدى - اۋ،
جارىلقاعىش قۇدايىم.
مىناۋ نەتكەن زار زامان،
جۇرەكتەگى تار زامان.
سەنى ولتىرگەن دۇشپانعا،
زاۋال كەلسىن اللادان!
باسشىلارعا ۇناماي،
ەل كوزىنشە جىلاماي،
اناشىڭنىڭ شاراسىز،
بوزداعانىن ءبىلدىڭ بە؟!
تاي قۇلىنداي تەبىسكەن

باۋىرىڭنىڭ سەنى ىزدەپ،
ەگىلگەنىن ءبىلدىڭ بە؟!
قۇلىنىم مەنىڭ قور بولدى – اۋ،
جەلتوقساننىڭ قايعىسى
سان اناعا سور بولدى- اۋ!
ءلاززاتتىڭ اناسى: بوتا كوزىڭ بوتالاپ،
قياناتتان قاتالاپ،
ءدال ون التى جاسىڭدا
قىرشىنىڭنان قيىلدىڭ،
قارا جەرگە بۇيىردىڭ.
قىسقا كۇندەي قىزارىپ،
باتتىڭ – اۋ سەن، ءلاززاتىم!
ەلىڭ ءۇشىن ازاپتى،
تارتتىڭ – اۋ سەن، ءلاززاتىم!
ايداي اپپاق قىزىمدى
اياماعان قانىشەر،
تۋدى ەكەن بىلمەيمىن،
قاي انادان قانىشەر!

ءلاززاتتىڭ ءسوزى:
مىنە، مەن دە جاتىرمىن،
اقجازىقتىڭ تۇبىندە.
مەنى ولتىرگەن تانكيست جىگىت،
ءتىرىمىسىڭ بۇگىندە؟
ءتىرى جۇرسەڭ وتكەن كۇندى
ەسكە العاننىڭ نەسى بار؟
جەلتوقساندا قۇربان بولعان
ءلاززات قىزدى ەسىڭە ال.
جاس ءومىردىڭ قىرشىن گۇلىن
قيىپ تۇسكەن قانىشەر!
16 – دا قيىلدىم مەن
تابانىندا تانكىنىڭ.
ءلاززات اتتى قۇربانىمىن
قازاق دەگەن حالقىمنىڭ.
تۋعان حالقىم – قازاعىم.
سەنىڭ ءۇشىن جانامىن.
ەندى ءقايتىپ كورمەيىك
جەلتوقساننىڭ ازابىن!
ەندى ءقايتىپ كورمەيىك
جەلتوقساننىڭ ازابىن!
ءان: «قاراباۋىر قاسقالداق»
4 – كورىنىس: «تاريح وتكەلدەرى»

نەمەرەسى: (ۇل بالا) - اجە، اتام ىلعي «سەنىڭ بولاشاعىڭدى ويلايمىن، وتكەن ءومىردى ويلايمىن» دەيدى اتامنىڭ وتكەن ءومىرى قانداي؟
اجەسى: - ە، بالام، اتاڭ، اتا – باباڭ نە كورمەدى دەيسىڭ؟ 1723 جىلى جوڭعار شاپقىنشىلىعى، 1930 – 1932 جىلدارداعى الاپات اشتىق، ودان 1937 – 1938 جىلدارداعى اعالارىمىزدىڭ جازىقسىز جازاعا ۇشىراۋى. . . 1986 جىلى تاۋەلسىزدىك جولىندا جاستارىمىز ەرەۋىلگە شىقتى. مىنە، وتكەن ءومىر. بۇعان دا ءتاۋبا. ەلىمىز ءوز تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، ەگەمەندى ەل بولدىق.

10 – وقۋشى: - ارادا 4 جىل وتكەن سوڭ، 1990 جىلى 17 جەلتوقساندا سول الاڭعا ەسكەرتكىش تاقتا قويىلىپ، جەلتوقسان وقيعاسىن زەرتتەۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى مۇحتار شاحانوۆ جاستارعا ارنالعان جالىندى ولەڭىن جازدى.
17 جەلتوقسان رەسپۋبليكالىق جاڭارۋ كۇنى دەپ جاريالاندى.

ءمۇعالىم: - «ەگەمەندىك» دەگەن وسى. ەندى، مىنە، جەلبىرەگەن كوك بايراعىمىز، ايبىندى ءانۇرانىمىز، جارقىراعان ەلتاڭبامىز تورىمىزدە ءىلۋلى تۇر. ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ كەلەشەگى ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن جاس قىرشىن قايرات سياقتى اعالارىڭدى، ءلاززات سياقتى اپالارىڭدى ۇمىتپاڭدار، ءارقاشان ەستە ساقتاڭدار!

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما