تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزىمىز (ينتەللەكتۋالدى-تانىمدىق ويىن)
تاقىرىبى: «تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزىمىز» اتتى ينتەللەكتۋالدى - تانىمدىق ويىن
ماقساتى: قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا وقۋشىلاردىڭ مەكتەپتە مەڭگەرگەن ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتاۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سويلەۋ مادەنيەتىن، جان - جاقتى وي ءورىسىن جەتىلدىرۋ، وي ۇشقىرلىعىن، وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ. تاۋەلسىز قازاقستان مەملەكەتىن وركەندەتۋگە، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ شەكسىز، ماڭگى بولۋىنا ادال قىزمەت ەتەتىن ءبىلىمدى دە جان - جاقتى دامىعان، ينتەللەكتى جوعارى، باتىل تەكتى، نامىستى ۇرپاق، شىنايى پاتريوتتار تاربيەلەۋ. ءوز وتانىن سۇيۋگە، تۋعان ەلىنىڭ تاريحىن، زيالى تۇلعالارىن تانۋعا شاقىرۋ؛
كورنەكىلىگى: ەلباسى ن. ا. نازاربايەۆتىڭ سۋرەتى، ەلىمىزدىڭ رامىزدەرى، تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان كىتاپ كورمەسى، ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، قازاق حالقىنىڭ تاريحي تۇلعالارىنىڭ، مادەنيەت جانە ادەبيەت ونەرى قايراتكەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، سلايد - شوۋ، ەنسيكلوپەديالار.
قولدانىلعان قۇرال - جابدىقتار: «ۇزدىك بەستىك» كەستەسى، كومپيۋتەر، ديسكىلەر، نومىرلەنگەن اسىقتار، دوربا، باعالاۋ پاراعى، ساعات؛ ماراپاتتاۋ قاعازدارى؛ سۋرەتتەر سالىنعان كونۆەرتتەر.
ويىننىڭ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: - ارمىسىزدار قۇرمەتتى بۇگىنگى ويىننىڭ قوناقتارى، ويىنعا قاتىسۋشىلار جانە جانكۇيەر قاۋىم! قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزىمىز» اتتى ينتەللەكتۋالدى - تانىمدىق ويىنىمىزعا قوش كەلىپسىزدەر!
تاۋەلسىز قازاقستان ەلىنىڭ تاريحى – وتانشىلدىقتىڭ، ەرلىكتىڭ، ەلدىكتىڭ نە ەكەنىن دالەلدەيتىن، تامىرى تەرەڭ باي تاريح. ەلىم، جەرىم، وتانىم دەگەن قاسيەتتى ۇعىمدار ءار ادامزاتتىڭ ءوز تابالدىرىعىنان، ءوز وتباسىنان، ءوز قالاسىنان، ءوز ولكەسىنەن باستالادى.
ەگەمەن ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىن نۇرلى ەتەر «بارىس» تەكتى نامىستى ۇرپاق بويىندا ۇلتتىق سانا كورىنىس تاپسا، اقىل ويى مەن جۇرەگىندە تۋعان جەرى مەن ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك ورىن تەپسە، بۇل تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قالىپتى دامۋى، الەمدەگى ەڭ بەدەلدى مەملەكەتتەر قاتارىنا ۇمتىلۋ جولىنداعى ناتيجەلى كورىنىسى بولىپ سانالاتىنى انىق.
مىنە، بۇگىنگى ءبىزدىڭ ينتەللەكتۋالدى - تانىمدىق «تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزىمىز» اتتى ويىنى دا وسىنى مەڭزەيدى. جوعارى دا اتالعان قاسيەتتەر سىزدەردىڭ دە بويلارىڭىزدا بار ەكەنى جانە تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جارىق جۇلدىزدارى سىزدەر ەكەنى انىق. ولاي بولسا، ورتاعا ويىنعا قاتىسۋشى توپتاردى شاقىرايىق. ورتاعا «جارىق جۇلدىز» جانە «تاۋەلسىزدىك تىرەگى» توپ مۇشەلەرى شىعادى، ورىندارىنا جايعاسادى.
توپتارعا ارنالعان ۇستەلدەر ازىرلەنەدى جانە ءار ۇستەلدە توپتىڭ اتاۋى جازىلعان كەستە كورسەتىلەدى
ءار توپ وزدەرىمەن تانىستىرىپ وتەدى.
جۇرگىزۋشى: - راحمەت، قۇرمەتتى ويىنشىلار، بۇگىنگى ويىندا سىزدەرگە ۇلكەن ساتتىلىك تىلەيمىز.
ال ەندى، ويىنىمىزدىڭ ءادىلقازى القاسى جانە ويىن بارىسىمەن تانىستىرىپ وتۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر.
ءادىل قازى القاسىنىڭ مۇشەلەرىمەن تانىستىرۋ.
ويىن ءتورت كەزەڭنەن تۇرادى:
ءى كەزەڭ «ءتۇرلى-تۇرلى سۇراقتار... وي تۇرتەدى»، ويىندى باستاماس بۇرىن ەت قىزدىرۋ، ياعني، بالالاردى ويىنعا باعىتتاۋ كەزەڭى.
ءىى كەزەڭ «سۋرەتتەر سىر شەرتەدى تەرەڭىنەن».
ءىىى كەزەڭ «ۇزدىك بەستىك» مەكتەپ باعدارلامالارى بويىنشا سۇراقتار.
ءىۇ كەزەڭ «كوزقاراس كالەيدوسكوپى» بەينە سۇراقتار.
مىنە، قۇرمەتتى ويىنعا قاتىسۋشىلار، جانكۇيەرلەر، قوناقتار ويىننىڭ بارلىق ەرەجەلەرىمەن تانىستىق، ىسكە ءسات.
اتىڭنان اينالايىن، ەگەمەن ەل،
تاۋەلسىز كۇنىڭ تۋدى كەنەلە بەر.
مەرەيىڭ قۇتتى بولسىن، تاۋەلسىزدىك!
عاسىردىڭ تويى بولشى كەلە بەرەر! – دەي وتىرىپ ويىنىمىزدىڭ
ءى كەزەڭىن باستايىق.
ءى كەزەڭ: «ءتۇرلى-تۇرلى سۇراقتار وي تۇرتەدى...». قۇرمەتتى ويىنشىلار، بۇل كەزەڭدە سىزدەرگە 20 سۇراق قويىلادى، ال سىزدەر، سول سۇراققا تەز ارادا، سول ساتتە جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز قاجەت. ءار ناقتى دۇرىس جاۋاپ 1 ۇپاي. ءبىرىنشى بولىپ قاي توپ جاڭىلماي، مىنا سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە، سول توپ ويىندى باستايدى.
ادام مەن كومپيۋتەر اراسىنداعى قارىم - قاتىناس؟ ينتەرفەيس
- راحمەت، ال، «تاۋەلسىزدىك تىرەگى» توبىنا ىسكە ءسات دەلىك.
1. ەڭ اششى كول (قاراسور)
2. كولىكتى كۇتەتىن جەر (ايالداما)
3 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى (قازاق ءتىلى)
4. بولە دەگەن كىم؟ (1 ءۇيدىڭ قىزدارىنىڭ بالالارى)
5. قۇلاگەر كىمنىڭ اتى؟(اقان سەرى)
7. كۇرىشتى ايماق؟(قىزىلوردا)
8. التىن ادام تابىلعان جەر؟ /ەسىك قورعانى/
9. استانا قالاسىنىڭ بەيرەسمي سيمۆولىنا اينالعان عيمارات؟ بايتەرەك
10. ءسوزدىڭ ەڭ تۇپكى ماعىنا بەرەتىن بولشەگى؟ (ءتۇبىر)
11. جارتىلاي تۇششى، تۇيىق كول ( بالقاش)
12. ناعاشى كىمنىڭ تۋىسى؟ (انانىڭ اعاسى)
13. كومىرلى ايماقتى استانا؟ (قاراعاندى)
14. ەڭ ۇلكەن جانۋار؟ (كيت)
15. اسپاندا قانشا جۇلدىز بار؟ (سانالمايدى)
16. قازاقستاننىڭ اتا زاڭى قابىلدانعان كۇن؟ (1995. 30. 08)
17. كارتا جيناعى؟ ( اتلاس)
18. قۇستىڭ نەگىزگى مەكەنى؟ (ۇيا)
19. زات ەسىمنىڭ سۇراقتارى؟ (كىم؟ نە؟ كىمدەر؟ نەلەر؟)
20 جەر شارىنىڭ مودەلى؟( گلوبۋس)
- راحمەت، قۇرمەتتى سايىسكەرلەر، قۇرمەتتى كورەرمەندەر، مىنەكەي، ءى - كەزەڭىمىز اياقتالدى. وسىنداي ەت قىزدىرۋ جاتتىعۋدان كەيىن، ويلارىڭىز ويانىپ، وي - ءورىس كوكجيەكتەرىڭىز كەڭەيىپ قالدى، سۇراقتار ءار سالادان بولعاندىقتان بىرنەشە تاراپقا بارىپ تا قايتتىق، سىزدەر كەلەسى كەزەڭدەردە دە وسىنداي جىلدامدىق پەن تاپقىرلىقتارىڭىزدى كورسەتە الارسىزدار دەيمىن. ال، ءسوز كەزەگىن ويىننىڭ ساراپشىلارىنا، ءادىل - قازى القاسىنا بەرەمىز. ساراپتامالارىڭىزدىڭ سوڭىندا ۇپاي سانىن ايتا وتسەڭىزدەر. (بىردەن توپتاردىڭ ۇتىستارىن ايتا ءوتۋ كەرەك)
- راحمەت، ءادىلقازى القاسىنا.
سونىمەن، ويىنىمىزدىڭ ءىى كەزەڭىنە كوشەيىك.
ءىى كەزەڭ:
«سۋرەتتەر سىر شەرتەدى تەرەڭىنەن» اتتى بۇل كەزەڭدە سىزدەر مىنا دوربادان نومىرلەنگەن اسىق الاسىزدار جانە سول ءنومىر تۇبىندەگى كونۆەرتتى اشىپ سۋرەتكە قول جەتكىزەسىزدەر. كونۆەرت ىشىندە قازاق حالقىنىڭ ونەر، مادەنيەت قايراتكەرلەرى مەن تاريحي تۇلعالارىنىڭ سۋرەتتەرى. سىزدەردىڭ نەگىزگى ارەكەتتەرىڭىز سۋرەتكە مۇقيات قاراپ، مەنىڭ بەرەتىن اقپاراتىما قۇلاق اسۋ. ءار سۋرەتتەگى تۇلعالاردىڭ ءومىربايانى مەن وتان ءۇشىن، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن اتقارعان قىزمەتى جايلى، ءوز زامانىندا الەمدىك ۇلكەن ساحناعا شىعىپ قازاقتى تانىتقان ونەرى، ەرلىكتەرى جايلى ايتامىن، ال سىزدەر ءوز كەزەكتەرىڭىزدە تۇلعانىڭ اتى - ءجونىن ايتۋ كەرەكسىزدەر. ويىندى ءى - كەزەڭدە باسىم ۇپايعا يە بولعان توپ باستاسا بولادى. ال، ىسكە ءسات.
№1. دىنمۇحامەد قونايەۆ. قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلى، اسا كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ءۇش مارتە سوسياليستىك ەڭبەك ەرى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، كسرو شەت ەل وردەندەرى مەن مەدالدارىنىڭ يەگەرى. الماتى قالاسىندا، قىزمەتكەرلەردىڭ وتباسىندا ومىرگە كەلگەن. ماسكەۋدىڭ ءتۇستى مەتالل التىن ينستيتۋتىن ءتامامداعان. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنىڭ قيىن كۇندەرىندە ول تىلداعى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋدا ىسكەرلىگىمەن كوزگە تۇسەدى. ول 1955 — 60 جانە 1962 — 64 جج. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، 1960 — 62 جانە 1964 — 86 جج. قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولدى. ول قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسى مەن مادەنيەتىن وركەندەتۋ جولىنا ءوزىنىڭ ءبىلىمىن، مول تاجىريبەسىن جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىن ايانباي جۇمساي ءبىلدى. ول 1986 ج. قىزمەت ورنىنان بوساتىلدى.
№2. قاسىم امانجولوۆ. سوعىستان كەيىنگى قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسقان، حح عاسىرداعى قازاق پوەزياسىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى. اقىن، جۋرناليست، دراماتۋرگ، سازگەر، اۋدارماشى جانە پاروديست. 1911 جىلى 10 قازاندا قاراعاندى وبلىسىنىڭ قارقارالى اۋدانىندا تۋعان. سەمەي مال دارىگەرلىك تەحنيكۋمىن (1930) بىتىرگەن، ورال پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا (1931) جانە لەنينگرادتىڭ ورمان شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىندا (1932) وقىعان. ونىڭ ەڭ مىقتى تۋىندىلارى، مايدانگەر اقىننىڭ قاسىرەتىنە تولى. كوپتەگەن ولەڭدەرى سوعىستىڭ اۋىر جىلدارىندا جازىلعان («ەلگە حات»، «قوشتاسۋ»، «ماي مايداندا»، «اعايعا» ت. س. س.). ارنايى مۋزىكالىق ءبىلىم الماعانىمەن، ول سۋىرىپ سالما دارىنىنا يە سازگەر بولعان، ول دومبىرامەن سۇيمەلەدەي وتىرىپ، تاماشا اندەر جازاتىن.
№3 قالقامان ۇلى بۇقار جىراۋ 1693 - 1781. ءحۇىىى عاسىرداعى قازاق حالقىنىڭ رۋحاني مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلىنىڭ ءبىرى، ادەبيەتىمىزدە اتى ايگىلى، ءىرى تۇلعا.. ول - ءحۇىىى عاسىر پوەزياسىنىڭ كورنەكتى وكىلى. ول قازاق حالقىنىڭ باسىن قوسىپ ەل بولۋ، سىرتقى جاۋلاردان قورعانۋ ماسەلەلەرىن ءوز جىرلارىندا تىرەك ەتكەن. ول ەل تاريحىندا «اق تابان شۇبىرىندى، القا كول سۇلاما» اتالعان قاتەرلى زاماندا، حالىق كوسەمى ابىلايدىڭ قاسىندا بولدى. قيىن ساتتەردە اقىل - كەڭەس بەرەتىن قابىرعالى ءبيى اتالعان. ول جۇرتتى تاتۋلىق - بىرلىككە، ادامگەرشىلىككە ۇندەگەن - ناسيحاتتىق جىرلارى دا سان الۋان.
№4. قاشاۋبايەۆ امىرە (1888 - 1934). قازاقتىڭ اتاقتى ءانشىسى، اكتەر ءارى مۋزىكانتى. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ابىرالى اۋدانىنا قاراستى دەگەلەڭ تاۋىنىڭ الابىندا تۋعان. شىققان تەگى ورتا ءجۇز ىشىندەگى تاراقتى رۋى. ول ەسەيە كەلە 1921 - 1924 جىلدارى سەمەيدە قۇرىلعان قازاق جاستارىنىڭ اعارتۋ ۇيىمى «ەس - ايماققا» مۇشە بولىپ، انشىلىك ونەرىن شىڭداي تۇسەدى. بۇگىنگى كۇنى، ول كىسىنىڭ اتىمەن سەمەي قالاسىنداعى وبلىستىق فيلارمونيا اتالادى. 1925 ج حالىق اعارتۋ كوميسسارى لۋناچارسكييدىڭ شاقىرۋىمەن پاريجدە بولاتىن دۇنيەجۇزىلىك كورمەدە قويىلاتىن كونسەرتكە قاتىسادى. وندا ول «اعاش اياق»، «دۋدار»، «ەكى جيرەن» ت. ب. اندەرىن ايتىپ، ءوزىنىڭ ەرەكشە داۋىسىمەن پاريج حالقىن تاڭ قالدىرىپ، قازاق دەگەن حالىقتىڭ اتىن الەمگە پاش ەتەدى.
№5. باعلانوۆا روزا.
قازاقستان مەن سسرو - نىڭ حالىق ءارتيسى. 1922 جىلى قىزىلوردا وبلىسىندا تۋعان. 1941ج. قىزىلوردا پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. ونىڭ شىعارماشىلىق جولى ۇلى وتان سوعىسى جىلدارى باستالدى. 1947 - 1949 جج. اباي اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا 1949 - 1960 جج. جامبىل اتىنداعى رەسپۋبليكالىق فيلارمونيادا جۇمىس ىستەدى. 1960 جىلدان قازاقكونسەرت ءسوليسى. ول سيرەك تالانتتى ءانشى، الەم حالىقتارى اندەرىن شەبەر ورىنداۋشى. ول بۇكىل قازاقستاندا، سسرو - نىڭ بۇرىنعى رەسپۋبليكالارىندا، شەتەلدەردە بولىپ، وتان، ماحاببات پەن دوستىق، ادام مەن تابيعات تۋرالى اندەردى شىرقاعان.
№6. شەرحان مۇرتازا. 1932 جىلى جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانىنداعى تالاپتى اۋىلىندا تۋعان. ۇلتى قازاق، ءبىلىمى جوعارى. 1955 جىلى ماسكەۋدەگى لومونوسوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن. 1975 - 1994 جىلدارى رەسپۋبليكالىق «قازاق ادەبيەتى»، «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتتەرىنىڭ باس رەداكتورى، تەلەديدار جانە راديو مەملەكەتتىك كوميتەتى توراعاسى. 1994 - 1995 جىلدار قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى. ءقازىر قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ماجىلىسىنە دەپۋتات. ول اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، وردەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان، «قازاقستان حالىق جازۋشىسى» اتاعى بەرىلدى. ول «تابىلعان تەڭىز»، «بەلگىسىز سولداتتىڭ بالاسى»، «قىرىق ءبىرىنشى جىلعى كەلىنشەك» اڭگىمە پوۆەستەرىنىڭ اۆتورى. جازۋشىنىڭ كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى تۇرار رۇسقۇلوۆتىڭ ءومىر جولىنا ارنالعان «قىزىل جەبە» رومانى بار. - جارايسىڭدار، تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزدارى، تاماشا ويىن كورسەتە بىلدىڭىزدەر. وي - ءورىس كوكجيەگىنىڭ بيىكتىگى وسى كەزەڭدە كەرەمەت بايقالدى دەسەم ارتىق ەمەس شىعار. ءادىلقازى ۇپاي سانىن ايتا ءوتسىن. قۇرمەتتى ساراپشىلارعا راحمەت، مىنە قۇرمەتتى كورەرمەندەر ويىنعا قاتىسۋشى جاستاردىڭ جان - جاقتىلىعىن، وي ۇشقىرلىعىن بايقاعان شىعارسىزدار؟ كورەرمەندەرمەن جۇمىس. ولاي بولسا، كەلەسى كەزەڭگە كوشپەس بۇرىن سىزدەردىڭ دە جانكۇيەرلەر رەتىندە وسى ويىنشىلاردىڭ قورجىنىنا ۇلەس قوسۋلارىڭىزعا مۇمكىندىك بەرەلىك. ول ءۇشىن مەن سىزدەرگە 1 مينۋت ۋاقىت بەرەمىن جانە مىنا الدارىڭىزداعى شاتاسپا كەستەسىنەن تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ قالا اتتارىن تاۋىپ ايتۋىڭىزدى سۇرايمىن. قاي توپ جانكۇيەرلەرى كوبىرەك قالالاردى اتاسا سول توپتىڭ قورجىنىنا 3 ۇپاي قوسىلادى. شاتاسپا كەستەسى تاقتاعا ىلىنەدى.
سكەونمە، زاتار، لقعواتدنرىا، وبقتەا، زعناجقەزن، نتەشتاك، شو، كبكەشى، ەىتشمكن، اتابۆسە، انتساا، اشبلحا، تۋاىرا. (ساتبايەۆ، بالحاش، استانا، شىمكەنت، وسكەمەن، تاراز، تالدىقورعان، اقتوبە، جەزقازعان، تاشكەنت، بىشكەك، وش، اتىراۋ).
ءىىى كەزەڭ. - تاماشا، جانكۇيەرلەرگە دە ۇلكەن راحمەتىمىزدى ايتامىز. ال، ويىنشىلاردى ويىنىمىزدىڭ ءىىى كەزەڭى، ياعني «ۇزدىك بەستىك» اتتى مەكتەپتە العان بىلىمدەرىڭىزدىڭ دەڭگەيىن كورسەتۋگە شاقىرامىز. بۇل كەزەڭدە 4 ءتۇرلى پاندەر بويىنشا جانە بەسىنشىسى «ءار ءتۇرلى» سۇراقتاردان جانە ۇپايلاردان قۇرالعان كەستە بەرىلەدى. كەستەدە ەگەر ءپان سۇراقتارىنا دۇرىس جاۋاپ بەرسەڭىزدەر، سول ءپان ۇپايلارى ءوز قورجىندارىڭىزعا تۇسەدى. ويىن شارتى تۇسىنىكتى بولسا ويىنىمىزدى باستايمىز.
قازاق ءتىلى
1. دەربەس ماعىناسى جوق، ادامنىڭ كوڭىل كۇيىن بىلدىرەتىن نەمەسە جانۋارلارعا ايتىلاتىن ءسوز – وداعاي
2. ەسىم ءسوزدىڭ دە، ەتىستىكتىڭ دە قىزمەتىن اتقاراتىن ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى. ەسىمشە
3. ءىس - وقيعانى زاتتىق ماعىنا جاعىنان سيپاتتايتىن تۇرلاۋسىز مۇشە. تولىقتاۋىش
ماتەماتيكا
1. 5 مىسىق 5 تىشقاندى 5 مينۋت ۇستاسا، 1 مىسىق 1 تىشقاندى نەشە مينۋت ۇستايدى؟ 5 مينۋتتا
2. دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن ماتەماتيكالىق سويلەم؟ اكسيوما
3. ءبىر تۇزۋدە جاتپايتىن ءۇش نۇكتەدەن جانە وسى نۇكتەلەردى قوساتىن ءۇش كەسكىندىدەن تۇراتىن فيگۋرانى نە دەپ اتايمىز. ءۇشبۇرىش
گەوگرافيا
1. ءامۋداريا مەن سىرداريا ارالىعىنداعى ءشول؟
قىزىلقۇم
2. اقش - تىڭ سولتۇستىك شتاتى؟ الياسكا
3. ەڭ تەرەڭ كول؟ بايكال
تاريح
1. تاريحتىڭ اتاسى؟ گەرودوت
2. رەيحستاگقا ەڭ العاش تۋ تىككەن قازاق جاۋىنگەرى كىم؟ ر. قوشقاربايەۆ
3. 2010 جىلدىڭ 1 - 3 جەلتوقسان ارالىعىندا وۆسە ۇيىمىنىڭ نەشىنشى ءسامميتى ءوتتى. جەتىنشى
ءار ءتۇرلى
1. ءۇىى قىسقى ازيا وليمپياداسى قاي ەلدە وتكىزىلدى؟
2. ەڭ جوعارى عىلىمي اتاق؟ اكادەميك
3. قان قىسىمىن ولشەيتىن اسپاپ؟ تانومەتر
جۇرگىزۋشى:- ءيا، قۇرمەتتى ويىنشىلار، مەنىڭ ويىمشا، مەكتەپ باعدارلاماسىنان دا جامان ناتيجە كورسەتپەدىڭىزدەر. ءسوز كەزەگىن ساراپتاۋعا جانە ۇتىپ العان ۇپاي سانىن اتاۋعا ءادىلقازى القاسىنا بەرەلىك.
ءىۇ كەزەڭ.
- راحمەت سىزدەرگە، قۇرمەتتى ءادىلقازى القاسى.
ەندى ءىۇ «كوزقاراستار كولەيدوسكوپى» كەزەڭىنە شاقىرامىن. ول كەزەڭدە ءار توپقا ءبىر - بىردەن بەينە سۇراق قويىلادى. ەگەر دە توپ وزىنە ءتيىستى سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە 2 ۇپاي، ال قارسىلاسىنىڭ سۇراعىنا وڭ كوزقاراس تانىتسا ۇپايى ەكى ەسەگە وسەتىنىن ايتا كەتەيىك. ەندەشە، ءبىرىنشى بولىپ سۇراققا جاۋاپ بەرەتىن الدا كەلە جاتقان «جارىق جۇلدىز» توبى. سونىمەن، ءبىرىنشى بەينە سۇراققا نازار اۋدارايىق. بالالار سۇراقتى تىڭداپ ءوز كوزقاراستارىن ايتادى - ال، ەندى سۇراق اۆتورىنىڭ ءوز نۇسقاسىن تىڭدايىق. كومپيۋتەردەن اۆتوردىڭ جاۋابى تىڭدالادى ال، ساراپشىلارىمىز نە دەيدى ەكەن؟ساراپشىلار ءوز شەشىمدەرىن ايتادى. كەلەسى توپقا ازىرلەنگەن بەينە سۇراققا نازار اۋدارايىق. – ەندى، دۇرىس جاۋابىن تىڭدايىق. كومپيۋتەرگە بارلاعىمىز نازار اۋدارامىز- ءسوز ساراپشىلاردا.ساراپشىلار ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى، ۇپاي سانىن ايتادى
- راحمەت، مىنە بۇگىنگى ويىنىمىزدىڭ سوڭعى كەزەڭى دە اياقتالىپ، ونىڭ ناتيجەسىمەن دە تانىستىق. ەندەشە،
تاۋەلسىزدىك تاڭى سەندەر، بىلەمىن،
بولاشاققا بار ءبىلىمىن بەرەرىن.
بارىس تەكتى جاستار، سەندەر، بىلەمىن،
جالىنداتىپ بيىك شىڭدا جۇرەرىن – دەي وتىرىپ، بۇگىنگى ءبىلىم دوداسىن اياقتاماس بۇرىن، ءادىلقازى القاسىنا ءسوز بەرەيىك، جەڭىمپازدى اتاسىن.
ساراپشىلار ويىنعا ساراپتاما جاساپ، جەڭىمپازدى اتايدى.
ءادىلقازى القاسىنىڭ ءتورايىمى جەڭىمپاز توپتى اتاپ ماراپاتتايدى
قورىتىندى: - وسىمەن بۇگىنگى ءبىلىم دوداسىن اياقتاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر، قاشاندا ويىمىزدىڭ كوك جيەگى بيىك بولسىن، ءجۇرىسىمىز نىق، ەڭسەمىز بيىك، تاۋەلسىزدىگىمىز قۋاتتى، جاستارىمىز نامىستى، ۇلدارىمىز قايراتتى، قىزدارىمىز سىمباتتى دا ءبىلىمدى بولسىن، اعايىن!
ماقساتى: قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا وقۋشىلاردىڭ مەكتەپتە مەڭگەرگەن ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتاۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سويلەۋ مادەنيەتىن، جان - جاقتى وي ءورىسىن جەتىلدىرۋ، وي ۇشقىرلىعىن، وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ. تاۋەلسىز قازاقستان مەملەكەتىن وركەندەتۋگە، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ شەكسىز، ماڭگى بولۋىنا ادال قىزمەت ەتەتىن ءبىلىمدى دە جان - جاقتى دامىعان، ينتەللەكتى جوعارى، باتىل تەكتى، نامىستى ۇرپاق، شىنايى پاتريوتتار تاربيەلەۋ. ءوز وتانىن سۇيۋگە، تۋعان ەلىنىڭ تاريحىن، زيالى تۇلعالارىن تانۋعا شاقىرۋ؛
كورنەكىلىگى: ەلباسى ن. ا. نازاربايەۆتىڭ سۋرەتى، ەلىمىزدىڭ رامىزدەرى، تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان كىتاپ كورمەسى، ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، قازاق حالقىنىڭ تاريحي تۇلعالارىنىڭ، مادەنيەت جانە ادەبيەت ونەرى قايراتكەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، سلايد - شوۋ، ەنسيكلوپەديالار.
قولدانىلعان قۇرال - جابدىقتار: «ۇزدىك بەستىك» كەستەسى، كومپيۋتەر، ديسكىلەر، نومىرلەنگەن اسىقتار، دوربا، باعالاۋ پاراعى، ساعات؛ ماراپاتتاۋ قاعازدارى؛ سۋرەتتەر سالىنعان كونۆەرتتەر.
ويىننىڭ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: - ارمىسىزدار قۇرمەتتى بۇگىنگى ويىننىڭ قوناقتارى، ويىنعا قاتىسۋشىلار جانە جانكۇيەر قاۋىم! قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزىمىز» اتتى ينتەللەكتۋالدى - تانىمدىق ويىنىمىزعا قوش كەلىپسىزدەر!
تاۋەلسىز قازاقستان ەلىنىڭ تاريحى – وتانشىلدىقتىڭ، ەرلىكتىڭ، ەلدىكتىڭ نە ەكەنىن دالەلدەيتىن، تامىرى تەرەڭ باي تاريح. ەلىم، جەرىم، وتانىم دەگەن قاسيەتتى ۇعىمدار ءار ادامزاتتىڭ ءوز تابالدىرىعىنان، ءوز وتباسىنان، ءوز قالاسىنان، ءوز ولكەسىنەن باستالادى.
ەگەمەن ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىن نۇرلى ەتەر «بارىس» تەكتى نامىستى ۇرپاق بويىندا ۇلتتىق سانا كورىنىس تاپسا، اقىل ويى مەن جۇرەگىندە تۋعان جەرى مەن ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك ورىن تەپسە، بۇل تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قالىپتى دامۋى، الەمدەگى ەڭ بەدەلدى مەملەكەتتەر قاتارىنا ۇمتىلۋ جولىنداعى ناتيجەلى كورىنىسى بولىپ سانالاتىنى انىق.
مىنە، بۇگىنگى ءبىزدىڭ ينتەللەكتۋالدى - تانىمدىق «تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزىمىز» اتتى ويىنى دا وسىنى مەڭزەيدى. جوعارى دا اتالعان قاسيەتتەر سىزدەردىڭ دە بويلارىڭىزدا بار ەكەنى جانە تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جارىق جۇلدىزدارى سىزدەر ەكەنى انىق. ولاي بولسا، ورتاعا ويىنعا قاتىسۋشى توپتاردى شاقىرايىق. ورتاعا «جارىق جۇلدىز» جانە «تاۋەلسىزدىك تىرەگى» توپ مۇشەلەرى شىعادى، ورىندارىنا جايعاسادى.
توپتارعا ارنالعان ۇستەلدەر ازىرلەنەدى جانە ءار ۇستەلدە توپتىڭ اتاۋى جازىلعان كەستە كورسەتىلەدى
ءار توپ وزدەرىمەن تانىستىرىپ وتەدى.
جۇرگىزۋشى: - راحمەت، قۇرمەتتى ويىنشىلار، بۇگىنگى ويىندا سىزدەرگە ۇلكەن ساتتىلىك تىلەيمىز.
ال ەندى، ويىنىمىزدىڭ ءادىلقازى القاسى جانە ويىن بارىسىمەن تانىستىرىپ وتۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر.
ءادىل قازى القاسىنىڭ مۇشەلەرىمەن تانىستىرۋ.
ويىن ءتورت كەزەڭنەن تۇرادى:
ءى كەزەڭ «ءتۇرلى-تۇرلى سۇراقتار... وي تۇرتەدى»، ويىندى باستاماس بۇرىن ەت قىزدىرۋ، ياعني، بالالاردى ويىنعا باعىتتاۋ كەزەڭى.
ءىى كەزەڭ «سۋرەتتەر سىر شەرتەدى تەرەڭىنەن».
ءىىى كەزەڭ «ۇزدىك بەستىك» مەكتەپ باعدارلامالارى بويىنشا سۇراقتار.
ءىۇ كەزەڭ «كوزقاراس كالەيدوسكوپى» بەينە سۇراقتار.
مىنە، قۇرمەتتى ويىنعا قاتىسۋشىلار، جانكۇيەرلەر، قوناقتار ويىننىڭ بارلىق ەرەجەلەرىمەن تانىستىق، ىسكە ءسات.
اتىڭنان اينالايىن، ەگەمەن ەل،
تاۋەلسىز كۇنىڭ تۋدى كەنەلە بەر.
مەرەيىڭ قۇتتى بولسىن، تاۋەلسىزدىك!
عاسىردىڭ تويى بولشى كەلە بەرەر! – دەي وتىرىپ ويىنىمىزدىڭ
ءى كەزەڭىن باستايىق.
ءى كەزەڭ: «ءتۇرلى-تۇرلى سۇراقتار وي تۇرتەدى...». قۇرمەتتى ويىنشىلار، بۇل كەزەڭدە سىزدەرگە 20 سۇراق قويىلادى، ال سىزدەر، سول سۇراققا تەز ارادا، سول ساتتە جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز قاجەت. ءار ناقتى دۇرىس جاۋاپ 1 ۇپاي. ءبىرىنشى بولىپ قاي توپ جاڭىلماي، مىنا سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە، سول توپ ويىندى باستايدى.
ادام مەن كومپيۋتەر اراسىنداعى قارىم - قاتىناس؟ ينتەرفەيس
- راحمەت، ال، «تاۋەلسىزدىك تىرەگى» توبىنا ىسكە ءسات دەلىك.
1. ەڭ اششى كول (قاراسور)
2. كولىكتى كۇتەتىن جەر (ايالداما)
3 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى (قازاق ءتىلى)
4. بولە دەگەن كىم؟ (1 ءۇيدىڭ قىزدارىنىڭ بالالارى)
5. قۇلاگەر كىمنىڭ اتى؟(اقان سەرى)
7. كۇرىشتى ايماق؟(قىزىلوردا)
8. التىن ادام تابىلعان جەر؟ /ەسىك قورعانى/
9. استانا قالاسىنىڭ بەيرەسمي سيمۆولىنا اينالعان عيمارات؟ بايتەرەك
10. ءسوزدىڭ ەڭ تۇپكى ماعىنا بەرەتىن بولشەگى؟ (ءتۇبىر)
11. جارتىلاي تۇششى، تۇيىق كول ( بالقاش)
12. ناعاشى كىمنىڭ تۋىسى؟ (انانىڭ اعاسى)
13. كومىرلى ايماقتى استانا؟ (قاراعاندى)
14. ەڭ ۇلكەن جانۋار؟ (كيت)
15. اسپاندا قانشا جۇلدىز بار؟ (سانالمايدى)
16. قازاقستاننىڭ اتا زاڭى قابىلدانعان كۇن؟ (1995. 30. 08)
17. كارتا جيناعى؟ ( اتلاس)
18. قۇستىڭ نەگىزگى مەكەنى؟ (ۇيا)
19. زات ەسىمنىڭ سۇراقتارى؟ (كىم؟ نە؟ كىمدەر؟ نەلەر؟)
20 جەر شارىنىڭ مودەلى؟( گلوبۋس)
- راحمەت، قۇرمەتتى سايىسكەرلەر، قۇرمەتتى كورەرمەندەر، مىنەكەي، ءى - كەزەڭىمىز اياقتالدى. وسىنداي ەت قىزدىرۋ جاتتىعۋدان كەيىن، ويلارىڭىز ويانىپ، وي - ءورىس كوكجيەكتەرىڭىز كەڭەيىپ قالدى، سۇراقتار ءار سالادان بولعاندىقتان بىرنەشە تاراپقا بارىپ تا قايتتىق، سىزدەر كەلەسى كەزەڭدەردە دە وسىنداي جىلدامدىق پەن تاپقىرلىقتارىڭىزدى كورسەتە الارسىزدار دەيمىن. ال، ءسوز كەزەگىن ويىننىڭ ساراپشىلارىنا، ءادىل - قازى القاسىنا بەرەمىز. ساراپتامالارىڭىزدىڭ سوڭىندا ۇپاي سانىن ايتا وتسەڭىزدەر. (بىردەن توپتاردىڭ ۇتىستارىن ايتا ءوتۋ كەرەك)
- راحمەت، ءادىلقازى القاسىنا.
سونىمەن، ويىنىمىزدىڭ ءىى كەزەڭىنە كوشەيىك.
ءىى كەزەڭ:
«سۋرەتتەر سىر شەرتەدى تەرەڭىنەن» اتتى بۇل كەزەڭدە سىزدەر مىنا دوربادان نومىرلەنگەن اسىق الاسىزدار جانە سول ءنومىر تۇبىندەگى كونۆەرتتى اشىپ سۋرەتكە قول جەتكىزەسىزدەر. كونۆەرت ىشىندە قازاق حالقىنىڭ ونەر، مادەنيەت قايراتكەرلەرى مەن تاريحي تۇلعالارىنىڭ سۋرەتتەرى. سىزدەردىڭ نەگىزگى ارەكەتتەرىڭىز سۋرەتكە مۇقيات قاراپ، مەنىڭ بەرەتىن اقپاراتىما قۇلاق اسۋ. ءار سۋرەتتەگى تۇلعالاردىڭ ءومىربايانى مەن وتان ءۇشىن، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن اتقارعان قىزمەتى جايلى، ءوز زامانىندا الەمدىك ۇلكەن ساحناعا شىعىپ قازاقتى تانىتقان ونەرى، ەرلىكتەرى جايلى ايتامىن، ال سىزدەر ءوز كەزەكتەرىڭىزدە تۇلعانىڭ اتى - ءجونىن ايتۋ كەرەكسىزدەر. ويىندى ءى - كەزەڭدە باسىم ۇپايعا يە بولعان توپ باستاسا بولادى. ال، ىسكە ءسات.
№1. دىنمۇحامەد قونايەۆ. قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلى، اسا كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ءۇش مارتە سوسياليستىك ەڭبەك ەرى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، كسرو شەت ەل وردەندەرى مەن مەدالدارىنىڭ يەگەرى. الماتى قالاسىندا، قىزمەتكەرلەردىڭ وتباسىندا ومىرگە كەلگەن. ماسكەۋدىڭ ءتۇستى مەتالل التىن ينستيتۋتىن ءتامامداعان. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنىڭ قيىن كۇندەرىندە ول تىلداعى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋدا ىسكەرلىگىمەن كوزگە تۇسەدى. ول 1955 — 60 جانە 1962 — 64 جج. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، 1960 — 62 جانە 1964 — 86 جج. قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولدى. ول قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسى مەن مادەنيەتىن وركەندەتۋ جولىنا ءوزىنىڭ ءبىلىمىن، مول تاجىريبەسىن جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىن ايانباي جۇمساي ءبىلدى. ول 1986 ج. قىزمەت ورنىنان بوساتىلدى.
№2. قاسىم امانجولوۆ. سوعىستان كەيىنگى قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسقان، حح عاسىرداعى قازاق پوەزياسىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى. اقىن، جۋرناليست، دراماتۋرگ، سازگەر، اۋدارماشى جانە پاروديست. 1911 جىلى 10 قازاندا قاراعاندى وبلىسىنىڭ قارقارالى اۋدانىندا تۋعان. سەمەي مال دارىگەرلىك تەحنيكۋمىن (1930) بىتىرگەن، ورال پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا (1931) جانە لەنينگرادتىڭ ورمان شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىندا (1932) وقىعان. ونىڭ ەڭ مىقتى تۋىندىلارى، مايدانگەر اقىننىڭ قاسىرەتىنە تولى. كوپتەگەن ولەڭدەرى سوعىستىڭ اۋىر جىلدارىندا جازىلعان («ەلگە حات»، «قوشتاسۋ»، «ماي مايداندا»، «اعايعا» ت. س. س.). ارنايى مۋزىكالىق ءبىلىم الماعانىمەن، ول سۋىرىپ سالما دارىنىنا يە سازگەر بولعان، ول دومبىرامەن سۇيمەلەدەي وتىرىپ، تاماشا اندەر جازاتىن.
№3 قالقامان ۇلى بۇقار جىراۋ 1693 - 1781. ءحۇىىى عاسىرداعى قازاق حالقىنىڭ رۋحاني مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلىنىڭ ءبىرى، ادەبيەتىمىزدە اتى ايگىلى، ءىرى تۇلعا.. ول - ءحۇىىى عاسىر پوەزياسىنىڭ كورنەكتى وكىلى. ول قازاق حالقىنىڭ باسىن قوسىپ ەل بولۋ، سىرتقى جاۋلاردان قورعانۋ ماسەلەلەرىن ءوز جىرلارىندا تىرەك ەتكەن. ول ەل تاريحىندا «اق تابان شۇبىرىندى، القا كول سۇلاما» اتالعان قاتەرلى زاماندا، حالىق كوسەمى ابىلايدىڭ قاسىندا بولدى. قيىن ساتتەردە اقىل - كەڭەس بەرەتىن قابىرعالى ءبيى اتالعان. ول جۇرتتى تاتۋلىق - بىرلىككە، ادامگەرشىلىككە ۇندەگەن - ناسيحاتتىق جىرلارى دا سان الۋان.
№4. قاشاۋبايەۆ امىرە (1888 - 1934). قازاقتىڭ اتاقتى ءانشىسى، اكتەر ءارى مۋزىكانتى. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ابىرالى اۋدانىنا قاراستى دەگەلەڭ تاۋىنىڭ الابىندا تۋعان. شىققان تەگى ورتا ءجۇز ىشىندەگى تاراقتى رۋى. ول ەسەيە كەلە 1921 - 1924 جىلدارى سەمەيدە قۇرىلعان قازاق جاستارىنىڭ اعارتۋ ۇيىمى «ەس - ايماققا» مۇشە بولىپ، انشىلىك ونەرىن شىڭداي تۇسەدى. بۇگىنگى كۇنى، ول كىسىنىڭ اتىمەن سەمەي قالاسىنداعى وبلىستىق فيلارمونيا اتالادى. 1925 ج حالىق اعارتۋ كوميسسارى لۋناچارسكييدىڭ شاقىرۋىمەن پاريجدە بولاتىن دۇنيەجۇزىلىك كورمەدە قويىلاتىن كونسەرتكە قاتىسادى. وندا ول «اعاش اياق»، «دۋدار»، «ەكى جيرەن» ت. ب. اندەرىن ايتىپ، ءوزىنىڭ ەرەكشە داۋىسىمەن پاريج حالقىن تاڭ قالدىرىپ، قازاق دەگەن حالىقتىڭ اتىن الەمگە پاش ەتەدى.
№5. باعلانوۆا روزا.
قازاقستان مەن سسرو - نىڭ حالىق ءارتيسى. 1922 جىلى قىزىلوردا وبلىسىندا تۋعان. 1941ج. قىزىلوردا پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. ونىڭ شىعارماشىلىق جولى ۇلى وتان سوعىسى جىلدارى باستالدى. 1947 - 1949 جج. اباي اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا 1949 - 1960 جج. جامبىل اتىنداعى رەسپۋبليكالىق فيلارمونيادا جۇمىس ىستەدى. 1960 جىلدان قازاقكونسەرت ءسوليسى. ول سيرەك تالانتتى ءانشى، الەم حالىقتارى اندەرىن شەبەر ورىنداۋشى. ول بۇكىل قازاقستاندا، سسرو - نىڭ بۇرىنعى رەسپۋبليكالارىندا، شەتەلدەردە بولىپ، وتان، ماحاببات پەن دوستىق، ادام مەن تابيعات تۋرالى اندەردى شىرقاعان.
№6. شەرحان مۇرتازا. 1932 جىلى جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانىنداعى تالاپتى اۋىلىندا تۋعان. ۇلتى قازاق، ءبىلىمى جوعارى. 1955 جىلى ماسكەۋدەگى لومونوسوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن. 1975 - 1994 جىلدارى رەسپۋبليكالىق «قازاق ادەبيەتى»، «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتتەرىنىڭ باس رەداكتورى، تەلەديدار جانە راديو مەملەكەتتىك كوميتەتى توراعاسى. 1994 - 1995 جىلدار قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى. ءقازىر قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ماجىلىسىنە دەپۋتات. ول اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، وردەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان، «قازاقستان حالىق جازۋشىسى» اتاعى بەرىلدى. ول «تابىلعان تەڭىز»، «بەلگىسىز سولداتتىڭ بالاسى»، «قىرىق ءبىرىنشى جىلعى كەلىنشەك» اڭگىمە پوۆەستەرىنىڭ اۆتورى. جازۋشىنىڭ كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى تۇرار رۇسقۇلوۆتىڭ ءومىر جولىنا ارنالعان «قىزىل جەبە» رومانى بار. - جارايسىڭدار، تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ جۇلدىزدارى، تاماشا ويىن كورسەتە بىلدىڭىزدەر. وي - ءورىس كوكجيەگىنىڭ بيىكتىگى وسى كەزەڭدە كەرەمەت بايقالدى دەسەم ارتىق ەمەس شىعار. ءادىلقازى ۇپاي سانىن ايتا ءوتسىن. قۇرمەتتى ساراپشىلارعا راحمەت، مىنە قۇرمەتتى كورەرمەندەر ويىنعا قاتىسۋشى جاستاردىڭ جان - جاقتىلىعىن، وي ۇشقىرلىعىن بايقاعان شىعارسىزدار؟ كورەرمەندەرمەن جۇمىس. ولاي بولسا، كەلەسى كەزەڭگە كوشپەس بۇرىن سىزدەردىڭ دە جانكۇيەرلەر رەتىندە وسى ويىنشىلاردىڭ قورجىنىنا ۇلەس قوسۋلارىڭىزعا مۇمكىندىك بەرەلىك. ول ءۇشىن مەن سىزدەرگە 1 مينۋت ۋاقىت بەرەمىن جانە مىنا الدارىڭىزداعى شاتاسپا كەستەسىنەن تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ قالا اتتارىن تاۋىپ ايتۋىڭىزدى سۇرايمىن. قاي توپ جانكۇيەرلەرى كوبىرەك قالالاردى اتاسا سول توپتىڭ قورجىنىنا 3 ۇپاي قوسىلادى. شاتاسپا كەستەسى تاقتاعا ىلىنەدى.
سكەونمە، زاتار، لقعواتدنرىا، وبقتەا، زعناجقەزن، نتەشتاك، شو، كبكەشى، ەىتشمكن، اتابۆسە، انتساا، اشبلحا، تۋاىرا. (ساتبايەۆ، بالحاش، استانا، شىمكەنت، وسكەمەن، تاراز، تالدىقورعان، اقتوبە، جەزقازعان، تاشكەنت، بىشكەك، وش، اتىراۋ).
ءىىى كەزەڭ. - تاماشا، جانكۇيەرلەرگە دە ۇلكەن راحمەتىمىزدى ايتامىز. ال، ويىنشىلاردى ويىنىمىزدىڭ ءىىى كەزەڭى، ياعني «ۇزدىك بەستىك» اتتى مەكتەپتە العان بىلىمدەرىڭىزدىڭ دەڭگەيىن كورسەتۋگە شاقىرامىز. بۇل كەزەڭدە 4 ءتۇرلى پاندەر بويىنشا جانە بەسىنشىسى «ءار ءتۇرلى» سۇراقتاردان جانە ۇپايلاردان قۇرالعان كەستە بەرىلەدى. كەستەدە ەگەر ءپان سۇراقتارىنا دۇرىس جاۋاپ بەرسەڭىزدەر، سول ءپان ۇپايلارى ءوز قورجىندارىڭىزعا تۇسەدى. ويىن شارتى تۇسىنىكتى بولسا ويىنىمىزدى باستايمىز.
قازاق ءتىلى
1. دەربەس ماعىناسى جوق، ادامنىڭ كوڭىل كۇيىن بىلدىرەتىن نەمەسە جانۋارلارعا ايتىلاتىن ءسوز – وداعاي
2. ەسىم ءسوزدىڭ دە، ەتىستىكتىڭ دە قىزمەتىن اتقاراتىن ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى. ەسىمشە
3. ءىس - وقيعانى زاتتىق ماعىنا جاعىنان سيپاتتايتىن تۇرلاۋسىز مۇشە. تولىقتاۋىش
ماتەماتيكا
1. 5 مىسىق 5 تىشقاندى 5 مينۋت ۇستاسا، 1 مىسىق 1 تىشقاندى نەشە مينۋت ۇستايدى؟ 5 مينۋتتا
2. دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن ماتەماتيكالىق سويلەم؟ اكسيوما
3. ءبىر تۇزۋدە جاتپايتىن ءۇش نۇكتەدەن جانە وسى نۇكتەلەردى قوساتىن ءۇش كەسكىندىدەن تۇراتىن فيگۋرانى نە دەپ اتايمىز. ءۇشبۇرىش
گەوگرافيا
1. ءامۋداريا مەن سىرداريا ارالىعىنداعى ءشول؟
قىزىلقۇم
2. اقش - تىڭ سولتۇستىك شتاتى؟ الياسكا
3. ەڭ تەرەڭ كول؟ بايكال
تاريح
1. تاريحتىڭ اتاسى؟ گەرودوت
2. رەيحستاگقا ەڭ العاش تۋ تىككەن قازاق جاۋىنگەرى كىم؟ ر. قوشقاربايەۆ
3. 2010 جىلدىڭ 1 - 3 جەلتوقسان ارالىعىندا وۆسە ۇيىمىنىڭ نەشىنشى ءسامميتى ءوتتى. جەتىنشى
ءار ءتۇرلى
1. ءۇىى قىسقى ازيا وليمپياداسى قاي ەلدە وتكىزىلدى؟
2. ەڭ جوعارى عىلىمي اتاق؟ اكادەميك
3. قان قىسىمىن ولشەيتىن اسپاپ؟ تانومەتر
جۇرگىزۋشى:- ءيا، قۇرمەتتى ويىنشىلار، مەنىڭ ويىمشا، مەكتەپ باعدارلاماسىنان دا جامان ناتيجە كورسەتپەدىڭىزدەر. ءسوز كەزەگىن ساراپتاۋعا جانە ۇتىپ العان ۇپاي سانىن اتاۋعا ءادىلقازى القاسىنا بەرەلىك.
ءىۇ كەزەڭ.
- راحمەت سىزدەرگە، قۇرمەتتى ءادىلقازى القاسى.
ەندى ءىۇ «كوزقاراستار كولەيدوسكوپى» كەزەڭىنە شاقىرامىن. ول كەزەڭدە ءار توپقا ءبىر - بىردەن بەينە سۇراق قويىلادى. ەگەر دە توپ وزىنە ءتيىستى سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە 2 ۇپاي، ال قارسىلاسىنىڭ سۇراعىنا وڭ كوزقاراس تانىتسا ۇپايى ەكى ەسەگە وسەتىنىن ايتا كەتەيىك. ەندەشە، ءبىرىنشى بولىپ سۇراققا جاۋاپ بەرەتىن الدا كەلە جاتقان «جارىق جۇلدىز» توبى. سونىمەن، ءبىرىنشى بەينە سۇراققا نازار اۋدارايىق. بالالار سۇراقتى تىڭداپ ءوز كوزقاراستارىن ايتادى - ال، ەندى سۇراق اۆتورىنىڭ ءوز نۇسقاسىن تىڭدايىق. كومپيۋتەردەن اۆتوردىڭ جاۋابى تىڭدالادى ال، ساراپشىلارىمىز نە دەيدى ەكەن؟ساراپشىلار ءوز شەشىمدەرىن ايتادى. كەلەسى توپقا ازىرلەنگەن بەينە سۇراققا نازار اۋدارايىق. – ەندى، دۇرىس جاۋابىن تىڭدايىق. كومپيۋتەرگە بارلاعىمىز نازار اۋدارامىز- ءسوز ساراپشىلاردا.ساراپشىلار ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى، ۇپاي سانىن ايتادى
- راحمەت، مىنە بۇگىنگى ويىنىمىزدىڭ سوڭعى كەزەڭى دە اياقتالىپ، ونىڭ ناتيجەسىمەن دە تانىستىق. ەندەشە،
تاۋەلسىزدىك تاڭى سەندەر، بىلەمىن،
بولاشاققا بار ءبىلىمىن بەرەرىن.
بارىس تەكتى جاستار، سەندەر، بىلەمىن،
جالىنداتىپ بيىك شىڭدا جۇرەرىن – دەي وتىرىپ، بۇگىنگى ءبىلىم دوداسىن اياقتاماس بۇرىن، ءادىلقازى القاسىنا ءسوز بەرەيىك، جەڭىمپازدى اتاسىن.
ساراپشىلار ويىنعا ساراپتاما جاساپ، جەڭىمپازدى اتايدى.
ءادىلقازى القاسىنىڭ ءتورايىمى جەڭىمپاز توپتى اتاپ ماراپاتتايدى
قورىتىندى: - وسىمەن بۇگىنگى ءبىلىم دوداسىن اياقتاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر، قاشاندا ويىمىزدىڭ كوك جيەگى بيىك بولسىن، ءجۇرىسىمىز نىق، ەڭسەمىز بيىك، تاۋەلسىزدىگىمىز قۋاتتى، جاستارىمىز نامىستى، ۇلدارىمىز قايراتتى، قىزدارىمىز سىمباتتى دا ءبىلىمدى بولسىن، اعايىن!
You Might Also Like
-
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
